مبحث الصفات الله
از کتاب:
عەقیدەی مەرزیە
اثر:
مولوی (1806-1882)
3 دقیقه
890 مشاهده
ئەزەلییەت بۆ ئەسما سابیتە
لە وەجهی رجووع ئەباڵ قودرەتە
سیفاتی زاتی هەر وەکوو زاتن
خارج لە دەرکی گشت مەخلووقاتن
هیچ مەعلووم ناون بۆمان «كما هيعربی»
ئەزەلی و ئەبەد ناموتەناهی
با تەعەلووقیان واحید «بالذاتعربی»ن
«حيث التعلقعربی» بێ نییهایاتن
گشت زائید لە زات نە عەین و نە غەیر
«من حيث الايجاد آثارها خيرعربی»
وەک «ما اسابكعربی» دەکا، بێ گومان،
ئیما «ما تري في خلق الرحمن...عربی»
با وجوود موکەللەف نییەن بەمانە
سیفاتی ئایا زائیدن یا نە؟
یا خۆ ئەمیانە عەینی ئەوەیە
یا تەغایوریان لە بەیندا هەیە
بۆ زاتی ئایا غەیرن یا خۆ عەین؟
حەواڵەی کەشفی ئەسفیای دەدەین
ئێمە مەحجووبین با لاچین لە بەین
قسەی لێ نەکەین چاکە و دەیچیکەین
بۆچ؟! ئەهلی هەوا غاڵبن تەواو
«لاعلاجعربی» ئینسان تێرنە ئەو جەواو
ئەگەر سیفاتی نەفسی زات دەوێ
لزوومی چەندێ مەحاڵات دەوێ
ئەووەڵ: دەوێ حەمل «بلاافادةعربی»
دووەم: مەسەلا عیلمە ئیرادە
سێیەم: عەقڵی تۆ دەشێ جازم بێ
مەسەلا بە بوون واجب عالم بێ
بێ حاجەت ئەباڵ ئیسبات بە بورهان
چت نەفسی خۆیە زەروورە و عەیان
چارەم: بۆی عیلم «واجب الوجود»عربی
«بالذاتعربی» سانیعی عالەم و مەعبوود
قسەیچ لە نەحوی «عالِمعربی»دا نییە
کەوا حەملیان «مواطاهعربی»ییە،
بەڵ قسە لە بەحس نەحوی «علمعربی»یە
کەوا حەملیان ئیشتیقاقییە
هەرگاە کە نەفسی زات بن ئەوانە
مەحاڵاتەکە زاهیر بزانە...
ئەر دەڵێ ئەوسا لێی لازم دەوێ
کە تەغایووری ئیعتیبار نەوێ
چە مەحاڵێ هەس ئەگەر بڵێ: «ذات،عربی
حيث التعليق بذي المعلومات،عربی
عالمُ، بل علمّ.عربی» «على ذا القياسعربی»
تەقریری باقیی سیفاتیچ هەر واس
مەعنای حەملیان یانییهای زاتی
«متعلّقُ بالمعلوماتِعربی»
«وهكذاعربی» وا فایدەی بوو عەیان
ئیفتیقاریچی بوو ئەبال بەیان
تەمایوزی بەین ئیعتیبارات بوو
تەکەسسوریچ بۆ وجوود نەیدا ڕوو
هەر وەک ئەو جوملە مەشهوورە لە بەین:
ئەڵێن «الواحد نصفّ لِلاثنينعربی»،
سولسی سیانە، ڕوبعە بۆ چوار،
تا هەرکوێ بڕۆت نایەتە شومار
دیارە مەوجوود هەر واحید دەوێ
حەملی موفیدە و نیسفییە جگێ
دەڵێین بوونی زات پاکی عەلییە
بە نەفس و عەینی ئەو تەعەلووقیە
باتیلییەتی زۆر بەدیهییە
«ككون الواحد نفس النصفيهعربی»
«بل أّنما هو عالمُ، قدير،عربی
حيٌّ، مريدُ، سميع، بصيرعربی»
پەس ئەوا ماوە لەم ڕەواقەدا
کەلام لە مەئخەز ئیشتیقاقەدا،
وەکوو قودرەت و عیلم، «وَإنّهعربی
معنيُ زائدّ ليس نفسهُعربی»
بۆچ؛میسلی قودرەت «ربّ البريّهعربی»
لە ئیعتیبارات عەقڵییە نییە
بەڵ لە مەعانیی حەقیقییەن گشت
لەم دوو شیققانە یەکێ بگرە مشت
ئەر عەینەن عەدەت بۆ مەحاڵاتە،
وەر وەرای زاتەن مەتلەب ئیسباتە
نییە دەلالەت سەمعی و عەقڵییە
لە بۆ ئیزاحی مەعنای غەیرییە
«نَعَم في صفات جنات الباريعربی»
هەیە ئیتتیافاق بۆ ئوممەت جاری
کە مەنعی ئیتلاق غەیرییەت دەکەن
ناویان بۆ زات وەک ئەغیار نابەن
«بناء عَلى ذاكَ الإتّفاقعربی
تحن نقطع بمنع الإطلاق»عربی
تەعریفی غەیریچ وا کە مەشهوورە
بۆ بەڵەدییەت لەگرە زەروورە
غەیر ئینفیکاکیان لە بەیندا دەوێ
یا خۆ دوو زاتن ئەمیان ئەو نەوێ