ḧesen kwêstanî: darbeřuwe sûrekey bałek

Li pirtûka:
Çirakanî Ser Hellemût
Berhema:
Şêrko Bêkes (1940-2013)
 8 Xulek  1513 Dîtin

eme koçî sûrî darbeřûyekî berkawî «hełgurd» bû yan

dwa seferî birûskeyekî be jeng û jarî

dem be zerdexeney birînekanman?!

eme awabûnî «mang»êkî erxewanî,

xermane sewzî, asmanî xołemêşîy «bałek» bû

yan awabûnî sirûdêkî řeng zîwînî dem be cirîwe?

eme gerdelûlî kostêkî nawextî

deşt û derî tiłetił sûtawî xwênî germyan bû

yan zayełey kilûy befir û kiřûzey pelke gya û

yan sozî şînêkî germî le kotełda şikofe kirdûy

gułe kwêstan?!

ewe estêre bû kujra

yan bahozî espêkî yał narincîy şořşî nwêman?!

ewe «mem» bû le piştewe pêkira

yan ferhad û yan syamendî ’aşiqî benden û

dar û dewen û mahî kêwan?!

ewe xwênî darjałe bû řija

yan xwênî kełêkî sîs û kewey şaxan?!

yaxud diłdarî hejaran!

ewe dwa henasey kanîyekî kwêstan bû,

dwa henasey darhenarêkî «gełałe»

yan awîlkey gułeşestipeřêkî ḧacî homeran?!

şaxêk şehîd kira

yan ałayek?!

çi kispeyek le henawî berdewe hesta!

çi çiředûkełê le derûnî zozan û pijupoy baxanewe berizbowe û

çi tem tûmanê memleketî xemî, befir be serî, êmey dagirt!

lenêwan mergî mêjûyek û ledaykibûnewey mêjûyekî tirda

«ḧesen kwêstanî», baran bû

lenêwan şewêkî emusteçaw û kazîwey berbeyanêkî nwêda

«ḧesen kwêstanî», hetaw bû

bedrêjayîy azarî řewendî nozde sałey dway tarîkistanî heres,

ḧesen kwêstanî, çiray tawił û guł xenderanî

şořş û çirîkey hobehoy řapeřîn û

meşxełêkî lirfe kirdûy naw lêrewarî têkoşan bû

be qułayîy na’umêdîy serdemêkî ejnoşkawîş,

ḧesen kwêstanî:

sitûnî pirşing û řewezî wire û ḧîley hestanewe û

bangî ser hełemûtî xoristan bû

be dirêjayîy nozde sałî senger û nozde sałî qełem û

nozde sałî řêpêwanî naw wiłatî kurdayetî,

naw wiłatî heqperistî û naw nîştimanî azadî,

ḧesen kwêstanî le kwê nebû?!

le kizebay kwêstanda -bon û beramey gułcařî hełałe û

le gořey germîyan û berayîy pêdeştida - çawî tîjî heło û

mamzî sûrî dastan bû!

«ḧesen kwêstanî» mizgênî hemû şwênê bû

le binebanî kurdistanda.

le kwêredêyekî terîk û le kuxtêkî pena zaxoda - ew:

kełepşikoy agirdan û «lasKes»y diłdarî

naw melḧemey şořş û lawkî demademî berbeyan bû,

le pêdeştekanî germesêrîşda û

ta lay «ḧemrînCih», ew şeqjinî bazî awat û semelî gułegenim û

le byaban û qaqřîşda ew mêrgî be birîqubaqî hîwaman bû!

ḧesen kwêstanî wek xoretaw, le kwê nebû?!

ḧesen kwêstanî wek hewa, le kwê nebû?!

le kam wiłatî pengir û xołemêşda, le kam çyay hełmet û

le kam nêrîney tirs û bîmda û le kam hezarbehezarî metirsîda,

ew, lewê nebû?!

ḧesen kwêstanî le kam nîgay gizing û

çawî paşeřojda nebû?!

le kam haje û le kam wije û

le kam sirûdî jyanda nebû?!

le bîlbîley hejaranda, tirûske bû

le małyanda, gułî nawtaq û

le kêłgeyanda, zerdexeney deẍił û

le mezrayanda, şorab û darçinar û

le defterî mindałanda, gułebeřojey ḧerf û

le destî zibrî řenicderan û cûtyaranda, dasî dirwêne û

be qijî jinanîşewe gułe beybûn bû

le her şwênê, le her mełbendê, le her dozexêkda,

kurdistanî dayk, mûy tenganey bo hełkiřuzandibê,

ḧesen kwêstanî:

kuřî agirî kuřî şaxî kuřî azadîyş lewê buwe!

le martî şûmî 1975da

ew demey behar girya û gułyan kwêr kird

ew demey çekyan serberew xwar hełwasî û

meçekyan le sêdarey beẍdaCih, da

ew demey fûyan le hemû momekan kird û

le gořistanî şewezengida naştyanin!

ew demey daristan destigîr kira û dewr û teslîmî

şax be şax kira!

alew mergesataneda,

lew mêjuwe çaw çaw tyanebîneda,

ḧesen kwêstanî: wek ziryanê swarî taşeberdî

kêwan buwewe û azarî zîn kirdewe û awzengî teqîn

be mile û hełet û çeqene berdî em wiłateda kewtewe

ẍar û pencekanî xoy lenaw tarîkistanda hełkirdewe û

şwên azadîy kewtewe. bû be mang û

diřî be řeştirîn gewałe hewrî nuşustî da û

lew berzewe bo kurd direwşayewe.

lew asteyşda, ke ber le çil řoj pyawkujanî mangî

sewz, pyawkujanî ḧesen kwêstanî, diřke zîyekanî bêgane,

tewrî tawankaran û bay zerdî weyşûmey lew dîw ḧacî

homeranewe hełîkird û hatin û çawî em

giznigeyan hełkołî û bejnî em darsêweyan biřyewe û

gułebaxî em estêre sûreyan hełweran,

her lew asteda û lew mileyeda û lew pêçeda ber le nozde sał,

ḧesen kwêstanî, bewrî dway heres,

towî şořşî nwêy weşandewe û

çiray řapeřînî dagîrsandewe û

mizgênî: dîsanewe berengar bûnewe û dîsanewe hestanewe û

dîsanewe ta mirdin be pêwe westanî dayewe be hełgurd û

leser sekirî sekiran û mameřûtewe bangî heq û

xoşewîstî xak û em gele xwên leber çořawey be gwêy

dîrokî şehîdanda dayewe.

xwên hat û xwên řoyşit û

meterêz le dway meterêz

bahoz le dway bahoz hełyankird û

dûkeł be dway dûkełda

swar gila û swar hestayewe û

swar řaykird û, wire toqî û

gewre şax kewte ser çok û

gewre tifeng xanekanî xoy betał kirdewe û

şehîdanyan pelkêşî henderan kird û

azayetîy nawnîşanî xoy siřyewe û

çuwe kuncî tirsewe û bedem henasey sardewe

xermanî yadgarî be ba ekird!

a lew qatuqřîy jyaneda bû,

lew werze ziředa bû

ke leş û gyanî ḧesen kwêstanî bûbûn be bijwênî

be gya û gołî sewz û sûrî bîrî le şewnim parawtirî

’eşqî pîrozî kurdistanî

bûbûn be guławî mijde

bûbûn be goranî û be kanî

her lew wiłatî mirdin û mergeda bû, ke baskî ḧesen

kwêstanî bûbû be meşxeł û serî be tancîke guł û

qaçekanî be dû coge û çawanî be qîblenma û

qełemîşî be gułegenmî germyanî,

îtir bejnî ew û bejnî darbeřû bejnê bûn

îtir řengî ew û řengî dargêlas řengê bûn

îtir dengî ew û dengî řastîy dengê bûn

îtir ḧesen kwêstanî û kurdistanîş

wek bay weşt û xakî tînû têkeł bûn

jyanî em darbeřuwe sûre

jyanî em mange sewze

jyanî em ’aşiqî aw û giłe

jyanî pûre heng bû

jyanî dirextî tînû

jyanî hetawî zamdar

temenî xaç û ’umrî bařêzey hebû.

serbûrdey lerzey bûmelerze bû.

ḧîkayetî ew, ḧîkayetî kuřî befir û kuřî řeşeba û

řêy nehat bû.

ḧesen kwêstanî - xoy bo xoy dastan bû

beheq: xoşewîstî sertaserî em nexşeye û

xoşewîstî hejaran û hîway geşî naw diłan bû

sereta: mindałêkî řengipeřîwî binsan û barîkele

wek kotreşînkey kêwan

le colaney na’aramîda hejarîy řayjenî

be ser seryewe hełgurd û be çwar dewrîşda pelkeřengîne û

şî’rî řengawřeng cirîweyan bû

le kerwêşk bizêwtir

laney ew wişe bû.

her zor zû ewînî dar û ewînî berd û ewînî hejaran

gyanyan kird be nwałey xoşewîstî

bo şořş, serîşyan kird be asman.

sereta: estêrkêkî mekis bû le xemî kurda û

le jûrî xwêndin û polî dersewe ’aşiqî azadî bû

înca bû be kew û beramber gułî xwên xwêndî

bû be simore û be darî azadî xoyda hełzina

bû be heng û çuwe naw şaney karewe

wirde wirde xem bałay kird.

wirde wirde nasor geşayewe û

hetakû bû be sirûdî dem kwêstan

yekemîn małî sipîy ew, małekey komełe bû.

yekemîn cêjwan û qozaxey awrîşmîy baweřî

naw pelupoy dirextekey komełe bû.

ledwayîda- hełoy sûr peřubałî derkird û cênzirge şeqjinî ew

em careyan asmanekey «y.n.k» bû

ḧesen kwêstanî leyek katda

diłî kotir û çawî heło û şineba û ziryanî

têda ko bûbuwewe, leyek katda

befir û agir û

guł û gulle bû.

tîşkî qełem û deştî gułałe û

zerdey lûtke bû.

em diłdare qijřeşeman

«p.m»êkî serkirde bû.

sakar sakar wekû befrawî kwêstan û

sade sade wekû xołî ser gořistanî şehîdan!

wekû awî ber hetawîş dem be xende

ey hawřê! ey kwêstanî!

to wek sirûdî meşxełan,

wekû kerkûkCih,

wek sêberî bałay berzî şehîdan û

şaxî goyjey silêmanî -legełmanî-

le kořmanda çira û tabloy

le řêbazî «y.n.k»da û le çawmanda

guł û asoy

ey hawřê!

le pełe xwênî řijawta estêrey sûr

ser derdênê,

mêjû hełdê û

pirşing eřwê!

ey hawřê!