ڕۆیشتنی مەیموونە خاتوون لەگەڵ هەندێ لە پەرییان بۆ لای فەیازی عابێد
از کتاب:
سوڵتان ئیبراهیم و نۆشافەرین
اثر:
خانای قبادی (1704-1778)
40 دقیقه
543 مشاهده
نیشت نەڕووی هەوا وێنەی باد بەرد
تا تەشریف وەلای فەیاز عابێد بەرد
کەفت نە خاک پای عابێد دانا
عابێد پڕ فەیز عەلەیک ستانا
خاتوونە بە زار نیشت نەڕووی زەمین
دامان عابێد گرت مەرێزنا ئەسرین
عابێد وات خاتوون پەی چی مەکەی شین
پەی چی نە گۆنات مەڕێزنی ئەسرین
خاتوون وات عابێد شازادەی سالار
بە نێش ماران ئازارش بییەن ژ ار
کەفتەن نەڕووی خاک چون مەردەی مەزار
زەبانش لەنگەن نەڕاز و گوفتار
عابێد وات خاتوون ئاگا بەر نەکار
دوختەر «عەلقەم» «زەریر» موردار
ئەو جە کۆهـ قاف ئامابێ بە وار
ئەو ئاما پەی هوون «عەلقەم» موردار
بە ئەفسوون سەخت حیلە کەرد نەکار
فرسەتش ئاوەرد زەریر موردار
ئاخر هەردووشان خواب بەند کەردەن
هەر دوو بێ هۆشەن تابە ڕووی مەردەن
نە تەلیسم سەخت وێش پەنهان کەردن
پەنا بە ئەمیر کۆهـ قاف بەردەن
تەلیسم «زۆڵمات» حەزرەت سولەیمان
زەریر نە ئەوجا وێش کەردەن پەنهان
تاچەرخ گەردوون مەندەن نەرووی سەر
عەلاجش نییەن بەبڕ پڕ هونەر
مەیموونە خاتوون شنەفت ئەی خەبەر
دەست کەرد بە زاری چون ڕۆژ مەحشەر
بەدیدەی ئەسرین مەگرەوا بە زار
واتش ئامانەن عابێد سالار
عابێد ئێد شنەفت کێشا ئاهـ سەرد
شی بە زیر خەرقە سوجدەی زەمین بەرد
فەیاز عابێد ئاما بە گوفتار
واتش ئەی فەرزەند خاتوونەی نازدار
بەرد لەوح زەڕ بەرئاوەرد وە بەر
وات ئەی لەوح بدەر بەدەست پدەر
بواچە پەنەش خان وەفادار
ئەو مەبۆ بلۆ پەی تەلیسم تار
سەیر بکەرۆ لێش جەمع موشکێڵات
کاران دشوار ئاسان بۆ ژ لات
سوار بۆ وە ئەسپ وێنەی شێر نەڕ
بکەرۆ فەتح تەلیسمات وە شەڕ
کاخ سولەیمان زوڵماتی ماوا
مەبۆ خان محەمەد بکەرۆ دەعوا
ئەو تەلیسم سەخت بە نامش نویسیان
زەریر جادوو بەدەستش کوشیان
بغەیر خان محەمەد عاڵەم بە یەک بار
کەس نەکەرۆ چار زەریر موردار
خاتوون دەست عابێد دەردەم بۆساوە
واتن بە پەرییان بشیم وە ڕاوە
ئەو نەسومعەی فەیاز عابێد
هیمەت ستانا ژ پیر زاهێد
وە شەوق و شادی یاوا پەرێ چین
لوا وە خدمەت شاهان خەمگین
سەرگوزەشتەی حاڵ فەیاز عابێد
وانا پەرێشان وە قەوڵ زاهێد
ئێد شنەفت وە گۆش وەزیر و سەرهەنگ
پۆشا وە ئەندام ئەسپاب ڕۆی جەنگ
هات وەبارەگا سەر فروود ئاوەرد
بۆسا زیر پای شێر ڕۆی نەبەرد
وە دیدەی ئەسرین بەنا کەرد وە شین
بۆسا کەف پای سوڵتان ماچین
عەرز کەرد هۆرێزە شێر ڕۆی مەساف
وە تەنها مەچووم پەی تەلیسم قاف
هۆشیار بەر وەنەم دلێر ماچین
گیر نەبوون وەدەست دێوان لەعین
شایەد نەو تەلیسم بەستەی جادووان
من گیر بام وەدەست ئەو سێحر دێوان
ئومێدم بە کێن خاکم بۆ وە سەر
دنیام وەبێ تۆ بییەن وەمەحشەر
خەیلێ زاری کەرد پەی سوڵتان چین
پەنا بەرد وەزات جەهان ئافەرین
هیمەت ستانا ژ پوور عادڵ
بۆسا دەست و پاش وەزیر عاقڵ
سوار بی وە پشت فەرهەنگ نامدار
مەیموونە خاتوون، ڕوخ بەقادار
وە هەمڕاهیی ئەو شێر ڕۆی مەساف
وە تەعجیل و جەخت لوان پەی کۆی قاف
ژقەلعەی ئەوەڵ نەکەردن ئارام
ژدووەم ڕەد بین شێر ساحێب سام
یاوان وەسوەم نیشتن وەزەمین
گشت سوجدە کەردن ڕەبولعالەمین
فەرهەنگ مووی وێش ڕوخ بەقادار
مووێی مەیموونە ئەو شۆخ نازدار
داشان بە وەزیر خان محەمەد سەرهەنگ
بەڕووی ئاگر وەقت ڕۆز تەنگ
وەقتێ شکەستی تەلیسم زوڵمات
ئاگر دەر دەردەم حازر بیم ژ لات
ئێمەیش ژ پایدار گۆشە و کەناریم
پەرێ وەقت تەنگ لێت خەبەرداریم
خان محەمەد پەنا بەرد وەخوداوەند
ڕوو کەرد وە تەلیسم وەبێ چون و چەند
زەبان پڕ ژە زیکر دانای کردگار
داخڵ بی وە تۆی دەروازەی حەسار
چەشمەی ئابێ چون چەشمەی زەم زەم
لوخت و عوریان بی غوسڵش کەرد دەردەم
وزوو تازە کەرد دوو ڕەکعەت نماز
ئاوەردش وەجا پەی ئەمر نیاز
بەعداز شوکرانەی دانای لەم یەزەل
دەست بەرد بەرئاوەرد لەوحش نەبەغەل
دیش نە ڕووی لەوحدا وەی تەور نویسیان
موحیت تەلیسم نەبیی سولەیمان
بایەد وە هیچ تەور خۆف ناری وەدڵ
ئەگەر خۆف کەری کار مەبۆ موشکڵ
بنیشیت نەڕووی دەروازەی حەسار
شێرێ سفیدێ وێنەی ڕاویار
نەتەرەف ڕاست تەلیسم بۆ پەیدا
ها نەگەردەنش یەک تەوق تەڵا
هەروەقت داخڵ بین نەدەروازە شێر
بایەد ژ پوشتش سوار بی چون تیر
شێر مەچۆت نەتۆی تەلیسم بە دەوان
بایەد نەکەیت خۆف ژ ەو نەڕە دێوان
هەرچەند کە زەنگی و جادوو ئەژدەرە
مەوینۆت وە چەم شێر پڕ هونەرە
«تەحەموڵ بکەر هیچ مەو وە زوبان
تا هەر وەقت کە شێر ئاما وە زوبان»
خان محەمەد بۆسا لەوح زەڕنیگار
وە تاو و تەعجیل نیشت نە تۆی حەسار
شوکر کەرد وەزات دانای کردگار
شێر ئاما وە تۆی دەروازەی حەسار
خان محەمەد چون تیر نیشت وەپشت شێر
ئاوەردش وەدەست تەڵای تەوق شێر
شێر چی وە تەلیسم داخڵ بی نەوجا
سەدای عەجایب غوولان نەهەر لا
شەرارەی ئاگر نەدەماغ و گۆش
ماما وە بیروون جۆش ماوەرد وەجۆش
پەرێ ڕای ڕەوەند خان محەمەد ئامان
واتن ئەی وەزیر نادرەی زەمان
پیادە بەر نەشێر هەرجا مەیلتەن
سەروماڵ و گیان وە توفەیلتەن
وەزیر وەئەوان نەکەرد ئیلتێفات
دەست وەحەڵقەی شێر مەردانەی میرزات
تا ژ تۆی تەلیسم لوا وە بیروون
دیاش بیاوان بیڕای .........متن نامشخص
قەسر و عەمارەت تەلیسم هیشت وەجا
تا شێر چی وە سەر یەک عەمیق چا
شێر لوا وەچا وەبێ چەندوچوون
وەزیر پەنا بەرد وەدەگای بێ چوون
غەرق بی نە ئاتەش دەریای بێ سامان
وات پەنا وە تۆ کارساز کاران
شێر نەتەهـ چا نیشت وەڕووی زەمین
نەقبێ دی نەچا وەزیر ماچین
نیگا کەرد نەچا سیای تاروتەنگ
ژەو زیر زەمین پڕ بەبر و پڵەنگ
شێر وە تۆی نەقب ڕاهی بی وە ڕا
ئامان پەی وەزیر بەبر و ئەژدەها
قەدر چەند هەزار هەڵقە دان موحکەم
خان محەمەد دیا چەم نیا وە هەم
هیچ «پاپە» نەوی وە حەرف ئەوان
دوو ڕۆژ و دوو شەب ڕاهی بی ڕەوان
موحکەم گرتەبێش وێش نەپشت شێر
یاوان وە بیروون ئەژدەهای دلێر
شێر نە زیر زەمین ئاما وەسەحرا
تابەوەقت زوهر تەی بکەردش ڕا
باغێک دی بە چەم یەل پەهلەوان
شێر لوا وە باغ ئاما وە زەبان
تەکان وێش دا شێر بێ نەزیر
وات وە پوشت من پیادە بەر وەزیر
پیادە بی نەشێر وەزیر عادڵ
مەدهۆش بی نەهۆش خەڵتان بی وەگڵ
بەعد ژ ساعەتێ ئاماوە بەهۆش
شوکرانەی دەرگای سەتار سڕپۆش
هۆرێزا وە پا چی وەدلێ باغ
قەدرێ میوەش وەرد چاخ بکەرد دەماغ
هۆش ئاماش وە سەر شێر بێ ئەندێش
لەوح ئاوەرد وە بەر نیگا کەرد وە پێش
دیش نویسیان ژ لەوح حەریر
وەنەت مەعلووم بۆ بزانە وەزیر
سەمت دەست ڕاست باغ بگێر نەوەر
تاکە بیاوی وەیەک قەسر زەڕ
«قڵفەن» دەر قەسر وەتەڵای ئەحمەر
مەیۆت وە بیروون شەرارەی شەرەر
بەڵێ هەمین لەوح بدەریت وەدەر
واز مەبۆ بەستەی «قڵف» تەڵای زەڕ
مەتەرس ژ ئاتەش بچۆ وە تۆی قەسر
مەوینی وە چەم چەند شۆخ دوڵبەر
گشت ڕەعنا قامەت گشت کەمەند ڕاز
مەیۆن پەرێ تۆ وەعیشوە و وە ناز
جەمع مەحبووبان باڵا نەونەمام
وەحەربەی بێ ڕەحم بکەر قەتڵ و عام
تەمام جادووان ئەی شێر نامدار
وە تۆی قەسر زەڕ مورغێک ها وەدار
ڕەنگش قرمزەن ها نەتۆی قەفەس
وە شوعلەی ئاتەش بسۆزان قەفەس
هەرچەند ئەو مورغە ئیلتێماس مەکەی
زینهار سەد زینهار مورغ ڕەها نەکەی
ئەمانەت ڕۆڵە مورغ ناریت وەدەر
هەر وە تۆی قەفەس ئاگرش بدەر
ماوەر وە بیروون قەسر زەڕنیگار
پەرێش جەم بکەر هێزم بە خەروار
هەر بە ئەو قەفەس مورغ وە ئاگر نەر
مورغ کە سۆزیا ئاهوو بۆن حازر
قەفەس کە سۆزیا مورغ بۆت وە ئاهوو
بچۆ وە شۆنش مەونیوت جادوو
جەزیرەی جادوو مەوینۆت وە چەم
پارە پارەش کەر وەمەودای ستەم
بەڵێ هۆشت بۆ وەزیر سەرهەنگ
شێرێ مەوینی هەم کۆر و هەم لەنگ
ها نەپایەی تەخت ئەمیر کۆی قاف
هەم کۆر و چولاخ ئەی مەرد مەساف
شیشەیێ کە خواب بەند سوڵتان چینە
تەلیسمەن ژ دڵ شێر پڕ کینە
وەزەرب شمشێر شێر کەر سەرنگوون
شیشە نەتۆی جەرگ ئەو بار وە بیروون
ئەگەر ئەو شیشە ناوەری وەدەست
گیری وە تەلیسم تا حەیاتت هەست
نمەبۆن عەلاج شازادەی ماچین
هۆشیار بەر وەکار چون شازادەی چین
ئەگەر کە ئەمیر ئومەرای کۆی قاف
ئامان چەنی تۆ بکەرۆ مەساف
ئەویش هەم وەتیغ بوڕندەی بوڕان
قەتڵوعام بکەر ئەی شێر غوڕان
ئەگەر کە ئەمان لێت کەردەن تەڵەب
ئەمان پێش بدەر وێنەی شای حەڵەب
خان محەمەد لەوحش نیا وە دیدە
واتش بیسمیللا ئەو بەرگوزیدە
سەڵوات دەین وەدین پاک پێغەمبەر
وێنەی فەرامەرز پا نیا نەوەر
ژتەرەف ڕاست باغ بێ نەزیر
لوا وە ڕاوە وێنەی نەڕە شێر
زبان پڕ ژ زیکر یەکتای خوداوەند
یاوا وە قاپیی شیر ئەرجومەند
دیش کە یەک قوفڵێ ژ تەڵای ئەحمەر
کلیدەن و چفت ڕیزەی پوشت دەر
وانا مەدح زات خودای کەس نەدید
لەوحش وە تەعجیل دا نەڕووی کلید
«قڵف» کەفت وەزەمین قاپی بی گوشاد
چی وە دلێ قەسر یەزدان کەرد وەیاد
چەندین مەحبووبان باڵا چون بلوور
ئامان نەوەندش گشت بەوێنەی هوور
گشت بە عیشوە و ناز یاوان بە وەزیر
مات و حەیران مەند وەزیر دەلیر
مورغ عەشق ئەو دەردەم کەرد پەرواز
ئاماش وە خاتر فەیاز وەش ڕاز
کێشا ژ «قەلاف» بوڕەندەی ئابدار
تەمام مەحبووبان بکەردش قەلار
گۆشەی قەسر دی مورغ باڵ زەڕین
نەدلێ قەفەس قرمز و شیرین
دەست بەرد بەو قەفەس ئاوەردش بە وار
ئاما وە زەبان مورغ زەڕنیگار
وات وە خان محەمەد زینهار سەد زینهار
من بکەر خەلاس شێر نامدار
ئیلتیجام ئێدەن وەزیر وە ئیخلاس
ڕەحم بکەر وەنەم من بکەر خەلاس
سەوگەندت وە مەرگ سوڵتان ماچین
مەرەخەسم کەر ئەی شێر گوزین
خان محەمەد دەردەم وەکەیف دەماغ
قەفەس و مورغ بەرد لوا چی وەباغ
ڕەوشەن کەرد ئاتەش وەبێ چەندوچوون
زەبانەی ئاتەش مەچیا وەگەردوون
شوعلە دا نەبەر سەحراو کەش و کوو
نیاش وە ئاتەش ئەو مورغ جادوو
وست وە تۆی ئاتەش مورغ زەڕین باڵ
قەفەس بی وەگەرد بەردەی بای شەماڵ
مورغ بی وە ئاهوو ڕوو کەرد وەسەحرا
لوا وە شۆنش دلێر دانا
ڕاگەی بیابان بێدی گرت نەوەر
گوم بی نەدیدەی وەزیر سەروەر
وەزیر دی ئاهوو گوم بی نە سەحرا
جادووی دیا وێنەی بەزم ئارا
کێتاب مەکرش گرتەبێ بە دەست
ئەفسوون مەوانا پەیاپەی وەقەست
سەیرکەرد وەئەفسوون ئەوجادووی پڕهۆش
ئاگر ژ بینیش هەم ژ دیدە و گۆش
مەیۆت وە بیروون پۆشا دەشتودەر
ژحەڵقش مەیۆن چەند ڕەنگ جانەوەر
ژ شێر و ژ بەبر ئەژدەها و پلەنگ
پڕبی ڕووی مەیدان پەی مەعرەکەی جەنگ
ژەو تەرەف دیا ئەمیر کۆی قاف
نیشتەن وەڕووی تەخت چووب عوود ساف
باقیی بەگلەران کۆهـ قاف تەمام
هەریەک نەکورسیی زەڕ گرتەن مەقام
شێرێ دی وە چەم ژ پەهلووی ئەمیر
هەم کۆر و هەم لەنگ ئیفلیج و زەویر
بەتەور عەزیزەن شێر لەنگ و کۆر
سەر نیان وە زانووی ئەمیر پڕ زۆر
سەدایێ عەجایەب ماما وە گۆشش
خان محەمەد ژ ەو دەم هیچ نەمەند هۆشش
چەندین غەرایب دی وە چەم وەزیر
ئاوەرد وە بیروون لەوح بێ نەزیر
دیش نەلەوح نویسان مەکەر واهیمە
ئەندیشەت نەبۆ نەئەی هەمهەمە
وەزەرب شمشێر کارێ کەرپێشان
زیندە بەرنەچۆ یەک تەن جەلێشان
هەرچی هات وەڕێت ژ دێوو ژ جن
ڕیشەشان تەمام بەرئاوەر ژ بن
ئەندیشە مەکەر ژ جادووی بێ پیر
پارە کەر تەمام وەمەودای شمشیر
لەوح دەردەم بۆسا نیاش وەبەغەڵ
وات پەنام بەتۆ دانای لەم یەزەڵ
واتش بیسمیللا ڕەحمان و ڕەحیم
وەفەزڵ و ئومید کارساز کەریم
پەی فەتح تەلیسم «انا فتحنا»
مەوەند وە تەعجیل دلێر دانا
زیکر زەبانش ئایەی قورئان بی
دڵ پڕ جە وەسواس ساحێبقران بی
کێشا ژ خەلاف خوونرێز شمشیر
دووپارە مەکەرد ژ پڵنگ و شیر
هەر جانەوەری ئاما پەرێ ئەو
دوو حێسەش مەکەرد جە پڕتاف دەو
ژ دێو ژ بەبر ژ شێر دوو دام
مەکەرد دوو حێسە وەمەودای سەمسام
ئەوەن قەتڵش کەرد وەزیر دلێر
تا وێش یاونا وەجادووی «جەزیر»
کێشا نەعرەتەی ئەڵاهو ئەکبەر
دەست وەتێغ تیز بەرد وە بان سەر
دا ژ فەرق سەر ئەو جادووی جەزیر
تا وەکەمەرگا خشت بی چوون پەنیر
سەڵواتێ وانا وەزیر پڕ زوور
تەلیسم سیا بی چون شەب دەیجوور
گەرد و ساعێقە بوڵەند بی نە ئەرز
مەنیشت وەسەما سەماوات بەرز
دنیا ژ دیدەش بی وە ئاسیاب
هەر وەقت بی مەغزش ساف ببۆ وەئاب
وانا سەڵواتێ هەم ئیسم ئەعزەم
پەنا بەرد وەزات دانای موعەزەم
بەعد از یەک ساعەت ساعێقەی ئازەر
تەمام بەتاڵ بی وە ئەمر داوەر
دێوان و پەری هەم ئەمیر قاف
دیاشان وەزیر شمشێر بێ گەزاف
نیگا مەکەردن بەزۆر بازوو
جەزیر جادوو کەردش ڕەنجەڕوو
تاج زەڕنیگار بەرداشت ژ سەر
واتن ئەلامان ئەی شێر سەروەر
تۆ وەخودای وێت ژ ئێمە بگوزەر
بەوکەس وەتۆدان ئەی زۆر و هونەر
خان محەمەد ئەمان دا وەئەمیران
ڕوو کەرد وەشێر کوشەندەی شیران
وە مەودای ئەڵماس وستش وەزەمین
خەنجەر ژ کەمەر هۆرکێشا وە کین
شکەم ئەوشێر دەردەم پارە کەرد
شیشەی کەزایی ژ دڵ بەرئاوەرد
نیا وە بەغەڵ وەزیر عادڵ
خەیلێ خۆشحاڵ بی شکۆفا چون گوڵ
شوکر کەرد وەزات دەهەندەی داوەر
سەڵوات دا وەدین پاک پێغەمبەر
هۆرێزا ژ تەخت ئەمیر کەبیر
بۆسا دەست و پای خان محەمەد وەزیر
وات فەتح تەلیسم موبارەکت بۆ
تەلیسم شکەستی وەنەت مەعلووم بۆ
خان محەمەد نیگای جاگەی تەلیسم کەرد
چەند ئادەمیزاد وەنەزەر ئاوەرد
ئاسار ژ تەلیسم نەمەندەن وە پا
جەلدێ خێزیا دلێر دانا
تەمام ئادەم ژ بەن ڕەها کەرد
بۆسان دەست و پای شێر شێرمەرد
خەلاس بین لوان پەی مەئوای وێشان
هەریەک شاد بین وە عەیاڵ وێشان
چەند خەروار گەوهەر کۆکریان وەکۆ
بەرزیی هەر کۆیێ بۆڵەندتەر ژ کۆ
ڕەنگ ڕەنک جەواهێر جەم بییەن بەوجا
ئاگر ئەفرۆزا ئەو شێر شوجا
مووی فەرهەنگ و ڕوخ «پوری» وەئاگر
سۆزیا وە تەعجیل هەرسێ بین حازر
مەیموونە خاتوون وانا ئافەرین
واتش مەرحەبا ئەی شێر گوزین
کارێ تۆ کەردی شێر بێ میساڵ
هەرگیز نەکەردەن نە ڕۆستەم نە زاڵ
مەرحەبا وەزیر سەدجار ئافەرین
نەجات دەهەندەی شازادەی ماچین
بواچە پەرێم چ کار کەردەنی
چتەور وەی تەلیسم فرسەت بەردەنی
وەزیر وەئاداب یەک یەک ژ خزمەت
واتش وەحوزوور ئەوپەری تەلعەت
دووبارە وەنەش بکەرد ئافەرین
وەنەت حەراڵ بۆ ڕەنج شار چین
وەڕووی موحیبەت شۆخ گەردەن زەرد
وە ئەمیرقاف خەیلێ تەعاروف کەرد
وانا شەرح حاڵ شازادەی ماچین
یەک یەک وەخزمەت ئەمیر گوزین
ئەمیر حاڵی بی مەیموونە خاتوون
زەوجەی شازادەن وەی تەورە مەحزوون
هۆرێزا وە پا وەنەش کەرد سەلام
عەرز کەرد ببەخشە تەقسیر و گونام
چی وەخەزانەی نەبیی سولەیمان
قاڵیچە و عەسا و کوڵای سوغریجان
ئاوەرد دا وەدەست وەزیر پڕ زوور
وەزیر بۆساوە ئەو توخمەی پڕ نوور
نیاش وەڕووی چەم وەزیر عادڵ
سەڵوات دا وەتاج حەل نمای موشکڵ
سەد هەزار گەوهەر دانە و جەواهێر
دا وە پەریزاد چون سەنگ باهێر
جەواهێر خاس توحفەی گووناوگوون
نیاش وە خدمەت مەیموونە خاتوون
خەیلێ مەرحەبا کەردش وەئەمیر
واتش وەفەرهەنگ هۆردارە چون شیر
هۆرێزان وە جەخت وە تەعجیل و تار
ئەمیر و سپاش چواردە هەزار
نیشتن وەگەردوون وێنەی ئەبر تار
مەچیان پەرێ چین وەزیر نامدار
یاوان وەمەحاڵ مەکان دەمشق
مەیموونە و وەزیر شەیدای شوور عەشق
تا چین وە خدمەت عابێد عاقڵ
خان محەمەد چەنی «هەوڵ» سفید گوڵ
تەعزیم دان سوجدە و سەلامش کەردن
قاعیدەی ئەدەب وەجا ئاوەردن
خان محەمەد شیشە نیاش وەزەمین
نیاش وە خدمەت عابێد گوزین
ئافەرین وانا فەیاز بەو وەزیر
واتش سەد ئەحسەن شێر بێ نەزیر
حاڵا ئەی شیشە ببەر پەرێ چین
بنیەر وە سینەی شازادەی ماچین
ئەی لەوحە بدەر وەڕووی شیشەی سەنگ
مەخێزۆت وە پا دلێر ڕۆی جەنگ
خان محەمەد چەنی مەیموونە خاتوون
دەست و پای عابێد بۆسان بەو مەزموون
هیمەت ستانان ئامان وە بیروون
یاوان وەئەمیر وەبێ چەندوچوون
خواحافیزی کەرد ژ ئەمیر قاف
لوان پەرێ چەرخ بێ ستوون تەناف
تاکە شار چین دیار دا وە چەم
ئامان وە زەمین وە ئەندەک کەم کەم
سەڵوات دەین وە دین شای ڕەف ڕەف سوار
سەلام وەباقیی ئەئیمەی ئەتهار
بچیم وە سەر وەخت بێچارە عادڵ
هەورۆ پەی فەرزەند وێش مەنیا وەگڵ
دەوار کەرد وە بەرگ ژ داغ فەرزەند
مووی سوورەت دایم وەناخوون مەکەند
شای عەبدوڕەحمان چەنی عادڵ شا
تەیار کەردشان قەسر و بارەگا
تەرتیبدان پەرێش حەجلەی زەڕنیگار
نیان وە حەجلەی ئەو هەردوو نازار
چەند هەزار چراغ کەردشان ڕەوشەن
نەچوار ئەتراف شێر ئەنجومەن
کەردن وەئاتەش چەند عوود و عەنبەر
مەگرەوان پەرێ شازادەی سەروەر
شەوان وە زاری ڕۆژان وە چەمەر
چەمەڕای ئامای وەزیر سەروەر
یەک ماهـ و نۆ ڕۆژ کەردن زاری و شین
وە چلەمین وەزیر نیشت وەزەمین
تەعزیم دا وەتاج جقەی شاهـ چین
وێش وست وەڕووی نەعش دلێر ماچین
بۆسا دەست و پای شازادەی سەروەر
خەیلێ زاری کەرد خاک ڕێزا وە سەر
شیشەی کەزایی بەرئاوەرد وە بەر
نیا وە سینەی شازادەی سەروەر
لەوح دا وەشیشە شکیا شکەست وەرد
سوڵتان ئیبراهیم خێزا عەتسە کەرد
خورشید وە تەعجیل هۆرێزا وە پا
وێش پۆشا وە بەرگ خولاسەی ئاڵا
سوڵتان ماچین نیگای چواردەور کەرد
تەمامیی شاهان وەنەزەر ئاوەرد
چی ژ خانەی فیکر شاهـ ساحێبقێران
پەرێ چێش پۆشان لیباس قەتران
واتش ئەی یاران نمەز یەچێشەن
ژەی بەرگ سیا دڵ وەئەندێشەن
یاران یانێ چێش بواچن پەرێم
یە چ خەبەرەن حاڵی کەن وەپێم
شاهان یەکایەک بۆسان دوو دیدەش
بۆ نیان وەبۆ نۆ بەرگوزیدەش
واتن چل ڕۆژەن جەزیر جادوو
خاوبەندت کەردەن وەنەت مەعلووم بۆ
وە گوفتەی فەیاز خان محەمەد وەزیر
چین وەکۆهـ قاف کوشتەن ئەو جەزیر
تەلیسم زوڵمات نەبیی سولەیمان
شکەستەن وەزیر عاقڵ پڕدان
شیشەی تەلیسم بەند ئاوەردەن پەی تۆ
خاوبەندەت ڕەفع بی وە شاد و شکۆ
شازادە خەیلێ تەعەجوب مەکەرد
مامان وەخزمەت فەوج فەوج زەن و مەرد
زیارەت کەردن دلێر نامدار
بی وە زەمزەمە وێنەی ئەوەڵ جار
بەرگ سیاهی هەوادان نەوەر
پۆشان نەبەدەن لیباس ئەخزەر
چراخان کریا تەمام شار چین
شادی دووبارە جە ئەو سەرزەمین
سوڵتان ئیبراهیم لوا بە حەمام
جەلا دا جەمین باڵای نەونەمام
ئاما وە بیروون لوا وەحەرەم
چەنی ئەو خورشید وە شادی و خوڕەم
ئەو شەو چەنی هەم کەردن دەستبازی
دوو تالێب وە هەم وە دڵنەوازی
سوب کە شازادە چی وەبارەگا
لوا وەڕووی تەخت قەرار گرت وەجا
ئەوچەنی شاهان تەوازوع مەکەرد
خسووس خان محەمەد یەل شێرمەرد
واتش مەرحەبا هەزار ئافەرین
ڕووت سفید بۆ هەم ژ دنیا و دین
ناگا دیاشان ڕووی خورشید تار بی
زوڵمات ئەنگیز بی لەیل و نەهار بی
سپای پەری و دێو وەڕووی هەواوە
چون موور و مەلەخ مامان وە ڕاوە
چەنای چەند هەزار ئامان وەزەمین
تەخت زەڕنیگار داخڵ بی وە چین
سەلاتین تەمام سەیر کەردن وە تەخت
ژ تۆی تەخت ئاما یەک زەڕینە ڕەخت
جەوانێ وێنەی قەهرەمان قین
یام جارێ ڕوستەم نەزابول زەمین
وەشکڵ و ڕەفتار وێنەی ئافتاب
یاکە چون پەشەنگ یان ئەفراسیاب
ئاما وەخزمەت شازادەی ماچین
دەست گرت وە سینە بۆسا سەرزەمین
وەلەفز شیرین شای والا مەقام
واتش سەد عەلەیک جەوابی سەلام
ژ ڕووی تەخت زەڕ نیشان دا پێش جا
خان محەمەد دیا هۆرێزا وە پا
سوجدە بەرد وە پای قەدەمگای جەوان
ڕوو کەرد وە خدمەت شای ساحێبقێران
عەرز کەرد ئێد ئەمیر ئومەرای قافەن
بێ پەروا نەرۆی حەربەی مەسافەن
شازادە و شاهان هۆرێزان وە پا
تەعزیم دا وەنەش بۆسا دەست و پا
بێخ باڵش گرت سوڵتان نامدار
ئاوەردش وە بان تەخت زەڕنیگار
جاگەش نەڕووی تەخت زەڕ دادن قەرار
پایەنداز کەردن گەوهەر بە خەروار
تەوازوع پێش کەرد شێر بێ گەزاف
مەجلیس زینەت دا پەی ئەمیر قاف
عەیش بەرپا کەرد چون عەیش فەرەنگ
بەنەزم خورشید شەیدای شۆخ شەنگ
سەرخۆش بین ژ مەی شاهان زەڕبەخت
ئەمیر کۆی قاف هۆرێزا وە جەخت
وات ساحێبقێران گۆش دەر وەعەرزم
عەرزم واجێبەن واجێبەن عەرزم
پەرێ مەتڵەبێ من دارۆم ئومید
ئەر قبووڵ کەری وەتۆم هەن ئومید
سوڵتان ماچین واتش بفەرما
هەرمەتڵەبێ هەن ژ لام بۆ ڕەوا
واتش بزانە شازادەی ماچین
ئەمیر قافم بەندە کەمتەرین
یەک عەموو دارۆم شای ساحێبقێران
ئیسم شەریفش وەجەهان ئاران
دوختەرێ نەپەس پەردەی عەمووم هەن
نییەن بە وێنەش هەرچێ مەحبووب هەن
نامش نوورئەلعەین شای شەکەررازەن
باڵاش بە وێنەی شمشاد درازەن
عەمووم نوورلعەین پەرێم کەرد نامزەد
قبووڵم نەکەرد ژ ئیقباڵ بەد
چونکە نوورلعەین نەدیم خاتر جەم
نەسۆزام پەرێش چون پەروانە و شەم
ڕۆژێ نە دەروون ئەی بەندەی کەمتەر
بەزم مەجلیس بی و زڕەی زەنگ زەڕ
مەست لایەعقێل هەرکەس پەی وێشان
مەکەردن شادی بە کەیف وێشان
نوورلعەین ژ ەو دەم من وەبێ نیقاب
دیام سوورەتش وێنەی ئافتاب
ڕیشەی جەرگ من پێکاش وەخەدەنگ
مات بیم حەیران بیم سەرد بیم وێنەی سەنگ
نە ئارام نە سەبر نەتاقەت داشتم
نەخورد نەخوراک نەشەو خاو داشتم
دووساڵ وەی دەستوور شەوان تا وەرۆ
بادە قوش ئاسا مەواتم کۆکۆ
حەیا مەکەردم من ژ لای عەمو
خواستگاری کەم ئەونەمام نۆ
ئاخر یەک شەوێ بێ تابی کەردم
دیم هیچ تەور نییەن عیلاج دەردم
غولامێ داشتم چون مێهتەر نەسیم
عەیار پڕ فەن گوزیدەی قەدیم
نامش خەڵخاڵ بێ وێنەی بای شەماڵ
تەی مەکەرد یەک سات ئەو ڕاگەی یەکساڵ
واتم وە خەڵخاڵ مەزانی چوونەن
دڵ پەی نوورلعەین لەبڕێز هوونەن
کارێ بکەرە نەزانۆت عەمۆ
بچۆ باوەرە ئەو نەمام نۆ
هۆرێزا وە جەخت پڕتاف دا وەدەو
لوا باوەرۆ ئەو نەمام نەو
خانای قوبادی «٢٧»
قەدرێ لێش گوزەشت ناما وەدما
نشانێ ناما ژ ەو حۆری لەقا
دیم سەدای شیوەن ژ ەو یانەی عەمۆ
مەکەردن فەریاد واوەیلا و ڕۆ ڕۆ
مەواتن خەڵخاڵ عەیار پڕقین
وەبێ چەندوچوون بەردش نوورلعەین
خەیلێ خۆشحاڵ بیم لوام وەدما
وە شادی پەرێ ئەو حۆری لێقا
چەم ئینتیزار بیم تا وە سوب سەحەر
خەڵخاڵ ناماوە پێم نەدا خەبەر
ڕۆ بی هۆرێزان چیم وەبارەگا
تەمام ئەمیران هەریەک جابەرجا
ژ تەخت زەڕکار قەرار گرتشان
شای جەهان فەرما ئاما پەرێشان
چون یاوا وەنەزد بەندەی کەمتەرین
واتش ئەی ئەمیر وە دیدەی گرین
ئیمشەب غوڵامت خەڵخاڵ عەیار
نوورلعەین بەردەن ژ قەسر زەڕکار
وە پای بەرەهنە ئامام وە بیروون
واتم تۆ کێنی ناپاک مەلعوون
واتش خەڵخاڵم ئەی ماهـ تابان
مەوەرم وە تەلیسم شاهـ سولەیمان
ئێستا نوورلعەین من مەتوام ژ تۆ
مەگرەوا زار زار واوەیلا و ڕۆرۆ
قەدرێ دڵداری کەردم وەعەموو
هۆرێزام وە پا شێر باشکوو
بەرداشتم سپای هەزار نەڕە دیو
لوام بەو تەلیسم بە غەوغا و غەریو
تایاوام بەوجا ئەو چوار قولەی قاف
ڕووبەڕووی تەلیسم شاهـ بێ گەزاف
نیشتم وەزەمین وەڕووی قین و قار
نویسام کاغەز پەی دێو موردار
پادشای تەلیسم ئەی شاهـ ئەکوان
مەفهووم بۆ وەنەت شای نەڕە دێوان
نوورلعەین دوختەر شای جەهان فەرمان
نامزەد منەن ئەو ماهـ تابان
خەڵخاڵ مەلعوون خدمەتکار من
ئاوەردەن وەی جا پەناهەندەی تون
ئەڵبەتە خەڵخاڵ وەباڵ بەستە
من ژ تۆ مەتوام وەخوارو خەستە
نامە دام قاسێد بەرد وەلای ئەکوان
تەلیسم زەڕین شاهـ سولەیمان
کاغەز وەندە بێ ئەکوان پوڕ زوور
وەباڵ بەستە خەڵخاڵ وەزەروور
کەردەبێ وەتەوق ئاهەن و زەنجیر
چەنی نوورلعەین دێو بێ نەزیر
ئاوەرد پەی بەندە وە عوزرخواهی
وەجەمع دێوان سان سپاهی
من هەرژەو مەکان خەڵخاڵ عەیار
وە مەودای ئەڵماس کەردم پارە پار
خەیلێ نەوازش کەردم وە ئەکوان
خەلعەت دام تەمام دێوان ئەکوان
هۆرگێڵام وە جەخت ئامام وەدما
یاوام بە خدمەت شای جەهان فەرما
عەقد بەست پەرێ من شەوق خۆر لێقا
بەندە عەرووسی کەردم نە ئەوجا
بی وە زەمزەمە و باڵ بازی و باز
سەدای زیڵ و بەم ساز دڵنەواز
وەقت عەرووسی جەزیر جادوو
ئاما بەو تەلیسم شاهـ باشکوو
عەرووسی تەمام مەوقووف کەردم من
چیم وەلای جادوو مەکار پڕ فەن
یەک ماهـ کامڵ من ژ ەو تەلیسم بیم
تا کە خان محەمەد یاوا بەو ئێقلیم
واتن خان محەمەد ئامان پەی جادوو
سەیر کەردم کێتاب شێر باشکوو
دیم تەلیسم شکەن خان محەمەد شێرەن
کوشەندەی قاتڵ جادووی جەزیرەن
خان محەمەد بکوشت جادوو وە شمشێر
تەلیسم شکاوا شێران شێرگیر
مەیموونە خاتوون دوخت شای پەری
تەعریف تۆ کەرد حوور ئەنوەری
من شەوق لێقای تۆ داشتم وە سەر
ئامام وە خدمەت سوڵتان کێشوەر
ئیسە ئیلتیجا و ئومێدم ئێدەن
ئومێدێ دارۆم وەتۆم ئومێدەن
تەشریف بفەرمای وەجەمع شاهان
بچیم وە تەلیسم نەبیی سولەیمان
بەندەخانەی وێت بکەری ڕەوشەن
چەنی عادڵ شا شاهان تەمامەن
نەقولەی سیمی بەندەی کۆی قاف
پەی عەرووسیی من شێر ڕۆی مەساف
چەند ڕۆژێ نەوجا قەدەم ڕەنجەکەر
بەنا وەخاتر ئەی بەندەی کەمتەر
سوڵتان ماچین واتش وە دیدە
من ئیخلاس مەندم ئەی بەرگوزیدە
وەلەفز شیرین قبووڵ کەرد وەنەش
فەرمان ئاوەردن چەند تەخت زەڕکەش
نیشتن وە ڕووی تەخت تەمام شاهان گشت
عادڵ شای چینی و فەرزەند زۆر مشت
شای پەری و خورشید، شاهـ جەهانگیر
ئەلیاس و تووفان حەمیدی و وەزیر
سەعید و مەسعوود پادشای حەلەب
شاهـ قەمەریە ئەسکەندەر لەقەب
گەوهەر تاج وە سەر شای نۆش ئافەرین
مەیموونە خاتوون شەوق خۆر جەمین
خورشید عاڵەمگیر شەوق بەیزای ڕۆز
ماهـ زەڕئەفشان چەنی جەهانسۆز
تەمام ئاوەردن پادشای ماچین
کول نیشتن وە تەخت چون ماهـ پەروین
تەمامیی شاهان نیشتن وەڕووی تەخت
هەوا داشتن دێو وە تەعجیل و جەخت
دێوان مەکێشان شێران مەساف
وەتاو تەعجیل پەرێ کۆهـ قاف
مورغ ڕوخ چەنی فەرزەندان وێش
نیا بێن نە تەخت شاهـ بێ ئەندێش
پەرواز مەکەردن شەقەدان وەباڵ
وە شەوق و شادی وەکەیف و خۆشحاڵ
دوو ڕۆ وەی دەستوور مەچیان وە ڕاوە
وەکەیف و دڵخوا وە ڕووی هەواوە
ڕۆزی سێیەمین یاوان وەجایێ
یەک جەزیرە دین جای باسەفایێ
گوڵ ڕەیاحەین نارنج و لیمۆ
چەشمە و میرغوزار خۆش ئاب و دڵخۆ
سوڵتان ئیبراهیم پەرسا ژ فەرهەنگ
ئینە کام ماوان ئەی دێو سەرهەنگ
عەرز کەرد جەزیرەی شای کالیکاتە
مەکان زەنگی پڕ کەراماتە
ماوای زەنگییان وەی تەور دیارەن
تەمام هەرچێ هەن کول ئادەمخوارەن
ڕوخ چون ئیسم کالیکات شنەفت
ئاگر چی وەنەش چون بڵێسەی نەفت
کێشا یەک ئاهێ ڕوخ بەقادار
عەرز کەرد وە خدمەت شاهـ جەهاندار
تەسەدوقت بام یە ئەو مەکانەن
باڵم شکەستەن جای زەنگییانەن
تۆ هەم موعەتەڵ بیت، حەمید و وەزیر
شکانن لوولاق باڵ ئەی حەقیر
تۆ یاوای وەداد بەندەی شەرمەسار
بەندەت نەجات دا ئەی شێر نامدار
شازادە زانایە یە ئەو مەکانە
وەزیر بەنایێ کەرد وەبەهانە
بەهانەی بەنای فەریب دا پێشان
ژ دەست زەنگی هۆر کەردن وێشان
ژ ئەی جەزیرە مورغ ڕووی سفید
هەر چوارشان بەرد خوا کەرد ئومید
پەروازش مەکەرد ئەو ژ ڕووی بەسیت
تا وێش یاونا وە دەریای موحیت
وات خان محەمەد شای عالی مێقدار
بایەد زەنگیان بکەریم قەلار
زەنگی قەلار کەیم وەمەودای ئەڵماس
یەکتەن نەمانۆ ژ ەی قەوم نەشناس
وەداوەر کەرووم خدمەت وەئیخلاس
تا مسوڵمانان لێشان بۆن خەلاس
خان محەمەد چەنی حەمید مەلا
دامەن دان وە قەد ئاستین وەباڵا
کەردن حەمایەل شمشێر وەگەردەن
چەنی شازادە ڕوو وە ڕا بەردن
واتش وە یاران شازادە ماچین
ئێوە ساکێن بوون مەدارن تەمکین
وێم چەنی حەمید وەزیر وەتەنیا
مەچوون وەدەعوای زەنگیی ڕووسیا
وەختێ کە نەعرەی ئەڵاهوئەکبەر
شنەفت وە گۆش یاران یاوەر
وێتان پەرێ سەیر دێوان پەرێ جەنگ
بەیون وە تەعجیل جەنگ سیازەنگ
ئێد واتن لوان شێران ژ یان
ڕووکەردن وەمەکان شاهـ زەنگییان
یاوان وەنەزدیک شاهـ کالیکات
دین دنیا تارەن بەوێنەی زوڵمات
کالیکات ژ کۆ گرتەبێ قەرار
نەدەورش جەم بێ زەنگی سەد هەزار
زەنگیی ئادەمخوار پادشای زەنگی
وەقتێ شناسان شێران جەنگی
واتش بەناهان تیرەی ڕۆزگار
ئێوە چین پەرێم بسازن تەلار
ئینە هەفت ساڵەن بەڵکە زیادەنان
ئەسڵەن ژ ئێوە کەس ناوەرد نیشان
هەرچەند کە تەمام زەنگیی سیاتار
مەگێڵان نەدین نە قەسر و تەلار
وێتان ژ کۆ بین ئیستە ئامانین
بواچون پەرێم هەم خۆش ئامانین
شازادەی واتش زەنگیی ئادەمخوار
تەیار کەردەنیم هەم قەسرو تەلار
* تا حەرام نەکەیت خوردەن ئادەم
ئەو عەمارەتە نمەیۆت وە چەم
هەنی تەرک بکەر زەنگیی ئادەمخوار
تا نیشانت دەیم ئەو قەسر و تەلار
کالیکات شنەفت خرۆشا وەقین
ئەوخۆ بێ دین بی بەدتەر چی ژ دین
سیا بی چون قیر بەدتەر وەشەب
واتش ئەی بەنای هەرزەی بێ ئەدەب
خەیاڵت ئێدەن وێنەی ئەوەڵ جار
من فەریب بدەن ئادەمیی بێ عار
بواچم وەپێت ئوستاد نەقاش
ئیمشەب سەر تۆ بایەد کەم وەئاش
باقی پەی مەزەی شەراب گوڵنار
بکەن وەکەباب زەنگیی ئادەمخوار
هەی کەرد وە یاران زەربەی سیا ڕەنگ
بگێران پەرێم شێران بێ درەنگ
زەنگییان دەوران دلێران گرتن
هەریەک ژ لایێ هجووم ئاوەردن
سوڵتان ماچین دەست دا وەشمشێر
پێکا وە زانووی دوو زەنگیی دلێر
دەردەم هەردووشان قەڵەم کەرد وەتێغ
ژ کوشتەی زەنگی نەکەردن درێغ
دەست دا وەدەستەی گورز نۆسەد مەن
نیشت وە زەنگییان وێنەی تەهمتەن
حەمید و وەزیر وەتێغ سەمسام
ژ سپای زەنگی کەردن قەتڵوعام
شازادە کێشا ئەڵاهوئەکبەر
ئاما نە لەرزە زەمین سەرانسەر
شای عەبدوڕەحمان چەنی جەهانگیر
عادڵ شا خورشید، ئەمیر کەبیر
شنەفتن سەدای ئەڵاهوئەکبەر
واتن وە دێوان تەمامی یەکسەر
بچین وە ئیمداد دلێر ماچین
قەتڵ و قڕ کەرین زەنگییان لەعین
دێوان وەی تەعجیل یاوان وە زەنگی
وەلای شازادە سەرمەست جەنگی
واتش وە دێوان شازادە نامدار
نمازوون بەرچۆن یەک زەنگیی موردار
کارێ بکەرین وەدار شمشاد
عومر زەنگییان بدەرین وە باد
دێوان شنەفتن ژ شازادەی چین
دەست دان وەدەستەی شمشاد سەنگین
نیشتن وە زەنگی دێوان ناخار
بەنا کەردشان وەقەتڵ و کوشتار
بی وەهەی بگیر تاو پێکان وە هەم
دێوان و زەنگی چون زاغ و زەغەم
کالیکات غوڕا وات وە زەنگییان
یەکسان هجووم دەن وەسپای دێوان
دێوان قیقە دان چون ڕەعد بەهار
مەدان وەکاپۆڵ زەنگیی ئادەمخوار
شازادەی ماچین دەست وەتێغ تیز
وست وە زەنگییان شوور ڕەستاخیز
وەهەرکەس مەدا دلێر نامدار
دوو پارە مەکەرد بە وێنەی خیار
حەمید و وەزیر ژ داخ دەروون
سەداشان مەچیا وە گێژ گەردوون
وەحەربەی بێ ڕەحم ئەڵماس ئابدار
کەردن قەتڵ و عام زەنگیی ئادەمخوار
ژەو سەدای غوڕش فەرهەنگ سەرهەنگ
مەنیشت نەڕووی تاق چەرخ مینا ڕەنگ
زیڕەی زەنگییان بریقەی شمشیر
نرکەی شازادە نەعرەتەی وەزیر
نەعرەی نەڕە دێو تەقەی دار شمشاد
هەی بزەن بزەن زەنگیی بەد نێژاد
غەرەز چێش واچوون شازادەی چینی
زەنگی تەمام کەرد وەحەربەی پڕقینی
ڕیشەی زەنگییان ئەورۆ دا وە باد
چون ڕەزم گەڕا شیرین و فەرهاد
کالیکات دیا زەنگیی بی قەلار
ژ تەرس گیانش ڕوو کەرد وەفێرار
فەرهەنگ دیا دیش شای ئادەمخوار
دەست دا وەشمشاد سەخت ناهەموار
پڕتاف باد فەرهەنگ پڕ قین
وێش ڕەسان وە شاهـ کالیکات زەمین
پێکا وە کەلەش شمشاد سەنگین
وەسڵ مەیدان کەرد وەحەربەی پڕقین
گیانش وەمالیک دۆزەخ تەلیسم کەرد
ڕۆح پەلیدش وە جەحیم سپەرد
عەیال و ئەتفال زەنگیی ئادەمخوار
قەتڵ و قڕ کەردن دێوان موردار
زەن و خورد و توفڵ، ڕێز و هەم هەراش
وەزەرب شمشاد گشت کەردن پەراش
ڕیشەی زەنگییان دان وەدەم تیغ
وە زەرب شمشاد هۆر کەندەن ژ بیخ
شازادەی ماچین فەرما وە دێوان
پەرێم باوەران گەلەی فەراوان
ژ گاو گووسفەند ژ بوز و ژ میش
چەنی مادەگاو هەم چەنی گاومیش
بچین باوەرین ڕەها کەین نەیجا
پەرێ زەخیرەی ڕوخ با وەفا
چەند هەزار دێوان هەریەک نەلایێ
هەریەک ڕووکەردن وەیەک مەئوایێ
هەرچەند تەن ڕوو کەرد وەیەک مەحاڵێ
ئاوەرد حەیوان گوشت حەراڵێ
فەرما ڕەها دان وە چەشمە ساران
پەرێ زەحمەتان ڕوخ و فەرزەندان
واتش ئەری ڕوخ وەفاو بەینەتدار
مەنزڵ کەر نەتۆی چەشمە و مورغزار
ئەی گاو و گووسفەند من بەخشام وەتۆ
پەرێ خەرج شام فەرزەندان تۆ
خەیلێ چەنی من کێشانی زەحمەت
ئێد بەرات تۆ هەم ئێدەن خەلعەت
ڕوخ بۆسا ڕووی خاک سوڵتان سەریر
دۆعا و سەنا وات وە شای جەهانگیر
هەرتا کە زیندەی ڕووی سەربیساتم
عەبد دوڕنەگۆش حازر ژ لاتم
نەوجا مەنزڵ کەرد ڕوخ بێ نەزیر
چەنی فەرزەندان ڕوخ با تەدبیر
شازادەی چینی دێوان مەساف
ئامان وەدیدار ئەمیر کۆی قاف
شەرح گوزارش زەنگیی ئادەمخوار
عەرز کەرد وە خدمەت ئەمیر سالار
ئەمیر ئافەرین کەرد وە شاهـ چین
واتش بفەرما نوور دیدە و دین
گشت نیشتن وە تەخت تەمامیی شاهان
پەرێ ئەو تەلیسم شاهـ سولەیمان
چەند شەبانە ڕۆز شێران مەساف
یاوان وە تەلیسم زەڕین کۆی قاف
جەهان فەرما وات پەرێ ئیستێقباڵ
چەند تەعاروفات شاهـ پڕ کەماڵ
ئیستێقبال کەردن شازادەی ماچین
بەردن وە تەلیسم .........متن نامشخص سەنگین
یەعنی کە تەلیسم نەبیی سولەیمان
ئاراستە کەردن تالار و ئەیوان
نوورلعەین چەنی پەرییان پەریزاد
ئامان وە خدمەت زەڕتاج وە دڵشاد
بۆسان دەست و پای دوخت شای پەری
چەنی شای خورشید باڵا عەرعەی
نوورلعەین دەردەم بۆسا دەست شا
بۆساشان دوو عەین نازداران یەک جا
تەمام نازاران شەوق لیک خوەر
بەرد وە تۆی تەلیسم ئەو ماهـ ئەنوەر
نیشتن وە تۆی قەسر تەمام زەڕنیگار
خدمەت مەکەردش ئەو شۆخ نازدار
ئەمیر کۆی قاف سوڵتان ماچین
شاهان شازادە، وەزیر گوزین
داخڵ کەرد نەتۆی قەسر سولەیمان
وە شادی و زەوق کەردن زەڕئەفشان
قەرار دان نەڕووی تەخت زەڕنیگار
پایەنداز کەردن گەوهەر بە خەروار
بەزمێ بەرپا کەرد ئەو عالی نەسەب
پەرێ شازادە کەیانی لەقەب
وە عیش و عوشرەت ئەورۆ تا ئێوار
بەزەمزەمەی خاس ساز و مۆسیقار
ئەو شەب وە شادی کەردن ئیسراحەت
ژ خەستەگیی ڕا بکەردن ڕاحەت
ژ خواب هۆرێزان شێران مەساف
شاهان سەرانسەر هەم ئەمیر قاف
فەرما وە دێوان ئەمیرکەبیر
خەبەردار کەردن شێران شێرگیر
تەمام بوزورگان هەم شاهان قاف
حازر بکەران بێ غەدرو خەلاف
دێوان وە تەعجیل چەنی پەرییان
تەنوورە زەنان چین وە ئاسمان
هەریەک ڕوو کەردن وە یەک قولەی قاف
سەحەساب کەردن شێران مەساف
هەرچەند پادشا و ئەمیر قاف بی
هەرچەند ساحێب تێپ ڕۆز مەساف بی
خەبەردار کەردن پەرێ عەرووسی
* حازر بوون بەوجا بە «سەند و ڕووسی»
ئەما نەخدمەت سوڵتان ماچین
ڕوخ ماڵا وە خاک سیای سەرزەمین
عەرز کەرد فیدات بام ئیدەن ئێستیدعام
ئومێدەوارم شەهنشای ڕۆی عام
فەرمایش فەرما وەزیر نامدار
پەی مەشعەڵچییان ئەو بۆت وە سەرکار
ئێختیار بە ئەو مەشعەڵ و چراغ
پەی ئاتەشبازی شێر خۆش دەماغ
شازادە فەرما دەردەم بە وەزیر
باوەرۆ وە جا گوفتار ئەمیر
خان محەمەد فەرما تەلیسم زەڕین
کەردن وە فیردەوس بەهەشت بەرین
چەند هەزار مەشعەڵ ئەسپاب چراغ
پەی ئاتەشبازیی شێر بەرز دەماغ
چەند هەزار ڕەنگ ڕەنگ ئەسپاب ئاتەش
تەیار کەرد دەردەم تەمام مونەقەش
شەمدانان خاس تەمام ژ تەڵا
ژ نوقرە و بلوور گشت مەدان جەلا
چنین وە مەجلیس شەمع ڕەنگاوڕەنگ
مەجلیس بی وە ڕەنگ بوتخانەی فەرەنگ
ئاڕاستە کەردن تاق سولەیمان
مەرەقسان وە ڕەقس تەمام پەرییان
موترێب و ڕەقاس شەیدای مەی پەرەست
ئامان وە مەجلیس ڕەنگ زەڕ وە دەست
چەند هەزار پەری مەشغووڵ وە بازی
مەژەندن نەوای ساز مەجازی
مەیموونە خاتوون شای نۆش ئافەرین
خورشید عاڵەمگیر خاستەر ژ شیرین
جەهانسووز چەنی ماهـ زەڕ ئەفشان
باقیی حۆرییان خورشید ڕەخشان
بین وەمەشاتەی ماهـ نوورلعەین
جەلا دان وەنەش وێنەی حوورلعەین
یا شێوەی شیرین هومەیلای چل گیس
یا کە بەوێنەی شاهـ فەرەنگیس
چون شکڵ و شێوەی لەیلێ عەرەب ماڵ
چون تورک ئەندام بەدیعولجەماڵ
شۆخ خەرامان غەمزەی قەمەرناز
شیرینیی شیرین شای شەکەرین ڕاز
زولەیخای میسری گوڵئەندام چین
ماهـ زەڕئەفشان بی خەمین
وێنەی گەوهەرتاج نۆش ئافەرین بی
ماهـ جەهانسووز جەلاش بەری بی
زەڕەی خورشیدیی ژ لاش شای شۆخ شەنگ داشت
شێوەی عاڵەمگیر دوخت فەرەنگ داشت
غەرەز چێش واچوون من ژ حوورلعەین
بێزنا بازاڕ مەحبووبان چین
ئەورۆ سەرتاپاش جەلادان وە جەخت
وەچەند عێزوناز نیاشان وە تەخت
سوڵتان ئیبراهیم شێر ڕۆی مەساف
فەرما وە شاهان ئەمیر کۆی قاف
بەردن وەپەردەی حۆر بێ قسوور
دەست وست وەگەردەن هەم چەنی ئەوحوور
وەپەنجەی بێ عەیب شمشادی بلوور
بورقە ژ سوورەت هەوادا ژ دوور
نە شەوق شوعلەی شەمس باڵ زەڕین
مەدهۆش و مات بی دڵەی ئاگرین
دەم نیا وە تۆی سەرچەشمەی زەمزەم
مەپێچیان وە هەم دەست وە بان مەم
کێشا وە ئاغۆش ئەوحۆریی بێ عەیب
شاد بین وەدیدار شوکرانەی لارەیب
کەردن مەزاقان وەمەتڵەب یاوان
ئەوشەو تا وە سوب سەوڵ سەراوان
سوب کە ڕەوشەن بی کێشا لیک خوەر
لوا وەحەمام ئەمیر سەروەر
ئاما وە بیروون نیشت وە تەخت زەڕ
موبارەک واتن شاهان سەروەر
ئیبراهیم بۆسا دوو دیدەی ئەمیر
واتش موبارەک شاهـ بێ نەزیر
خەلعەت کەرد ئەمیر شێر ڕۆی مەساف
بێ وە زەمزەمە تەلیسم کۆی قاف
ڕۆزان وە عەشرەت وە شەوق و شادی
سەدای خۆشخوانان مەچیا بە وادی
تا وەعدەی چل ڕۆز شێر مەست مەی
وەدەستوور پێش کەیانان کەی
بەعد چل ڕۆز شێر ڕۆی مەساف
ڕوخسەت ستانا ژ ئەمیر قاف
مەرەخەس فەرمای بەندەی کەمتەر
بچیم پەرێ چین ئەی شاهـ سەوەر
ئەمیر چەند توحفەی لایەق شا داشت
تەمام شاهان بە وێنەش نەداشت
ئاوەرد وە خدمەت سوڵتان ماچین
پێشکەش کەرد وە شاهـ ئەمیر گوزین
چەند گەنج و گەوهەر چەند زەڕ و زیوەر
بەخشا وە شاهان ئەمیر سەروەر
خەیلێ تەعاروف کەرد میر نکوو بەخەت
تەمام شاهان نیشتن وە ڕووی تەخت
سوڵتان ماچین شازادەی سەروەر
نازەنییان گشت شەوق بەیزای خوەر
لوان وە تۆی تەخت وە شەوق دڵخوا
دێوان هۆرداشتن ڕاهی بین وە ڕا
شای جەهان فەرما ئەمیر گوزین
کەردن بەدەرقەی سوڵتان ماچین
نوورلعەین چەنی پەرییان تەمام
بەدەرقە کەردن حۆران ئەیام
تاچەند مەنزڵێ شای جەهان فەرما
ماما وە خدمەت شای جەهان کولا
تا یاوان شاهان گشت وە شار چین
جەمعەن ساکێن بین وە تەخت زەڕین
چەند شەبانە ڕۆز شەوق و شادی بی
قیقەی دەماغان زەوق زیادی بی
سوڵتان ماچین نەڕووی تەخت زەڕ
وێنەی کەیخوسرەو جقەی زەڕ نەسەر
سەر وە جقەی تاج تەڵای خاقانی
مەست لایەعقێل شاهـ کەیانی
هەفت ئیقلیم شاهان نەخدمەتش بین
چەم وە ڕای ئەلتاف موحیبەتش بین
حەڵقەی غوڵامیش کەردە بێن وە گۆش
ژ ڕای موحیبەت سوڵتان لەعل پۆش
ڕۆیێ نیشتە بێ سوڵتان نامدار
ئامان وە خدمەت شاهان وەیەک جار
شاهان تەمامی وە مەدح و سەنا
واتن وە خدمەت پوور عادڵ شا
واتن تا ماهی نەزیر سەور بۆ
حوکم تۆ وە بان هەفت ئێقلیم بەور بۆ
هەتا کە قەمەر نەڕووی سەما بۆ
مدام پاتەختیی شاهیت بەرپا بۆ
هەرتا ئیسرافیل دەم بنیۆت وەسوور
دۆستانت شاد بان دوژمنانت کوور
ئەمر مەرەخەس بکەرە ئەی شا
تا بچیم پەی زەید مەکان و مەئوا
شازادە فەرما دەردەم وەگەنجوور
خەزانەی شاهی باوەر وەحوزوور
یەک یەک خەلعەت دا پادشاهان گشت
ئەنعام دا تەمام شازادەی زۆر مشت
حەمید مەلا شاهـ جەهانگیر
بۆسان دەست و پای شازادەی سەریر
جەهانسووز بەردن وەتوی کەژاوە
وەتاوو تەعجیل لوان وە ڕاوە
همەتخواهی کەرد شەیدای شوور عەشق
وەدڵ خەمینی لوا وە دەمشق
.........متن نامشخص قەمەری یانێ ئەسکەندەر
بۆسا دەست و پاش خەلعەت کەرد نەوەر
ئێنعامش بار کەرد هیمەت ستانا
پەی قەمەریە ڕاهی بی وە ڕا
پادشای ئەلیاس ئەو شاهـ خەتا
خەلعەتش پۆشا بارخانەی مەتا
لوا بێ مەدار پەی شار خەتا
بەوخەلعەت خاس ڕاهی بی وە ڕا
شازادەی میسری هەم مەلیک تووفان
پۆشا وەبەدەن خەلعەت گران
بۆسا دەست و پای سوڵتان ماچین
ڕاهی بی وە جەخت شازادەی گوزین
جەواهێر خاس توحفەی شازادە
بارکەردن دەرسات سپاش ئامادە
* ««سەعید» و «مەسعوود» هۆرێزان وە پا
پۆشان وەبەدەن خەلعەت زیبا»
بارگیری کەردن گەنج و گەوهەر
ڕوو نیان وە ڕا پەی وڵات و شەهر
بۆسان دەست و پای عەزیز عادڵ
وەسپای وێشان مەنزڵ وە مەنزڵ
شای ئەنتاکیە هۆرێزا وە جەخت
ئەویش هەم پۆشا خەلعەت نەخت
ئەنعام سوڵتان بارکەرد وە تەعجیل
سپاش سوار بی هەر وەقاڵ و قیل
بۆسا دوو دیدەی سوڵتان ماچین
ڕەوانەی ڕا بی پادشای گوزین
ئیمجار هۆرێزا ئەمیر کۆی قاف
بۆسا دوو دیدەی ڕۆی مەساف
سەرتاپا خەلعەت زەڕی زەڕتار پوو
پۆشا کەرد نەوەر ئەمیر نیکوو
چەنی سپای وێش ڕاهی بی وە ڕا
هیمەت ستانا وە شەوق و .........متن نامشخص
نوورلعەین کەردشان خەلعەت
چەنی پێشکەشان ئەو حۆری تەلعەت
وە عوزرخواهی چەند جۆر شازادە
بەدەرقەشان کەرد ئەو پەریزادە
پادشای پەری شای عەبدورەحمان
چەنی سپای وێش پەرێ گوڵستان
فەرهەنگ نە خدمەت سوڵتان ماچین
کەمەر نە خدمەت بەستش وەیەقین
هەر وەقت موشکێڵێ پەرێ شا ڕوو دا
پەرێ ئیخبارات حازر نە هەر جا
ئێلاش وات بۆسا دوو دیدەی سوڵتان
وەتاوو تەعجیل پەرێ گوڵستان
تەمامیی شاهان بادە پەرەستان
پەی شار وێشان تەمام سەرمەستان
ڕاهی بین وە جەخت کەس نەمەند وەجا
خان محەمەد وەزیر تەڵەب نمانا
ئاما وەحوزوور خان محەمەد وەزیر
تەعزیم بەرد وەخاک سوڵتان سەریر
دەست وە سینەوە مدرا بەرانبەر
نیشان جاگەش نەڕووی کورسیی زەڕ
حوکم عەداڵەت فەرەنگ بەخشا پێش
نویسا ڕەقەم بەبر بێ ئەندێش
کەردش وەنایب ماهـ عاڵەمگیر
بی وە پادشا خان محەمەد وەزیر
هەرکەس کە خدمەت کەردش وەئیخلاس
ژ هەردوو دنیا نییەن باز خواس
پاداش خدمەت سوڵتان چین بی
خان محەمەد وەزیر ساحێب تەمکین بی
پاداش خدمەت ڕەبولعالەمین
پێش مەدۆ فیردەوس بەهەشت بەرین
وادەی سەڵواتەن یاوەران یار
پەی لوتف کەرەم شای بوراق سوار
چونکە خان محەمەد نمەک شناس بی
شاهی شەئنش بی پەی شاهی خاس بی
سەد هەزار سوار تورک جەوشەن پۆش
سەد هەزار کەنیز شەیدای دوڕ نەگۆش
چەند هەزار سەندووق پڕ ژ جەواهێر
بەخشا بەوەزیر چون سەنگ باهێر
چەند هەزار ئوشتور زاغەی چەم سیا
چەند خەیمەی ئەتڵەس زەڕبافت زیبا
وەزیر زەڕئەفشان نیاش وە تۆی تەخت
هیمەتخواهی کەرد ڕاهی بی وە جەخت
ئەوبی وەنایب شەیدای شۆخ شەنگ
بی وە پادشای تەمامیی فەرەنگ
هەرساڵ ماڵیات وێش ماوەرد وە چین
پەرێ مەخارێج شای حۆری جەمین
عادڵ شای ماچین نەگۆشەی خەڵوەت
سوکنا بی پەرێ زیکر و عیبادەت
تاج زەڕنیگار بەخشا وەفەرزەند
مەشغووڵ بی وە زیکر یەکتای خواوەند
شادیی شوکرانەی هەق مەکەرد دایم
پەی فەرزەند شێر سوڵتان ئیبراهیم
.........متن نامشخص هان ئیقلیم پەرێ دێو قاف
نەحوکم فەرمان شێر ڕۆی مەساف
هەرساڵ بەوادەی عەید سوڵتانی
مامان وە خدمەت ساحێبقێرانی
هەدیە و توحفەجات ماوەردن وە چین
ئەنعام دا پێشان شای ساحێب نگین
مەکەردن شادی عەیش زەمانە
بەعد ئەز مودەتێ مەچیان وە .........متن نامشخص
فەرمان دا سێ قەسر عەمارەت خاس
پەرێ نازداران .........متن نامشخص
سازان وە تەعجیل ئوستادان چین
پەرێ سێ نازار .........متن نامشخص
خورشید خاتوون، شای نۆش ئافەرین
هەریەک چین وەناو .........متن نامشخص
هەریەک سەد غوڵام گورجی کەمەر زەڕ
بەخشا وە پێشان .........متن نامشخص
هەر عەمارەتێ شەوان تاوەرۆ
سەدای بەزم ڕەزم .........متن نامشخص
سوڵتان ماچین هەر شەو نەیەک جا
مەکەردش .........متن نامشخص
.........متن نامشخص