ڕەگەزدۆزی ڕەدوو

جۆرێکی تر لەم ڕەگەزدۆزی ناتەواوە ڕەگەزدۆزی «ڕەدوو». بۆ ئەم چەمکە گوزارشتی عەرەبی «لاحق»ی بۆ داناوە. ئەو گوزارشتەی کە من ئەیڵێم ئەوەیە کە یەکێ لە پیتەکان شوێن ئەوی تر ئەکەوێ. شوێن کەوتن، زمانی کوردی «ڕەدوو»ی پێ ئەڵێ.

ئەم بابەتەش ئەوەیە کە دوو پیتەکە جێگای دەرچوونیان جیابێ، کەوابوو بە ڕەگەزدۆزی ڕەدوو ناو ئەبرێ.

ئەمەش دیسان ئەبێ بە سێ بەشەوە؛ یا ئەمەیە پیتەکە لەسەرەتای وشەکەوە ئەبێ، یا لە ناوەڕاستیا، یا لە ئاخرەوە ئەبێ.

وێنە بۆ ئەوە کە دووپیتەکە جێگای دەرچوونیان جیابێ وەکوو «نالی» ئەڵێ:

تەماشا ئەکەین وشەکانی ئاسک، ناسک، باسک، ئاهوو، باهوو هەموو ڕەگەزدۆزییە ناتەواوەکەیان گرتۆتەوە.

«ء، ن، ب» بەچاو پیتەکانی عەرەبییەوە جێگای دەرچوونیان لەدەم جیایە. بەچاو کوردییەوە «ئا» پیتی دەنگدارە، ئەوانیتر هەموو بێدەنگن. دیسان جیا بوون لەیەک.

بەشی دووەم ئەوەیە کە پیتی ڕەگەز دروستکەرەکە لە ناوەڕاستی وشەکەوە بێ. وێنەی ئەمەش وەکوو «میرزا مارف» ئەڵێ:

وێنەکە لە دوو وشەی «ئەڕۆن»، «ئەخۆن» خۆی نواندووە. دوو پیتی «ر» و «و» لە شوێنی یەک دانیشتوون و جێگای دەرچوونیشیان لەدەم دوورە.

بەشی سێیەم کە پیتەکە لە ئاخرەوە بێ. وێنەی ئەمەش وەکوو «ڕەمزی» ئەڵێ:

وێنەکە لە بەینی دوو وشەی «ئەمیر» و «ئەمین» دایە، کە دوو پیتی «ر» و «ن» لە جێگای یەک دانیشتوون و شوێنی دەرچوونیشیان لە زار دوورە لەیەک.