٢

دنیا گەرمە، وەخت، وەختا دار و بەر، گول و کولیلکانە. تیرێژێن تاڤا دانێ ئێڤارێ یێن ستەمبۆلێ، ژ پەنجەرا ئۆدا ئۆتێلێ، ب ئووسل، خوە دگهینن هوندر.

جانان، هێدیکا، ژ سەر جیهان رادبە و ب گاڤێن نەرم بەر ب پەنجەرێ دەرە. جەلادەت، د ناڤ جیهان دە درێژبوویی، لێ دنهێرە. رۆژەکە هاڤینێیە. جەلادەت و جانان ل ئۆتێلا ناڤدار ئا ستەمبۆلێ پەرا پالاسێ، د ئۆدەیەکە فرەهـ دە نە. هەما چ بگرە، ئەو هەموو رۆژ ل ئۆدێ، د ناڤ جیهان دە مانە. ب تەنێ، دەستێ سبێ، ئەو دەرکەتنە و ل کۆلانێن تەنگ ئێن پەرا و ل سەر رۆ دو پەرا یا فرەهـ گەریانە. ب تەنێ، بێدەنگ و بێیی قیرەقیرا شێنیان. ب رێبەری و هەڤالتیا سەگ و پسیگێن کۆلانان. ژ ڤێ گەرا سبێ پێ ڤە، ئەو هەر ل ئۆدێ مانە. د ناڤ جیهان دە، تازی، پەرەگەندە، ب کەل و جۆش. بێیی گۆتنێن زێدە.

جەلادەت، کێلیکەکێ، ل جانانێ دنهێرە. پاشێ ئەو خوە درێژی سەر ماسا بچۆک ئا کێلەکا تەختێ رازانێ دکە، شووشا شارابا سپی یا تایبەتی یا پەرا پالاسێ وەردگرە و ژێ چەند دلۆپان بەرا پیانا خوە ددە و وێ ڤەدخوە. تاهمەکە ترشۆکێ ئا خوەش و هێنک دەڤێ وی تژی دکە. تاهم د دەڤ دە، ئەو سەرێ خوە داتینە سەر باهلیفێ و بیسکەکێ چاڤگرتی دمینە. دنیا نها چقاس ساکین و ئارامە! ئەو چقاس خوەشە! مینا کۆ ئەو رۆژێن شەر بەری نها ب سەدان سال بوون. ئەو نها ئەوچەند دوور، ئەوچەند ل پەی مژ و دوومانێ، ل پەی پەردا خەون و خەیالان مانە... دنیا چ ئەجێبە! تاهما ترشۆکێ یا ڤێ شارابێ و یا خوینێ چقاس ژ هەڤ جهێ نە. بیهنا خویدانا ڤێ ئۆدێ و یا کۆزکێن شەر چقاس ژ هەڤ دوورن! لێ مەرڤ ڤان هەموو تشتێن ژ هەڤ پر جهێ، ل گۆرا شەرت و مەرجان، قەبوول دکە و دژی. ب قاسی دنێ، ئینسان ژی ئەجێبە.

جەلادەت دیسان خوە درێژی ماسێ دکە و ئیجار ژ سەرێ جخارەیەکێ کۆ ب پەلەکێ تایبەتی یا فرانسزی «لا پێ» پێچایی یە، دگرە و وێ ب هەستە ڤێدخە. جەلادەت ب دەستێ خوە یێ چەپێ باهلیفا خوە دکشینە بەر دیوێر، پشتا خوە ددیێ و هەم جخارا خوە دکشینە هەم ژی ل جانانێ و تیرێژێن رەنگدایی یێن ل پەی پەنجەرێ دنهێرە. پەلێن جخارێ یێن لا پێ، یانی یێن ئاشتیێ ل ڤان رۆژێن پشتی شەر و قیامەتێ تێن. دگەل کۆ هێلەکانا نەدیاریێ هێ ژی دەرە و تێ، دنیا وەستیایی ئیرۆ ئاش بوویە. دەنگێ تۆپ و تفنگان هاتیە برین، ئۆردی ڤەکشیانە کۆزکێن خوە، دوومانا باروودێ ب ئەسمانان ناکەڤە، خوین مینا لەهیێ ناهەرکە، ئیرۆ ژ شینێن کۆ هێ ژێ دەوام دکن پێ ڤە، دەنگێ نالین و قیرینان هاتیە برین، روهستین کەتیە خەوەکە سڤک. هەرکەس ساکین، بریندار، وەستیایی و ئارام، ل خوە ڤەگەریایە و برینێن دل، بەدەن و روهێ خوە دجەبرینە. جەلادەتێ کۆ ب پەلێ جخارێ یێ لا پێ جخارا پێچایی دکشینە، ل ستەمبۆلێ، مال و مالباتا خوە، یار و دۆستێن خوە، ل ئەڤین و ئەڤیندارێن خوە ڤەگەریایە.

گاڤا ئەو هێ د ناڤ سەقەم و بەرفێن سار و رەفێن گەرم ئێن شەر دە بوو، هێ هنگێ، وێ خەیالا ستەمبۆل، پەرا پالاسا ناڤدار، رۆژ و شەڤێن گەرم و نەرم ئێن پەرا پالاسێ کربوون. هێ هنگێ وی سۆز دابوو خوە، ئەگەر ئەو ساخ و سلامەت ژ شەر، سار، سەرما و پووکا قافقاسێ خەلاس بوویا، وی دێ، چەند رۆژ ل سەر هەڤ، بێیی کۆ دەرکەڤە، تەڤی ئەڤیندارا خوە، ل پەرا پالاسێ دەرباس بکرا. مرنێ، شەرت و مەرجێن کامباخ ئێن شەر سۆز و قەولێن وەها خوەش پێ دابوون داین. وی نها، ب جۆش و داخواز، قەولێ خوە ب جیهـ دانی.

دگەل کۆ پەرا پالاس نها هەرتم تژی بوو و ب تایبەتی سەرۆکێن هێزێن داگیرکەر ئێن ستەمبۆلێ ل ور ب جیهـ بووبوون، وی ئۆدەیەکە خوەشک کۆ بەر ب ئالیێ زەریایی بوو، ژ بۆ سێ رۆژ و شەڤان، ڤەقەتاندبوو، جانان ژی وەرگرتبوو و هاتبوو.

هەرێ، پەرا پالاس... ئەڤ ئاڤاهیا سپەهی کۆ بەرێ من ب سالەکێ هاتبوو دنێ و ژ بۆ رێویێن ئەوروپایێ کۆ ب ئۆریەنت ئێکسپرەسێ دهاتن ستەمبۆلێ ئامادە بووبوو، ناڤەندا رۆژاڤا و رۆژهەلاتێ بوو. هەموو «کۆر دپلۆماتقوعە» وەلاتێن ئەوروپایێ ل ور بوون. پاشا، کوماندار، وەزیر و سادرازامێن وەلاتێ ئۆسمانی ل ور بوون. کارێن دەولەتان و چەرخا فەلەکێ ل ور دگەریا. قەدەرا گەل و ملەتان ل ور دهاتە پێ. خوارن و ڤەخوارنێن هەری خوەش ل ور بوون. مەیێن «مەدۆج سوپەریوۆر، هوشهایمەر، چیانتی» و شامپانیایێن «کۆردۆن ڤەرت، ڤیوڤ کلیکوت» ل ور بوون. موسیکا ئۆسمانی یا یەکتا و بالۆ، دانس و ڤالسێن بێهەمپا یێن ئەوروپێ ل ور بوون. ئاسانسۆرا یەکەمین ئا ب ئەلەکتریک ل ور بوو. بەرگەها خوەشترین ئا بۆغازیچیێ، ب گۆتنا ئەوروپاییان بۆسپۆرێ، ل ور بوو...

هەڤرێ و رێبەرێ من ئێ ئەڤین و ئەڤینداریێ ئۆڤدوس ل دەرەکێ ژی وەها گۆتبوو؛ «مەرڤ گورێن هەڤن...» د وان رۆژێن تاری یێن نێچیرا روهستین دە، ئەز گەلەک جاران ل ڤێ گۆتنێ فکریم. مەرڤ، ب راستی، گورێن هەڤ بوون، مینا گوران دکەتن گەوریا هەڤ و جیهـ ل هەڤ دکرن گۆلا خوینێ. هێ هنگێ، ئەز ل پەرا-یێ، جیهێ گورێن مەزن دفکریم. هەم ژ بۆ قەستا فەلەکێ هەم ژ بۆ فاهمکرنا چەرخا دنێ و شەرێ گوران.

لێ، وێ رۆژا کۆ تو نها ب کورتی بەحس دکی، ئەز ل گۆتنەکە دن ئا ئۆڤدوس دفکریم؛ «ئەڤین ب ژینا شەرڤانەکێ دشبە، ئەو نە کارێ ترسۆکانە.» ژین ب خوە، گەر د شەر دە، گەر د ئاشتی دە، شەر بوو، ژێ رە شەرڤانی دڤیا. ب ترسۆکی و دودلی ژین نەدبوو ژین...

جانان، تازی، ل کێلەکا پەنجەرێ سەکنیە و ل دەڤەر دنهێرە. جەلادەت ژی ل وێ. ئەو وێ ژ کێلەکێ دبینە. جانان هنەکێ دن خوە خوار دکە. شەق و هێتێن وێ یێن سپی و زراڤ هنەکێ دن ڤەدبن. جانان مینا ستوونەکە رۆمی لهەڤهاتی، مینا ئافرۆدیتەکە ژیندار سپەهییە. تیرێژ زەراهیەکە ڤەکری ددن بەدەنا وێ یا جوان. پوورتێن بەدەنێ رەنگین دخوین. پۆرێ وێ ژ مل و ستوو بەر ب ژێر دبە. مەمک، ب گۆتنا سترانێن کوردی، مینا پورتاقالێ، تژی و راکێشیانە. ناڤپشت، خێزەکە خوار دکشینە و حەتا بەر گورمکێ تێ. گورمک، مینا کەڤانەکە ڤەکشیایی، مینا ئیسپاتا گۆتنێن ئۆڤدوس، ب هەموو بەدەویا خوە، ل هێڤیا دەست و تلیانە. گورمک، مینا ناڤەندا جیهانێ، ل ور، ل بەر پەنجەرێیە. ئەوچەند ژ جەلادەت دوور، ئەوچەند ل جەلادەت نێزیک!.. پشتێ کۆ جەلادەت جخارا خوە د خوەلیدانکا ل سەر ماسێ دە ڤەدمرینە، ئەو رادبە و دەرە نک جانانێ. ئەو وێ، بێدەنگ، ژ پاش ڤە، هەمبێز دکە. بۆغازیچێ، یانێ زەریا، ب رەنگێ خوە یێ کەسکەشین ل بەر وانە. ل ملێ دن ئێ بۆغازیچی-یێ، ل ئالیێ ئاناتۆلیێ، وارێن جەلادەت و جانانێ دخوین. ژ کێلەکێ ڤە ژی، سارایا کەڤنارە یا سولتانێن ئۆسمانی تۆپکاپ، ل سەر گر و د ناڤ هێشیناهیەکە بۆش دە، دخویە. ل سەر ئاڤێ، کەشتیەکە درێژ و مەزن، هێدی هێدی، بەر ب ئالیێ ژۆر، زەریا رەش، دەرە. تیرێژ ل سەر ئاڤێ دچرووسکن. دنیا د ناڤ رەنگێن ڤەکری دە، چکڤەکرییە.

ستەمبۆل، ب هەموو خوەشی و بەدەویا خوە، ل بەر لنگێن وانە. ستەمبۆل، باژارێ خوەدیێ عەور و ئەسمانێن شین و ئاڤ و بەهرێن شین؛ باژارێ خوەدیێ مزگەفت، دێر و سیناگۆگێن بەدەو و رەنگین ئێن هەری خوەش؛ خوەدیێ زمان، ئۆل و چاندێن دەولەمەند و جهێ؛ خوەدیێ کەلەهـ، برج و سوورێن بلند، درێژ و بێداوین؛ خوەدیێ قەسر و قۆناغ، سارای و کۆشکێن مەدەنیەتێن جهێ؛ خوەدیێ کوچە و کۆلانێن تەنگ، منارێن بلند، سووک و بازارێن گەماری، خان و هەمامێن تاری؛ خوەدیێ چایخانە و مەیخانێن گەرم، ئەسرار و هەشیشخانێن دوومانتژی؛ خوەدیێ مال و کەرخانێن کوفکی، مەدرەسە و کتابخانێن زیڤهێلی و نەقشاندی؛ خوەدیێ تاڤا گەرم، تیرێژێن سۆر، هەیڤا رۆن و ستێرکێن چرووسی... جەلادەت ل ستەمبۆلێ دنهێرە.

- جانان، مۆن شێری، ل ستەمبۆلێ بنهێرە، جەلادەت دبێژە، بێیی کۆ خوە بلڤینە و دەستێن خوە ژی بکشینە. ل ئیسپاتا ژینێ بنهێرە. د ناڤ سینگا شەر دە، ئەز هەر ل ڤی باژارێ کۆ گەلەکێ ب من و قەدەرا من دشبە، کۆ هوویەتا وێ ژی ب هوویەتا من دمینە، دفکریم. ئەز وەلێ باوەر بووم کۆ من ئەو دناسی، من هەر ئالی، تشت و ملێ وێ کەشف کربوون. لێ ئەز دبینم کۆ ئەز هێ ژی وێ ناس ناکم، من هێ ژی ئەو باش کەشف نەکریە. من، پشتی شەر، هین چێتر فاهم کر کۆ ئەز نکارم بێیی ستەمبۆلێ بژیم.

ئەڤ نە مومکنە. ستەمبۆل باژارێ منە، قەدەرا منە، ئەزم...