٧- خان دمدم

باڤێ دمدم مر، دیا وی چۆ یەکی کورمانج شوو کر، مێرک ژی بر دیا وی. دو کوڕێ وی مێری هەبوون. دیا دمدم دمدم خوەرا بربوو، چۆ مالا وی مێری. وێدەرێ دچوونە دەشتێ - ژ خوەرا دشخولین: هەردو برا دبوون یەک ل دمدم ددان، ل کوڕێ ژنکێ ددان.

رۆژەک، دودو کور ژ خوەرا متالە کر، گۆ: «ئەو دو برانە، وێ رۆژەکێ من بکوژن». ژ وێدەرێ رەڤی، چۆ جهێ ئیران. چۆ نک پادشایێ ئیران - بوو گاڤان: وە کوڕک جندی بوو، وە کوڕک مناسب بوو.

ناڤ دلێ پادشا کەلی، خوونا پادشا لێ کەلی، وە کوڕک مناسب بوو. کوڕک گۆتە پادشێ:

- گاڤانتییا باژارا خوە بدە من.

وێ جارێ ل وێرێ پادشا گۆ:

- ئەز تە دکم گاڤان، پاش ئێڤاران تو بێیی جەم من، دیوانا من.

رۆژەک، دودو سەرڤا بۆری، گۆ:

- وەللە ئەز ناچمە بێژمە ڤێ کوڕکێ دێ دێوار بە ئالیێ رهێل.

شێرەک ل وێ رهێلێدا بوو، وێ جارێ چۆ گۆتە کوڕکێ:

- دەوارێ خوە ب ڤێ رێدا نەڤە!

کوڕک دوور کەت، متالە کر، گۆ: «پا، ئەو چ ب ڤێ رێدا هەیە، گۆ، پادشا گۆتە من- نەڤە؟ «کوڕک دەوارێ خوە زڤراند، بر سەر وێ رێ، کۆ پادشا گۆ «نەچە».

شێرەک ل وێ رهێلێدا هەبوو، دی ژ وێدا هات، کوڕک دیت - گاڤان. ئەو ژی، کولاڤێ وی، کولاڤێ خوە هۆ کرە گەورییا شێرێدا ب دەستێ چەپێ. شێر ملێ وی بڕی، بڕی ب دەڤێ خوە، دە ملێ دمدم بڕی. دمدم ژی شێر کوشت ب شیرێ خوە. هات، ئیدی نەچوو دیوانا پادشا. پادشا گۆ: «یا، چ ل ڤی کوڕکی قۆمییە، نەهات دیڤانا من؟» ڤرێکر دمدم ئینا دیڤانا خوە، گۆ:

- دمدم، ئەو چرا ئەو دو، سێ رۆژە تو نەدهاتی دیڤانا من؟

گۆ: - پادشایێ من، جاخبی، بۆ من دگۆتن خان، نها دڤێژن خانێ قۆپ.

- کوڕێ من، چ تە قۆمییە، وەکی دڤێژن خانێ قۆپ؟

گۆ: - پادشایێ من، ئەو رۆژ وەکی تە گۆ - دەوار نەبە ب وێ رێدا، من بێ خەبەرییا تە کر، من دەوار زڤراند، ئینا سەر ڤێ رێ. وێجار ئەز چوومە نێزیکا رهێلێ بووم. شێرەکێ ژ مێشە دەرکەت، ئەز ژی بەرڤا چۆم، من ب دەستێ چەپێ، دەستێ خوە ب کولاڤەکی کرە گەورییا شێرێڤا - هەتا شێر دەستێ من بڕی. من ژی ب شیرێ خوە، ب دەستێ راستێ شێر کوشت.

پادشا گۆتە وەزیرێ خوە:

- کا سبێ هەڕن زێندن، کا راستە خەبەرا خان، ئان دەرەوە؟

چۆن، گۆ: - راستە، پادشایێ من!

پادشا ژی گۆ:

هەتا وێ رۆژێ دگۆتن خانێ قۆپ، وێ رۆژێ گۆ - خانێ چەنگزێرین، کۆ ئەو خان هند شریندا پادشا، پادشا کچا خوە ل خان مەهەر کر، کر وەزیرێ ملێ راستێ. زەڤایێ وییە. دیا خان مێرێ خوە بەردا، هاتە نک خان، ل ور.

رۆژەک پادشا گۆتە وەزیرێ خوە، گۆ:

- وەرە ئەز و تو بچن دەشتێ، کا دەشتا مە چاوانە؟

چۆن، یل شڤانەک هلبەیین. ل وێرێ نک شڤان روونشتن، رەحەت بوون. خەوا پادشا هات، سەرێ خوە دانی سەر چۆکا زەڤایێ خوە. خەوا پادشا چۆ. شڤان ژ پادشا، وەزیرێ ویرا شیر دۆت، دانی نک پادشا، نک خان. بلوورا خوە دانی سەر دەڤێ کۆتا شیر. چۆ پێ پەزێ خوە شڤان. خان ژی دنێری شکلێ پادشا. دی مێشەک یژ کەپیێ پادشا دەرکەت، یژ ڤر هەتا دەرە هان چۆ. شکێرەک هەبوو، چۆ شکێرێدا داگەڕا. وەختێ ک چۆ، ناڤا بلوورێدا، سەر کۆتا شیرێدا، چۆ ئالیێ دن دەرکەت، هات یژ شکێرێ: چەڤێ خان لێیە، جار دی د بلوورێدا هات چۆ جار دن کەپیێ شای عەجەم.

پادشا هلبەیی، ل ورێ زەڤێ وی گۆتە پادشا:

- خەر بە، ئەو تو چرا هلبەیی؟

گۆ: - زاڤا من، من خەونەک دیت!

گۆ: - پادشا، خەونا تە خێر بی!

گۆ: - من ناڤا خەونا خوە دیت، کۆ ئەز سەر بەحەرەکە سپی، سەر پرا نەهـ ئاقد، ئەز بۆریم، چۆم یل شکێرا هلبەییم. من دەرگە هەی دیت، من دەرێ دەرگەهێ ڤەکر: هەزار - هەزار مخازە هەبوون، ئەز ناڤ وان مخازا گەڕیام. هەمی زێر و زیڤ، دور و جەواهر، چەک و سیلح، جل و لباس...چقا پادشا هەنە ل دونێ، هنگی وێ مخازێدا زێر و زیڤ، دور و جەواهر، چەک و سیلحە، جل و لباس، هەمی ئەشیان هەبوو تێدا.

زەڤا وی خان گۆ: - پادشێ من، مەرڤ ب خەڤنا مرازێ خوە ناکە!

لێ ناڤ دلێ خوە خان گۆ: «من ب چەڤێ خوە دیت». پادشێرا نەگۆت، گۆ: «ئەو بەرا سپی - ئەڤ کۆدا شیرە، ئەو پرا نەهـ ئاقد - ئەو کوندێد بلوورێیە، ئەو مێش - روحێ پادشێیە، شکێر ژی هەمین ئا وایە.»

ڤەگەڕیان، شیرێ خوە خارن، ڤەگەڕیان هاتن مالا خوە.

رۆژەک، دودو سەرڤا بۆری. وەزیرێ زەڤێ وی رابوو هەسپێ خوە سیار بوو چۆ ئەو شکێر، ئەو شکێرا پادشا خەون دیت. شکێر هلوەشاند، دەرگەک لێ ڤەبوو: هەزار - هەزار مخازە بوو. ئەو مخازە هەمی زێر و زیڤ، دور و جەواهر، چەک و سیلح بوو. جار دی رابوو، دەرگەهێ خوە دا سەر، چاوا بوو، جار دی کر شبی بەری. هاتە ل مال، چۆ دیڤانا پادشا، گۆ:

- پادشاعم، ئەز قوربا، ئەو دەشتا کۆ ئەز تو چۆن گەڕیان - ئەو دەر گەلە خرابی دبی: تو وەرە هنگی جهێ چەرمێ گا بدە، ئەز خوەرا ل وێرێ چێکم ئاڤایەک. ئەزێ ل وێرێ چێکم، خرابی نەبی.

شای عەجەم ڤرێکر خەلیفەینا، گۆ:

- زەڤایێ من فلان دەرێ هنگێ چەرمێ گایێ دخازی ژ خوەرا بکە ئاڤایی، دە دنیا پێ ببی تەینایی.

خەلیفەیێ شای عەجەم گۆ:

- ئەم نادن خانا کوردان شوونا چەرمێ، گۆ یژ خوەرا کە ئاڤایی، دێ سبێی یژ مەرا ببە سەرێشایی.

پادشا گۆت، گۆ: - خەلیفەیۆ، سەر مەزنۆ، ئیرۆ زاڤانگێ من یژ من بخازە - ئەزێ راڤم دەشتێ خوە پێرا نیڤی کم.

وە زراڤ کشان مینا موویێ دووڤێد هەسپان. ب گازێ پیڤان، بوو هەزار چل و چاردە گاز. ئاڤیتن، دەشتا خان یەکجار گرت. خان گۆ:

خان چۆ نک دیا خوە، وێجار گۆ:

- ئەمێ دەستوورا پالا بدن.

دییا خان گۆت: - ئەو پالە کۆ بلا بن یل دنیایێ، ئەو کەلها ها کێرا خان نایێ.

گۆ: - دایێ، پا ئەز چ کەم؟

گۆ: - بینە سەرێ هەموو هۆستا ژێکە، باڤێژە مخازایێ تاریدا، بلا کەس نەبینن.

خان سەرێ هۆستان هەمی ژێ کرییە، ئاڤێتە مخازایێ تاریدا. مەحموودێ نەمایی مەزنێ هەموو پالا بوو.

خان ستویێ مەحموودێ نەمایی لێ نەدایە.

جاڤ چۆ پادشێ یرانرا، شا و عەجەمرا: «ئەگەر خانا کوردان باتمیش کرییە پۆشتا دەولەتێیە»، - جاڤ یژ پادشێ چۆیە. پادشا گۆ:

عەسکەرێ گران شا و عەجەمرا جەواندن. خەلیفە گۆتە پادشا:

- سەرعەسکەری بدە من، ئەز بچم سەر خانا کوردان.

سبە کازیڤ (رۆنایی) ڤەدایە،

ناڤ شەڕدا خانا کوردان مەحموودێ نەمایی یژ بیر کرییە، مایشێ وی نە دایە.

مەحموودێ نەمایی کاغەزەک نڤیسییە:

شا و عەجەم ئاڤ لێ بڕییە: سە، کەر، هەسپ ئینا سەر ژێ کرییە: خوونا وان ل جهێ ئاڤێدا بەردایە، ل سەرهنجا تژی بوویە.

شا و عەجەم گۆ: