دیوانی ئەوڕەحمان بەگی بابان
قالب:
دفتر شعر
زبان:
کردی مرکزی
سال انتشار:
1989
چاپ مرجع:
1989
نسخهها:
- بەشێک لە دیوانی ئەوڕەحمان بەگی بابان، ئامادە کردنی: محمود احمد محمد، بەغدا: چاپخانەی زەمان، ١٩٨٩.
در وژینبوکس:
اضافهشده به پایگاه داده:
100% (69 از 69)
زمان قرائت:
1 ساعت و 12 دقیقه
تعداد مشاهده:
4957
مشارکتکنندگان:
- منیب پژوهی: تایپ
- جهانگیر دانشی: تایپ
- نشمیل دژدمه: تایپ
- آسو محمودی: آمادە کردن برای دیتابیس
فهرست:
شەو بوو شەوێکی تاریک و نووتەک وەکوو دڵم
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
1777
پرسی کەسێکی ئەهلی فەزیلەت لە دێوە زەن
ترکیببند
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
1445
هەر لە بەحری فورسەوە خاکی هەتا بەحری ڕەشە
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1792
چۆن بەخێرهاتنت بکەم میرم زمانم ئەبکەمە
غزل
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1392
ئەی جەمالەددینی ئەفغان ڕیزە چینی خوانی تۆ
بۆ شینی پاش چل ڕۆژەی ئەمین زەکی بەگ
غزل
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1315
ئەی چەرخ بڕانەوەی نییە قەت قەهر و جەورەکەت
بۆ شینی فایەق بێکەس
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
1468
بە بۆنەی سەردانی مێجەر نوئیل بۆ سلێمانی
لە ڕۆژی ١٥ی ١٠ی ١٩٢٨دا مێجەر نوئیل بە چل سوار عەسکەری هیندۆکەوە هاتە سلێمانی، شێخ مەحموود بە نامەی خوسووسییەوە کە بە هۆی عەبدوڵڵا ئاغای حاجی سەعید و فایەق توفیقەوە ناردبووی هاتن. ئەم هۆنراوەیە لەو ڕۆژەدا نووسراوە.
غزل
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1459
ڕۆڵەکەم بنوو خەوی خۆشت بێ
هۆنراوە لە سەر زمانی ژنێ لە عەشیرەتی جاف کە کوڕەکەی لە بێشکەدا ئەنوێنێ
مثنوی
10 بڕگەیی
1
1715
لە لای ئەم میللەتی کوردە ئەمە قانوون و ئایینە
«حەسەن کوڕی تۆفیق ئەفەندی» لە کوللیەی «دار المعلمين»ی عالی بە پلەی مومتاز تەخەڕڕوجی کردووە، و لە مەداریسی سانەویی عێراقدا مامۆستایەکی بەرز بوو، لە مانگی تشرینی ١٩٥٦دا لەسەر نیشتمانپەرستی فەسڵ کرا و چوو بۆ «سووریە» و لەوێ کرابوو بە ئوستاز بۆ مەدرەسەی سانەوی لە ١٧ی ٤ی ١٩٥٨دا وەفاتی کرد و جەنازەکەی هێزایەوە، بۆ سەنگی مەزاری ئەم ڕوباعیەم نووسی:
دوبیتی
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
1
1429
ئەی قەومی کورد بزانە کە ڕۆحی ئەمین زەکی
بۆ ڕۆژی چلەی ئەمین زەکی
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
2
1488
ئەوی ئازادی خوای قەومە بەشی یا نارە یا دارە
قطعه
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
1
1314
شنەی هەوای بەیانی بۆنی بەهاری هێنا
ئارایشتی بەهار
غزل
مفعولُ فاعلاتن مفعولُ فاعلاتن
1
1900
بۆ لێم ناپرسی برا گیانەکەم
ستایشی بەهار
مثنوی
10 بڕگەیی
1
1339
گیرۆدە بووم بە زەحمەتی ماڵ و مناڵەوە
غزل
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
1292
مانگی چواردە و یەک شەوە گردن لە ڕووی ئەو دولبەرە
غزل
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
2077
ئەم دلبەرە دێکانییە ڕاوی دڵی کردم
ترکیببند
مفعولُ مفاعیلُ مفاعیلُ فعولن
1
1296
عارەقی سەر کوڵمە یا ئاونگی سەر پەڕەی گوڵە
غزل
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1733
من بە حەفتا ساڵەوە کەوتوومە داوی ئاسکێ
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
1656
کەس نەما نەیدەی بە ئەرزا ئەی فەلەک نۆرەی منە
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
1632
بۆ چی هاتوومە جیهان لەم هاتوچۆیە چیم ئەوێ
غزل
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1378
ئەی حەفیدی میری سوور ئەی شاگوڵی باخی نەقیب
زۆر نەخۆش بووم «شێخ ڕەئووفی نەقیب» کوڕی خوالێبوردوو سەیید نووری نەقیب دایم ئەهات بۆ لام بۆ ئەحواڵ پرسین منیش ئەم ڕوباعیەم بۆ نارد:
دوبیتی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1348
میرزای زانا و دانا شەرحی حاڵت فەرمووە
لە وەرامی جەنابی میرزا مارفدا
ترکیببند
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1345
هەموو دڵێ بە نەزەر خۆیەوە غەمێکی هەیە
غزل
مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن
1
1313
داوا ئەکەم هیوای وەتەنم بێ هیوا نەبێ
بۆ ڕۆژنامەی هیوا کە لە بەغدا دەرئەچێ
غزل
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
1354
سەر بە ڕووتی و مل کەچی ڕۆیی بە ئیستیقباڵەوە
بۆ شێخ محەممەدی خاڵ
ترکیببند
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1270
قەڵەمم کۆڵ و کولە مەدحی زەهاوی ناکەم
ترکیببند
فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن
2
1416
زاتی تۆ جێی فیز و نازە بۆ وەتەن بۆ نیشتمان
=مێژوونووسی گەورەی کوردستان (ئەمین زەکی بەگ) لە خسوسی دامەزراندنی قوتابی کوردەوە لە کوللیاتەکانی بەغدا هەمیشە لە وەرزشا بوو. منیش ئەم مەنزوومەیەم پێشکەش کرد:
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1310
بۆ فەلەک بەرگی ڕەشی پۆشی غەریقی ماتەمە
=بۆ چل ڕۆژی پاش کۆچی دوایی خوالێخۆشبوو سەید ئەحمەدی خانەقا دانیشتووی کەرکووک بێژراوە:
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
1321
شەوی تاریکن وەعدەیی ئێوە
بۆ دۆستێ کە چەند جار وەعدەی دامێ بۆ پێکهێنانی ئیشێ و وەعدەی ئیفا نەکرد ئەم هۆنراوەیەم بۆ نووسی و بە پۆستەدا بۆم نارد:
قطعه
فعلاتن مفاعلن فعلن
1
1224
بۆ قەڵەم دڵ لەت لەتە فرمێسک ئەڕێژێ شین ئەکا
بۆ چل ڕۆژەی پاش کۆچی دوایی ئەدیبێکی ناوداری کورد (پیرە مێرد) بێژراوە.
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1507
مەلای چاومار لە زانستا یەکەم بوو
مەلا مەحموودی موفتی لە ٢٥ی ئەغستۆسی ١٩٥٥ز دا کۆچی دوایی کرد بۆ تەئبینی پاش چل ڕۆژی ئەمە بێژراوە.
مثنوی
مفاعیلن مفاعیلن فعولن
2
1409
ڕۆژهەڵاتی ناوەوە گیانی لەسەر لێو و دەمە
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
3
1239
گەلێ دوژمن لە گشت لا خەریکی کوشتنی تۆیە
حکوومەتی ئێران بە بەهانەی چەک سەندنەوە لە ١ی کانوونی ساڵی ١٩٥٠دا بە هێزی هوایی و زەمینییەوە پەلاماری عەشیرەتی جوانڕۆی دا. بەو هۆیەوە ئەم دەستە بەستە بێژراوە.
مثنوی
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
1
1187
لە سوورەی فەتحدا بەم ئایەتە دڵ شاد و مەسروورە
شانازی
غزل
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
1
1254
وەکوو لاوی سلێمانی حوڕ و ئازادەیە ژینم
غزل
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
1
1191
هەر سەعاتێکی بە سەد ساڵە هەموو عومری شەوم
غزل
فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن
1
1188
بە جارێ مەستی کردم بۆسەیێکی ئەو دەم و لێوە
غزل
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
1
1317
ئەی باد ئەی نەسیمی سەحەرخێزی دڵنەواز
لە مانگی نیسانی ١٩٥٠دا ئەم هۆنراوەیە بۆ جەنابی زانیاری بەناوبانگ، میرزا آیةالله کوردستانی، مەشهوور بە شێخ موحەممەدی مەردۆخ نووسراوە.
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
2
1326
تەورێزی خۆش و گەورە هەتا عەسری پێنجەمین
تاریخ ئیسباتی کردووە ئازاربایگانی ئێران عیبارەت لە مادی سەغیرە کە نیشتمانی کوردی ماد بوووە. شاری تەبرێز لەلایەن ئەمیرێکی کوردەوە بینا کراوە کە ئێستا ئەو ناوچەیە بۆ تورک ساغ بۆتەوە، زۆر جار بە تۆفێق وەهبیم وتبوو کە تاریخی مادی سەغیرمان بنووسێ. نەینووسی. بۆ تەشویق کردنی ئەم مەنزوومەیشم بۆ ناردووە.
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
1321
لە کاتی جوانییا هەڵپەم ئەکرد و هێزی لاوم بوو
حەسبی حاڵ بۆ ڕابواردنی ئێستای خۆم
مثنوی
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
2
1177
ژن مەهێنە ئاگری نەمروود لە عومرت بەرمەدە
ئەم هۆنراوە لە خسووسی ئەخلاقی ژنەوە بێژراوە.
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
1929
ئاغا مڵکی تۆ ئەکێڵم بەندە و مسکێنی تۆم
ئەم هۆنراوە بۆ وەسفی زەویدارێکی زۆردار و زاڵم نووسراوە کە هیچ درۆ و هەڵبەستی تیا نییە.
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
1329
ساقیا ئیمرۆ شەرابی کۆنی دوو ساڵم بەرێ
ساقینامە (با وجود خۆم مەی خۆر نیم)
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1324
ئەسیری دوێنی ئەمڕۆ ئەحرارە
مثنوی
10 بڕگەیی
1
1135
زۆر دەمێکە ماڵ و موڵکت وا بە دەس بێگانەوە
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1334
لاوەکانم نەنگە مەگرین بۆ برای خنکاوتان
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
1354
مایەیی ژینی گەلە لافاوی ئەم خوێنە گەشە
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1232
غەرقی گێژاوی مەوج و شەپۆلی خەسارە خۆم
پرسیار و وەڕامە لەبەینی ئازادی و نیشتمانا
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
2
1192
من نەکوژرێم تۆ نەکوژرێی نیشتمان وێران نەبێ
بابە عەلی کوڕی شێخ مەحموود لە ١٩٤٩دا چووبوو بۆ هەڵەبجە و بناری هەورامان بۆ لای ئەو دۆست و هەوا خواهانەی کە لە ناو بەگزادەی هەورامانا هەیەتی وە لە ئاخریدا چوو بۆ بەغدا و لە بەغداوە کوتوپڕ بە فڕۆکە چوو بۆ ئەمریکا هەتا نیهایەتی ١٩٥٠ لە ئەمریکا مایەوە. لە ئەمریکاوە چوو بۆ لەندەن هەتا ٢٠ی شوباتی ١٩٥٠ لە لەندەن مایەوەوە لە ٢١ی شوباتی ١٩٥٠دا گەڕایەوە بەغدا. ئەم سەفەری کوتوپڕەی بابە عەلی لە لایەن مونەوەرانی وەها لێکدرایەوە کە بابە عەلی مەزابیتێکی زۆری بردووە شوێن کڵاوی بابردوو کەوتووە. ئەم هۆنراوە لە سەر ئەو سەفەرەی کوتوپڕی بابە عەلی بێژراوە.
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
1304
وەی تورفەیێکی قەڵبی ئەلەمساز و پڕ نیاز
عونی بەگ وەتەنپەرەستی بەناوبانگی میللەتی کورد لە ساڵی ١٩٤٨دا لە میسرەوە هاتە ناو سلێمانی و لەلایەن سەماحەتی شێخ محەممەدی خاڵ: قازی سلێمانی میوان بوو چەند ڕۆژی بە یەکەوە ڕامان بوارد لە پاش گەڕانەوەی موخابەرەمان هەبوو لە وەرامی ئەووەڵ نامەدا ئەم هۆنراوەیەم بۆ نارد:
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
1179
تورک و ئێران و عێراق هەر سێ ویفاقی کردووە
لە تاریخی ١٩٥٥دا موعاهەدەیەک کرا کە بە «میساقی بەغدا» مەشهوورە بەم هۆیەوە ئەم دەستەبەستە بێژراوە.
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
1234
ئەوە لاشەیە ئەگەوزێ بە خوێن بە کێمەوە
بە هۆی دروستکردنی پێشبەستی دووکان و دەربەندیخان ئەم هۆنراوەی دەستەبەستەیە بێژراوە.
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
2
1233
قەومی کورد کەوتۆتە ژێر سێ باری ئیستسمارەوە
لە ساڵی ١٩٣٠ میلادی پیاوە بەنرخەکان و قەومیەت پەرەستەکانی عیراق بۆ موعاهەدەی عیراق و بەریتانیا و موعاهەدەی نەوتی عیراقی بە چەشنێ کە ئیستعمار ئەیەوێ، موعاریز بوون سیاسەتی بەریتانیا لە نەزانی قەومی کورد شارەزا بوو، کوردی عیراقی تەفرە دا و کردنی بە ئالەتی دروست بوونی ئەم موعاهەدەیە موافیقی پێویستی خۆی لەم خسووسەوە ئەم دەستە بەستە نووسراوە.
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
3
1434
چیای زاغروس بەرز و بڵنگە
قالب نامشخص
10 بڕگەیی
1
1151
ئەم خاکە کە مێژووی گەلی کوردی لە دڵایە
قارەمانی کورد و خاکی کوردستان
مثنوی
مفعولُ مفاعیلُ مفاعیلُ فعولن
3
1503
بە ڕێی ژینا مەڕۆ قەد بێ دەبیرێ
غزل
مفاعیلن مفاعیلن فعولن
1
1133
کاکی عارەب تۆ لەگەڵ من عەهد و پەیمانت هەیە
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
1249
بوونم نەزانی ئێستەکە بووم نەبوو ئەچم
غزل
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
1131
نایکەم بە خامە یا بە زمانم سوپاسی تۆ
زانای مەزن شێخ محەممەدی خاڵ فەرهەنگی زمانی کوردییەکەی بڵاو کردەوە ئەمەم بۆ وتووە.
غزل
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
1
1542
یادی کۆنم کردەوە ئیمڕۆ کزە و سۆزم هەیە
نەورۆزنامە
مثنوی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
2
1343
هەر لە خەلیجی فورسەوە تاکوو ئارارات
نمێ لە دەریایەکی قارەمانی کورد
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
2
1245
با پێت بڵێم لە مێژووی ئەم میللەتە کەمێ
بۆ ئیمدادی کەیخوسرەوی دووەم لە شاهانی هەخامەنشین هاتنی لەشکرێکی یۆنان بۆ بابل و لەپاش جەنگەکە و گەڕانەوەیان بۆ یۆنانستان.
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
2
1302
عەسری شەشەم نەما و سەری عەسری حەوتەمین
هجوومی چەنگیز خان بە لەشکری مەغوول و تاتارەوە بۆ ئاسیای ناوەڕاست و بۆ ئێران و کوردستان ساڵی ٦١٦ی کۆچی:
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
3
1250
پایانی نیوەی ئەووەڵی بوو عەسری حەوتەمین
هجوومی هۆلاکۆ خان بۆ ڕۆژهەڵاتی نزیک و بۆ ئێران و بۆ کوردستان، ٧٥٠-٦٥٠ی کۆچی.
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
3
1546
تەیموور لە حەوسەد و نەوەدا بوو وەکوو شەهێن
پەیدابوونی دونیاگری بەناوبانگ ئەمیر تەیمووری گوورگان و هجووم کردنی بۆ هیند و ئێران و عیراق و کوردستان
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
5
1291
تاریخی هیجری پاش سەد و چل بوو لە یەک هەزار
پەیدابوونی نادرشای ئەفشاری لە ئێران و پەلاماردانی بۆ ئەفغان و هیندوستان و عێراق و کوردستان، هوجوومی بۆ عێراق ساڵی ١١٥٦-١١٤٦ی کۆچی
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
2
1362
تۆ بە تەگبیر ئاسەفی ئەمما بە حیکمەت فەیلەسووف
بۆ جەنابی خوالێخۆشبوو ئەمین زەکی بەگ نووسراوە
دوبیتی
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
1
1188
ئەگەرچی نووسەری مێژووی شەش هەزار ساڵم
بە زمان قەڵەمەوە بۆ پیاوێکی پلە گەورەی بەغدام نووسی
دوبیتی
مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن
1
1182
دونیاگری زەمانە و شاهانی ناوبراو
وتارێ بۆ لاوە دلێر و بەنرخەکان
مثنوی
مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
2
1168