در کار کردن کوشیدن فرهاد از کندن کوه بیستون و از عشق شیرین تلاش نمودن
از کتاب:
شیرین و خوسرەو
اثر:
خانای قبادی (1704-1778)
6 دقیقه
553 مشاهده
خاسەی خوسرەویی «خانای قەبادیتخلص»
خاستەر جە شاپوور جە ڕای ئوستادی
بەی دەستوور دەستان فەرهاد کۆکەن
ڕنگین کەرد چوون حوسن شیرین ئەرمەن
وەختێ کە فەرهاد دەروون مەوج جە هوون
یاوا چون هوژەبر بە پای بێستوون
مەچەک ماڵاوە تێشەش گرت بە چەنگ
هەڵمەتدا بە خیشم بەو کۆی خار و سەنگ
لەرزا سەنگ جە زۆر فەرهاد با دڕ
بڕی لێش بێحەد بە تێشەی سەنگ بۆ
واتش مروەتەن هەی سەنگ خارە
جەوانمەردی کەر زوو ببەر پارە
وەرنە بەو خودا دنیاش ئاراستەن
شۆخی پەی شێوەی شیرین کیاستەن
یا بە قوڵنگە و تێشەی سەنگ تاشی
ڕێزەت مکەروون چون ڕێزەی کاشی
یا ڕێزەی مبۆ چون ماران گەستە
ئیمساڵ نە پاتدا ئەی تێشە و دەستە
ئێد موات بە زەرب تێشەی سەنگتراش
سەنگ مکەرد ڕێزە، ڕێزەش چوم خاشخاش
پەیوەست ئەو هوژەبر هونەرمەند بەور
بە ئیشارەی بەرز باهووی بەهمەن تەور
مینقار پۆڵای قوڵنگەی سەنگ مم
چون بەرق شەهاب نە سەنگ مکەرد گوم
جە شەققەی تێشەی قوڵنگەی فەرهاد
بێستوون مکەرد بە دەرگای حەق داد
هەر سات دەک بورجێ ڤەو سەنگ جارە
ماوەردش بە وار چون ئاتەش پارە
پرشەی پسووگ تێشەی ئەڵماس ڕەنگ
چەنی پریشەی سەنگ شی بە فەرسەنگ
نە پای بێستوون دەنگ تێشەی ئەو
مویەرد جە مشکۆی بۆ موشک خوسرەو
فەرهاد بەو دەستوور بێ سەبر و ئارام
ئەو ڕۆ دەستش شەند تا بە وەخت شام
چون عورووس ڕۆ بە دەوان دەو
جە خەیات خانەی پڕ زوڵمات شەو
نیم تەنەی موشکیی مێخەکی پۆشا
ئافتاب نە موڵک مەغریب مەی نۆشا
نە ڕووی سفیدی سیاهی بەست نەقش
ئەنجوم درەخشا چون دانەی بەدەخش
دەست هۆرگرت فەرهاد دەروون مەوج هوون
جە کەندەی کۆی سەنگ بەرز بێستوون
ناڵا وێنەی نەی جە زام کاری
شی نە پای تەسویر شیرین بە زاری
دەمێ بە حەسرەت بۆسا دەست و پاش
ئاخر چون سایە کەفت نە خاکپاش
واتش ئەرێ هەی شاهزادەی ئەرمەن
فیدای باڵات بۆ فەرهاد کۆکەن
نە من بە بێ تۆ باڵا زەڕ ستوون
جەنگمەن بەی تەور چەنی بێستوون
تۆ خۆ فیدات بام شۆخ و شەنگەنی
پەی چێش وێنەی ئەو دڵ جە سەنگی
مەر عەیبەن قیبڵەم وێنەی تۆ شایێ
بپەرسۆ هەواڵ چون من گەدایێ
ئەر تۆ شەرت و بەین بزورگی پێتەن
فەرهاد کۆکەن ڕەنج بەردی وێتەن
بە ڕەنج بەردەش ئەر تۆ نەزانی
شوورەن جە ڕەویەی ڕای موسوڵمانی
دەمێ بەی دەستوور فەرهاد دێرین
شین کەرد و پای نەخش تەسویر شیرین
ئاخر هۆرێزا بە زاری جە لاش
پا پڕ جە ئەڵماس ڕێزەی تێشەی تاش
شی بە چەند حەسرەت دڵ پڕ جە ئەندۆ
بە باڵای شاخێ جە شاخ ئەو کۆ
ڕوو کەرد بە جانیب قەسر دڵ ئارام
بە زاری واتش ئەرێ گوڵ ئەندام
یاخۆ جە سەودات سۆچیا جەرگم
قەترانەن چون قەیس بو زوخاو بەرگم
جو سوب تا بە شام هەر زاریم پیشەن
هام دەنگم سەدای قوڵنگە و تیشەن
چێش مبۆ جارێ، مەر عەیب و عارەن
بپەرسی داخۆ فەرهاد چ کارەن؟
بە یەنیا و بێکەس نە پای سەنگ خار
چ تەور مویارۆ نمەز ڕۆزگار
بەڵێ پەرێ من جەمین جام جەم
وێنەی تۆ شاهێ کەی مکێشۆ خەم
نە تاج و نە تەخت کەیخوسرەویمەن
نە دەوڵەت، نە زۆر بازووی قەیمەن
کەسێ کە چون تۆ خوسرەو یارشەن
چ پەروا جە شا و جە خوندکارشەن
من ئەو یارەنان چەنیو ئاهـ سەرد
وەختەن بێستوون بکەروون بە گەرد
تۆ ئەو یارەنی جە ڕۆ تا وە شەو
منۆشی بادە بە یاد خوسرەو
نە منیچ قیبڵەم بە تۆ دڵشادم
چێش مبۆ جارێ بکەردی یادم
فیدای شۆخیت بام هەی شیرین شێوە
زوڵف لوول لەولاو لێویای لێوە
ڕاسەن سەنگ تاشم، ئەمما جە سەنگ نیم
جە خۆن و گۆشتم، نوتفەی ئادەمیم
ڕەحمێ بکەر لێم وەس ئازارم دەر
سیم ئەندامەنی دڵ جە سەنگ مەبەر
نە پای ئەی سەنگدا ئێمەی خاتر تەنگ
مروەتەن، مەکوش وێنەی مار بە سەنگ
با بۆ شەکەر لەب شای شیرین ڕازان
نازدار نەوخێز نازک ئەندازان
نە پای ئەی سەنگدا چون قەیس وەرین
بکەرەم یەکسان جە گیان شیرین
یا خۆ بێ مروەت جە یاران جارێ
بپەرسیم هەواڵ جە ڕاویارێ
بە خاڵت قەسەم باڵا زەڕ ستوون
چارەی کار من هەر بە دەست توون
نە من غەریبم شەهزادەی ئەرمەن
پەردەی دەروون چاک دوورکەفتەی وەتەن
غەریبان بکەر تۆ چارەسازی
خاسان پەی خاسان غەریبنەوازی
ئەرێ ئیمانم، نە جای گشتینم
بینایی دیدەم، ئیمانم، دینم
مەر هەرکەس عاشق ئەرمەنی مبۆ
«واجِب القَتلعربی»ەن کوشتەنی مبۆ
ڕاستەن بزورگی، بەرزەن دەماخت
پەی کەسێ چون من هیچ نیەن داخت
بەڵێ شەکەر ڕاز شۆخ شیرین تەور
بە دوورەن جە ڕەسم بزورگان دەور
جە هەناسەی سەرد عاشق نەتەرسی
جارێ خەستەی وێت ئەحواڵ نەتەرسی
ئانا فەرز کەردم شای زینەت ئارا
زوڵف عەبیر ئامێز جە عەنبەر دارا
من نەبوون لایق فەیز یاوەریت
خۆ مەیووت بە کار چەرخەچی کەریت
ڕاستەن بینایم ساحێب ئەفسەر نیم
چون خوسرەو پڕ گەنج، شای هەفت کیشوەر نیم
بەڵێ پەی نیسار ڕای چون تۆ شایێ
جە خەزێنەی عەشق چون من گەدایێ
زەردیی ڕەنگ تەڵا و ئاهم ئەفسەرەن
ئەسرین نوقرەی خام، نەفەس گەوهەرەن
ئیسە فیدات بام گیانێ هەم داروون
ئەر سەد عەزیزەن نە ڕات مسپاروون
چون خوسرەو دوو ڕەنگ، سەرئەفکەندە نیم
فرێ کەس شناس، پەی کەس بەندە نیم
تا «يَوم للماتعربی» هەر یەک ڕەنگ تۆم
شێت شێوەی بەژن شۆخ شەنگ تۆم
مەزان هەرزەکار دەیری دەواسم
هیچ کەس شناس نیم، هەر تۆ شناسم
سا چێشەن قیبڵەم بێ قەوم و کارم
تەنیا و بێکەسم، نییەن خەمخوارم
ئەر سەد ساڵ مشوون پۆست وە پێڵەوە
کەس نییەن واچۆ بۆ بگێڵەوە
من یە عەشق تۆ قووەت لێم سەندەن
زۆر نە بازوومدا زەڕڕە نەمەندەن
وەرنە ڕووی نەبەرد عەرسەی ڕەستاخێز
نمەیۆم وە چەم سەد وێنەی پەروێز
نەک هەر بێستوون، بە خاڵت سەوگەند
ماوەروون نە بێخ پەت تۆ دەماوەند
مەعلووم بۆ جە لات کڵاف سۆسەنی
شازادەی بزورگ موڵک ئەرمەنی
خوسرەو چۆگە من هەر پەرێ مەردەن
وە کۆی بێستوون حەواڵە کەردەن
ئەمما حەق ئیعجاز پەنەش بنمانۆ
دوو باڵا حەقم چەنەش بستانۆ
بەی دەستوور فەرهاد تا بە وەقت ڕۆ
مگرەوا زار زار، مکەرد گفتوگۆ
چون میشکات سوبح جە میسباح خۆر
درەخشا چون حوسن شیرین دڵبەر
دیسان هەم بە زەرب قوڵنگەی فۆلاد
فەرهاد وست نە کۆی بێستوون فەریاد
سا کە کۆ کەنیی فەرهاد بی مەنشوور
کاففەی خەلایق، خوای نەزاد و خوای دوور
مامان مکەردن سەیر تێشەی ئەو
گشت مبین حەیران کار و پیشەی ئەو
فراوان چەنیش گرۆی هام دەردان
بە شەو تا بە ڕۆ مبین سەرگەردان