مبحث الٲئمة فی الاصول والفروع و الطریقة و ٲقطابها
از کتاب:
عەقیدەی مەرزیە
اثر:
مولوی (1806-1882)
7 دقیقه
705 مشاهده
لە ئەسڵی دیندا دوو کەسن مەشهوور:
شێخی ئەشعەری و شێخ ئەبوو مەنسوور
لە فەرعی دیندا هەر چەهار ئیمام
مەشهوورن لە بەین تەمام خاس و عام
ئیمامی ئەعزەم ئەووەڵ سەر مەزهەب
دووەم شافیعی قورەشی نەسەب
بە ئیمای حەدیس سەییدی سەروەر
عالەم بە عیلمی ئەو بوو مونەووەر
سێیەمین مالیک فەزڵی ئەکمەلە
چوارەم ئەحمەد نەجلی حەنبەلە
چونکە مەزهەبیان مودەووەن بووگە
تەقلید هەر بۆ ڕێی لای ئەوان چووگە
ئەرنە لە سایەی «سيد البشرعربی»
موجتەهید زۆرن هەموو پڕ هونەر
ئەرچی ئیختیلاف ئوممەت ڕەحمەتە
تەقلیدی غەیری ئەوان زەحمەتە
«طريقةُ القوم كلِّ منها حقعربی»
کول عەینی شەرعن، بەڵ لوببی موتڵەق
وەک موجتەهیدین زاهیر، ئیجتیهاد
سابتە، تاقی، بۆ شێخی ئیرشاد
چی بۆ موجتەهید هەس بەر موقەللید
لەسەر مورید هەس نیسبەت بە مورشید
«بل قالوا: الشيخ فی شيعتهعربی
كان كالنبیّ فی ٲمّتِهِعربی»
ئەرچی ئەهلی حەق فەرمووگیانە:
ئەسبابی عیلمی مەخلووق سیانە
حەواسی سەلیم خەمسەی زاهیرە
لەمس و، شەم، زەوقە و، سەمعە و، باسیرە
خەبەری سادق، عەقڵە، سێ تەمام
نییە لە ئەسباب مەعریفەت ئیلهام
لاکین بزانە، هیچ شوبهەی نییە
ئەوە بە نیسبەت عامّەی خەڵقییە
«خصوصاًعربی» ئیلهام هەر وەک ویجدانی
ئیلزامی غەیری پێ ناتوانی
ئەگەر نە، عیلمی پێ دەوێ حاسڵ
بدە بە حەدیس «ٲلهَمَنیعربی...» دڵ
«قلب المؤمن عرش اللهعربی» بخوێن
جامی «ٳستفتِ عن قبلكعربی» بوێن
نەسیمی «نَفَث فی روعیعربی» کوانێ؟
«ٳلّا و قد صبّعربی» زۆر کەس دەیزانێ
حوججەتە لە لای ئەسحابی سەفا
«خُذ طريقَهم ٳذ فيه شفاعربی»
«وَ لا سيّما طريقَة مَنعربی
مَنَّ عليهم جَنابُ ذی المَنّعربی
بٲنَّهُمُ قَد تَٲدبواعربی
بٲدَب الشرع، فيه دَٲبواعربی
دٲبهم للشيخ دَٲب الصحابةعربی
لمن طاب من طيبِه طابةعربی»
خامۆش و گۆیا و خەمەدە و شواز
بێهۆش و هوشیار، ڕەقەدە و ئەیقاز
نزیک ئاشنا، دوور و بێگانە
غوییەب و حوززار، کانە و بانە
تەبەعەی میشکات میسباحی باری
«وراء كلِ مسلم، بخاریعربی»
ئووەیسیی بە نەقش بێ نەقشی پەیوەند
سەر کاری عالی شاهی نەقشبەند
«قَدَسَ الله، تعالی، سِرَّهعربی
ٲفاضَ علی المؤمنين بِرَّهعربی»
تەریقی ئەنفەس ئەقدەس و ئەعلا
ئەحلا و ئەجمەل، ئەجەل و ئەجلا
ئەتهەر و ئەنوەر، ئەتیەب و نەسەب
ئەنفەع و ئەرفەع، ئەفزەل و ئەقرەب
مەکتووبات نەگری ئەر لە گوێتەدا
«ابن حجرعربی» بەرد دەدا پێتەدا
زاهیری دەڵێت وەک باتینییە
تەریقە لەمە فازیلتر نییە
چ تەریقێکە ئاوردیانە بەین؟
«جزاهم الله رَبُّ المشرقينعربی»
عینادت نییە ئەگەر مونسیفی
ئەوە «ٲفضلُ الذِّكرِ ٲلخفیّعربی»
ئەویچە ئیختیار ئیسمی زاتی پاک
جامیعی ئەسما و سیفاتانە پاک
بەر لە مەشغووڵی بە نەفی و ئیسبات
ئەڵبەتە کەو چەند فەوائید دەدات
نەک وەک ئیختیار دڵ، بە دڵ بزان
کە لە بەدەندا هەر وەسە سوڵتان
ئیسڵاحی ئەوی ئیسڵاحی گشتە
بەڵ بۆ شەش جیهەت بۆ هەموو چشتە
«بعد ازان» کە دڵ پڕ بوو لە سەفا
جەلای ڕۆحە و سیڕ خەفییە و ئەخفا
هەروا بەو سلووک ڕەویە و شەرت و شۆن
تا «عَشَرة كامِلةعربی» دەڕۆن
کە لە کەل کەوکەب کامیلی سووی دا
ئیمان و ئیسلام حەقیقی ڕووی دا
ئەو وەختە دەڵێن قۆڵت هەڵماڵە
ئان هاوترازووی سەد هەزار ساڵە
لە لای من ڕەویەی ئەم بزورگانە
ئەمیانە نەک وەک هیچ کامێکیانە
کە ڕابیتەی شێخ تێرنە نەزەر
«طوبی للذی له ذا ظَهَرعربی»
شێخ هەر دوو فەنای هەس بێ وەسوەسە
پەس بۆ تۆ «فنا فی الشيخعربی»ی بەسە
دەڵێی ئیستیحزار سوورەت بەتاڵە
بەتاڵە نوێژ شەرعیت چەند ساڵە
عەلاوەی خەلەل کاری عوقبایی
دەشێ بفەوتێ کاری دنیایی
عولەمای کامیل مەزهەب هەر چوار
ئەسفیای بزورگ «صفیّ الاسرارعربی»
خۆت شارەزا وی یا بە واسیتە
لێیان دەشنەوی حەققیی ڕابیتە
ئیشارەیە هەس لە مەعییەتدا
لە کیتابەدا یا لە سوننەتدا
ئەر فامت نەڕۆ و هەر نەیێتەوە
چاک ڕابیتەی لێ دەفامێتەوە
خۆلاسە تەریق ئەم مەشائیخە
فەزڵی «كالجبالعربی» ڕاسی و شامیخە
بۆچ ئەم تەریقە هەس بەم تەریقە؟
چونکە نیسبەت و حاڵی سیددیقە
نیسبەت و حاڵەت «ٲفضل الامثالعربی»
«ٲفضَلُ النَّسَب ٲفضل الٲحوالعربی»
ئەرچی شەریکن ئەسحابی کیرام
«فی الفيض العامِّ من خير الانامعربی»
«لكن فی الفيض الخاص المحوّلعربی
كلّهم مريدعربی» خەلیفەی ئەووەڵ
«و هو ظاهراً باطناً مُطاععربی
علي كلّهم له اتَّباععربی»
«و من ناره كُلُّ مقتبسعربی
و من نوره كُلُّ ملتَمِسعربی»
تەسدیق بەرزەخە «بين الطرفينعربی»
هەر یەک لە جێی خۆی «كُلّ من الوصفينعربی»
ڕوتبەی فارووقی مائیل بە فەرقە
لە شهوودی شەرع شەریفدا غەرقە
ئەگەر دەبینی «بعد النبيّينعربی»
ڕوتبەی سیددیقین شوهەدا ببینن
موددەی سێیەمیچ، تا ئەکسەری چوو
ویلایەت هەر بەرگ نبووەتی بوو
ئیمجار نواندنی کەمێ گۆشەی عەین
مەرتەبەی سێیەم بوو بە «ذی النورينعربی»
چون لە چارەمدا جێی گرت، خۆر دوستوور،
بێ پەردە، عالەم کرد وە دەریای نوور
قەوابیل یەک یەک هات وەبەرەوە
هەرچی هەرچی بوو دایە دەرەوە
فەسڵێ سەوزە و گوڵ، یەک زەردی و مەلال،
لە یەمەن عەقیق، لە بەدەخشان لال
سەڵای «سلونی» خست ئەو فەلەک داد
«زدنی» زیاد کرد «کُمیل»ی «زیاد»
ویلایەت پەردەی نەکرد ڕیعایەت
بۆ وە ناو نریا «باب الولايتعربی»
زاهیر بوو تەریق سیددیقی وەک خۆی
عالی و پڕ مەغزە، بۆچی پووچ دەکەی؟
سیلسیلەی ڕیجال ئەم شیمەی پاکە
لایق وەگەردن شێری بێ باکە
قەف قەف هات وەک ڕم تا شیری هیندی
قد قَدَّ قَدَّ کُلِّ «لیعربی»، «عِندیعربی»
هەر کەس خەستەی زەهر گەستەی «هەوا» بوو
فارووقی توریاک بۆ ئەو دەوا بوو
لە فەیزی قەدیم لوتفی ڕەببانی
بوو بە موجەددید بۆ ئەلفی سانی
خەبیس لە تەییب بەو کریا تەمیز
«قدَّسَ الله سِرَّهُ العزيزعربی»
موحتاج بە ئەلفیت ئەر نەوی عاتی
ئەر عەشەراتیت ئەگەر میئاتی
ئەگەرچی دیجلەی بەغدادی ئیرشاد
«منبعُ الانهارعربی» مەزرەعەی عیباد
مەئوای نیسبەتەین بێ شەینی سیبتەین
غەوس و شاهباز ساحیب جەناحەین
مەرجیعی فتووح پەیدا و نیهانی
بارکای جەلال شێخ جیلانی
«الله ٲرضاهُ بالرِضا المبينعربی
ٲولاهُ الٳله ٳلاهُ، آمينعربی»
فیووزات یەکسەر ئەر زۆرە و ئەر کەم
تەمام لە خدمەت ئەودا دەوێ جەم
لاکین موجەددید نائیبی ئەوە
وەکیلی «ذو رٲیعربی» سائیبی ئەوە
هەرچی کە وتمان جەم بووگە لەوێ
تەسلیم بە سەرکار موجەددید دەوێ
لەسەر هەر شیمە و شێوەیە کە هەی
چار نییە دەشێ بەو تەشەببوس کەی
چونکە وەکیلی ئەوە و نائیبە
لە نائیب غائیب ئەڵبەت خائیبە
با بێینە سێوەر ئەم هەردوو هوما
«رَضِی الله الهادی عنهماعربی»
«نامی» لەم جێدا بۆ وەسڵی ئیسناد
چەن کەس ناو ئەبا لە ئەهلی ئیرشاد
لە «فارووقی»وە واسڵ بوو مەعلووم
بۆ نەجلی ئەرشەد «محمد معصومعربی»
لەوۆ هاتە خوار بۆ تەرویجی دین
دای لە دەروونی خواجە «سيف الدينعربی»
ئەمجار هاتە خوار زۆر بە جوانی
بۆ «نور محمّد اَلبَدَوانیعربی»
لەوەوە گەیشت بە جانی جانان
«حبيب الله مظهر الاحسانعربی»
جا گەیشتە دڵ پیری عەلەوی
«عبدالله غلام علی دِهلَویعربی»
لەوەوە هێنای پایەی عیلم و عەین
«مولانا خالدشخص» شای «ذو الجناحَينعربی»
لە «مولانا»وە خەزانەی ئەمان
تەسلیم بوو بە دەس حەزرەتی عوسمان