وشتر سوارێ ئەچوو بۆ سەفەر
فریای داماو کەوە با نائەهلیش بێ، تا لە داماوییا فریات کەون
از کتاب:
دیوانی زاری
اثر:
زاری (1905-1982)
5 دقیقه
360 مشاهده
وشتر سوارێ ئەچوو بۆ سەفەر
تۆشەی هەڵگرت و ڕێگەی گرتە بەر
دی لە ڕێگادا پووش و پوارێ
ئاوری گرتووە لە ناویا مارێ
گیری خواردووە، ڕێگەی فەراری
نییە بۆ هیچ کوێ، موشکوڵە کاری
وتی ئەی هاوار ئەی وشتر سوار
دەسم دامانت جارێکە و ئەمجار
دەرم بێرانە بە جەوانمەردی
شێوەت دیارە بە مەردی فەردی
وتی ئەترسم ئەگەر بیتە دەر
گازم لێ بگری بمخەیتە خەتەر
ئەزانم ئێوە چەندە بێ وەفان
نە هەر بۆ دوژمن بۆ دۆستیش جەفان
مار هاواری کرد وتی ئەی جەوان
شەرتە تا ئاخر هەناسەی ژیان
ببم بە خاک و بکەومە بەر پات
لەم تەنگانەدا کە بمدەی نەجات
وتی جا چلۆن دەسم بگا پێت
تەک بەمە بەرۆ ئازام ئەسووتێت
وتی دەخیلم ئەو خورجەت پێیە
کە تۆ شەوانە بۆ تۆشەی ڕێیە
بیدە لەو ڕمە درێژە وا پێت
دەستت درێژ کە بۆ لای من با بێت
خورجی دا لە ڕم تەکی دا بەرۆ
مار چووە ناوی کێشایە دەرۆ
سەری هەڵبڕی مار وتی خەستەم
بە جێم مەیەڵە بمنێرە بەردەم
دوو سێ هەنگاوێ بمبە بەو لاوە
با نەسووتم بەم گڕ و هاڵاوە
بەزەیی پیاهات نایە بەردەمی
نەیزانی ئەوێ وە مایەی غەمی
پاش ئەوە بەینێ ڕۆیین بەڕێوە
ئاڵا گەردنی ئەو شەیتان شێوە
وتی مۆڵەتت نادەم ئەتگەزم
لە عەداوەتتان من چۆن ئەبەزم؟
دوژمنی پێشووت بۆچی لەبیر چوو
بیری گیر خواردن ئەم ڕۆژەت نەبوو
ڕێبوار وتی کەی ڕەوایە کەی؟
لە جەزای چاکیم ئەتۆ پێمۆ بەی
وتی نابیسم من ئەم حەرفانە
ئەوەڵ ئارەزووی من پێوەدانە
ڕێبوار وتی بێ حوکمی قازی
من بە کاری وا قەت نابم ڕازی
مانگایێ هەیە ژیر و دنیادیو
بەرتیل نەخۆرە ناخوا فریو
با بچین بۆ لای هەر جۆرێ فتوا
بدا پی ڕازیم «الحكم للّّەعربی»
چوون بۆ لای مانگا شەرحی حاڵیان دا
مانگا سەر سووڕماو لە ئەحواڵیاندا
بیری کردەوە کەمێ لەم کارە
سەری بەرزۆ کرد وتی بەو مارە
هەستە بە قانوون ئادەمیزادە
ئازا پێوەی دەو عومری بە با دە
من مانگای کوێخای دێ بووم زەمانێ
ساڵەها شیر و ماسم ئەدانێ
وەختێ لاغر و بێ هێز و پیر بووم
قسر مامەوە بێ بەهرە و شیر بووم
وتی دەری کەن ئەم داڕزیوە
بیوەن بەرەڵڵای بکەن لەو شیوە
دوێ هات قەڵەوی هاتمە بەرچاو
هیچ ماتڵ نەبوو دامی بە قەساو
ئاوایە وەفای ئادەمیزادە
پێوەی دە ئازا عومری بە با دە
مار بۆ پێوەدان دەمی داچڕی
ڕێبوار به ناچار سەدای هەڵبڕی
وتی ئەی نامەرد ئەی خودا نەناس
ئەی دوور لە ئینساف سپڵەی ناسپاس
کە نەجاتم دای لە گڕی ئاگر
ئاوا بوو جەزای پیاوەتیم ئاخر؟
وەرە با بڕۆین بۆ لای ئەو دارە
کە وا لە کەنار ئەو چەشمەسارە
درێژە بدەین بەم گفتوگۆیە
ئایا حەق هی من وە یا هی تۆیە
چوون بۆ لای ئەو دار، پڕ گەڵا و میوە
وتیان ئەی دانا ئەی دنیا دیوە
بۆ محاکمە هاتووینەتە لات
کارمان کۆتا کە ئێحسانت ئەگات
وتی دەی بێژن بێ فێڵەبازی
ڕێبوار وتی جەنابی قازی
ئەم مارە کە وا لە من ئاڵاوە
لە گڕی ئاگر نەجاتم داوە
ئیسە پێم ئەڵێ ئەبێ پێتۆ بەم
عیلاجم چییە لەگەڵی چ بکەم
وتی بە قانوون ئادەمیزادە
حەق بە دەس ئەوە، قسەی تۆ بادە
ئەمن کە نیمە بۆ کەس زەرەرێ
خودا پی داوم سێبەر و بەرێ
بەنی ئادەمی خەستە لە ڕێوە
لە سێبەرمدا ئەحەسێنەوە
دوای حەسانەوە کە چاو هەڵدێنن
هەر خەڵفم جوان بێ ئەوە ئەشکێنن
لە تەڕ و وشکم ناپارێزن دەس
منیش لە دەسیان خەیلێ گلەم هەس
ئەی مار! بە مەزهەب ئادەمیزادە
زوو زوو پێوەیدە، عومری بە با دە
ڕێبوار وتی با بچین بۆ لای
قازیەکی تر ئەویش گەر فتوای
وەها دا ئیتر عوزرم نامێنێ
پێمۆ دە هەر جۆر کەیفت دەهێنێ
بەم خەتەرەوە ڕێگەی گرتە بەر
ناکاو ڕێویەکی هاتە بەر نەزەر
وتی مەرحەبا های مامە ڕەوی
مەڕۆ هاتووین فریامان کەوی
ئەزانم کاری من و ئەم مارە
لەلای تۆ نەبێ نیەتی چارە
وتی ڕاس بڕۆن گوێ ئەگرم لێتان
جواوێ سەحێح ئەدەمۆ پێتان
ڕێبوار ڕووداوی ئەگەر کرد بەیان
ڕێوی توڕە بوو سەری داتەکان
وتی من باوەڕ ناکەم بەم درۆ
ماری وا زەلام چون جێی ئەبێتۆ
لە خورجێ تەنگدا ئەم ئەژدیهایە
نەبووە ناگونجێ کەی جێی بڕوایە؟
مار وتی قازی بۆ سەرسام ماوی
ئیجازەم بدە ئەچمەوە ناوی
وتی تی بچۆ بزانم ڕاسە
درۆی تیا نییە، حەقیقەت واسە؟
مار قەفقەف لە مل ڕێبوار هاتە خوار
لە ناو خورجێندا گورج گرتی قەرار
مام ڕێوی بە چاو کردی ئیشارە
وتی بیکوژە کوشتنی چارە
ڕێبوار چاوی لەو ئیشارە بوو
دای بە ئەرزدا پارە پارە بوو
چۆن تێکۆشابوو بە ڕاسی بۆ کار
خوا نەجاتی دا لە سەدەمەی مار
ماریش چون ڕێگەی لاری گرتە بەر
لە عاقیبەتدا ئاوای هات بە سەر
برا گیان فریای داماوان کەون
لە تەنگانەدا با داماو نەون