ذکر رفتن حضرت مقدس نبوی ﷺ به طایف و مراجعت نمودن و رسیدن به حوالی حرم اندیشناک و ایمان آوردن فوجی از پریان و دخول در مکه‌ی مبارکه به واسطه‌ی یکی از هواخواهان
از کتاب:
روضة الصفا
اثر:
میرزا عبدالقادر پاوه‌ای (1850-1910)
13 دقیقه
222 مشاهده
شای خەتمی پەنا «سيد الأبرارعربی»
«شفيع الأممعربی» موستەفای موختار
جە شەڕ ئەشرار قەوم دڵ جە سەنگ
حەزرەت فراوان دڵ ئاوەرد وە تەنگ
جە مەککەی شەریف کۆچ خەیر کەردش
زەید بن حارس چەنی وێش بەردش
ئەو ڕۆ تەشریف بەرد تا کە خوەرئاوا
تا وە قەبیلەی بن بەکر یاوا
وانا حەمد زات تاک تەنیای فەرد
پەی ڕای موستەقیم مەردوم دەعوەت کەرد
چوون تەوفیق حەق نەبیشان ڕەفیق
هیچ کام وە حەزرەت نەکەردن تەسدیق
بادیەی بەیدی جە نۆ کەردش تەی
تا کە تەشریف بەرد وە قەبیلەی حەی
ئەهالی ئەو قەوم هەر سوب تا وە شام
یەک یەک دەعوەت کەرد وە دین ئێسلام
جە قەوڵ حەزرەت ئەووەڵ جازم بین
جەو دما یەکسەر دیسان نادم بین
حەزرەت وە مەئیووس هەم جەوان ویەرد
ڕوو وە قەبیلەی ئەهل تایف کەرد
قەبیلەی شەفیق عەرەب عەشایر
مەشی وە لاشان شەیتان وە زایر
خوەلاسە حەزرەت شای گەردن بێگەرد
دە ڕۆ جەو مەکان تەوەققوفش کەرد
روئەسای شەفیق ئەشراف ئەقوام
یەک یەک دەعوەت کەرد وە دین ئێسلام
هیچ کام بە خوڎا ئیمانش ناوەرد
هیچ کەس وە حەزرەت باوەرش نەکەرد
چوون بێ دەوڵەتان حەق نەدا پێشان
نەویەردن جە دین زەعیف وێشان
بەڵێ سێ نەفەر هەر سێ برادەر
هەر سێ سەنادید قەوم بەد گوهەر
شەیتان بەردە بی عەقڵ و فامشان
مەشهوور بی جە لای عاڵەم نامشان
عەبد سالیل و حەبیب و مەسعوود
گومڕای بەد کەلام لەعین مەردوود
هەر سێ گا حاکم گاهێ وەزیر بین
فەرزەند عەمر ئێبن عومەیر بین
حەزرەت تەشریف بەرد یەک ڕۆ وە لاشان
نوور ئەفشانی کەرد جە بارگاشان
نمانا هەزار موعجێزات پێشان
بە دین ئێسلام تەکلیف کەرد لێشان
یەکێشان واتش ئەر تۆ ڕەهبەر بای
بە خوڎا قەسەم ئەر پێغەمبەر بای
من قاپی کەعبەم سێرقەت کەردە بۆ
سوجدەی مەنقووشات مانیم بەردە بۆ
سانی وات مەگەر کەس خاستەر جە تۆ
نەکەوتەن وە دەس خوڎاوەند جە نۆ
بنیۆ نە فەرقش تاج سەروەری
بکیانۆش ئارۆ پەی پێغەمبەری
سالیس هەم واتش هەرگێز چەنی تۆ
نمەکەروون من زەڕێ گفتوگۆ
ئەر پێغەمبەری بە بێ تەوەهووم
ئەڵبەت ماوەری من وە تەکەللوم
هەر سێ بێ ئەدەب هەر سێ بێ حەیا
هەر سێ ڕوو سیا هەر سێ ئەشقیا
دەست ڕەد نیان وە سینەی حەزرەت
ئەو سینەی لەتیف بێ کینەی حەزرەت
فەرما دەعوەتم قەبووڵ نەکەردن
سوجدە وە خوڎای واحێد نەبەردن
باری، ئێلتێماس ئێڎەن جە لاتان
با هەر مەخفی بۆ ئێوە و خوڎاتان
مەنزوورش ئێڎ بی شای «خير البشرعربی»
مەبادا قورەیش بشنەوان خەبەر
قەوم کینە جۆ تایفەی کوففار
دلێرتەر ببان جە ئیزا و ئێزرار
ئەو سێ بەڎبەختە، بەڎ مەزهەبانە
گاڵ دان وە جوملەی خوێش و بێگانە
هەر یەک وە سەنگێ ئەو ستەمکاران
حەزرەت کەردشان وە سەنگە باران
یەکسەر وە جارێ گشت هجووم بەردن
ساق شەریفش هوون ئالوود کەردن
چەند جا فەرق زەید شکەستن وە هەم
ئەزڵەق مەبەردن چوون مار ئەرقەم
فەریاد مەکەردن ساحر ئەی مەجنوون
بشۆ پەرێ وێت توونا بەر وە توون
فێتنە و شەرارەت جە ئێمە لادەر
سادە لەوحێمان گشت گومڕا مەکەر
خوەلاسە حەزرەت وە دڵ شکەستە
زەلیل و زگار هەم خوار و خەستە
مەحزوون و مەئیووس زامدار و زایف
بەرشی جە تۆی دام قەبیلەی تایف
روو کەرد وە باغێ تەمام ئاباد بێ
جە موڵک مەککە قەدیم ئیجاد بێ
زاهێرەن ئەو باغ ئاڵای بێ عەیبە
مەشهوور بی بە باغ عەتەبە و شەیبە
حەزرەت بەو حاڵەت وە جەهد و جەختێ
تەشریف خەیر بەرد وە سای درەختێ
کۆی خەم جە خاتر شەریفش جەم بەست
لێو پەڕەی گوڵ بە مرواری گەست
دەست موبارەک بە دوعا بەرز کەرد
ناڵا جە قاپی تاک تەنیای فەرد
واتش یا ڕەبی دڵ پەڕ جە هوونم
مەعلوومەن جە لات زەعیف دەروونم
خواری و مەزیللەت، وێڵ توونا توون
جە بارەگای تۆ مەعرووز مەداروون
ئەی پەروەردگار گشت موستەزعەفین
سا ڕەحمێ «یا ارحم الراحمین»
من جە کافران نەداروون زاڵە
موهێمم بە کێ مەکەی حەواڵە؟
ئومێدم نیەن غەیر جە تۆ بە کەس
پەنا هەر بە تۆن فەرد فەریاد ڕەس
یا خوڎای کەریم کەرەم بێ شومار
من تەنها یەکێ ئەوان سەد هەزار
ئەر تۆ نەکەری موشکڵ گوشاییم
نمەبۆ جەی بەند هەرگێز ڕەهاییم
ئەگەر تۆ ڕازیت بەندە بەی حاڵە
مەکێشوون دایم ئی ئاهـ و ناڵە
منیچ بە زاتت ڕەزایەت داروون
تا «يوم المماتعربی» وە تاڵ مەویاروون
«لا حول و لا قوة إلا بالله العلي العظيمعربی»
عەتەبە و شەیبە هەر دوو نە باغ بین
خەیلێ خاتر شاد دڵ وەش دەماغ بین
جە یەک مەوزعێ مورتەفەع بێ خەم
هەر دوو وە دڵشاد نیشتە بێن وە هەم
جە ئەهل تایف نەزان کاریشان
جە بێ ئەدەبی و کەج ڕەفتاریشان
نێسبەت وە حەزرەت یەکسەر گۆش دەردن
موشاهێدەی حاڵ ئەو ساعەت کەردن
ڕەحم قەرابەت ئاوەردن نە دڵ
نامووس مەردی کەردشان حاسڵ
یەک تەبەق ئەنگوور ئاڵای عەقیق فام
داشان بە عەدداس نەسرانی غوڵام
بەردش بە نەزەر کیمیا ئەسەر
نیاش نە خدمەت شای «خیر البشر»
حەزرەت وەر جە گشت «بسم الله» کەردش
دەست موبارەک پەی ئەنگوور بەردش
عەدداس کەردش سەیر شەرم شوون ئەو
دیا وە شێوەی هومایوون ئەو
وات ئی کەلیمەی پاک موقەددەس
من جەی مەملەکەت نەشنەفتم جە کەس
حەزرەت فەرما تۆ جە کام دیاری؟
مەکانت جە کۆن چ دینێ داری؟
جواب دا کە من یەک بێنەوایەم
غوڵام مەردوم، وێڵ گەدایەم
مەخلۆق ماوای نەینەوا زەمینم
غەریب و غەمبار نەسرانی دینم
حەزرەت فەرما تۆ عێززەت قەرینی
جە قەریەی یونس ئێبن مەتینی
عەدداس وات ئەی شەخس تۆ خوڎا و ڕاسی
ئاخر تۆ چ تەور یونس مەشناسی؟
حەزرەت وات چەنی ئەو بەرادەرم
ئەو پێغەمبەر من، هەم پێغەمبەرم
عەدداس چوون شنەفت جە ئێنشای حەزرەت
پەیاپەی بۆسا خاک پای حەزرەت
عەتەبە و شەیبە نگاشان مەکەرد
واتشان غوڵام بە فەساد ئاوەرد
عەدداس جە حەزرەت هێممەت خواهی کەرد
دیسان ڕوو وە لای خواجەگان ئاوەرد
واتشان ئەو شەخس چێشەن تەمەنناش؟
ئارۆ تۆ بەو تەور بۆسای دەست و پاش
جەواب دا کارێ بە من خەبەر دا
حەرفش نە جەرگم یەک یەک ئەسەر دا
غەیر جە ئەنبیا بە گشت سڕ دانان
هەنی زی بەشەر بەو سڕ نەزانان
واتشان ئانە تۆش فەریفتە کەرد
ڕیشەی دین تۆش جە بێخ بەراوەرد
عەدداس وات حاشا حەرفتان سەردەن
خوڎا جەو خاستەر خێلقەت نەکەردەن
جەو دما حەزرەت شای «خیر البشر»
دیسان چەنی زەید ڕاگەش گێرت نە وەر
کەم کەم تا غرووب ئەزان بی داخڵ
بەتن نەخلشان کەرد وە شەو مەنزڵ
جە بەتن نەخلە چوون مەنزڵگا بێ
تا مەککەی شەریف نیم فەرسەخ ڕا بێ
حەزرەت چەنی زەید نمای شامش کەرد
سوجدەی زات پاک شای بێ زەواڵ بەرد
عەشرێ قەرائەت جە قورئان وانا
سارا و کەش و کۆ دەس کەرد وە هانا
جن نوسەیبین تومەز هەفت نەفەر
گۆش دان وە ئاواز سەڎای پێغەمبەر
جنییان هەر هەفت وێشان کەرد بە مەوت
هەر تاکە حەزرەت فارغ بی جە سەوت
وێشان زاهێر کەرد بە وێنەی بەشەر
تا شین وە خدمەت پاک پێغەمبەر
یەک یەک بە خوڎا ئیمان ئاوەردن
باوەر وە حەزرەت ڕێسالەت کەردن
شای خەتمی پەنا فەرمان دا پێشان
وەختێ شین وەتەن لای قەوم و خوێشان
قەومان وە مێللەت «بیضا» دەعوەت کەن
بادا زێندەگی بێ مەشەققەت کەن
قال الله تعالي: وَإِذْ صَرَفْنَا إِلَيْكَ نَفَرًا مِّنَ الْجِنِّ يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قَالُوا أَنصِتُوا فَلَمَّا قُضِيَ وَلَّوْا إِلَىٰ قَوْمِهِم مُّنذِرِينَ ﴿الأحقاف: ٢٩﴾عربی
جەو دما فەوری هەر ئەو هەفت نەفەر
مەئزوون بین ئەو شەو جە لای پێغەمبەر
شین وە نوسەیبین وە مەئوای وێشان
ئێزهارشان کەرد وە قەوم و خوێشان
... إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا ﴿١﴾ يَهْدِي إِلَى الرُّشْدِ فَآمَنَّا بِهِ ۖ وَلَن نُّشْرِكَ بِرَبِّنَا أَحَدًا ﴿٢﴾ سورة الجنعربی
غەرەز، هەر چەند جن ئێستێماعش کەرد
بە خوڎا و ڕەسوول ئیمانش ئاوەرد
جە دمای سێ ماهـ جە نوسەیبین بێ
هەر چی ئەجێننەی ئەو سەرزەمین بێ
گرد شین وە پا بووس شای «خير الأنامعربی»
جەو دما حەزرەت «عليه السلامعربی»
تەشریف وە شەعب جحوون بەردە بی
وێرانان وە نوور ئاوا کەردە بی
جحووون جایە بی بێ غایەت زەریف
واقع بی قەدیم جە مەککەی شەریف
قەسرێ جە پارچەی دوڕ مەکنوون بی
خەدیجەی کوبرا نەو جا مەدفوون بی
حەزرەت تەشریفش ئەو شەو جە گوڵگەشت
جحوون کەردە بی وە ڕەوزەی بەهەشت
جن نوسەیبین ئەهل جان فداش
ئەو شەو فایز بین گشت وە خاک پاش
حەزرەت جە لاشان تاکە شەفەق زەرد
موشاهێدەی چەند عەجایبات کەرد
باقی تەفسیلش بمانۆ چوون خواب
سەبتەن جە کیتاب «روضة الأحبابعربی»
فایدەش نیەن خۆ بەس ڕێوایەت
با بشین وە سەر ئەسڵ حێکایەت
جە بەتن نەخلە ئەو شەو پێغەمبەر
چەنی جنییان ئەو هەر هەفت نەفەر
ویارا وە زێکر حەیی لایەمووت
مەسمووع بی جە لای ئەهل مەلەکووت
سەحەر سەبعە جن بووسان دەست و پاش
دەرسات وێنەی بەرق غایب بین جە لاش
سەلات فەجرش هەم وە جا ئاوەرد
ئێرادەی مەنزڵ مەککەی شەریف کەرد
زەید بن حارس ئاما وە جواب
عەرز کەرد نە خدمەت شای مەلێک ڕیکاب
ئێمە جە ئیزا و ئێزرار کوففار
بەر شین جە مەککە وە چار و ناچار
ئیسە بێ جەوار یەکێ جە ئەوان
مەسڵەحەت نیەن بشین وە دەوان
حەزرەت عەرز زەید قەبووڵ کەرد بە دڵ
جە کۆیی حەرا گێرتشان مەنزڵ
شەخسێ کیانا تا وە لای موتعەم
وات مەبۆ ئەو من کەرۆ خاتر جەم
ئێمە بگێرۆ نە جەوار وێش
ئێنشائەڵڵا مودام خەیر مەیۆ نە ڕێش
موتعەم ئێلتێماس ئێجابەت کەردش
قاسێد هەم جواب سفارش بەردش
قاسێد وات قدووم ئەرزانی کەرۆ
وە بەندەخانە تەشریف باوەرۆ
سەحەر زوو موتعەم وێش موسەللەح کەرد
سوار بی وە ئەسپ چوون مەردان مەرد
چەنی فەرزەندان گرۆی قەوم و خوێش
حەزرەت باوەرۆ وە جەوار وێش
شین وە ئێستێقباڵ شای «خير الأنامعربی»
غەرەز تا یاوان وە «بيت الحرامعربی»
چوون ئەبووجەهل شنەفت ئی خەبەر
سەرسام جە مەنزڵ وێش بەر شی وە بەر
جە «بیت الحرام» یاوا بە موتعەم
بەعد تەوازوع وات یا بەنی عەم
دین ئەحمەدت ئێختیار کەردەن
سوجدەت وە خوڎای نادیدە بەردەن
واتش نە وەڵڵا تەعنە مەڎەر لێم
ئەوم ئاوەردەن بە جەوار وێم
وات هەر کەس تۆ کەرد دەوای زامانش
ئێمەیچ ها دامان، یەکسەر ئامانش
حەزرەت تەشریفش وە مەککە ئاوەرد
«حجر الأسودعربی» ئەوەڵ تەواف کەرد
جە «كعبة اللهعربی» دوو ڕکعەت نماز
کەرد پەی ڕەزایەت کەریم کار ساز
نە پەرسا جە کەس، نە کەس پەرسا لێش
تەشریف بەرد وە قەسر هومایوون وێش
سەحەر هەم تەشریف وە لای موتعەم بەرد
جە ئەو ئێلتێماس ڕەد جەوار کەرد
موتعەم عەرزش کەرد دڵ وە ئەندێشەن
ڕەد جەوارم سەبەب جە چێشەن؟
فەرما نمەبۆ زیاد جە یەک ڕۆ
جەوار کوففار موشرێک چوون تۆ
موتعەم مولتەمێس حەزرەت قەبووڵ کەرد
حەزرەت هەم تەشریف وە ئەندەروون بەرد
هەفتە دوو هەفتە نیشت وە خاتر شاد
خەرمان خەمان جەو دەم دا وە باد
تا یەک عەورەتێ پەڕ حەیا و حەلیم
مەشهوور بە خەولە کناچەی حەکیم
دایم نە خدمەت خواجەی کائێنات
گوستاخی مەکەرد وە عەجائێبات
جەو دەمدا خەولە شۆخ نازەنین
ئاما وە خدمەت «فخر العالمينعربی»
واتش یا حەبیب سەرم بۆ فدێت
مەئزوونم من ژەن بوازوون پەرێت
شای خەتمی پەنا شای گەردەن بێگەرد
وە حەرف خەولە تەبەسومێ کەرد
فەرما ژەن جە کۆ ماوەری پەرێم
نەسڵ ئەو جە کێن نامش واچە پێم
وات بێکرت مەیۆ پێت کەروون تەحقیق
عایشە دوختەر بووبەکر سددیق
ئەر بیوەت مەیۆ ها سەودەی وێمان
ئەو زووتەر بە تۆ ئاوەردەن ئیمان
فەرما بە تەوفیق دەهندەی داوەر
بشۆ هەر دووشان خواستگاری کەر
خەولە بە فەرمان ئەمر پێغەمبەر
ڕوو کەرد وە یانەی سددیق ئەکبەر
شی وە لای دایەی عایشەی ئەعلا
«رضي الله تعالى عنهاعربی»
خەولە عەرز کەردش یا ئومم ڕومان
تا سەر بۆ کەرەم خوڎای ئاسمان
خواجەی کائێنات منش کیانان
تۆش وە جای ئومێد تەوەققوع وانان
مەیلش عایشەن ئەر سەد مناڵەن
نەزەر کەردەن لێش پەی ئەو حەڵاڵەن
ئومم ڕومان وات سەبر بکەر تۆ
تا ئەبووبەکر تەشریف باوەرۆ
سددیق ئەکبەر دارای زەمانە
جەو دەم تەشریفش ئاوەرد وە یانە
خەولە عەرزش کەرد مەتڵەب سەرانسەر
وات بشۆ عەرز کەر هەم بە پێغەمبەر
عایشە جارێ هەڵای مناڵەن
تەحریر تاریخ عومرش شەش ساڵەن
یەقین من ڕۆحم هانە خاک پاش
مەتلەبێ هەنی عەرز بکەر جە لاش
من بە برادەر قەرارم دادەن
عایشە بە ئەو برادەرزادەن
ئی عەقدە مەکرووە یا خۆ جایزەن
ئەر سەد کە ئەهل پەیوەند فایزەن
خەولە هەم دەرسات سفارشات بەرد
مەتلووبات یەک یەک عەرز حەزرەت کەرد
فەرما هەم بشۆ ئێزهار بکەر لێش
واچە بووبەکر هیچ نەبۆش ئەندێش
نەک خۆ برای شیر یەک دایان وەرین
جە دین ئێسلام گشت برادەرین
جایزەن نێکاح عەقد ئەو دوختەر
جبرەئیل حوکمش ئاوەردەن جە سەر
وە گەر هەم ماچۆ مناڵەن حاڵا
لازمەن عومرش بشۆ وە باڵا
خوڎاوەند جە سەر وێش دا ڕوخسەتش
مەوقووفەن ویساڵ تا بلووغەتش
خەولە فەرمایش پاک پێغەمبەر
یاونا وە سەمع سددیق ئەکبەر
وات بشۆ عەرز کەر وە مەحرەمانە
تەشریف باوەرۆ وە بەندەخانە
شای شەفاعەتخوا سالار مەحشەر
تەشریف بەرد وە لای سددیق ئەکبەر
عەقد عایشەی سددیقە کەردن
پەی موبارەکی شیرینی وەردن
عەرووسی ئەو شای شێوە شیرینە
جە دمای سێ ساڵ کۆچ مەدینە
بادا مەوقووف بۆ ئەمر ئەو جارێ
تا کە ڕوو بکەین هەم وە لای کارێ
دیسان هەم خەولە جە ئەو مەوعێدە
بە ئەمر حەزرەت شی وە لای سەودە
واتش من موژدەی خوڕەم ئاوەردەن
حەق بە شان تۆ کەرامەت کەردەن
موستەفای موختار مەیل تۆ دارۆ
وە شادی عومر چەنیت بویارۆ
وات پەڕ موبارەک چوون ئەو عازمەن
بەڵام مەسڵەحەت پدەر لازمەن
خەولە دیسان شی وە لای زەمعەی پیر
فەرموودەی حەزرەت بەیان کەرد تەقریر
زەمعە کیانا سەودەشان ئاوەرد
خەیلێ دەلالەت فەرزەند وێش کەرد
واتش موحەممەد کوفوی کەریمەن
بزورگەوارەن شەئنش عەزیمەن
ئەگەر مەیلت هەن تا بڎەوت بە ئەو
تۆ پەروانەوار ئەو چوون شەمع شەو
سەودە ڕوخسەت دا زەمعە قەبووڵ کەرد
کیانا حەزرەت تەشریفش ئاوەرد
بە موبارەکی عەقدش جاری کەرد
سەودەشان وە قەسر ئاڵای حەزرەت بەرد
مەلائێکەی عەرش ئەو شەو جە شادی
واناشان مەقام موبارەک بادی