١

فۆتۆگرافا نەهان ئا رۆمانا بیرا قەدەرێ ژ وەلێت و ستەمبۆلێ دوور، ل وەلاتێ مخربێ، مسرێ، تێ کشاندن. ئەڤ فۆتۆگرافا هانێ، د ئەینی وەختی دە، فۆتۆگرافا داوین ئا ئەمین ئالی بەگ و بەرمالیا وی سانیحا خانمێیە. د پەی ڤێ فۆتۆگرافێ رە، ئەو هەو د فۆتۆگرافێن بیرا قەدەرێ دە دخوین. فۆتۆگرافێن کۆ رۆ و رۆچکان دکن نەمر، هەو دکارن وان ڤەبگوهەزینن دەور و دەورانێن بێ. ژ بەر کۆ فۆتۆگراف رۆ و رۆچکێن ژیندار دکن نەمر...

ئەڤ فۆتۆگراف ل مالا سورەیا بەگ، کورێ ئەمین ئالی بەگ و کەکێ جەلادەت، تێ کشاندن. سورەیا بەگ کۆ ژ مێژ ڤەیە ل مسرێ دژی، ل گوندەکێ قاهیرێ، زەیتوونیێ جیوار بوویە. زەیتوونی، گوندێ دەولەمەند، خوەدیمال و خوەدیناڤانە. کەسێن ناڤدار و خوەدیپرسیاریێن مەزن خوە ژ تەشقەلە و خرەجرا رۆژانە یا باژارێ مەزن قاهیرێ دانە ئالی و هاتنە ل ڤی گوندی دژین. گوندەکێ بەسیت ئێ عەرەب قولپیە سەر وارگەهەکی گرینگ ئێ سیاسەت، چاند و ئابۆریێ.

پشتی کۆ ئەمین ئالی بەگ، تەڤی ژن و کەچا خوە، هاتیە مسرێ، ئەو ل مالا سورەیا بەگ دژین. مالا سورەیا بەگ خانیەکی کەڤن ئێ مەزنە. ئەو نە ب تەمامی قەسرە، لێ ژێ نە زێدە ب دوورە ژی. چاڤ و ئۆدەیێن خێنی بێهەژمارن. بەخچەیەکی فرەهـ و درێژ کۆ هەرتم ب رەنگێ کەسک و هێشین، ب بەر و فێکییە، ب خوەشیا خوە ژیانا ئارام ئا گوند و مالێ درەنگینە. سورەیا بەگ، ژنا وی کۆ ژ مالباتەکە مەزنە و کەچا بەگزادەیەکی ناڤدار ئێ مسرێیە، لاوێ وان حەقی و کەچا وان قودرەت، ژ زوو ڤەیە، ل ڤێ مالا مەزن دژین. ئەمین ئالی بەگ، سانیحا خانم و مەزیەت ژی، ژ چەند سالان و ڤر ڤەیە، بوونە پاردارێن ژیانا مالا مەزن و گوندێ خوەش.

ئەڤ فۆتۆگراف ل سەر داخوازا مەزیەتێ تێ کشاندن. مەزیەت کۆ ئێدی بوویە کەچەکە خاما، فۆتۆگرافێن مال و مالباتێ دجڤینە. گاڤا ئەو هێ ل ستەمبۆلێ بوو، وێ ل کادکۆیێ، ژ ئاتۆلژا مستەر. خاندەمیان، دەفتەرەکە رەنگین و نەقشی یێ وێنە و رەسمان کریبوو و فۆتۆگرافێن باڤ، دێ، برا، ئاپ، مەت، پسمام و دۆتمامێن خوە تێدخستێ. وێ ژ فۆتۆگرافان، گەرماهیا کۆ ژ کاخزێن سار درەشیان، حەز دکر. ب ئالیکاریا دەفتەرێ، ئەو هەر ل کۆ بوویا ژی، ناس و نێزێن وێ ل نک وێ بوون. وێ هەرتم دەفتەر ڤەدکر و ل سوورەتێن بێزار، بێدەنگ دنهێرین. دەفتەرا بێزمان بووبوو زمانێ ژیان و بیرانینێن وێ. ب تایبەتی نها، ل وەلاتەکێ ژ ستەمبۆل و کادکۆیێ گەلەکی ب دوور، تەڤی قودرەتێ، ئالبوما وێ بووبوو هەڤالا وێ یا نێزیکترین. مەزیەتێ، د رۆپەلا یەکەمین ئا دەفتەرێ دە، رێزەکە باڤێ خوە، ب تیپێن خوەش و نەقشکری نڤیسیبوو؛ دەورا فەلەکێ ل سەر مە کینە... وێ گۆتنا باڤ و کالان، نیشانا ئومرێن بێمراز و دەرکەتی دوبارە دکر.

ل گوندێ زەیتوونێ ژی، وێ ژ باڤێ کال و دیا پیر هەر دخوەست کۆ ئەو ب هەڤ رە خوە بدن بەر کامەرایا وێنان. ل سەر داخوازا مەزیەتێ، سورەیا بەگ ژ قاهیرێ فۆتۆگرافکێشەکێ هۆستە دایە ئانین و ئەو ل مالێ فۆتۆگرافێن مالێ دکشینە. فۆتۆگرافکێش چەند دێمەنێن مالباتێ، ب هەڤ رە، کشاندنە. نها ژی ئەو د ڤێ فۆتۆگرافا نەهان ئا بیرا قەدەرێ دە، یا ئەمین ئالی بەگ، سانیحا خانم و مەزیەتێ دکشینە.

بەلێ، ل سەر ڤێ وێنێ کۆ ل سالۆنا مالا سورەیا بەگ تێ کشاندن، ئەو هەرسێ هەنە؛ ئەمین ئالی بەگ و سانیحا خانم رۆنشتی، مەزیەت ژی ل پەی وان، ل پیان. ژ لخوەکرنێن وان دخویە کۆ دنیا سارە. پالتۆیەکێ رەش ئێ درێژ ل سەر ئەمین ئالی بەگە. سانیحا خانم ژێ د ناڤ جل و بەرگێن گەرم ئێن رەش دەیە. مەزیەت کۆ بەژنا وێ نە ئەوچەند درێژە، مانتۆیەکە رەش ل خوە کریە. وێ سەرێ خوە ب توولەکە رەش گرتیە. سانیحا خانمێ ژێ ب دۆلبەندەکێ رەش. ل سەر سەرێ ئەمین ئالێ بەگ ژێ فەسەکێ رەش ئێ ئۆسمانی هەیە. دگەل کۆ وان وەلات، دەور و دەوران گوهەرینە، جل و بەرگێن وان مینا بەرێ، مینا یێن ستەمبۆلێ نە. نە ب تەنێ لخوەکرن، لێ ئاور، رۆنشتن و نێرینا ئەمین ئالی بەگ و سانیحا خانمێ ژی هەر مینا خوەیە. د هەموو فۆتۆگرافان دە، ئەو ب ئەینی جەلەب ئاور و نەرینێ ل کامەرایێ مێزە دکن، ب ئەینی جەلەب رۆنشتنێ رۆدنن. لێ هن ئالیێن تایبەتی یێن ڤێ فۆتۆگرافێ ژی هەنە. ئەو ئالیێن کۆ ڤێ فۆتۆگرافێ ژ یێن دن ڤەدقەتینە، مەرڤ دکارە ببێژە، ئەڤن؛ وەست و کەسەر، دگەل هەر هەولدان و دلکرنێ، وەست و کەسەرا کۆ دخویە. هەم ئەمین ئالی بەگ هەم ژی سانیحا خانم وەستیایی، پر وەستیایی دخوین. ئەمین ئالی بەگ، مینا هەر جارێ، سەرێ خوە هنەکێ بلند کریە، هەردو دەستێن خوە دانینە سەر چۆگێن خوە و ب گرامی ل چاڤکا کامەرایێ دنهێرە. ری و سمبێلێ وی چکسپی نە. تەڤی کۆ ئەو هەول ددە ب خورتی بنهێرە، لێ نەرینا وێ گرانە، چرووسکا نەرینێ ڤەمریە. چاڤێن وێ ب زەحمەتی ڤەبوونە، ئەو ب زەحمەتی دنهێرە. سانیحا خانم ژی هەول ددە دا کۆ شێن و ب کەن ل کامەرایێ بنهێرە.

لێ ئەو ژی نکارە وەست و کەسەرا ل سەر رۆ و چاڤانن، ڤەشێرە.

نابە.

ئەو نکارن شۆپێن ئومرێن کال و سەرەنجامێن کەسەرکوور ژ نەرین ئێ ئاورێن خوە ب دوور خینن. چاڤ دپەیڤن، کەسەرا کۆ هاتیە و ل سەر بیبکان ڤەنشتیە هەر تشتی دبێژن. هەوجە ب گۆتن و سالخدانان نینە. چاڤێن کۆ ژ ناڤ کاخزا زەربوویی ل پێشیێ، کامارایێ دنهێرن، ژخوە، حال و هەوالێ دبێژن. چاڤێن وێنەیا نەهان ئا رۆمانا بیرا قەدەرێ؛ شاهیدێن ژیانێن پەرەگەندە، سترانێن وەلاتێ غەریبیێ، نەرینا ئومرێن سرگوون، شین و تازیێن بێراوەست، حەسرەتا بێراوەست، لۆرینێن درێژ ئێن شەڤێن رەش کۆ هەر و هەر ژ وەلاتێ باڤ و کالان ب دوور بهورینە...

ما مەرڤ دکارە چ ببێژە؟ ل جیهێ کۆ چاڤ بپەیڤن، گۆتن خەلاس دبن.