٤
- میرێن من، تشتێن کۆ ئەم بپەیڤن، ئەم بکن، پرن. مەمدوح سەلیم بەگ دبێژە، ئەم ئێدی زوو ب زوو دەڤ ژ هەڤ بەرنادن...
جەلادەت بەگ، برایێن وی سورەیا و کاموران، مامێ وی خەلیل رامی بەگ، هەڤالێن وی و باڤێ وی مەولانزادە رفعەت، مەمدوح سەلیم، در. مەهمەد شوکری سەگبان، هاجۆ ئاغا و هن کەسێن دن ل باژارێ بچۆک ئێ لوبنانێ جونیێ، ل مالا خەلیل رامی بەگ جڤیانە. جونیە، باژارێ بچۆک ئێ فلە کۆ ل کێلەکا بەیرووتێیە، ئیرۆ مازووبانیا رێبەر و رۆناکبیرێن کوردان دکە. رۆناکبیرێن کورد ل هەڤ جڤیانە و ئەو ئێ ل سەر رەوشا کوردان و وەلاتێ وان بپەیڤن. ل وەلێت هەر تشت تەڤیهەڤ بوویە؛ وەلات ب دەستێن دەولەتێن بسەرکەتی پەرچە بوویە، ژ پەرچێ هەری مەزن کۆ ل ناڤ تخووبێن دەولەتا نۆ، ترکیێ مایە، دوومان بلند دبە. ئەو پەرچە د ناڤ شەواتەکە خەدار دەیە. پەرچێ عیراقێ کەتیە بن دەستێ ئینگلیزان، ئێ ئیرانێ د بن دەستێ فارسان و یێ سووریێ ژی د بن دەستێ فرانسزان دەیە. خەلکێ وەستیایی کۆ د شەر دە ل بەر لنگان چوو، نها، بێقووەت، بێتاقەت و بێهێڤی، هەول ددە دا کۆ رۆژێن کامباخ بقەدینە. تەڤگەر و سەرهلدانێن کوردان ب سەر نەکەتنە. گەلەک رێبەر و رۆناکبیر هاتنە کوشتن، پرانیا یێن مایی ب دەرنە غەریب رەڤیانە. بووم و کوند ل سەر کاڤلێن وەلاتێ کوردان ڤەنشتنە و دخوینن. وەلاتێ کوردان قولپیە سەر گۆر و گۆرستانێ.
د رەوشەکە ئەڤچەند کامباخ و زیز دە، مەرڤ دکارە چ بکە؟
- میرێن من، ئەم دڤێ ژ ڤێ چووینا مالوێران رە ببێژن بەسە! لێ چاوان؟ ژ کەرەما خوە، بلا هەرکەس گۆتن، دیتن و پێشنیارا خوە ببێژە. لێ بەری کۆ ئەم دەست ب گۆتنێ بکن، ئەگەر ب دلێ وە بە، ئەز دخوازم، ئەم ژ بۆ روهێ پاک ئێ ئەمین ئالی بەگ و شەهیدێن مە فاتیهایەکێ بخوینن.
بەلێ، باڤۆ وەفات کربوو. د رۆژەکە گەرم ئا ١٩٢٦ -ئان دە، ل بەخچێ مالا کەکێ من سورەیا، دانەکێ گەرم ئێ ئێڤارێ، باڤۆد خەو رە چووبوو. ئو ئەو هەو ژ خەوێ هشیار بووبوو. چاڤێن کۆ ب هێدیکا هاتبوون گرتن، هەو ڤەبووبوون.
باڤۆ، دایێ، مەزۆ و قودرەت ل بەخچێ، ل کێلەکا بیرێ رۆنشتبوون. مینا هەر جارێ، دایێ پورتاقالێن یەکتا یێن ئیسکەندەریێ دابوون باڤۆ. وی ئەو هێدی هێدی خواربوون و ل سەر مالا مە یا ستەمبۆلێ، بەخچێ، دارێن بەخچێ و بیرا کۆ ل بەخچێ بوو، پەیڤیبوو. ل گۆرا کۆ دایێ دگۆت، بەری کۆ باڤۆ بکەڤە خەوا کوور و بێڤەگەر، وی وەها گۆتبوو؛ «ب خێر، گاڤا ئەم ڤەگەریان، دڤێ ئەم بەخچێ مالێ پاقژ بکن، زێدەهیا دار و بەران ژێکن، بیرێ ژ نۆ ڤە لێکن و ئاڤا وێ پاقژ بکن...» ب دۆ رە باڤۆ د خەو رە چووبوو. مەزۆ و قودرەت دەرکەتبوون و چووبوون گوند و دایێ ژی شالەکێ تەنک ئاڤێتبوو سەر باڤۆ و ڤەگەریابوو هوندر. بیرا بەخچێ، باڤۆ و پورتاقالێن وێ ب تەنێ مابوون...
حەتا کەنگی باڤۆ د خەوا ژینێ دە بوو؟ کەنگی وی گاڤ ئاڤێتبوو ئالیێ دن ئێ خەوێ، یانێ مرنێ؟ ئەو ئێشیابوو؟ وی د خەوا خوە دە چ خەون دیتبوون، د خەونێن داوین دە چ داخواز کربوون؟ مخابن، کەس ب ڤان نزانە، لێ چاخا دایێ، ژ بۆ شیڤا ئێڤارێ چووبوو کۆ باڤۆ هشیار بکە، باڤۆ هشیار نەبووبوو. بێدەنگ و ب کیباریەک کۆ گەلەکی لێ دهات، وی خاتر خوەستبوو و چووبوو.
باڤۆ، ستوونا مال و مالباتا مە، تیمسالا تاریخ و هەبوونا مە، چووبوو. باڤۆ، ئەو ئینسانێ رۆناکبیر، خوەندی و دیتی، خوەدیێ کتابخانا مەزن، نڤیسکارێ زارێن کوردێ، فارسێ و ترکێ، تاریخناس، هۆستەیێ کولیاتا «تاریهـ-ی جەودەت»، هۆستایێ تاریخا میر بەدرخان، چووبوو... باڤۆ ل وەلاتەکێ پر دوور، ل مسرێ چووبوو. سەفتەر، برایێ من ئێ بچۆک، رۆنیا چاڤێن من، ل وەلاتەکێ دوور، ل ئالەمانیایێ چووبوو. ل وەلێت کۆ ئێدی ژ مە ب دوور بوو، ل دیاربەکرێ، گەلەک پێشەوایێن کوردان، دۆست و هەڤالێن باڤۆ و مە، ب دار ڤە بووبوون و چووبوون: مرنێ ب سەر مە دە گرتبوو. گۆتنا باڤۆ راست بوو؛ دەورا فەلەکێ ل سەر مە کین بوو. نە ب تەنێ دەرد و کەسەرێن خوربەت و دەرکەتنێ، لێ مرنێ ژی دەست پێ کربوو و ب گرانە و زۆمپێن خوە دلێ مە یێ بریندار دهنجقاند.
گۆتنەک کۆ باڤۆ هەر دگۆت ل باڤۆ ژی دهات؛ مێرێ چێ ل ناڤێ خوە تێ. مینا هەر کرن، تەڤگەر و گۆتنا وی، مرنا باڤۆ ژی ل هەر ئالی دەنگ دا. دۆست، ناس و نێز گریان و ل شینێ رۆنشتن. دژمن، کرێت و هەسوود ژی کەنیان و رابوون گۆڤەندێ.
ئەز نها چ ببێژم؟ من دڤیا ل سەر باڤۆ، ژین و تەجروبێن وی، پێوەندیا من و وی گەلەک تشت بنڤیساندا. نە نها د ناڤ ڤان رۆپەلێن بیرا قەدەرێ دە، لێ هەیە کۆ د ناڤ رۆمانەکە دن دە کۆ ل دۆرا ژینا باڤۆ بهاتا هووناندن. لێ مینا پر تشتێن دن، من ئەڤ یەکا هانێ ژی نەکر. من نە ئەو وەخت و قووەت، نە ژی ئیمکان و دەستەک هەبوو. من ئێ باڤۆ و ژینا وی ژ کێ رە، چاوان و ل کۆ بنڤیسا؟ لێ ئەگەر من کتابا باڤۆ بنڤیسا، من دزانیبوو، من ئێ چاوان دەست پێ بکرا. دەستپێک ئێ، کێم -زێدە، وەها بوویا؛ باڤۆ، مامۆستایێ ژینا من، هۆستەیێ ریا قەدەرا من. باڤۆ، لاوێ سرگوونێ، کورێ میرێ سرگوونکری، باڤێ زارۆکێن ل سرگوونێ بوویی. باڤۆ، نۆبەدارێ رۆژا یەکەمین ئا ئومرێ من، ستێرکا چرووسی یا زارۆکتیا من. باڤۆ، هەڤالێ خەیالێن من، شریکێ پێنووسا من، سیا رێزێن من، هێزا گاڤێن من، هێڤیا شەڤێن من. باڤۆ، لاوێ ئاسیل، باڤێ سەربلند، دۆستێ زراڤبهیستیار. باڤۆ، باڤێ من...
- ئەم دڤێ ل رێ و ریان بگەرن، وەها نابە، وەها نکارە دەوام بکە، مەمدوح سەلیم بەگ دبێژە و دەست ب ئاخافتنا خوە یا درێژ دکە.
ئاخافتنا وی ل سەر رەوشا تورکیێ و کوردان، سەرهلدانا ١٩٢٥ -ئان ئا کوردان، ئەنجامێن سەرهلدانێ و رەوشا وێ ب خوەیە. مینا کۆ ئەو ل گۆتنا بگەرە و وان هلچینە، ئەو هێدی هێدی، گۆتن ب گۆتن، دپەیڤە. بەرێ کۆ ئەو گۆتنا خوە خەلاس بکە، ب قاسی بیسکەکێ، ئەو رادوەستە و ل هەڤالێن خوە دنهێرە، پاشی دیسان ب پێنووسا دەستێ خوە ل سەر کاخزێ ل بەرێ چەند خێزان دکشینە و گۆتنا خوە تەمام دکە،
- ژ ئاوروپا، عیراق و دەڤەرێن دن گەلەک خەبەر و نامە ژ من رە تێن دا کۆ کورد کراسێ چاڤپاهنیێ ل خوە نەکن، پەردا نزماهیێ نەکشینن سەر خوە، چاڤێن خوە نەگرن، بێدەنگ نەمینن و دەست ب تەڤگەرەکە نۆ بکن... ئێدی گۆتن یا وەیە.
پشتی کۆ مەمدوح بەگ گۆتنا خوە خەلاس دکە، جەلادەت ژ جیهێ خوە رادبە،
- سپاس مەمدوح بەگ، ئەو دبێژە، گۆتنێن تە سەدێ سەد راستن. رۆژ، رۆژا شخول و خەباتێیە.
جیهان ل هێڤیا دەنگێ مەیە، هەرکەس ل بەندا تەڤگەرێیە. قەت نەبە، دڤێ ئەم نیشان بدن کا ئەم کی نە...