دیوانی ئەوڕەحمان بەگی بابان

قالب:
دفتر شعر
زبان:
کردی مرکزی
سال انتشار:
1989
چاپ مرجع:
1989

نسخه‌ها:

  • بەشێک لە دیوانی ئەوڕەحمان بەگی بابان، ئامادە کردنی: محمود احمد محمد، بەغدا: چاپخانەی زەمان، ١٩٨٩.

در وژینبوکس:

اضافه‌شده به پایگاه داده:
100% (69 از 69)
زمان قرائت:
1 ساعت و 12 دقیقه
تعداد مشاهده:
4250
مشارکت‌کنندگان:

فهرست:

شەو بوو شەوێکی تاریک و نووتەک وەکوو دڵم

مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
1438

پرسی کەسێکی ئەهلی فەزیلەت لە دێوە زەن

ترکیببند
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
1152

هەر لە بەحری فورسەوە خاکی هەتا بەحری ڕەشە

مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1489

چۆن بەخێرهاتنت بکەم میرم زمانم ئەبکەمە

غزل
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1091

ئەی جەمالەددینی ئەفغان ڕیزە چینی خوانی تۆ

بۆ شینی پاش چل ڕۆژەی ئەمین زەکی بەگ
غزل
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1036

ئەی چەرخ بڕانەوەی نییە قەت قەهر و جەورەکەت

بۆ شینی فایەق بێکەس
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
1153

بە بۆنەی سەردانی مێجەر نوئیل بۆ سلێمانی

لە ڕۆژی ١٥ی ١٠ی ١٩٢٨دا مێجەر نوئیل بە چل سوار عەسکەری هیندۆکەوە هاتە سلێمانی، شێخ مەحموود بە نامەی خوسووسییەوە کە بە هۆی عەبدوڵڵا ئاغای حاجی سەعید و فایەق توفیقەوە ناردبووی هاتن. ئەم هۆنراوەیە لەو ڕۆژەدا نووسراوە.
غزل
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1147

ڕۆڵەکەم بنوو خەوی خۆشت بێ

هۆنراوە لە سەر زمانی ژنێ لە عەشیرەتی جاف کە کوڕەکەی لە بێشکەدا ئەنوێنێ
مثنوی
10 بڕگەیی
1
1404

لە لای ئەم میللەتی کوردە ئەمە قانوون و ئایینە

«حەسەن کوڕی تۆفیق ئەفەندی» لە کوللیەی «دار المعلمين»ی عالی بە پلەی مومتاز تەخەڕڕوجی کردووە، و لە مەداریسی سانەویی عێراقدا مامۆستایەکی بەرز بوو، لە مانگی تشرینی ١٩٥٦دا لەسەر نیشتمانپەرستی فەسڵ کرا و چوو بۆ «سووریە» و لەوێ کرابوو بە ئوستاز بۆ مەدرەسەی سانەوی لە ١٧ی ٤ی ١٩٥٨دا وەفاتی کرد و جەنازەکەی هێزایەوە، بۆ سەنگی مەزاری ئەم ڕوباعیەم نووسی:
دوبیتی
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
1
1160

ئەی قەومی کورد بزانە کە ڕۆحی ئەمین زەکی

بۆ ڕۆژی چلەی ئەمین زەکی
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
2
1165

ئەوی ئازادی خوای قەومە بەشی یا نارە یا دارە

قطعه
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
1
1044

شنەی هەوای بەیانی بۆنی بەهاری هێنا

ئارایشتی بەهار
غزل
مفعولُ فاعلاتن مفعولُ فاعلاتن
1
1563

بۆ لێم ناپرسی برا گیانەکەم

ستایشی بەهار
مثنوی
10 بڕگەیی
1
1062

گیرۆدە بووم بە زەحمەتی ماڵ و مناڵەوە

غزل
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
1034

مانگی چواردە و یەک شەوە گردن لە ڕووی ئەو دولبەرە

غزل
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1722

ئەم دلبەرە دێکانییە ڕاوی دڵی کردم

ترکیببند
مفعولُ مفاعیلُ مفاعیلُ فعولن
1
1026

عارەقی سەر کوڵمە یا ئاونگی سەر پەڕەی گوڵە

غزل
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1387

من بە حەفتا ساڵەوە کەوتوومە داوی ئاسکێ

مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
1312

کەس نەما نەیدەی بە ئەرزا ئەی فەلەک نۆرەی منە

مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
1292

بۆ چی هاتوومە جیهان لەم هاتوچۆیە چیم ئەوێ

غزل
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1090

ئەی حەفیدی میری سوور ئەی شاگوڵی باخی نەقیب

زۆر نەخۆش بووم «شێخ ڕەئووفی نەقیب» کوڕی خوالێبوردوو سەیید نووری نەقیب دایم ئەهات بۆ لام بۆ ئەحواڵ پرسین منیش ئەم ڕوباعیەم بۆ نارد:
دوبیتی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1042

میرزای زانا و دانا شەرحی حاڵت فەرمووە

لە وەرامی جەنابی میرزا مارفدا
ترکیببند
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1066

هەموو دڵێ بە نەزەر خۆیەوە غەمێکی هەیە

غزل
مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن
1
1014

داوا ئەکەم هیوای وەتەنم بێ هیوا نەبێ

بۆ ڕۆژنامەی هیوا کە لە بەغدا دەرئەچێ
غزل
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
1064

سەر بە ڕووتی و مل کەچی ڕۆیی بە ئیستیقباڵەوە

بۆ شێخ محەممەدی خاڵ
ترکیببند
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
976

قەڵەمم کۆڵ و کولە مەدحی زەهاوی ناکەم

ترکیببند
فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن
2
1087

زاتی تۆ جێی فیز و نازە بۆ وەتەن بۆ نیشتمان

=مێژوونووسی گەورەی کوردستان (ئەمین زەکی بەگ) لە خسوسی دامەزراندنی قوتابی کوردەوە لە کوللیاتەکانی بەغدا هەمیشە لە وەرزشا بوو. منیش ئەم مەنزوومەیەم پێشکەش کرد:
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1035

بۆ فەلەک بەرگی ڕەشی پۆشی غەریقی ماتەمە

=بۆ چل ڕۆژی پاش کۆچی دوایی خوالێخۆشبوو سەید ئەحمەدی خانەقا دانیشتووی کەرکووک بێژراوە:
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
1032

شەوی تاریکن وەعدەیی ئێوە

بۆ دۆستێ کە چەند جار وەعدەی دامێ بۆ پێکهێنانی ئیشێ و وەعدەی ئیفا نەکرد ئەم هۆنراوەیەم بۆ نووسی و بە پۆستەدا بۆم نارد:
قطعه
فعلاتن مفاعلن فعلن
1
954

بۆ قەڵەم دڵ لەت لەتە فرمێسک ئەڕێژێ شین ئەکا

بۆ چل ڕۆژەی پاش کۆچی دوایی ئەدیبێکی ناوداری کورد (پیرە مێرد) بێژراوە.
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1244

مەلای چاومار لە زانستا یەکەم بوو

مەلا مەحموودی موفتی لە ٢٥ی ئەغستۆسی ١٩٥٥ز دا کۆچی دوایی کرد بۆ تەئبینی پاش چل ڕۆژی ئەمە بێژراوە.
مثنوی
مفاعیلن مفاعیلن فعولن
2
1145

ڕۆژهەڵاتی ناوەوە گیانی لەسەر لێو و دەمە

مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
3
970

گەلێ دوژمن لە گشت لا خەریکی کوشتنی تۆیە

حکوومەتی ئێران بە بەهانەی چەک سەندنەوە لە ١ی کانوونی ساڵی ١٩٥٠دا بە هێزی هوایی و زەمینییەوە پەلاماری عەشیرەتی جوانڕۆی دا. بەو هۆیەوە ئەم دەستە بەستە بێژراوە.
مثنوی
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
1
925

لە سوورەی فەتحدا بەم ئایەتە دڵ شاد و مەسروورە

شانازی
غزل
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
1
970

وەکوو لاوی سلێمانی حوڕ و ئازادەیە ژینم

غزل
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
1
953

هەر سەعاتێکی بە سەد ساڵە هەموو عومری شەوم

غزل
فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن
1
918

بە جارێ مەستی کردم بۆسەیێکی ئەو دەم و لێوە

غزل
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
1
1033

ئەی باد ئەی نەسیمی سەحەرخێزی دڵنەواز

لە مانگی نیسانی ١٩٥٠دا ئەم هۆنراوەیە بۆ جەنابی زانیاری بەناوبانگ، میرزا آیةالله کوردستانی، مەشهوور بە شێخ موحەممەدی مەردۆخ نووسراوە.
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
2
1012

تەورێزی خۆش و گەورە هەتا عەسری پێنجەمین

تاریخ ئیسباتی کردووە ئازاربایگانی ئێران عیبارەت لە مادی سەغیرە کە نیشتمانی کوردی ماد بوووە. شاری تەبرێز لەلایەن ئەمیرێکی کوردەوە بینا کراوە کە ئێستا ئەو ناوچەیە بۆ تورک ساغ بۆتەوە، زۆر جار بە تۆفێق وەهبیم وتبوو کە تاریخی مادی سەغیرمان بنووسێ. نەینووسی. بۆ تەشویق کردنی ئەم مەنزوومەیشم بۆ ناردووە.
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
1048

لە کاتی جوانییا هەڵپەم ئەکرد و هێزی لاوم بوو

حەسبی حاڵ بۆ ڕابواردنی ئێستای خۆم
مثنوی
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
2
906

ژن مەهێنە ئاگری نەمروود لە عومرت بەرمەدە

ئەم هۆنراوە لە خسووسی ئەخلاقی ژنەوە بێژراوە.
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
1585

ئاغا مڵکی تۆ ئەکێڵم بەندە و مسکێنی تۆم

ئەم هۆنراوە بۆ وەسفی زەویدارێکی زۆردار و زاڵم نووسراوە کە هیچ درۆ و هەڵبەستی تیا نییە.
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
992

ساقیا ئیمرۆ شەرابی کۆنی دوو ساڵم بەرێ

ساقینامە (با وجود خۆم مەی خۆر نیم)
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1032

ئەسیری دوێنی ئەمڕۆ ئەحرارە

مثنوی
10 بڕگەیی
1
870

زۆر دەمێکە ماڵ و موڵکت وا بە دەس بێگانەوە

مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1035

لاوەکانم نەنگە مەگرین بۆ برای خنکاوتان

مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
1059

مایەیی ژینی گەلە لافاوی ئەم خوێنە گەشە

مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
961

غەرقی گێژاوی مەوج و شەپۆلی خەسارە خۆم

پرسیار و وەڕامە لەبەینی ئازادی و نیشتمانا
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
2
911

من نەکوژرێم تۆ نەکوژرێی نیشتمان وێران نەبێ

بابە عەلی کوڕی شێخ مەحموود لە ١٩٤٩دا چووبوو بۆ هەڵەبجە و بناری هەورامان بۆ لای ئەو دۆست و هەوا خواهانەی کە لە ناو بەگزادەی هەورامانا هەیەتی وە لە ئاخریدا چوو بۆ بەغدا و لە بەغداوە کوتوپڕ بە فڕۆکە چوو بۆ ئەمریکا هەتا نیهایەتی ١٩٥٠ لە ئەمریکا مایەوە. لە ئەمریکاوە چوو بۆ لەندەن هەتا ٢٠ی شوباتی ١٩٥٠ لە لەندەن مایەوەوە لە ٢١ی شوباتی ١٩٥٠دا گەڕایەوە بەغدا. ئەم سەفەری کوتوپڕەی بابە عەلی لە لایەن مونەوەرانی وەها لێکدرایەوە کە بابە عەلی مەزابیتێکی زۆری بردووە شوێن کڵاوی بابردوو کەوتووە. ئەم هۆنراوە لە سەر ئەو سەفەرەی کوتوپڕی بابە عەلی بێژراوە.
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
992

وەی تورفەیێکی قەڵبی ئەلەمساز و پڕ نیاز

عونی بەگ وەتەنپەرەستی بەناوبانگی میللەتی کورد لە ساڵی ١٩٤٨دا لە میسرەوە هاتە ناو سلێمانی و لەلایەن سەماحەتی شێخ محەممەدی خاڵ: قازی سلێمانی میوان بوو چەند ڕۆژی بە یەکەوە ڕامان بوارد لە پاش گەڕانەوەی موخابەرەمان هەبوو لە وەرامی ئەووەڵ نامەدا ئەم هۆنراوەیەم بۆ نارد:
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
905

تورک و ئێران و عێراق هەر سێ ویفاقی کردووە

لە تاریخی ١٩٥٥دا موعاهەدەیەک کرا کە بە «میساقی بەغدا» مەشهوورە بەم هۆیەوە ئەم دەستەبەستە بێژراوە.
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
935

ئەوە لاشەیە ئەگەوزێ بە خوێن بە کێمەوە

بە هۆی دروستکردنی پێشبەستی دووکان و دەربەندیخان ئەم هۆنراوەی دەستەبەستەیە بێژراوە.
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
2
952

قەومی کورد کەوتۆتە ژێر سێ باری ئیستسمارەوە

لە ساڵی ١٩٣٠ میلادی پیاوە بەنرخەکان و قەومیەت پەرەستەکانی عیراق بۆ موعاهەدەی عیراق و بەریتانیا و موعاهەدەی نەوتی عیراقی بە چەشنێ کە ئیستعمار ئەیەوێ، موعاریز بوون سیاسەتی بەریتانیا لە نەزانی قەومی کورد شارەزا بوو، کوردی عیراقی تەفرە دا و کردنی بە ئالەتی دروست بوونی ئەم موعاهەدەیە موافیقی پێویستی خۆی لەم خسووسەوە ئەم دەستە بەستە نووسراوە.
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
3
1080

چیای زاغروس بەرز و بڵنگە

قالب نامشخص
10 بڕگەیی
1
874

ئەم خاکە کە مێژووی گەلی کوردی لە دڵایە

قارەمانی کورد و خاکی کوردستان
مثنوی
مفعولُ مفاعیلُ مفاعیلُ فعولن
3
1155

بە ڕێی ژینا مەڕۆ قەد بێ دەبیرێ

غزل
مفاعیلن مفاعیلن فعولن
1
880

کاکی عارەب تۆ لەگەڵ من عەهد و پەیمانت هەیە

مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
953

بوونم نەزانی ئێستەکە بووم نەبوو ئەچم

غزل
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
890

نایکەم بە خامە یا بە زمانم سوپاسی تۆ

زانای مەزن شێخ محەممەدی خاڵ فەرهەنگی زمانی کوردییەکەی بڵاو کردەوە ئەمەم بۆ وتووە.
غزل
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
1254

یادی کۆنم کردەوە ئیمڕۆ کزە و سۆزم هەیە

نەورۆزنامە
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
1068

هەر لە خەلیجی فورسەوە تاکوو ئارارات

نمێ لە دەریایەکی قارەمانی کورد
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
2
977

با پێت بڵێم لە مێژووی ئەم میللەتە کەمێ

بۆ ئیمدادی کەیخوسرەوی دووەم لە شاهانی هەخامەنشین هاتنی لەشکرێکی یۆنان بۆ بابل و لەپاش جەنگەکە و گەڕانەوەیان بۆ یۆنانستان.
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
2
987

عەسری شەشەم نەما و سەری عەسری حەوتەمین

هجوومی چەنگیز خان بە لەشکری مەغوول و تاتارەوە بۆ ئاسیای ناوەڕاست و بۆ ئێران و کوردستان ساڵی ٦١٦ی کۆچی:
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
3
958

پایانی نیوەی ئەووەڵی بوو عەسری حەوتەمین

هجوومی هۆلاکۆ خان بۆ ڕۆژهەڵاتی نزیک و بۆ ئێران و بۆ کوردستان، ٧٥٠-٦٥٠ی کۆچی.
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
3
1175

تەیموور لە حەوسەد و نەوەدا بوو وەکوو شەهێن

پەیدابوونی دونیاگری بەناوبانگ ئەمیر تەیمووری گوورگان و هجووم کردنی بۆ هیند و ئێران و عیراق و کوردستان
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
5
980

تاریخی هیجری پاش سەد و چل بوو لە یەک هەزار

پەیدابوونی نادرشای ئەفشاری لە ئێران و پەلاماردانی بۆ ئەفغان و هیندوستان و عێراق و کوردستان، هوجوومی بۆ عێراق ساڵی ١١٥٦-١١٤٦ی کۆچی
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
2
1021

تۆ بە تەگبیر ئاسەفی ئەمما بە حیکمەت فەیلەسووف

بۆ جەنابی خوالێخۆشبوو ئەمین زەکی بەگ نووسراوە
دوبیتی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
931

ئەگەرچی نووسەری مێژووی شەش هەزار ساڵم

بە زمان قەڵەمەوە بۆ پیاوێکی پلە گەورەی بەغدام نووسی
دوبیتی
مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن
1
914

دونیاگری زەمانە و شاهانی ناوبراو

وتارێ بۆ لاوە دلێر و بەنرخەکان
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
2
906