ذکر اعتراف مشرکان به اعجاز قرآن و با وجود آن اسرار نمودن بر کفر و عصیان
از کتاب:
روضة الصفا
اثر:
میرزا عبدالقادر پاوه‌ای (1850-1910)
9 دقیقه
206 مشاهده
بەڵێ چوون وەلید پەلید ناخار
ئێبن موغەیرە مەردوود بەد کار
عەموی موکەڕەم ئەبووجەهل بێ
موشکڵان سەخت جە لاش سەهل بێ
خەتیب و شاعر ئەشعار مەبەردن
تەسحیح کەلام جە لاش مەکەردن
جە هەر ئموورێ کە ئەو مانع بێ
حەرفش چوون حوججەت دایم قاتع بێ
تا قەوم قورەیش گشت جەم بی جە لاش
گشت گوشاد کەردن زەبان وە سەناش
واتن یا وەلید ئەولیای لاتمان
تاڵ بیەن تەمام گشت ئەوقاتمان
موحەممەد دیسان کەلامێ جە نۆ
وانای ئەو کەلام کەردەنش وە خۆ
ماچان کەلامێ خوش تەراوەتەن
داخڵ وە خوتبەن یا کەهانەتەن؟
سێحرەن یا ئەفسوون ئەشعار وێشەن؟
چوونکە دایم فەن ساحری پێشەن
واتش ئی سوئال وێنەی ڕوئیای شەو
مەندەن تا ڕوئیەت وە گفتوگۆی ئەو
جەو دما وەلید وەلی گومڕاهان
تا شی وە حزوور شای ئەنبیاهان
وات یا موحەممەد وە بێ بەهانە
فرمەی شێعرێ پەی من بوانە
حەزرەت چوون بوڵبوڵ گوڵباغچەی جێنان
بەو نوتق شیرین موعجێزە و بەیان
وات «بسم الله الرحمن الرحيمعربی»
خوڎا بە حەققەن، غەفوورەن کەریم
وەلید جە گوفتار ساتێ بی خامۆش
چوون لەفز ڕەحمان شنەفتش وە گۆش
وات نام شەخسێ مەشهوور عامەن
مەبەری ماواش موڵک یەمامەن؟
چوون موسەیلەمەی کەززاب گومڕا
نامش ڕەحمان بێ وە گشت بەزمگا
حەزرەت وات ڕەحمان خوڎای کەریمەن
نامش ڕەحمانەن دایم ڕەحیمەن
جەو دما سوورەی سوجدە پەرێش وەند
وەلید جە هەیبەت دەردەم حەیران مەند
تا کە وەی ئایەی مونەووەر یاوا
وەلید مەلەرزا چوون تووڵ ساوا
﴿فَإِن أَعرَضُوا فَقُل أَنڎَرْتُكُمْ صاعِقَةً مِثلَ صاعِقَةِ عادٍ وَ ثَمُودَ﴾ فصلت ١٣عربی
وەلید ڕاست مدرا موو جە ئەندامش
وە عەبەس بەرشی خەیاڵ خامش
نەزدیک بی پۆسش جە بەدەن ڕەق بۆ
سەر تا پا ئەعزاش تەمام شەق شەق بۆ
بێ دەنگ ئاخێز کەرد شی وە یانەی وێش
نەشی وە مەنزڵ قەوم کینە کێش
قەوم قورەیش گشت هجووم کەردشان
وە لای ئەبووجەهل هانا بەردشان
گردین واتشان یا «ابا الحكمعربی»
سلسلەی قورەیش جیا بی جە هەم
عەمووت وە لامان تەشریف ناوەردەن
دین موحەممەد ئێختیار کەردەن
دەردەم ئەو لەعین چەنی چەند پەلید
بێ تەکەللوم شی وە یانەی وەلید
واتش ئەی عەموو ئینە چ حاڵەن
قەتڵت واجبەن ماڵت حەڵاڵەن
دین موحەممەد ئێختیار کەردی
وێت وە دەست وێت وە دووزەخ بەردی
وەلید دا جواب سەوگەند مەڎەر پێم
من هەر هام وە کیش جەد و ئابای وێم
لاکێن کەلامێ سەعبم شنەفتەن
ئارۆ دەندانم گشت جە دەم کەفتەن
چوون من کەلامم بێ حەساب دیەن
مەعلووم ئێڎ کەلام زیی بەشەر نیەن
ئەبووجەهل وات مەر شێعر و نەزمەن؟
واتش نە نەزمەن نە بەزم و ڕەزمەن
ئەبووجەهل وات چوون ساحێب ڕوتبەن
کەلامێ وەی تەور ئەگەر هەن خوتبەن
وەلید وات نەخەیر من گووشم دەردەن
جە عەقڵ بەشەر گوزەر نەکەردەن
خوتبە کەلامێ موتتەسێل دوورەن
ئەو خۆ کەلامێ ئەعلای مەنشوورەن
بەعزێ بە بەعزێ تەشبیە نەدارۆ
ئایات وە ئایات نوور لێش مەوارۆ
ئەبووجەهل وات چ عەلامەتەن؟
سێحر و جادووەن یا کەهانەتەن؟
واتش نە سێحرەن نە جادوو ئەفسوون
نە کەهانەتەن نە عێلم نە فنوون
ئەبووجەهل وات ئاخر سا چێشەن؟
من جەی کەلامە دەروونم ڕێشەن
واتش سەبر کەر تا فکرێ کەروون
بەڵ ڕیشەی مەتڵەب جە بێخ باوەروون
دووبارە وەلید بێ جەنگ و داوا
خاک پای حەزرەت موقەددەس یاوا
عەرز کەرد نە خدمەت شای بوڵەند پایە
واتش بوانە جە نۆ یەک ئایە
حەزرەت یەک ئایە جاری کەرد دەردەم
سەرسام بی وەلید ناپاک دوژەم
﴿انَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ڎِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ﴾. الى آخر سورةعربی
وەلید وات جە ئێڎ حەلاوەتێوەن
عەجەب دڵڕبا و تەراوەتێوەن
جوملەی عاقڵان جە مەتنش ماتەن
بەشەر نەبەستەن، زیی ڕۆح نەواتەن
دەر دەم ئاخێز کەرد شی وە یانەی وێش
هەم ئەبووجەهل جە نۆ پەرسا لێش
واتش عەموو تۆ کامین فکرت بەرد؟
چەنی موحەممەد نمەز چێشت کەرد
با وجوود مەزاناش حەزرەت بێ عەیبەن
ئاگاش جە ئەسرار نەهانی غەیبەن
غەیر جە موعجێزە و ڕەسم سەروەری
مەبەڕان جە گشت سێحر و ساحری
دمای قیل و قاڵ مەشوەرەت کەردەن
حەزرەت وە ساحر مەحسووب مەوەردەن
بەعزێ مەواتن ساحێب کەماڵەن
حەکیم حازق حاڵ زان حاڵەن
جە شیرینی لەفز گفت و کەلامش
بەعزێ وە جادوو مەبەردن نامش
بەعزێ مەواتن بدیە تەنها و فەرد
دوشمەنەن چەنی هەفتسەد هەزار مەرد
سا چوون موشرێکان سپای سەنگی سام
دیشان سەحابە شای «خير الأنامعربی»
ئان وە ئان دایم هەر زیاد مەبۆ
یەک یەک گشت وە دین حەزرەت شاد مەبۆ
ئێتێفاق کەردن جە بەین وێشان
یەک نەفەر عالم جە بەین ئێشان
بە عێلم و بە شێعر بە نەیرەنگ سازی
یا بە فەساحەت نوکتە پەردازی
بکیانان وە لای «ختم المرسلينعربی»
بەڵ وە هەر نەوع بۆ زەعیف کەرۆ دین
شایەد جە مەقام مەسئەلەی دەعوەت
جە ئەمر تەبلیغ حوکم ڕێسالەت
نادم کەرۆ شای «ختم الأنبياعربی»
سلسلەی ئەسحاب جە هەم بان جیا
ئاخر ئێختیار قورعەی بەدیعە
کەوت ئەو عەتەبەی ئێبن ڕەبیعە
یەکێ بێ جە ئەهل عولەمای قورەیش
فەسیحتەر جە گشت فوسەحای قورەیش
ئاخێز کەرد نە جا وە بێ چەند و چوون
بە هەزار تەزویر دەمدەمە و فسوون
جەو دەمدا حەزرەت شای «خير الأنامعربی»
تەشریف بەردە بێ وە «بيت الحرامعربی»
عەتەبەی گومڕا بێ چارەی غافڵ
ڕەنگ سیاهی کوفر و کین نە دڵ
وە خەیاڵ فەن سوخەن پەردازی
واتش موحەممەد مەدەروون بازی
مەشعەلەی خامۆش بێ تەئسیر جە کۆ
نوور ئافتاب جەهانگیر جە کۆ؟
غەرەز، عەتەبە سەد خەیاڵ نە سەر
تا شی وە خدمەت شای «خير البشرعربی»
وات ئەی موحەممەد خەیاڵت چێشەن
جە خەیاڵ تۆ عاڵەم دڵ ڕێشەن
تۆ ئەمرێ عەزیم گێرتەنی وە دەس
مەیسەر نمەبۆ هەرگێز پەرێ کەس
روئەسای قورەیش گشت ساحێب نەسەب
کەردی وە سەر ژان تایفەی عەرەب
توخم جودایی جە مابەین شانای
ئێلاهان قەوم بە باتڵ زانای
مەشغووڵی دایم بێداری تا نەوم
بە تەکفیر جەد بزورگان قەوم
عاقڵان قەوم وە ئەحمەق وانای
بزورگان وە کەلب سیای گەڕ زانای
ئەر تۆ مەقسوودت وە سەلتەنەت بۆ
هەوای تەکەببور شەئن و عێززەت بۆ
ئانە وە پەیمان وە میساق مەبۆ
وە جمهوور قەوم ئێتێفاق مەبۆ
ئەمر حکومەت جوملە خاس و عام
مەسپارین وە تۆ سەراسەر تەمام
یا خۆ ئەر مەیلت سەفا و لەززەتەن
باعسش غروور هەوای شەهوەتەن
هەر جەمیلەیێ وێت کەریش پەسەند
ماوەرین پەرێت وە بێ چوون و چەند
ئەگەر خۆ سەبەب هەر فەقر و فاقەن
مەنزوورت مەعاش ئەهل عەلاقەن
هەر ئەوەند دەوڵەت گشت بدەین وە تۆ
جە مەککەی شەریف نەزیرت نەبۆ
یا خۆ ئی دەعوا نەشئەی ئازارەن
جەو بۆنە ئەروات جە تەن بێزارەن
ئەمواڵ وێمان سەرف مەکەین نە ڕێت
حەکیمێ حازق ماوەرین پەرێت
دەوا بڎۆ پێت دایم نە خەو بایت
تا «يوم المماتعربی» سڵامەت ڕەو بایت
حەیفەن قەوم بە تۆ گشت برا و خوێش بۆ
وەی دەعوا یەکسەر جە تۆ دڵ ڕێش بۆ
بۆ دەست کۆتا کەر جەی ئەمر سەردە
جەی کار کەردەی قەدیم نەکەردە
تۆ کارێ بکەر جەی وەر کریا بۆ
تەعامێ بوەر قەدیم وریا بۆ
هەنی مەکێشە پا جە ئەندازە
بەتاڵ کەر ئوسوول ئایین تازە
ئاخر عەتەبە بێ ڕای بەد ئەندێش
تەمام کەرد ئەفسوون ژاژا و خوان وێش
جەو دما حەزرەت شای ئەعلا سێفات
«سيد الكونينعربی» خواجەی کائێنات
فەرما تۆ حەدیس وێت ها تەمام کەرد
دەلیل دنیات گشت وە هەم ئاوەرد
من هەر یەک حەرفەن هەر ئێڎ مەزانوون
گۆش دەر تا ئەلئان پەرێت بوانوون
فەرما کە «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمعربی»
«حم تَنْزِيلٌ مِنَ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِعربی»
وانا قەرائەت تا ئایەی سجوود
سوجدە بەرد وە شای «واجب الوجودعربی»
عەتەبەی بەد بەخت هەر سەماع مەکەرد
ئەرواش هەم جە تەن «الوداع» مەکەرد
پەی پەی دەس مەڎا وە پشت دەس دا
چوون نێش دەرمان زەخم بەرەس دا
شای فریشتە خووی «جنت الماواعربی»
عەتەبەش جە نۆ ڕوخسەت فەرماوا
عوزر خواهی کەرد جە «خير البشرعربی»
تا یاوا وە لای قەوم کەم هونەر
یەکسەر پەرساشان موحەممەد چوونەن؟
کەلامش سێحرەن یا هەر ئەفسوونەن؟
وات وەڵڵا حەرفێم شنەفتەن وە گۆش
مەغز تۆی ئەعزام گشت ئامان وە جۆش
وەڵڵا نە سێحرەن نە کەهانەتەن
گشت بەحس عەزاب ڕۆی قیامەتەن
ئەی قەوم قورەیش قەبیلەی کەم هۆش
دەخیل پەند من مەکەن فەرامۆش
موحەممەد پاکەن شەئنش عەزیمەن
لوتفش بێ حەددەن عەتاش عەمیمەن
فەرزەن بووسە دەی دایم ڕکابش
دڵ ئازار نەکەن ئال و ئەسحابش
نمەبۆ زەڕێ هەرگێز زەواڵش
بوڵەندەن پایەی تەخت ئێقباڵش
ئەر جەمشید جەم دارا و ئەسکەندەر
سپای سەلم و توور چەنی هەفت لەشکەر
بیان نە مەیدان بجۆشان پەرێش
ئەگەر موحەممەد تەنها وێش بۆ وێش
شکەست ماوەران جە ڕەزمگای ئەو
پەنا ماوەران وە خاک پای ئەو
ئەی قەوم قورەیش ها واتم پێتان
هەنی ئێختیار گشت ها بە وێتان
قورەیش وات کە ئەی عەتەبەی فەقیر
تۆیچ گرفتار بیت وە دام تەزویر
نە بەنگت کێشان نە کەیفت وەردەن
یەقین موحەممەد سێحرش لێت کەردەن