حەسەن کوێستانی: داربەڕووە سوورەکەی باڵەک
ئەمە کۆچی سووری داربەڕوویەکی بەرکاوی «هەڵگورد» بوو یان
دوا سەفەری برووسکەیەکی بە ژەنگ و ژاری
دەم بە زەردەخەنەی برینەکانمان؟!
ئەمە ئاوابوونی «مانگ»ێکی ئەرخەوانی،
خەرمانە سەوزی، ئاسمانی خۆڵەمێشیی «باڵەک» بوو
یان ئاوابوونی سروودێکی ڕەنگ زیوینی دەم بە جریوە؟
ئەمە گەردەلوولی کۆستێکی ناوەختی
دەشت و دەری تڵەتڵ سووتاوی خوێنی گەرمیان بوو
یان زایەڵەی کلووی بەفر و کڕووزەی پەلکە گیا و
یان سۆزی شینێکی گەرمی لە کۆتەڵدا شکۆفە کردووی
گوڵە کوێستان؟!
ئەوە ئەستێرە بوو کوژرا
یان باهۆزی ئەسپێکی یاڵ نارنجیی شۆڕشی نوێمان؟!
ئەوە «مەم» بوو لە پشتەوە پێکرا
یان فەرهاد و یان سیامەندی عاشقی بەندەن و
دار و دەوەن و ماهی کێوان؟!
ئەوە خوێنی دارژاڵە بوو ڕژا
یان خوێنی کەڵێکی سیس و کەوەی شاخان؟!
یاخود دڵداری هەژاران!
ئەوە دوا هەناسەی کانییەکی کوێستان بوو،
دوا هەناسەی دارهەنارێکی «گەڵاڵە»
یان ئاویلکەی گوڵەشەستپەڕێکی حاجی هۆمەران؟!
شاخێک شەهید کرا
یان ئاڵایەک؟!
چ کسپەیەک لە هەناوی بەردەوە هەستا!
چ چڕەدووکەڵێ لە دەروونی زۆزان و پژوپۆی باخانەوە بەرزبۆوە و
چ تەم توومانێ مەملەکەتی خەمی، بەفر بە سەری، ئێمەی داگرت!
لەنێوان مەرگی مێژوویەک و لەدایکبوونەوەی مێژوویەکی تردا
«حەسەن کوێستانی»، باران بوو
لەنێوان شەوێکی ئەموستەچاو و کازیوەی بەربەیانێکی نوێدا
«حەسەن کوێستانی»، هەتاو بوو
بەدرێژاییی ئازاری ڕەوەندی نۆزدە ساڵەی دوای تاریکستانی هەرەس،
حەسەن کوێستانی، چرای تاوڵ و گوڵ خەندەرانی
شۆڕش و چریکەی هۆبەهۆی ڕاپەڕین و
مەشخەڵێکی لرفە کردووی ناو لێرەواری تێکۆشان بوو
بە قوڵاییی نائومێدیی سەردەمێکی ئەژنۆشکاویش،
حەسەن کوێستانی:
ستوونی پرشنگ و ڕەوەزی ورە و حیلەی هەستانەوە و
بانگی سەر هەڵەمووتی خۆرستان بوو
بە درێژاییی نۆزدە ساڵی سەنگەر و نۆزدە ساڵی قەڵەم و
نۆزدە ساڵی ڕێپێوانی ناو وڵاتی کوردایەتی،
ناو وڵاتی هەقپەرستی و ناو نیشتمانی ئازادی،
حەسەن کوێستانی لە کوێ نەبوو؟!
لە کزەبای کوێستاندا -بۆن و بەرامەی گوڵجاڕی هەڵاڵە و
لە گۆڕەی گەرمییان و بەراییی پێدەشتدا - چاوی تیژی هەڵۆ و
مامزی سووری داستان بوو!
«حەسەن کوێستانی» مزگێنی هەموو شوێنێ بوو
لە بنەبانی کوردستاندا.
لە کوێرەدێیەکی تەریک و لە کوختێکی پەنا زاخۆدا - ئەو:
کەڵەپشکۆی ئاگردان و «لاسشخص»ی دڵداری
ناو مەلحەمەی شۆڕش و لاوکی دەمادەمی بەربەیان بوو،
لە پێدەشتەکانی گەرمەسێریشدا و
تا لای «حەمرینمکان»، ئەو شەقژنی بازی ئاوات و سەمەلی گوڵەگەنم و
لە بیابان و قاقڕیشدا ئەو مێرگی بە بریقوباقی هیوامان بوو!
حەسەن کوێستانی وەک خۆرەتاو، لە کوێ نەبوو؟!
حەسەن کوێستانی وەک هەوا، لە کوێ نەبوو؟!
لە کام وڵاتی پەنگر و خۆڵەمێشدا، لە کام چیای هەڵمەت و
لە کام نێرینەی ترس و بیمدا و لە کام هەزاربەهەزاری مەترسیدا،
ئەو، لەوێ نەبوو؟!
حەسەن کوێستانی لە کام نیگای گزنگ و
چاوی پاشەڕۆژدا نەبوو؟!
لە کام هاژە و لە کام وژە و
لە کام سروودی ژیاندا نەبوو؟!
لە بیلبیلەی هەژاراندا، ترووسکە بوو
لە ماڵیاندا، گوڵی ناوتاق و
لە کێڵگەیاندا، زەردەخەنەی دەغڵ و
لە مەزرایاندا، شۆراب و دارچنار و
لە دەفتەری منداڵاندا، گوڵەبەڕۆژەی حەرف و
لە دەستی زبری ڕەنجدەران و جووتیاراندا، داسی دروێنە و
بە قژی ژنانیشەوە گوڵە بەیبوون بوو
لە هەر شوێنێ، لە هەر مەڵبەندێ، لە هەر دۆزەخێکدا،
کوردستانی دایک، مووی تەنگانەی بۆ هەڵکڕوزاندبێ،
حەسەن کوێستانی:
کوڕی ئاگری کوڕی شاخی کوڕی ئازادییش لەوێ بووە!
لە مارتی شوومی ١٩٧٥دا
ئەو دەمەی بەهار گریا و گوڵیان کوێر کرد
ئەو دەمەی چەکیان سەربەرەو خوار هەڵواسی و
مەچەکیان لە سێدارەی بەغدامکان، دا
ئەو دەمەی فوویان لە هەموو مۆمەکان کرد و
لە گۆڕستانی شەوەزەنگدا ناشتیانن!
ئەو دەمەی دارستان دەستگیر کرا و دەور و تەسلیمی
شاخ بە شاخ کرا!
ئالەو مەرگەساتانەدا،
لەو مێژووە چاو چاو تیانەبینەدا،
حەسەن کوێستانی: وەک زریانێ سواری تاشەبەردی
کێوان بووەوە و ئازاری زین کردەوە و ئاوزەنگی تەقین
بە ملە و هەڵەت و چەقەنە بەردی ئەم وڵاتەدا کەوتەوە
غار و پەنجەکانی خۆی لەناو تاریکستاندا هەڵکردەوە و
شوێن ئازادیی کەوتەوە. بوو بە مانگ و
دڕی بە ڕەشترین گەواڵە هەوری نوشوستی دا و
لەو بەرزەوە بۆ کورد درەوشایەوە.
لەو ئاستەیشدا، کە بەر لە چل ڕۆژ پیاوکوژانی مانگی
سەوز، پیاوکوژانی حەسەن کوێستانی، دڕکە زییەکانی بێگانە،
تەوری تاوانکاران و بای زەردی وەیشوومەی لەو دیو حاجی
هۆمەرانەوە هەڵیکرد و هاتن و چاوی ئەم
گزنگەیان هەڵکۆڵی و بەژنی ئەم دارسێوەیان بڕیەوە و
گوڵەباخی ئەم ئەستێرە سوورەیان هەڵوەران،
هەر لەو ئاستەدا و لەو ملەیەدا و لەو پێچەدا بەر لە نۆزدە ساڵ،
حەسەن کوێستانی، بەوری دوای هەرەس،
تۆوی شۆڕشی نوێی وەشاندەوە و
چرای ڕاپەڕینی داگیرساندەوە و
مزگێنی: دیسانەوە بەرەنگار بوونەوە و دیسانەوە هەستانەوە و
دیسانەوە تا مردن بە پێوە وەستانی دایەوە بە هەڵگورد و
لەسەر سەکری سەکران و مامەڕووتەوە بانگی هەق و
خۆشەویستی خاک و ئەم گەلە خوێن لەبەر چۆڕاوەی بە گوێی
دیرۆکی شەهیداندا دایەوە.
خوێن هات و خوێن ڕۆیشت و
مەتەرێز لە دوای مەتەرێز
باهۆز لە دوای باهۆز هەڵیانکرد و
دووکەڵ بە دوای دووکەڵدا
سوار گلا و سوار هەستایەوە و
سوار ڕایکرد و، ورە تۆقی و
گەورە شاخ کەوتە سەر چۆک و
گەورە تفەنگ خانەکانی خۆی بەتاڵ کردەوە و
شەهیدانیان پەلکێشی هەندەران کرد و
ئازایەتیی ناونیشانی خۆی سڕیەوە و
چووە کونجی ترسەوە و بەدەم هەناسەی ساردەوە
خەرمانی یادگاری بە با ئەکرد!
ئا لەو قاتوقڕیی ژیانەدا بوو،
لەو وەرزە زڕەدا بوو
کە لەش و گیانی حەسەن کوێستانی بووبوون بە بژوێنی
بە گیا و گۆڵی سەوز و سووری بیری لە شەونم پاراوتری
عەشقی پیرۆزی کوردستانی
بووبوون بە گوڵاوی مژدە
بووبوون بە گۆرانی و بە کانی
هەر لەو وڵاتی مردن و مەرگەدا بوو، کە باسکی حەسەن
کوێستانی بووبوو بە مەشخەڵ و سەری بە تانجیکە گوڵ و
قاچەکانی بە دوو جۆگە و چاوانی بە قیبلەنما و
قەڵەمیشی بە گوڵەگەنمی گەرمیانی،
ئیتر بەژنی ئەو و بەژنی داربەڕوو بەژنێ بوون
ئیتر ڕەنگی ئەو و ڕەنگی دارگێلاس ڕەنگێ بوون
ئیتر دەنگی ئەو و دەنگی ڕاستیی دەنگێ بوون
ئیتر حەسەن کوێستانی و کوردستانیش
وەک بای وەشت و خاکی تینوو تێکەڵ بوون
ژیانی ئەم داربەڕووە سوورە
ژیانی ئەم مانگە سەوزە
ژیانی ئەم عاشقی ئاو و گڵە
ژیانی پوورە هەنگ بوو
ژیانی درەختی تینوو
ژیانی هەتاوی زامدار
تەمەنی خاچ و عومری باڕێزەی هەبوو.
سەربووردەی لەرزەی بوومەلەرزە بوو.
حیکایەتی ئەو، حیکایەتی کوڕی بەفر و کوڕی ڕەشەبا و
ڕێی نەهات بوو.
حەسەن کوێستانی - خۆی بۆ خۆی داستان بوو
بەهەق: خۆشەویستی سەرتاسەری ئەم نەخشەیە و
خۆشەویستی هەژاران و هیوای گەشی ناو دڵان بوو
سەرەتا: منداڵێکی ڕەنگپەڕیوی بنسان و باریکەلە
وەک کۆترەشینکەی کێوان
لە جۆلانەی نائارامیدا هەژاریی ڕایژەنی
بە سەر سەریەوە هەڵگورد و بە چوار دەوریشدا پەلکەڕەنگینە و
شیعری ڕەنگاوڕەنگ جریوەیان بوو
لە کەروێشک بزێوتر
لانەی ئەو وشە بوو.
هەر زۆر زوو ئەوینی دار و ئەوینی بەرد و ئەوینی هەژاران
گیانیان کرد بە نواڵەی خۆشەویستی
بۆ شۆڕش، سەریشیان کرد بە ئاسمان.
سەرەتا: ئەستێرکێکی مەکس بوو لە خەمی کوردا و
لە ژووری خوێندن و پۆلی دەرسەوە عاشقی ئازادی بوو
ئینجا بوو بە کەو و بەرامبەر گوڵی خوێن خوێندی
بوو بە سمۆرە و بە داری ئازادی خۆیدا هەڵزنا
بوو بە هەنگ و چووە ناو شانەی کارەوە
وردە وردە خەم باڵای کرد.
وردە وردە ناسۆر گەشایەوە و
هەتاکوو بوو بە سروودی دەم کوێستان
یەکەمین ماڵی سپیی ئەو، ماڵەکەی کۆمەڵە بوو.
یەکەمین جێژوان و قۆزاخەی ئاوریشمیی باوەڕی
ناو پەلوپۆی درەختەکەی کۆمەڵە بوو.
لەدواییدا- هەڵۆی سوور پەڕوباڵی دەرکرد و جێنزرگە شەقژنی ئەو
ئەم جارەیان ئاسمانەکەی «ی.ن.ک» بوو
حەسەن کوێستانی لەیەک کاتدا
دڵی کۆتر و چاوی هەڵۆ و شنەبا و زریانی
تێدا کۆ بووبووەوە، لەیەک کاتدا
بەفر و ئاگر و
گوڵ و گوللە بوو.
تیشکی قەڵەم و دەشتی گوڵاڵە و
زەردەی لووتکە بوو.
ئەم دڵدارە قژڕەشەمان
«پ.م»ێکی سەرکردە بوو.
ساکار ساکار وەکوو بەفراوی کوێستان و
سادە سادە وەکوو خۆڵی سەر گۆڕستانی شەهیدان!
وەکوو ئاوی بەر هەتاویش دەم بە خەندە
ئەی هاوڕێ! ئەی کوێستانی!
تۆ وەک سروودی مەشخەڵان،
وەکوو کەرکووکمکان،
وەک سێبەری باڵای بەرزی شەهیدان و
شاخی گۆیژەی سلێمانی -لەگەڵمانی-
لە کۆڕماندا چرا و تابلۆی
لە ڕێبازی «ی.ن.ک»دا و لە چاوماندا
گوڵ و ئاسۆی
ئەی هاوڕێ!
لە پەڵە خوێنی ڕژاوتا ئەستێرەی سوور
سەر دەردێنێ،
مێژوو هەڵدێ و
پرشنگ ئەڕوێ!
ئەی هاوڕێ!