٢

رێویتیێ دەست پێ کریە، وەخت وەختا ڤەقەتینێیە. رۆژا نۆ یا چارشەمیا ئیلۆنا ١٩٢٢ -ئان هێ نۆ دەست پێ کریە. دنیا زەلال و چکسایی یە. کزلتۆپراک هێ باش هشیار نەبوویە. دەنگێن چڤیکێن دارێن بەخچێ ئەمین ئالی بەگ ئالیکاری ل هشیاربوونا کزلتۆپراکێ دکن. ژ دوور ڤە دەنگێن چێند دیکان و پایتۆنان تێن. دارێن بەخچێ مالا ئەمین ئالی بەگ هێ پەلێن خوە نەوەشاندنە، داران، نەینکا دەور و دەورانان، دەم و دەمسالان، هێ کراسێ خوە یێ بهار و هاڤینێ ژ خوە نەکرنە. وان، ب هەموو رەنگینێ و بەدەویا خوە یا پایزێ، دۆرا کەسێن کۆ ل بەخچێ، ل کێلەکا بیرێ راوەستانە، گرتنە.

د ڤێ دەستێ سبێ دە، هەموو مال، ئەمین ئالی بەگ، سانیحا خانم، شەهریبان، جەلادەت، کاموران، حیکمەت دەرکەتنە بەخچێ. مامێ جەلادەت، موراد بەگ، مەتێن وی ئادەوی یە و ئەدیبە خانم و دۆتمامێن وی سعادەت ئابلا و پەریخان کۆ وێ شەڤێ ل نک وان، ل مالێ رازانە، تەڤی وان دەرکەتنە بەخچێ. وەختا رێویتیا جەلادەت و کاموران هاتیە، ئەو ئێ، ئیرۆ، ئێدی ب مسۆگەری، هەرن، بەر ب دەڤەرێن دوور پر دوور. نها وەختا خاترخوەستن و هەڤوودو هەمبێزکرنێیە، وەختا دوا و مرازانە. لاوێن مالێ، جەلادەت، کاموران و حیکمەت رۆگەش و ب کەنن، یان ژی ئەو دخوازن وەلێ خوە نیشان بدن. یێن دن بێدەنگ و زیزن. هەموو ل نک هەڤ، ل کێلەکا بیرێ، ل پێ راوەستانە و رۆیێ خوە بەر ب رۆژهلات کرنە، بەر ب تیرێژێن قەلس ئێن تاڤێ کۆ هێ نۆ ل وان هلتێن و ب زەحمەتی، خوە د ناڤ چقل و پەلێن داران رە دسەردینن... رۆیێ وان بەر ب رۆناهیا تیرێژان، چاڤێ وان ل سەر چاڤکا ماکینا فۆتۆگرافێیە. وان، ژ بۆ رۆژا رێویتیێ، داخواز ژ ستودیۆیا مر. خەندامیان کرنە کۆ ئەو وەرن و رۆژا ڤەقەتینێ، لێ بەریا وێ، ئەندامێن مالێ، ب هەڤ رە، ل سەر کاخزێن فۆتۆگرافێ، بکن نەمر. چ دبە، چ نابە، چووین هەیە، هەیە کۆ ڤەگەر نەبە... ژ ستودیۆیێ شاگرتەکێ ژیر، تەڤی ماکینێ هاتیە و ئەو، مینا ئەسکەران، ل کێلەکا هەڤ رێز کرنە و دەست ب کارێ خوە یێ ئیسپات، نیشاندان و نەمریێ کریە.

?Hîkmet Bey, bîraz daha îçeriye doğru kayabîlîr mîsînîz- شاگرت، سەرێ وی د ناڤ جاوێ رەش ئێ ماکینێ دە، دبێژە. براز داها، براز داها...

حیکمەت هنەکێ دن ژی خوە نێزیکی کۆمێ دکە. هەموو ل ماکینێ دنهێرن. ئەمین ئالی بەگ هەر دو لاوێن خوە، جەلادەت و کاموران، دانە هەر دو ئالیێن خوە. ل کێلەکا جەلادەت ژی دیا وی یا کن، ب پۆشەیەکە رەش سەرگرتی، راوەستایە. ل کێلەکا سانیحا خانمێ ژی دو ژنێن دن کۆ د ژیانا جەلادەت دە خوەدی شۆپن، شەهریبان و سعادەت، راوەستانە. ل کێلەکا برایێ جەلادەت، کاموران ژی خوشکا بچۆک ئا سعادەتێ، پێریخان کۆ ب بەدەویا خوە ناڤ دایە و کاموران، د دانێن ئێڤارێ یێن یەکتا یێن پەرێن ئاڤا کزلتۆپراکێ دە، ژێ رە رێزێن ل سەر باخێ ئیرەم ئێن ئۆمەر خەییام دخوەندن، راوەستایە. ل کێلەکێن وان ژی یێن مایی یێن مالباتا فرەهـ ئا بەدرخانپاشازادە کۆ ئێدی ژ هەڤ بەلاڤ دبە، راوەستانە.

!Dîkkat, çekiyorum-

فۆتۆگراف تێ کشاندن. جارەکە دن، لێ ئیجار، هنەکی دن تێکەلتر، ئەو پشتا خوە ددن دەڤێ بیرێ و ل کێلەکا هەڤ رێز دبن. فۆتۆگرافەکە دن ژی تێ کشاندن. ئێدی وەخت تێ، جەلادەت و کاموران، ل پەێ هەڤ، دەرن دەستێ باڤێ خوە. ئەمین ئالی بەگ وان، یەک ب یەک، پهێت، ب قاسی کێلیەکێ، هەمبێز دکە و بێدەنگ، بێیی کۆ تشتەکێ ببێژە، ژ ئەنیا وان رادمووسە. پاشێ ئەو دەرن دەستێ دیا خوە. سانیحا خانم هەو دکارە خوە رابگرە، تەڤی چەند دلۆپێن هێسترێن کۆ ژ چاڤێن وێ بەر ب ژێر دبن، ئەو وان دەمەکێ هەمبێز دکە.

- بلا خوەدێ ب وە رە بە، کورێن من، بلا ئۆخرا وە یا خێرێ بە، خوەدێ مەزنە، ئەو ب دەنگەکێ پر هێدی و زیز دبێژە و هەدیسن دخوینە، مالا وە ڤەکری و زمانێ وە شێرین بە...

جەلادەت و کاموران یێن دن ژی، یەک ب یەک، هەمبێز دکن و ژ وان خاتر دخوازن. پاشێ ئەو هەر دو و موراد بەگ و حیکمەت، بێدەنگ، ب هێدیکا رادهێژن والیزێن کۆ ل بەر دەریێ مالێ نە و ب هەڤ رە، بەر ب پایتۆنا کۆ ل کۆلانا بچۆک ل هێڤیا وانە، دەرن. یێن دن ل کێلەکا بیرێ دسەکنن و ل وان دنهێرن. جەلادەت و کاموران ژی دانە رێ و دەرن... بەری کۆ ئەو ژ دەریێ مەزن دەرکەڤن و خوە ب پایتۆنێ بگهینن، ئەو جارەکە دن ڤەدگەرن و ل یێن مایی دەست دکن.

- ب خاترێ وە، کاموران دبێژە، ب خاترێ وە، گاڤا ئەم گهیشتن جیهـ، ب لەزا برووسکێ، ئەم ئێ هایا وە پێ بگهینن. ئەم ئێ هەرتم بنڤیسن... ئەم ئێ د دەمەکە پر کن دە، دیسان بگهێن هەڤ...

های کاموران، برایێ من ئێ زراڤبهیستیار، برایێ من ئێ رۆمانتیک... ئەم دچوون، ژ ستەمبۆلا کۆ من ئێ هەو تەرک بکرا، دەردکەتن، دبوون دەرکەتی، مە رۆیێ خوە دابوو بەر ب دەڤەر و وەلاتێن نەدیار و نەناس و دچوون. مە دزانیبوو؛ هەیە کۆ چووین هێسان بوویا، لێ ڤەگەرا وێ چووینێ دێ زەحمەت بوویا. لێ ئەم دچوون، ژ بێگاڤیێ و بێچارەتیێ. ل بەر مە دو رێ هەبوون؛ ریا مرنێ و ریا دەرکەتنێ. کیژان ژ ڤان چێ بوو؟ بێگومان نە یەک ژی.

یەک ژ یەکێ کرێتر بوو. لێ مە دڤیا ژ هەر دو ریێن کرێت یا کێمکرێت هلبژارتا. دنیا هێ ژی ئالۆز بوو، با و باهۆزێن خەدار ئێن پشتی شەر، هێ ژی، ب گومەگوم، ل دار بوون. لێ ل وەلاتێ ئۆسمانی و ل پایتەختێ وی وەلاتێ هلوەشیایی تشتەکێ ئێدی ب زەلالی دیار بوو؛ مستەفا کەمال و هەڤالبەندێن وی ب سەر کەتبوون، دەولەتەکە نۆ، ل سەر کاڤلێن دەولەتا ئۆسمانی، گاڤ ب گاڤ ئاڤا دبوو. تشتەکی دن ژی ئێدی دیار بوو؛ کراسێ ڤێ دەولەتا نۆ ل مە نەدهات، تێ دە جیهێ مە نین بوو. گازێ مستەفا کەمال ئەو گەرا مە یا وەلێت د دەڤێ خوە دە کربوو بەنیشت و هەر قال دکرێ. وی هەر، ب نەیینێ، بەحسا گەرا مە، مە، باڤێ مە و ماژۆر نۆئێل دکر و ل پەی مە بوو. تەڤگەرا کوردێ کۆ مە ئەوچەند ژێ هێڤی هەبوو، مینا هەر جارێ، ئیجار ژی، ژ بەر سەبەبێن هەر جارێ، بێکەسی، بێپشتی، نەزانی و دژیتی و بەربەریێن ناڤخوە، ب دەرەکێ نەگهابوو، -تەڤی کۆ هێ تەڤگەر خورت و خیرەت قایم بوو... لێ هەڤالبەندێن گازێ مستەفا کەمال ستەمبۆل ژی گاڤ ب گاڤ ڤەدگرتن و جیهـ، ب هەر ئاوایی، ل مە تەنگ دکرن. وەکی دن رێ نەمابوو؛ مە دڤیا تەرکێ ستەمبۆل بکرا. پێشی ئەم، ب دۆ مە رە ژی باڤێ من ئێ کۆکم و دیا من ئا پیر. لێ بەر ب کۆ؟ بەر ب کەکێ مە سورەیا کۆ ل قاهیرێ سەرەکیا گەراندنا کارێن تەڤگەرا کوردی دکر؟

بەر ب مامێن مە یێن کۆ ل ئاخا گەرم ئا لوبنان و سووریێ رۆنشتی بوون؟ بەر ب برایێن مە سەفتەر و تەوفیق کۆ ژ بۆ خوەندنێ چووبوون وەلاتێ رۆژاڤا، مونیخا ناڤدار ئا ناڤەندا چاندا رۆژاڤا؟ بەر ب کۆ؟

لێ داویێ، ئەم گهیشتن بریارەکێ، ب قەولێ برایێن مە یێن بەهدینی بریارەکە مسۆگەر؛ وێ رۆژا زەر و ساهی یا ئیلۆنێ مە دابوو سەر ریا وەلاتێ رۆژاڤا و ئەم دچوون...

پشتی نیڤرۆیێ، هەما ب قاسێ کێلیەکێ ب دۆ نیڤرۆ رە، کەشتیا بولگاری سەرڤا ژ لەنگەرگەها ستەمبۆلێ لەنگەر هلددە و ب گرانی، بەر ب زەریا رەش، ب رێ دکەڤە. کەشتی، چەند جاران، ب دەنگەکێ تیز ژ ستەمبۆلێ خاتر دخوازە. ئاڤا بۆسپۆرە -یێ ل پێشیا کەشتێ ڤەدبە، بایەکێ سڤک پشتا پێلێن زەلال و سپی یێن ئاڤێ کۆ کەشتی ل پەی خوە دهێلە، مست ددە. با ب هێدیکا پۆرێ جەلادەت و کاموران کۆ ل کەشتیێ، ل ئالیێ پێشیێ، ل سەر پۆزێ وێ راوەستانە و ب بال و دیقەت، ب حسێن پر تێکەل، ل هەردو کراخێن بۆسپۆرە -یێ دنهێرن، ل با دکە. منارە، کەلەهـ، برج، قەسر، قۆناغ، سارای، دار و دارستانێن ناس، ل هەر دو ئالیان، مینا کۆ ئەو رابووبن گۆڤەندێ، ل بەر وان، یەک ب یەک، خوە دیار دکن و وندا دبن. ستەمبۆلا کۆ ئەو د هەمبێزا خوە دە گر کرن، حەواندن، پەروەردە کرن، مانا ژیان و ئومرێ وان دا، سرێن وان ڤەشارتن، ب دەولەمەندیێن خوە ئەڤین و ئەشقێن وان رەنگاندن، ب شەڤێن خوە یێن سپی خەون و خەیالێن وان نەقشاندن، نها، ل بەر وان رابوویە دیلان و دانسا ڤەقەتینێ. جەلادەت و کاموران دەرن، ستەمبۆلێ، باژارێ خوە و ئومرێ خوە، باژارێ ب بیرانینێن ئەبەدێ تژێ، باژارێ کەیسارێ باژاران ل پەێ خوە دهێلن و دەرن.

- کاموران، باش ل ستەمبۆلا نازدار بنهێرە، هەیە کۆ ئەم جارەکە دن وێ نەبینن، جەلادەت دبێژە...

- چاوان ئەم ئێ وێ نەبینن؟ ئومرێ من، بهیست و هەفت سالێن من، ل ڤی باژاری دەرباس بوون.

چاوان ئەم ئێ ڤی باژارێ کۆ ئەم، دگەل هەر تشتی، هەر لێ ڤەگەریانە، جارەکە دن نەبینن؟