پەندەکانی پێشونیان
لە کتێبی:
دیوانی پیرەمێرد
بەرهەمی:
پیرەمێرد (1867-1950)
4 خولەک
1207 بینین
پیاوی حەرامخۆر وەک کەڵەشێرە
لایەک بانگ ئەدا و بە چینەش فێرە
پیاوی تەماعکار هەر ئەڵێ: بیدە
کەر بە جۆ بمرێ ئەوسا شەهیدە
***
سوحبەتی نادان تاڵ ڕابواردنە
لە دوای کەر ڕۆین تەرس بۆن کردنە
مەیەڵن نەفام دەنگی دەربێنێ
سەگی هەڵەوەڕ دزتان بۆ دێنێ
***
ئەمڕۆ بەکەڵکە تۆ بە دۆست دەرچی
پاش لێزمەو باران کەپەنگ بۆچی
شێخ ئەڵێ: ئاگام لە عەرش و قورشە
کێت دیوە بە دۆی خۆی بڵێ ترشە؟
***
کە من بە ڕەنجی شانی خۆم بژیم
سەری سەرداران بە ڕیشی زەعیم
لە زاڵم چاکە ناوەشێتەوە
گیا لەسەر بنجی خۆی ئەڕوێتەوە
***
بە سوێندی درۆ خۆم ناخەمە داو
تاریکە شەو و گەڵاڵی لە ناو
گرێی دەست بۆ دان مەهێڵەرەوە
شەڕ بەشی ئاشتی تیا بێڵەرەوە
***
زۆردار کە زانی مسکین بێهێزە
پێی ئەڵێ: سەگباب، گاڵت - وەگوێزە!
من پڵاوخۆرم بە دۆ تێر نابم
من ئەسپسوارم بە کەر فێر نابم
***
قەت توخنی پیاوی سەرچەوت مەکەوە
بە دەست قەرز بدە و بە پێ دووی - کەوە
دووگوێ و زبانێک دراوە بە تۆ
دوو ببیە و یەکێک بڵێ لەسەرخۆ
***
ئاگری درۆزن ساتێک ئەگڕێ
بەڕە هەر لە لای تەنکی ئەدڕێ
لە پردی نامەرد مەپەڕەرەوە
جەردە ڕووتت کا با لەو بەرەوە
***
دوژمنی ناوخۆ ڕەگ دەردەکێشێ
دار پوازی لە خۆی نەبێ ناقڵیشێ
لە هەموو هەورێک باران نابارێ
ڕاز کەوتە زارێ، ڕاست کەوتە شارێ
***
وا دامەنیشە تەمەڵ و بەتاڵ
تا نەگری مەمک نادەن بە مناڵ
مادام کە خۆتان خستە کایەوە
نیوەشەڕ، شەڕە، چی تیا مایەوە؟
***
تف لە بەری دەست، قوەت لە یەزدان
گوڕ ببەستنەوە باز دەن بە ئاسان
خۆ هەڵدەنە سەر بەرانی سپی
کاتێکتان زانی پێتان تێ چەسپی
***
خەڵکە من بۆ خوا وا پێتان ئەڵێم
ئەمە وەسیەتە وا من لەسەر ڕێم
ئەگەر ئەمجارە لێک بپسێنەوە
ئیتر تا دەمرن ناحەسێنەوە
***
تا لەبەینا بێ ئەم شەڕەجوێنە
ئاخری ئەبێتە چڵکاوی سوێنە
شەڕ بێ و نیوەشەڕ هاتنە کایەوە
نیوەشەڕ، شەڕە، چی تیا مایەوە؟
***
دێی فرە کوێخا مسکین هەلناگرێ
تڕەکەڵەکێ دیارە سەر ناگرێ
کە هات سیاسەت کەوتە ناو ژنان
ئەبێ دەس بکەین بە قوڕەڕەش پێوان
***
زۆر گوڕتان بەست و بازێکتان نەدا
بۆیە باوەڕتان پێ ناکەین بە خوا
هەرچەندە هەڕۆ خۆشتان تێی دەگەن
وەرن یا هەڕۆ یا مەڕۆی لێ بکەن
***
وەک شێری بێشە گەرد و خۆڵ دەکەین
کەچی لە دەنگی دەهۆڵ سڵ دەکەین
هاکا هەڵپچڕا ئەم گیر و بەندە
هەر کەسە عەقڵی خۆی لا پەسەندە
***
ڕا مەکە لە دوای کاری پڕوپووچ
هەڵ ئەخلیسکێی لەپڕ لنگەوقووچ
ئەوەی بە چاکەی خۆی خۆشیان ئەوێ
دەستگیری زۆرە ئەگەر بشکەوێ
***
ئەوەی ئەخوێنێ و ئەیهێنێتە کار
ئەبێ بە چرا بۆ ڕووناکی شار
هەندێکی واش هەن چراوەکوژێنن
جووتە ئەهاون کاسە ئەڕژێنن
***
بەرچاو و پیڵاو هەردووکیان تەنگ بێ
ئەبێ پێی دڵ و پێی ڕۆین لەنگ بێ
ناوەجاخ بێنە بیخەرە سەر کار
لە پێشدا برای خۆی ئەدا لە دار
***
گوێی ڕاستت سووک بێ بۆ چاکە بیستن
گوێی چەپت کەڕ بێ لە فیت هەڵبەستن
قسەی چاک زەحمەت ئەگاتە جێی خۆی
واتەی بەد زۆر کەس پۆستەچییە بۆی
***
پاشەکەوتی جۆ بە کەم مەژمێرە
خواردنی چوارپێ و دووپێیە لێرە
دووپێ بە چوارپێ ئەڵێ ڕوو بەڕوو
نوخشە بێ لە تۆ نوخشەمان دەرچوو
***
چوارپێ لە دووپێی بەدخوو چاکترە
بە جۆ هەڵدەکا و دڵی پاکترە
یەکێ بە درۆ، یەکێ چاوەڕاو
یەکێ بە ئاغام پاشام هاتە ناو
***
مادەم دنیایە و ئەمانەی تیایە
پیاوی دنیایی لە برەودایە
کە قەلەڕەشمان ڕێنیشاندەر بێ
ئەبێ گەورەمان هەر دەربەدەر بێ
***
ئەمە دوو جارە ئەکەوینە چاڵ
زەرەر دەبینین بە ماڵ و مناڵ
هێشتا پیاوی چاک لێک ناکەینەوە
گرەو لە پیاوی بەد نابەینەوە
***
باوەژن چەپۆک نەدا لە هەتیو
هەرگیز فێر نابێ ڕێی ئەم دیو ئەو دیو
موور تا نەیتاشی نابێت بە تەختە
بێ تەجروبە خام نابێ بە پوختە
***
خۆی پێوا وتی: باڵا شەش گەزم
سەیرم کەن ئەزم وا هەڵدەبەزم
کە هاژەی تەرزەی لەپڕ هاتە گوێ
بۆ کون ئەگەڕا کە خۆی تێکوتێ