ذکر وصول موکب همایون حضرت رسول مختار به مدینه‌ی منوره و استقبال انصار و بیان وقایع سال اول از هجرت سیدالأبرار ﷺ
از کتاب:
روضة الصفا
اثر:
میرزا عبدالقادر پاوه‌ای (1850-1910)
20 دقیقه
247 مشاهده
بە قەوڵ ڕاوی «روضة الأحبابعربی»
مەرقوومش کەردەن وەی تەور نە کێتاب
ئەهل مەدینە شنەفتن خەبەر
حەزرەت جە مەککە بەر شیەن وە بەر
عەزم سکوونەت مەدینە دارۆ
مەبۆ وارد بۆ سەبا یا ئارۆ
جە قەوم قورەیش خەیلێ دڵ سەردەن
ئەسەح تەشریفش حەرەکەت کەردەن
زکوور و ئوناس، دارا و نەدارا
پەرێ ئێستێقباڵ مامان وە سارا
هەر یەکێ مەشی وە سایەی سەنگێ
ئێنتێزار مەبین تا وە درەنگێ
تا خاس گەرم مەبی خوەر مەڎا لێشان
باز هەر کام مەشین وە یاگەی وێشان
غەرەز، تا یەک ڕۆ یەک نەفەر یەهوود
ئاما وە بیروون گومڕای بێ وجوود
تا شی وە بەرزێ سەیران مەکەردش
سەیادان ئاسا پارێز مەوەردش
ناگا دیش جە دوور حەزرەت وێنەی خوەر
نە پەنای کۆی شەرق سەر ئاوەرد وە بەر
حەزرەت وێنەی مانگ دوو هەفتەی کامڵ
سەحاب چوون کەوکەب چەرخ حەق مەنزڵ
حەزرەت شاهسوار ئەسحاب گشت لەشکەر
نە دەور عەلەم ئەژدەها پەیکەر
وە کەوکەبەی خاس تەشریف ئاوەردن
سارا و هەرد و بەرد موزەییەن کەردن
دەر ساعەت یەهوود وە بێ ئێختیار
هانا کەرد وە قەوم تایفەی ئەنسار
واتش ئەو سەردار مەحبووب ئێوە
بەخت سەعادەت مەتڵووب ئێوە
ئەو نەمام باغ «جنت الماوا»
موژدە بۆ پێتان ها ئەلئان یاوا
رەخشانەن جە دوور بەدر جەماڵش
خاس و عام بەیان وە ئێستێقباڵش
چوون ئەهل ئێسلام شنەفتن خەبەر
بەستشان سەلاح کەمەر وە کەمەر
شەعشەعەی شادی بەرز بی جە یاران
نمانا هێلال پەی ڕووزەداران
تەمام خاس و عام مەدینەی ئەنوەر
جوان تا وە پیر گشت بەرشین وە بەر
دیشان ها حەزرەت جەمین ماهـ نۆ
کەم کەم تەشریفش یاوا وە پای کۆ
وەر جە گشت کەسێ فارووق ئەعزەم
چەنی «ذي نورينعربی» سەردار ئەکرەم
شین وە لای حەزرەت پەیاپەی وە دەو
بۆساشان ڕکاب هومایوون ئەو
حەزرەت هەم بۆسا فەرق ئەو یاران
شکۆفا چوون گوڵ ئەوەڵ وەهاران
ئەوەڵ موهاجر جەو دما ئەنسار
یاوان وە حزوور شای بوڕاق سوار
خاک پای ناقەی ئەو بەرگوزیدە
چوون سورمە یەک یەک ماڵان نە دیدە
عەرەب سواران گشت وە نەی بازی
خۆشخوانان وە نەزم سەوت حێجازی
دەف زەنان داشان نە دایرە و دەف
گشت نەعت حەزرەت موانان سەف سەف
کوودەکان وە چەپ وە چوست و چالاک
سەڎای کەف و دەف مەشی وە ئەفلاک
نە دەور بەیداخ ئاڵای پێغەمبەر
بی بە زلزلەی ڕۆی «یوم المحشر»
مەواتن بەخ بەخ جەی سەرزەمینە
ئارۆ نوور واران وە ڕووی مەدینە
شاکرین جە شا تا وە گەڎامان
حەزرەت تەشریفش ئاوەرد وە لامان
خواجەی کائێنات شای بوڕاق سوار
جە ڕووی مەرحەمەت ڕوو کەرد وە ئەنسار
فەرما ڕای مەککە مەعلووم چەند دوورەن
خوڎا مەزانۆ ئێوەم مەنزوورەن
من ڕازیم بە سێدق ڕاس گوفتاریتان
جە هامسایەگی و هام جەواریتان
ئەهل مەدینە جە نەزا و جە دوور
گشت جە فەرموودەی حەزرەت بین مەسروور
غەرەز، نمەبۆ بەیان بە تەحریر
لەنگ و لاڵ مەبۆ زەبان جە تەقریر
بەڵێ فەرموودەی ئێبن عەبباسەن
خواجەی کائێنات «اشرف الناس»ەن
چوون وە دووشەنبە تەوەللود بیەن
مەعلووم بۆ وە عام خیلافش نیەن
وە ئەمر بێچوون بینای بان سەر
هەر وە دووشەنبە بی بە پێغەمبەر
دووشەنبە نیان حەق وە فەرقش تاج
دووشەنبە تەشریف بەردەن وە مێعراج
دووشەنبە بەرشی جە مەککە بەو تەور
هەر ئەو شەو تەشریف بەرد وە غار سەور
دمای ئەو گشت خەم ڕاگەی حەزینە
دووشەنبە وارد بی بە مەدینە
دووشەنبە تەشریف وە غەزا بەردەن
هەر وە دووشەنبە ڕێحلەتش کەردەن
بەڵێ سا ئەو شای شێوە شیرینە
وارد بی بە موڵک ماوای مەدینە
سلسلەی ئەنسار موبارەک قەدەم
یەک یەک وە خەڵوەت مەواتن وە هەم
شای بوڕاق سوار نوور حەق نە دڵ
کۆ جە یانەی کێ مەگێرۆ مەنزڵ؟
حەزرەت فەرمان دا وەی تەور قەرارەن
ئێمشەو مەنزڵم بەنی ئەنجارەن
ئەوان چوون نێسبەت خوێشی هەم داران
جە ئێمە ئەرحام وە چەم مەڎاران
ناقە ڕاهی کەرد سەبوک چوون سەبا
ڕوو کەرد وە گۆشەی مەحەللەی قوبا
ئەو جا جای «كلثوم ابن الهدم» بێ
ئەو ئەوەڵ مەنزڵ ئەوەڵ قەدەم بێ
پەی مەجلێس ئارای ئەو بەر و بیمە
سەرای ئەبوو سەعد ئێبن حەشیمە
قەرار دان وە هەم هەر سوب تا ئێوار
جەم بۆ موهاجر گشت چەنی ئەنسار
ناقە جەو مەنزڵ چۆکش وەردەوە
خواجەی کائێنات پا ئاوەردەوە
تەشریف خەیرش وە ئەندەروون بەرد
تەوازوع چەنی ئەهالی گشت کەرد
جە ئەهل ئەنسار موهاجر یەکسەر
بوڵەند بی سەڎای «الله اكبرعربی»
حەزرەت هەم وە یاد «بيت اللهعربی»ی کاوە
دەر ساعەت بینای مەسجێد نیاوە
یەند تەوەققوف کەرد شای «خیر الأنام»
تاکە ئەو مەسجێد یاوا بە ئێتمام
ئەسحاب گشت نەو جا سوجدە مەبەردن
شەوان تا وە ڕۆ تاعەت مەکەردن
نامش وە مەسجێد قوبا نیاشان
دایم هەر ئەو بێ جای سوجدەگاشان
بەو تەور مەسجێدێ ئەعلای بێ گەردەن
خوڎا جە قورئان وەسف ئەو کەردەن
جەو دما عەلی بن ئەبی تالب
جە دەست قورەیش تایفەی غالب
سێ ڕۆ جە عەقەب شای بوڕاق سوار
بەرشی جە مەککە وە چار و ناچار
وە پای پیادە سارا و هەرد و بەرد
بادیەی بەیدی عەرەبسان تەی کەرد
هەر ئەوند بە وێش زۆر ئاوەردە بێ
پای موبارەکش بلۆق کەردە بێ
حەزرەت خەیاڵش هەر مورتەزا بێ
هێمای تەشریفش هەر جە قوبا بێ
ناگا «امیر المومنین» یاوا
سەر وە تۆز خاک پای حەزرەت ساوا
شای خەتمی پەنا عەلی دی وە چەم
یەکسەر دا وە باد، کۆی خەرمانەی خەم
دەست موبارەک ماڵا وە پای ئەو
ساڕێژ بی جە زام ڕەنج ڕاگەی ئەو
بە قەوڵێ ماچان حەزرەت هەژدە یەوم
بەند بی جە قوبا مەحەللەی ئەو قەوم
قەوڵێ تەر بیست یەوم تەوەققوف کەردەن
ئەوسا تەشریفش وە یەسرێب بەردەن
بەڵام جومعە بێ ئەو ڕۆ تەشریف بەرد
مەدینەش وە نوور وێش مونەووەر کەرد
مەخلۆقات ئاما گشت وە پێشوازش
سەر و ماڵ کەردن وە پایەندازش
یەک یەک مەکەردن عەرز پێغەمبەر
وە یانەی ئێمە تەشریفت باوەر
مەهار ناقەش دەس دەس پەس و پێش
مەکێشا و مەبەرد هەر کەسێ پەی وێش
حەزرەت فەرماوا مەکەن عەلاقە
ڕەها دەن جە دەس مەهار ناقە
مەئموور ئەمرەن عەقڵش کامڵەن
ئەو هەر کۆ مەشۆ ئانە مەنزڵەن
مەهار ناقە وەرداشان جە دەس
کەس یاراش نەبێ بکێشۆ نەفەس
ناقە ڕاهی بی یاوا وە جایێ
جایێ بێ ساحیب وە بێ سەرایێ
ئیسە ئەو جاگە مەسجێدەن جە عام
مەندەن، مەمانۆ تا «قام القيامعربی»
وشتر چۆکش دا نەو جا وە بێ خەم
ڕوو کەرد وە جانب کەعبەی موعەززەم
وە ئەمر بێچوون نەو جا ئاخێز کەرد
یەک قەدەم، دوو، سێ دیسان هەم ویەرد
باز هەم بە قودرەت «رب العالمينعربی»
ناقە دوو زانووش نیا وە زەمین
حەزرەت فەرماوا ئانە جای منەن
«انشا اللهعربی» یەقین مەنزڵگای منەن
کۆنە کاخێ بێ قەدیم ناتەمام
موڵک دوو یەتیم سەهل و سوهەیل نام
حەزرەت وە قیمەت ستانا لێشان
بەهای ئەو فێشتەر زەڕ بەخشا پێشان
حەزرەت ئێرادەی نمای جومعە کەرد
وە یانەی سالم بن عەوف تەشریف بەرد
بە تەوفیق زات دانای تەوانا
جە ڕووی موعجێزات یەک خوتبە وانا
ئەوەڵ وات خوڎا زاتش بە حەقەن
بێ شبهە و شەریک فەرد موتڵەقەن
قەدیمەن قادر عەلیمەن دانا
بینا و شنەوا گوویا و تەوانا
سازان هەفت تەبەق ئاسمان ساف
بەرز بێ ستوون بێ چلە و تەناف
بنازوون بە سونع «رب العالمينعربی»
سازان وەی تەرکیب هەفت تەبەق زەمین
هەشت تەبەق بەهەشت ڕێزوان پاک
هەفت تەبەق دووزەخ تاریک سەهمناک
قەرار دان بێچوون بێ هەمتای غەففار
بەهەشت پەی موئمن دووزەخ پەی کوففار
من بە ئەو خوڎای واحێد مەنازوون
تەوفیق و مەدەد جە ئەو مەوازوون
هیچ نیەن ئیللا غەیر جە حوکم ئەو
شەو مەبۆ وە ڕۆ، ڕۆ مەبۆ وە شەو
بێ شەریک بێرەنگ بێ قەوم و خوێشەن
چوونکە «لا اله الا اللهعربی» وێشەن
جە ئەو تەمەننای ئامورزش داروون
عەتا و لوتف ئەو وە چەم مەڎاروون
موقێڕڕم بە حەق زات ئێلاهی
بە واحێدی ئەو مەڎەون گەواهی
پەی بێکەسان کەس کەریمەن کارساز
بەخشەندەن بێ باک دانای بێ نیاز
خسووس موحەممەد یەکێ بەندەشەن
عەبد جیرە خوار ئەرامەندەشەن
کیاستەن بە ڕای ڕاست و موستەقیم
پەی ئەمر تەبلیغ جە دین قەویم
حوکم ڕێسالەت بنمانۆ جەی دوون
بسازۆ مەسجێد بوتخانان نگوون
راست بەروون وە سەر من چەنی ڕاسان
دوشمەنم چەنی خوڎا نەشناسان
چوونکە زەمانەی سابق ویەردەن
ڕای ئەنبیاهان تەمام گوم کەردەن
دانش کەم بیەن نادانی پەیدا
بوت پەرستی تەمام بیەن هۆوەیدا
رای شەقام مەسدوود گومڕاهی زیاد
ڕەنج ناسێحان گشت دریان وە باد
هەر کەس جە فەرمان خوڎا و پێغەمبەر
جە ڕووی نادانی بەر بشۆ وە بەر
فەردای قیامەت دووزەخ جاش مەبۆ
زەبانەی ئاتەش ئارامگاش مەبۆ
هەر کەس وە ڕای بەد نەکەرۆ گوزەر
ئەمر بە مەعرووف نەهی جە مونکەر
بەهەشت باقی و جاودان جاشەن
سەد حۆری نە تۆی حەرەم سەراشەن
وەسیەتم ئێڎەن دایم بە یاران
لوتف خوڎاوەند وە چەم بڎاران
دیسان وەسیەتم ئێڎەن جە هەستی
خاستەر هیچ نیەن جە حەق پەرەستی
وەسیەتم ئێڎەن پەی موسڵمانان
واجێبەن کەلام خوڎا بوانان
پەرهێز کەن وە دڵ جوان تا وە پیر
جە گوناهی بەد سەغیر و کەبیر
بتەرسن جە قەهر سەخت ئێلاهی
تەوبە کەن تەمام جە گشت مەناهی
مەبۆ ساعی بن ساعەت بە ساعەت
جە غەزای کوففار، جە حەج و تاعەت
حەق ئێوەش پەی دین ئێسلام سرشتەن
«انشا اللهعربی» بێ شک جاتان بەهەشتەن
جە فێعل شەیتان دایم حەزەر کەن
باوەر بە خوڎا و بە پێغەمبەر کەن
شەوان تا وە ڕۆ یاد خوڎا کەن
جە شەریک نەفس وێتان جودا کەن
تەشریف جە مێنبەر وە پایین ئاوەرد
نمای جومعەشان بە جەماعەت کەرد
هەر نەو جا ناقە چۆکش وەردە بێ
پەی وێش نەو جادا خاوش بەردە بێ
خواجەی کائێنات ڕەسوول نازار
هەر نەو جاگە تەرح مەسجێد دا قەرار
بەڵێ ئەو جاگە چوون ناهەموار بێ
فەراز و نەشیب گشت سەنگ و خار بێ
حەزرەت ئەمرش کەرد بە ئەهل ئەنسار
فەرما حازر کەن فەعەلە و مێعمار
دەردەم پەیڎا بی مێعمار تەڕدەست
سەد بنچینەی تەخت مەسجێد بەست
بەو تەور موحکەم کەرد بە کۆ و کەمەر
قایمتەر جە سەد ساختەی سکەندەر
تا ئەبووئەیووب شێخ ئەنساری
ئەعیان مێللەت دانای دیاری
عەرز کەرد جە حزوور شای «خیر الأنام»
واتش یا ڕەسوول سەد جار فێدات بام
رەخت و ئەسبابت کەرەم بکەر پێم
ئەمانەت بەرووش من وە یانەی وێم
زاهێر وەی مەنزڵ یانەی من دەس ڕەس
ئێڎ نەزدیکتەرەن جە یانەی گشت کەس
حەزرەت فەرماوا عەیبێ نەدارۆ
ببەر وە لای وێت ئەسبابم ئارۆ
چوون ئەبووئەیووب پا نیا وە پێش
ئەسباب حەزرەت بەرد وە یانەی وێش
جەو دما حەزرەت «واقف الغيوبعربی»
بە موددەی هەفت ماهـ جە یانەی ئەیووب
بە وێنەی هەفت ڕۆ ئێستێقامەت کەرد
سازا چەنی وەقت هەوای گەرم و سەرد
دایم مەشغووڵ بێ چەنی مێعماران
سنعەت تەرح مەکەرد پەی ڕۆزگاران
جەمع موهاجر سلسلەی ئەنسار
عەمەڵ مەکەردن هەر سوبح تا ئێوار
بەعزێ سەنگ ماوەرد بەعزێ خاک و خشت
شێویا بازار کلیسا و کنشت
حەزرەت مەشغووڵ بێ دایم بەو سەواب
دوعای خەیر مەکەرد پەی ئەهل ئەسحاب
پەی پەی پەیاپەی دەم دەم و سات سات
جە ڕووی مەرحەمەت هەر ئێڎش مەوات
«اللهم الخير رب العالمينعربی
فأرحم الأنصار و المهاجرينعربی»
نەقڵەن چوون یەک ڕۆ عەممار یاسر
خشتش مەکێشا، بە سەر تا وە سەر
یەک ڕەجزێ وانا بە زەلیل و زار
مەعنی بە عەهدم فەعەلە و مێعمار
یەکێ جە ئەسحاب هیچ کار نەکەردە
پەی بە مەتاڵب دوعا نەبەردە
بەو تەورە زانا عەممار دڵ سەردەن
وە دڵ دوعای بەد پەرێ ئەو کەردەن
دەردەم ئاخێز کەرد جە ڕووی بێ باکی
بە خەشم و ستووە بە غەزەبناکی
واتش ئەی عەممار خامۆش بەر جە دەنگ
وەرنە بەی عەسا بادام چۆی خەدەنگ
ئەعزای ئەندامت مەکۆبوون وە هەم
هەنی زێندەگیت نەوینی وە چەم
حەزرەت ئێڎ شنەفت جە ئی سەحابە
ئەو ئەلفاز تاڵ تورشی خەتابە
فەرماوا عەممار هەر دوو دیڎەمەن
«عزیز الوجود» بەرگوزیڎەمەن
هەر جە موهاجر تا کە وە ئەنسار
کەس حەدش نیەن دەس دۆ نە عەممار
سەحابان یەک یەک خشت نەزدیک مەکەرد
عەممار یاسر دوو دوو خشت مەبەرد
حەزرەت هەر سات دەست موبارەک مەوەرد
خاک جە سەر و ڕووی عەممار پاک مەکەرد
فەرما کە عەممار خەیلێ مەجبوورەن
مەقتووڵ فێتنە و ئەهل شەروورەن
جەو دما عەممار عەلەم دار دین
هەر مەند تا کە حەرب مەعرەکەی سفین
چوون موعاویە و مورتەزا عەلی
دوشمەن بین وە هەم خەفی تا جەلی
جە سەحرای سفین یەک حەربێ سازان
تا داشان وە هەم ئەهل داخوازان
چەند سەحابەی پاک جە سان ئەو سەف
شەهید بی یەکسەر جە هەر دوو تەرەف
عەممار هەم شەربەت شەهادەت نۆشا
جامەی حێللەی نوور بەهەشتش پۆشا
بەڵێ هەر ئەو ساڵ هەر وەی قەرارە
وەفات کەرد ئەسعەد ئێبن زەرارە
ئەهل یەهوودان چوون لێژ بێ جاشان
هەر دەم وە نەوعێ تانە مەڎاشان
واتن موحەممەد ئەگەر ڕەهبەرەن
ئەر جە لای خوڎا ئەو پێغەمبەرەن
مەشیا نەکەرداش قەبووڵ ئەمر مەوت
ئێبن زەرارە هەرگێز ببۆ فەوت
با وجوود ئەو، کۆنە کەماڵان
حاڵی بین جە قاڵ قەدیم مەقاڵان
داوود، سولەیمان، موسا یا هاروون
جە دەست ئەجەڵ کێ نەبی نگوون
حەق وێش فەرماوان عاڵەم مەبۆ فەوت
«و كل نفس ذائقة الموتعربی»
بەڵێ هەر ئەو ساڵ خواجەی کائێنات
سالار مەحشەر شای ئەعلا سێفات
زەید بن حارس تەڵەب کەرد وە پێش
فەرما ئەی ڕەفێق، دۆست مەینەت کێش
کار من بە تۆ مەبۆ فەراهەم
مەبۆ بشی پەی مەککەی موکەڕەم
کڵفەت و عەیاڵ بەر کەری جەو خاک
خسووسەن سەودەی موحتەرەمەی پاک
هەم ئەبووڕافیع ببەر چەنی وێت
ئاگا بۆ قورەیش ئازار نەڎان پێت
دیسان قەرار دان عەبدوڵڵای سەروەر
ئێبن ئەبووبەکر سددیق ئەکبەر
ئەو شەو وە تەوفیق زات ئێلاهی
هەر سێ وە نیاز مەککە بین ڕاهی
ئەوەڵ جار تەواف کەعبە کەردشان
جەو دما وە شار تەشریف بەردشان
عەبدوڵڵا ڕوو کەرد وە یانەی پدەر
ئەوان شین وە ماڵ ئاوای پێغەمبەر
بەنات حەزرەت پایە ڕەفیعە
سەودە و موحتەرەم بنت ڕەبیعە
هۆرگێرتن تەمام کڵفەت و عەیاڵ
بەر شین جە مەککە بە فەڕ و ئێقباڵ
باز هەم جەو تەرەف عەبدوڵڵای سەروەر
فەرزەند دڵبەند سددیق ئەکبەر
هەر دوو هامشیرە حووران پاک دین
ئەسما و عایشە «أم المؤمنین»
هەم «أم رمانعربی» یاگەی نازشان
والێدەی بزورگ جای نیازشان
جە مەککەی شەریف وە بێ مودارا
بەر شین ڕوو کەردن ئەو شەو وە سارا
تەمام بە تەعجیل کەردن جەهد و جەخت
نەکەردن ئارام بە وەخت و بێ وەخت
ئەو حووری عەینان گشت نازەنینە
داخڵ بین بە خەیر گشت بە مەدینە
حەزرەت چوون شنەفت شوکر حەق کەردش
سەنای خوڎاوەند وە جا ئاوەردش
«الحمدللهعربی» شاد بین وە یەکتەر
فەرزەند بە پدەر، زەوجە بە شەوهەر
جەو دما ئەسمای نازەنین ئەندام
داشان بە زوبەیر شێر بن عەوام
ئەو ساڵ عەبدوڵڵای بن ئەبی زوبەیر
موتەوەللێد بی جە ئەسما بە خەیر
ئەسحاب مەسروور بین یەکسەر جە شادی
دان نە دەف و نەی موبارەک بادی
چوون یەهوود سەوگەند وە تەورات وەردن
واتە بێن جەی وەر سێحرمان کەردن
جە ئەهل ئێسلام وە بێ داوەران
هەنی زەوجەشان وەلەد ناوەران
بەڵێ وەقایع واقێعەی ئەو حاڵ
وەی تەور ویەردەن وەزع ماهـ و ساڵ
تایفەی یەهوود جە گرۆی خەیبەر
ئامان وە حزوور شای «خیر البشر»
یەکێشان عەرز کەرد «یا ابو القاسم»
من مەلوول جە کێزب تاڵب وە ڕاسم
ئێمە چەهار سوئال داریم جە حزوور
ئەگەر دای جواب یەک یەک بەو دەستوور
جە هەر چی کە تۆ کەردەنی حاسڵ
تەسدیقت مەکەین بە دیدە و بە دڵ
حەزرەت فەرماوا بواچن کامەن
خەیاڵ پوختەن یا خۆ هەر خامەن
پەرساشان نوتفە چۆن نوتفەی مەردەن
جە پشت مەردان حەق ئیجاد کەردەن
پەی چێش ئەو فەرزەند جە پا تا وە سەر
مەنمانۆ شکڵش بە شێوەی مادەر
حەزرەت جواب دا دەردەم وە پێشان
جواب شافی حاڵی بوو لێشان
ئەر بی نوتفەی مەرد غاڵب جەو ئانە
فەرزەند جە بابۆش دارۆ نیشانە
وەرنە بە عەکس وە بێ چوون و چەند
وە مادەر مەشۆ شێوەی ئەو فەرزەند
واتشان نەعم بەڵێ یە ڕاسەن
فەرموودەت سەددەق بێ کەم و کاسەن
دیسان هەم یەهوود پەرساشان خەبەر
ڕووی خەتاب کەردن گشت بە پێغەمبەر
واتشان چێش بی ئیسرائیل جە پێش
قەبل جە تەورات حەرام کەرد بە وێش
خواجەی کائێنات دەر دەم دا جواب
فەرما ئیسرائیل شای عێسمەت مەئاب
بە توعمە و شەراب کەم عەلاقە بی
مەیلش هەر گۆشت و شیر ناقە بی
تاکە ئازارێ گران یاوا پێش
بێزار بی تەمام جە زێندەگی وێش
جەو دما حەکیم تاک تەنیای فەرد
ڕەفع کەساڵەت نا وەشی ئەو کەرد
هەنی گۆشت و شیر وشتر چوون یەکسات
حەرام کەرد بە وێش «مادام الحیات»
قەبل جە نزوول سەفحەی تەورات بێ
ئیسرائیل جەو دەرد ئەهل نەجات بێ
یەهوود واتشان ئەی «عفاك اللهعربی»
«صدقت صدق يا رسول اللهعربی»
باز هەم پەرساشان خاو تۆ چۆنەن
ڕەوان ڕووحەن یا مەستی هوونەن
حەزرەت فەرماوا مەبۆ دیار بۆ
دایم چەم نە خاو هەم دڵ بێدار بۆ
واتشان بەڵێ مەعلوومەن جە عام
هەر ئەوەن مەحبووب حەیی لایەنام
حەزرەت فەرما خەو من هەم وەی تەرزەن
پایەی مەراتێب ئەنبیا بەرزەن
دیسان پەرساشان هەم «روح الأمین»
چ نەوعێ مەیۆ نە ڕووی سەرزەمین
حەزرەت فەرماوا ئامای جبرەئیل
جە لای من و حەق هەر ئەوەن دەلیل
مەڎەوتان سەوگەند وە خوڎای جەلیل
مەویندێ وە چەم ئێوە جبرەئیل؟
یەهوودان واتن نەدارین خەبەر
هەرگێز پەی ئێمە نـمەی ئەو نەزەر
بەڵێ ئەو کەسەن مەیۆ وە لای تۆ
ماوەرۆ ئەحکام شای کەرەم بێ شۆ
ئێمە و ئەو دایم دوشمەنی دارین
جە کۆ دین ئەو وە چەم مەڎارین
چوون کەلام حەق پەی تۆ ماوەرۆ
قەتڵش واجێبەن هەر کەسێ کەرۆ
بەڵێ چوون یەهوود بەختش تەمامەن
نەوەی عەبدوڵڵا ئێبن سەلامەن
یەک ڕۆ ئاخێز کەرد بێ کینە و کەدەر
ئاما وە خدمەت شای «خیر البشر»
حەزرەت نگا کەرد ئەسحاب بیەن جەم
هەم ئێبن سەلام ناگا دی وە چەم
دیش شکڵ یەهوود هیچ نەمەندەن پێش
ئاشکار بۆی دین ئێسلام مەیۆ لێش
بەڵێ جەو دەمدا عەبدوڵڵای سەلام
ئاما وە خدمەت شای «خیر الأنام»
وات یا موحەممەد سێ سوئال داروون
ئەو هەر سێ ئەشکاڵ بە تۆ مەسپاروون
ئەو سێ ئەشکاڵە خەیلێ کەس وانان
غەیر جە ئەنبیا هیچ کەس نەزانان
حەزرەت فەرماوا یا ئێبن سەلام
سوئالت یەک یەک بپەرسە تەمام
عەبدوڵڵا عەرز کەرد خەیلێ ئەندێشەن
ئەوەڵ عەلامەت قیامەت چێشەن
دووهەم کام تەعام جە سەفا و گوڵگەشت
ئەوەڵ جار مەڎان بە ئەهل بەهەشت
سێهەم سوئالم جە توخم مەردەن
زەن جە توخم ئەو وەلەد ئاوەردەن
شێوەی ئەو وەلەد مەڎۆ موقەددەر
بەعزێ وە بابۆ بەعزێ وە مادەر
جەی هەر سێ سوئال خاترم ڕێشەن
فەرمە یا ڕەسوول جوابم چێشەن
حەزرەت بە تەعلیم جبرەئیل ئەمین
یەک یەک دا جواب وە شەرت ئایین
فەرما باتن قورب زاهێر بەعیدەن
ئەوەڵ عەلامەت قیامەت ئێڎەن
یەک ئاتەشێوەن مەخلووتەن بە دوود
بە ئەمر قادر قەدیم مەعبوود
مەیۆ جە ناگا چوون ئەسباب حەرب
مەڕانۆ مەخلۆق جە شەرق پەرێ غەرب
بەڵێ خوڎاوەند بەو تەور ڕەنگش ڕەشت
جە ئەوەڵ تەعام پەی ئەهل بەهەشت
زیادە جگەر جەرگ ماهییەن
پوختەی کارخانەی لاتەناهییەن
یانی ئەو ماهی وە ڕۆ تا وە شەو
دنیای دوون تەمام هانە پشت ئەو
جواب سێهەم هەم جە نوتفەی مەرد
ئەر جە توخم زەن ئەو غەڵەبەش کەرد
وەلەد جە شێوەی بابۆش مەدۆ ڕەنگ
یا بە نیشانە یا بە داوا و دەنگ
ئەر ئەو غاڵب بۆ خوڎا مەزانۆ
وەلەد هەر شێوەی دایەش مەنمانۆ
چوون وەی تەور شنەفت عەبدوڵڵای سەلام
کەوت نە خاک پای شای «خیر الأنام»
فەوری جە ڕووی سێدق ئیمانش ئاوەرد
دین ئێسلامش بە دڵ قەبووڵ کەرد
سەحابان سوجدەی شوکر بەردشان
سەنای عەبدوڵڵا خەیلێ کەردشان
عەبدوڵڵا عەرز کەرد «یا خیر البشر»
تایفەی یەهوود قەوم بەدگوهەر
خەیلێ درۆزن ئێفتێرا بازن
ناپاک بەدپۆس بێ ڕا و ناسازن
ئەر ئێسلام من بشنەوان وە گۆش
کوورەی غەیزشان گشت مەیۆ وە جۆش
ئێفتێرا و بوهتان مەوینان پەرێم
ناسزا و غەڵەت چەند مەواچان پێـم
مەسڵەحەت ئێڎەن من پەنهان بکەر
بپەرسە جە قەوم گومڕای کەم هونەر
واچە عەبدوڵڵا مەرتەبەش کامەن
عولەمای عەسرەن یا خۆ عەوامەن
سەلاح ئەندێشەن یا هەر ئەشرارەن
نەجیبای یەهوود یا بەد کردارەن
حەزرەت ئێلتێماس عەبدوڵڵا بە دڵ
قەبووڵ کەرد داشان پەنهان جە مەنزڵ
یەهوود تەڵەب کەرد یەکسەر خاس و عام
ئێستێفسارش کەرد جە ئێبن سەلام
واتشان عەبدوڵڵا ڕاهنمامانەن
ئێمە ڕەعیەت ئەو، پادشامانەن
مەزەی جورعەی جام بادەمان ئەوەن
مەعلوومەن، مەعلووم زادەمان ئەوەن
خەیلێ پەڕ علووم بزورگەوارەن
ئاگاش جە گەردش لەیل و نەهارەن
بوڵبوڵ باغچەی ڕەوزەی نەعیمەن
وارێس تەورات موسای کەلیمەن
حەزرەت وات ئەر ئەو ئیمان باوەرۆ
تەسدیق بە خوڎای لایەزال کەرۆ
ئێوە موسڵمان مەبین جەی حاڵەت
نادم جە ئایین جەهل و جەهاڵەت
واتشان مەکەر هیچ دوڕ ئەفشانی
حاشا وە کەللا جە موسڵمانی
هەم ئێبن سەلام ئەهل شعوورەن
جەو خەیاڵاتە سەد فەرسەخ دوورەن
غەرەز تا سێ جار حەزرەت وات پێشان
بەرشان جە ئایین بەتاڵ وێشان
واتن جەی بابەت وێت ئازار مەدەر
فایدەش نیەن مایەی دەردسەر
عەبدوڵڵا ئەوەڵ وێش خێرەدمەندەن
خسووسەن تەمام تەوراتش وەندەن
هەرگێز خەیاڵێ بەو تەورە باتڵ
هەر نماوەرۆ و ناوەردن بە دڵ
جەو دما حەزرەت شای «خیر الأنام»
فەرما بۆ وە بەر یا ئێبن سەلام
ناگا عەبدوڵڵا سەر ئاوەرد وە بەر
وانا ئێسم پاک «الله اكبرعربی»
چەنی سەحابان چوون مەبۆ مەقتووڵ
ئیمانش ئاوەرد بە خوڎا و ڕەسووڵ
یەهوود واتشان عەبدوڵڵا خەرەن
بێ عەقڵ و نادان جە خەر کەمتەرەن
ریشخەند بەسات بادەمان ئەوەن
جوهال و جوهال زادەمان ئەوەن
عەبدوڵڵا عەرز کەرد وە لەفز شیرین
واتش فێدات بام «ختم المرسلین»
نەواتم یەهوود گشت حیلە بازن
کینەجوو، کەززاب، ئێفتێرا سازەن
ئەر کۆ کۆ کافوور بڕێزۆ جە دوود
تۆ باوەر مەکەر هەرگێز بە یەهوود
فایز بی بە فەیز ڕوتبەی دنیا و دین
دەر دەم شی وە تەوق سەحابەی گوزین