رفتن خسرو به اصفهان و آوردن شکر اصفهانی
از کتاب:
شیرین و خوسرەو
اثر:
خانای قبادی (1704-1778)
7 دقیقه
494 مشاهده
جە دمای ساڵێ ئەو شەوکەت شیعار
پا نیا نە پشت شەودێز ڕەهوار
چەند ڕۆ بە ئیقباڵ ئەو تەی کەرد ڕاهان
«دار السلطنةعربی»ی شار ئەسفەهان
بە فەڕڕ و قودووم مەیمەنەت قەرین
کەرد بە ڕەشک باغ فیردەوس بەرین
جە نەزهەت گاهێ جە ئەو مەرز و بووم
میهمان بی ئەو شای هومایوون قودووم
چەنی گورۆهێ جە ممۆر پۆشان
نیشت بە شادی و عەیش بە بادە نۆشان
بەڵێ چونکە تەبع ئەو کەیخوسرەو ڕەنگ
تاڵ بی جە «شیرین» چون بادەی گوڵ ڕەنگ
بە زەروور زەروور جە شام تا سەحەر
شیرینش مەیل بی، نایافت بی شەکەر
ئاخر مەحرەمێ نیهانی یەکشەو
خاتر نیشان کەرد یاگەی شەکەر بەو
هۆرێزا، چەنی وێش بەرد غوڵامێ
قەدەم بەرد وە قەسر شەکەر وە شامێ
وەختێ کە کەیخوسرەو شای فەڵەک ئەفسەر
یاوا بە قاپیی قەسر جای شەکەر
دیش قەسرێ خاستەر جە قەسر قەیسەر
قوببەش ویەردەن نە چەرخ ئەخزەر
ناگا غوڵامێ حەڵقەی دوڕ نەگۆش
ئاما دیش شەخسێ بزورگ لاڵ پۆش
پەیدان نە چیهرەش نوور فەڕڕوهی
مدران نە قاپی چون سەرو سەهی
پیاش کەرد دەرلاد نە پشت شەودێز
ئاوەردش بە قەسر بۆ موشک جام ڕێز
جە فەڕڕ پەروێز شەودێز ڕەنگین
قەسر شەکەر بی بە قەسر شیرین
جە دمای یەکسات ئەو شای جەوانمەرد
شیرینش مەیل بی شەکەر تەڵەب کەرد
شەکەر بە زوڵفان پڕ گرنجەوە
نارنجێ بە دەست، گوڵ بە زنجەوە
شی بە لای خوسرەو بە سەد غەمزە و ناز
شۆخ شۆخ و مەست مەست وێنەی سپی باز
شا جە سەر تا پاش وەختێ کەرد نەزەر
دیش کە خەیلێ شۆخ شیرینەن شەکەر
حەیران بی بە حوسن شەکەر خەندەی ئەو
شاهیش بێزنا بی بە بەندەی ئەو
پەی چێش؟ چون شەکەر شۆخ شیرینێ
بۆ عەنبەر عەتر، زوڵف عەبیرینێ
جە ئەسفەهاندا نمەبی پەیدا
چەند شاهان جە عیشق کەردەبێ شەیدا
گێسووش نافەی موشک خوتەن مبێزا
ڕازش ڕێزەی قەند چەنیش مڕێزا
نەخش نوختەی خاڵ پای لووتەوانەش
هەرکەسێ مدی مبی دێوانەش
جە بۆی شەمامەی شەمیم ئەفزای ئەو
ساف موعەتتەر بی دەماخ خوسرەو
پەرستاران داشت ئەو زوڵف بۆ عەنبەر
جە ڕۆمی و چینی جە سی زیادتەر
گشت ڕا بە دەستوور بزورگان بەردە
گشت تەعلیم پەی عەیش، پەی عوشرەت کەردە
خوسرەو نیشتەبێ شاهانە دەستوور
سەرمەست و مەدهۆش جە بادەی غوروور
جە ڕێزەی ڕازان جە قەند شیرینتەر
شەکەر مبەخشا پێش حەڵوای شەکەر
بە ساحیرەیی وێش فراوان مەغروور
چەنی موشتەری چون زوهرەی مەشهوور
مدا بە خوسرەو بادە پەیاپەی
شایەد بێخود بۆ ئەو جە زۆر مەی
بەی تەور بی ئەو شای تاج کەمەر زەڕ
مکەردش جە ئاو وشک و ئایر تەڕ
وەختێ شا مەست بی، عەیش و نۆش بی کەم
شەکەر هۆرێزا، هەر مگڕیا شەم
شی بە یاگەی وێش شۆخ بێ ئەندێش
ئاوەردش شەخسێ هەر بە شکڵ وێش
ڕەخت زەڕنیگا وێش پۆشاش نە وەر
بە عەتر و عەنبەر کەردش موعەتتەر
کیاستش بە پای سەریر خوسرەو
خوسرەو ون لاولاو پای نەو تووڵ ئەو شەو
پشتان بی وە بەژن ئەو غونچەی خەندان
حەق شەکەر لێش سەند ئەو دوو چەندان
کەنیز حەیران مەند جە کار خوسرەو
جە شۆخ و ڕەندی، جە شیرینیی ئەو
شەهەنشاهـ خەیلێ بۆ عەبیرین بی
فراوان خۆش لەفز، تەمام شیرین بی
باڵاش ملەرزا چون شاخ عەرعەر
بەرز و باریک بی وێنەی نەی شەکەر
وەخت ئیختیلات ئەو شای دەریا کێش
بە چەشمەی مەخفیی هەم ئاغۆش وێش
ڕەوانە مکەرد ماهیی خۆش ڕەفتار
بەڵکە زیاتەر شەوێ جە سی جار
هەی ڕۆ چهل مەن جە بادەی گوڵ ڕەنگ
هەر بە تەنیا وێش منۆشا بە سەنگ
چون تێغ خورشید بە مەشریق یاوا
کڵاو زەڕ سوبح چون گوڵ شکاوا
ئەو وەنەوشە زوڵف، چەم وێنەی بادام
شی وە لای شەکەر وێنەی دلارام
حاڵات خوسرەو کەیخوسرەو ئەختەر
هەرچی بی تەمام عەرز کەرد بە شەکەر
پەی جێش؟ کە شەکەر وە کار ئەو شەو
ئاگا بۆ تەمام ئەر پەرسۆ خوسرەو
چون سیلسیلەی زەنگیی سیای شەو
ڕۆ وێنەی ڕەهزەن گورێزا بە دەو
شەکەر هۆرگرت شەم وێنەی قورس خۆر
وەشەن شۆ یەکجا شەم چەنی شەکەر
شی وە لای خوسرەو مەست مەست مەستانە
خوسرەو وات: ئەرێ خاڵ فولفول دانە
وێنەی من بیەن هەرگیز میهمانت؟
سەرف کەردەن حەڵوای شەکەر نە خوانت؟
شەکەر وات: هەی شای گەردوون تومتوراق
نەدیم وێنەی تۆ میهمان نە ئاقاق
هیچ عەیبت نییەن، بۆ عەبیرنی
چون حەڵوای شەکەر تەمام شیرینی
بەڵێ فیدات بام شای فەڕڕوخ ئەختەر
مواچان حەرفێ، بێ دەماخ مەبەر
وەختێ حوققەی لاڵ زوڵفان عەبیرین
مکەری لەب ڕێز جە بۆسەی شیرین
بۆی نمەک مەیۆ جە دورج گەوهەر
ماچان بۆ ناکەن نمەک، دانشوەر
پەی دەفعش دارووی موفید بگیرەن
شا پەرسا: چێشەن؟ شەکەر وات: شیرەن
تا موددەی یەکساڵ ئەو دارا سەریر
بە گوفتەی شەکەر نۆشا جورعەی شیر
جە دمای ساڵێ بۆی دورج پەروێز
بۆی موشک و عەنبەر موستش وە بێز
گێڵا بە کامش چەرخ بێ ئەندێش
شەوێ هۆرێزا بە دەستوور پێش
شی وە جای پارساڵ ئەو کەیخوسرەو خوو
دەمێ بە شەکەر شیرین کەرد جە توو
دیسان ئەو فەن چی شۆخ بێ پەروا
هەر ئەو حیلە و مەکر کەرد جە بارەی شا
شا چەنی کەنیز ئیختیلات مکەرد
تا سوب شەربەتش بە شیرین موەرد
نەزانان یە فەن ئەو ئەفسوون گەرەن
خۆ بەو تەور زاناش یە هەر شەکەرەن
چون شەو بی جە شەمع نوور خۆر ڕەوشەن
بیسات ڕەنگین چون ڕەوزەی گوڵشەن
شا دیسان جە لەعل ڕێزنا گەوهەر
واتش: مەحزووزەن نمەز لێم شەکەر
شەکەردا جواب گوڵ شەکەرینش
بۆ غونچەی دەهان بۆ عەبیرینش
وات: بەڵێ پارساڵ چون تۆ خوسرەوێ
بی بە میهمانم جە شەوان شەوێ
بۆی دەمش ماما، وێنەی تۆ نەبی
وێنەی تۆ دەمش عەنبەر بۆ نەبی
شا وات: هەرگا عەیب من عەیبەن پەرێت
جارێ نەزەر کەر هەم بە عەیب وێت
شەکەر جە قینش یەند ترش و تاڵ بی
ناما بە زوان، دەمێ هەر لاڵ بی
ئاخر وات بە شا یە حەرف خامەن
سا بواجە پێم عەیب من کامەن؟
وات: عەیبت ئێدەن سازکارەنی
هەر دە شەو چەنی یەکێ یارەنی
بە فیعل شەنیع بەرز ئاوازەنی
بێ پەروا جە خەڵق، نەزەر بازەنی
حەیف و درێغەن تۆ بەی ڕەنگینی
بەی گشت نەزاکەت، بەی نازەنینی
چەنی گشت یەکێ بەی تەور مسازی
هەر سات بە تیغێ مکەری بازی
مەرکەس شیرین چون شەکەر مبۆ
دایم بە خورداد گاو و خەر مبۆ
شەکەردا جواب وات: حەرفت سەردەن
کەس جەی دەم شەکەر شیرین نەکەردەن
بەو خودا ئاگای «ما في الضَميرعربی»ەن
سەمیعەن بێ گۆش، بێ چەم بەسیرەن
کەس دوڕڕ مەکنوون مەخفیم نەسفتەن
هێمای غونچەی باغ شۆخم نەشکفتەن
کەنیزان من بەی نازەنینی
مکەران چەنی تۆ شەونشینی
شەو چەنی چون تۆ شاهـ و شاهزادە
منیشوون بە عەیش عوشرەت جە بادە
بەڵێ وەخت خاو، بۆسە و دەسبازی
ئەو فیعل شەنیع، ئەو دڵ نەوازی
من نیم، کەنیزەن چون من شێوەشەن
چون من دەستەی زوڵف لوول لێوەشەن
وەختێ کە پەروێز موشتەری مەنزەر
شنەفت ئێد جە لەفز شیرین شەکەر
خاترش جەم بی ساحێب عیسمەتەن
«عَزيز القَدرعربی»ەن باب عیززەتەن