مصلحت کردن خسرو به مریم دختر قیصر در خصوص خواستگاری شیرین
از کتاب:
شیرین و خوسرەو
اثر:
خانای قبادی (1704-1778)
6 دقیقه
470 مشاهده
خامەی پڕ ئیعجاز شۆخ عیسا دەم
جە باب خوسرەو گفتوگۆی مریەم
چون تووتیی ناتیق سوخەن شەربەت بێز
بەی تەور بی مەست مەست شۆخ شەکەر ڕێز
شەوێ چون بە دوڕ پیرۆزەی ماوی
مێخ ڕێز کریا زوهرەی سەماوی
شکەفت نە ڕووی باغ چەنی چەند هەزار
شکۆفەی ئەبیەز چون غونچەی وەهار
خوسرەو جە مەجلیس شی بە مشکۆی وێش
جە داغ شیرین فراوان دڵ ڕیش
بە جەند ئیلتیماس ئەو شای عیسا دەم
دەرخواست کەرد پەرێ شیرین جە مەریەم
واتش سپی سەوڵ ڕشتەی ئیلاهی
نەرگس بۆی نەوخێز، گوڵ باغچەی شاهی
چون جە سۆنگ من شیرین ئەرمەن
بێ شەرتی نەکەرد، بی جەلای وەتەن
جە لای بزورگان کێشا بەدنامی
دوشمەن ئاوەردن پێش شادکامی
تەرک تاج و تەخت پادشاهی کەرد
جە خوسرەوی وێش پەرێ من وەیەرد
جە ڕەسم و ئاداب بزورگی دوورەن
کەسێ بە ئیخلاس یەند تۆش مەنزوورەن
دەمێ جەند نەبی تۆ بە هامڕازش
غەمخواریش نەکەی، نەکێشی نازش
ئیستیدعا ئێدەن سەوڵ بۆ عەنبەر
مدەرووت سەوگەند بە تاج قەیسەر
جە ڕای مەرحەمەت شیرین بنوازی
چون شیر و شەکەر چەنیش بسازی
سەوگەندم بە عەدڵ نەوشیروان پێش
بە ئەروای هورمز شای سکەندەر کێش
ئەر بێ ڕەزای تۆ بکێشوون نازش
یا ببوون شەوێ من بە هامڕازش
ئەگەر بکەروون تەماشاش یەک ڕۆ
تۆ نەدەی ڕوخسەت بە بێ ئەمر تۆ
نە هەردوو دیدەم مەیل سەرد کێشان
چون تای زوڵفت بوو خاتر پەرێشان
مەریەم ئێد شنەفت جە لەفز خوسرەو
ڕۆی ڕۆشن دەرلاد لێش گێڵا بە شەو
وست نە پێشانی بە غەزەب شکەنج
پێچ وەرد وێنەی مار خلا نە ڕووی گەنج
جە خۆف شیرین شاهزادەی ئەرمەن
کەرد بە لالەزار جە نەرگس سەمەن
وات ئەرێ خوسرەو شای دارا ڕیکاب
لاڵ بەخش لاڵ پۆش نادیرەی نایاب
تا کە چەندێ چەتر گەردوون وە پا بۆ
خورشید بەختت شوعلە نما بۆ
مەعلوومەن جە لای کاففەی خاس و عام
بەتەر جە حەنزەل سۆزەندەی بەدنام
تۆ بە بی شیرین دنیا لێت تاڵەن
بازاڕ شادی و عەیشت بەتاڵەن
کەسێ چون شیرین زوڵف عەبیرین
ئەر بگنۆش نە دەم حەڵوای شیرینی
دەردت لە گیانم وێت بەر بە قازی
ئەو بە سرکەی ترش کەی مبۆ ڕازی
ڕاستش هەر ئێدەن شای فەڕڕوخ ئەختەر
سێ جار سەوگەندم بە تاج قەیسەر
ئەر چەنی شیرین شۆخ مەی نۆشم
چون شیر و شەکەر بدەری جۆشم
مکێش دەردسەر شای دارا شیەم
پووچەن ئیمتیزاج ئێمە و تۆ بە هەم
شیرین موحیللەن سەد کەس ڕێختەن هوون
کەمتەر شاگردش سۆسەن جادوون
هەرچەند شیرین شەکەرین ڕازەن
ماچان عەیاران هەم حوققە بازەن
وەختێ ڕەزاشەن بوانۆ ئەفسوون
ماوەرۆ بە وار خورشید نە گەردوون
بە وێم مزانوون شەهەنشای عادڵ
خوسرەو لال پۆش جە شاهان کامڵ
شیرین شیرینەن بە شیرین ڕازی
بە هەر نەوعێوەن مدەرۆت بازی
فرێ خۆفەن جە فیعل ئەو شووم
من جە وەسڵ تۆ بکەرۆ مەحرووم
من ئەی عیلمەمە فراوان وەندەن
سەرمەشقم جەی باب جە ئوستاد سەندەن
ئەکسەر جە زەنان شووم جادووکار
ماوەران بە مەکر عەتارید بە وار
ئەر سەد زەن شۆخەن، عەنبەرین بارەن
بێ شەرت و شۆنەن، بێ ئیعتیبارەن
دانا بزورگان پڕ هۆش قابڵ
کەی مبان جە مەکر زەن هەرگیز غافڵ
چەند هەزار مەردان کار ئازموودە
بە پای دانایی جیهان پەیموودە
هەرچەند کەردن ساعی جە دنیای دەربەست
مەر زەنێ بێ مەکر مگنۆش نە دەست
یەکێ بە بێ مەکر بێ حیله و ستەم
هەر نەکەفت وە دەست، نەدیشان بە چەم
سا شیرین یەکێ هەم جەو یارانەن
جەو پۆل پڕ مەکر جادووکارانەن
چون شۆڵەی خورشید ڕەوشەن بیەن لێم
جە هام نشینیش بەد مەیۆ نە ڕێم
ئەرێ فیدات بام شای سورەییا بەخت
نەوەردت حەی وەر سەد سەوگەند سەخت
ئەر چون نەسیمی مکەنان پۆسم
هەرتا زیندەنان هەر تۆنی دۆسم
ئیسە یە چێشەن شای هومایوون بەخت
زینەت بەخش موڵک پادشای و تەخت
چەنی من کەمەن دەنگ و دەورانت
دایم شیرینەن ویرڕ زوبانت
چون شا چەنی من سەوگەندێ وەردش
بەرشی بە خیلاف ئەو سەر نەبەردش
موودەعاش ئێدەن پەی دڵ نەوازی
بەی حوققە بازی بدەرۆم بازی
خوسرەو یە شەرت بۆ مۆ ئیمشەو جارێ
بکەری تەناف پای تەنیا دارێ
وێم کەروو خەڵاس جەی گشت ئازارە
جەی گشت دەر سەر، جەی گشت پەژارە
تا تۆ بە تەنیا بێ شەرت و بونیاد
بنیشی چەنی شیرینت بە شاد
ئەر مبۆت خوسرەو من بە دەست وێم
نەکەروون جە داخ شیرین قەسد وێم
با جا ساکن بۆ نەو قەسر وێدا
شایچ بە ڕاویار نەویەرۆ پێدا
خوسرەو دیش مریەم بەی تەور نە جەنگەن
پەی هام نشینی شیرین بە تەنگەن
یەقین حاسڵ کرد هەرگیز نە ڕوی دەور
نمایان بە هەم گورگ و شێر و بەور
جە لای ئەو ڕۆمیی ئەستەمووڵ وەتەن
کۆتا کەرد حاجەت شیرین ئەرمەن
بە چەرمی و نەرمی دیسان داش بازی
خاتر شادش کەرد بە دڵ نەوازی
بە حەڵوای شیرین، بە شیرەی ئەفسوون
تاڵتیی شیرین بەرکەرد نە دەروون
ئەمما شیرینیش هەر ڕۆ بە زەروور
وە پڵی تەخت شا مکیانا شاپوور
ماوەردش پەیغام ئەو بە نیهانی
پەی شیرین جە لای ئەو شای کەیانی
هەم بە نیهانی شاپوور هام دەرد
جەواب شیرین پەی خوسرەو مبەرد
شیرین شەم شەوق شای فەرخوندە بەخت
عەجەب مەندەبێ جەی بازیچەی سەخت
مواتش بە وێش مکەرد خەیاڵان
یە چۆنەن خوسرەو شای کەمەر لاڵان
بەو گشت سۆزەوە کەفتەن بە هاڵێ
پەرێ خاتران کۆنە قڕتاڵێ
چە چون من شۆحێ، شێوە شیرینێ
نوختەی خاڵ بۆ مشک، زوڵف عەنبەرینێ
بێ گونا و تەقسیر ئیسە یە ڕاستەن
پۆسە پێش ئامان بێزاری واستەن
بەڵێ نەزاناش جە دڵدا خوسرەو
بێ وەفا نیەن هەرگیز چەنی ئەو
ئەر هەن، هەر سەڵاح شاهیش مەنزوورەن
پەی شاهان سەڵاح دەوڵەت دەستوورەن
چون قیسەر چەنیش کەردە بێ خاسی
مەترسا جەی باب لێش ببۆ عاسی