دلبەرێ سەردارێ خووبان، ئەز نزام ئاگەهـ هەیە
لە کتێبی:
دیوانی مەلای جزیری
بەرهەمی:
مەلای جزیری (1570-1640)
6 خولەک
617 بینین
دلبەرێ سەردارێ خووبان، ئەز نزام ئاگەهـ هەیە
عارفە ب حالێ قولووبان، عالمە ب حالێ مەیە
عالمە ب داغێن فوئادان، گەزمەیێن وان نوون و صادعەرەبیان
چوونە دل حەتتا ب ڕادان، یەنگییێ ڕەش گۆشەیە
گەزمەیێن وان صادعەرەبی و نوونان، ئاوڕێن ئەسوەد عویوونان
ڕادکن ئەو قەتل و خوونان، من دییە و دل شەهدەیە
لازمە ل سولتان و میران، پورسکرن ل حالێ ئەسیران
ئەم کرین ئامانجێ تیران، سوختەیێن دەرماندەیە
هێژ نزانم میر د بیرین، زانت ئەم سی سال ئەسیرین
چەهڤەنێر پوڕسەک ئەمیرین، لەو ب ڕەحم و شەفقەیە
پوڕ دبێم شەفقە ل بالە، عارف و ساحب کەمالە
جارنان بێینە خەیالە، پورس بکت چ لێ هەیە
شەفقە کت جارجار نهینی، توولەیێ ئاستان ڤەخوینی
دا ڤەکم داغان ببینی، نار و پێت و شوعلەیە
دا بزانت پێت و نارم، کوشتییێ جوهتێ خومارم
موحبەتێ سوهتم بووارم، لازم ئەو زانت وەیە
عالمە ب دەرد و برینێ، ما دەما دیدار و دینێ
خەف دبت ڕەمزا ئەڤینێ، ڤێ بزان بێ شوبهەیە
هەر دەما دلبەر دیار بت، جان و دل تێک تارومار بت
دێ چ ڕەنگ موحبەت ستار بت، خەفکرن بێ فەیدەیە
هەر دەما مەحبووب زوهوور بت، زێدە مەزهەر بێ قوسوور بت
دێ تەجەللایەک ل توور بت، بەرقێ لامع جەزبەیە
جەزبەیێ دل ژ ووجوود بر، خەف ژ بەر عەینێ حەسوود بر
من ب محرابێ سوجوود بر، لێ حەجەر نیشانەیە
سەجدەیا بەر نوون و دالان، من تەوافا زولف و خالان
ئەو بەسە ژ ساحب جەمالان، دا بچین لێ عومرەیە
ئێ یەکی سادق حەبینی، بێ حجاب گەر ئەو ببینی
ما ل هشیاری دمینی، سەرخوەشێ بێ بادەیە
عشقە توغرایا نهینی، هەر دەما مەحبووب دبینی
دێ ب دل لازم بخوینی، ئەڤ چ ئسم و نوسخەیە؟
لامعا وێ حوسن و نوورێ، گەر چ تێ دل شوبهی توورێ
باتنە نایێ زوهوورێ، لێ حجاب و پەردەیە
عارفن مەعنا شناسن، ئەو ب سەد سوورەت لباسن
غەیرێ مەحبووب وان نەناسن، خەف ژ وان زانی مەیە
ئێ ل من یەنگی کشاندی، سەد خەدەنگ ڤێڕا ڕەشاندی
دل ژ دەربێ هەررشاندی، ئەز کری ئەختەرمەیە
لازم ئەو زانت ب حالی، دلبەر و یارێ مووالی
گەزمەیێن قەوسێ هلالی، دەرب ل نیڤا سینەیە
هێژ دبێم مەحبووب نزانی، من ئەوە ڕووحێ کیانی
پورس نەکر بیرا خوە نانی، ئەڤ چڕا پەرکەندەیە؟
پورس نەکر شاهێ جەهانی، یووسفێ دەور و زەمانی
ئەڤ چ خاکە ل ئاستانی، بەل ئەسیرەک ژێن مەیە
بوومە خاک ئەز لەو ژ ڕێڤە، دا دەما یار بێ ژ وێڤە
دامەنێ بگرم ژ پێڤە، چەندەکێ من جەهدەیە
چەندەکێ تاقەت ددێرم، بم غوبار بەدرێ ڤەشێرم
گەر ژ چەهڤان ئەز بوێرم، من زەنەخدان تەلبەیە
دا بنووشم مەی ژ لێڤێ، ماوەرا ڕەیحان و سێڤێ
لوئلوئێن شەککەر د نێڤێ، ئابێ حەیوان چەشمەیە
چەشمەیا ئاڤا حەیاتێ، شەربەتا قەند و نەباتێ
من ل داغان ئەو مفا تێ، جان ژ بۆ شوکرانەیە
لەو وەکوو سەودا و دینم، هەر دەما دێمی دبینم
دین دبم حەیران دمینم، موشتەری یا زوهرەیە؟
شەمس د نێڤ بورجا شەرەف دا، سەد کەواکب چار تەرەف دا
موشتەری هاتی ب ڕەف دا، ئستوا چوو قبلەیە
ئافتابێ د ئستوائێ، ئەز ژ بەر زەرب و جەفایێ
جانفدا تێمە لقایێ، شوبهەتی پەروانەیە
من تویی مەقسوود ژ ژینێ، من ژ بەر مەوجا ئەڤینێ
سەد دکەم دیدار و دینێ، مەزهەرە بەس زێدەیە
روهنییا چەهڤێن نەبینان، مورشدێ مەجزووب و دینان
داروویێ دەرد و برینان، من تەلەب دینا تەیە
بینە پێ نازک موبارەک، دەینە سەر چەهڤێن م بارەک
من جورووح خوەش بن ب جارەک، ڕوهن ببن پێ دیدەیە
بین کەفا نازک ژ نوورێ، تللییێن جاما تەهوورێ
بهن ژ ماوەرد و بخوورێ، من زیارەت تەوقەیە
دا ل سەر چەهڤان بمالم، بولبولێ وەردێن ب خالم
جارەکێ رەحمێ کە زالم، شەفقە خۆ حەققێ وەیە
ئەر نەکی رەحمێ تو میرۆ، دێ چ بت حالێ مە ئیرۆ
قەت نە جارەک بێی ئەسیرۆ، گرتییێ سی سالەیە
شوونجهێ پەیکان و نەسلێ، ژ تللییێن یاقووت و فەسلێ
ئەر نەکی دەرمان ب وەسلێ، ژ دەرب و تیر و گەزمەیە
گەزمەیێن یارێ کو باڤێ، نە ژ مەی و قەند و گولاڤێ
بێت دەوا کت وان د گاڤێ، ما حەیاتەک لێ هەیە؟
نە تنێ قەند و نەباتی، مەزهەرێ ڕووح و حەیاتی
هەم بوت و عوززا و لاتی، لەو مە دل بوتخانەیە
خوندێ لاتێ ئازەری تو، بێ چ شیرین دلبەری تو
هەر جهێ لێ بێوەری تو، بێ خلاف ئەو کەعبەیە!
ما دبت بێ حەق خلافێ، سەر دەتێ ما ڤێ نسافێ
ئەر بکی بێمە تەوافێ، من ب ئەسوەد سەجدەیە
دا زیارەت کم نشانی، بەر زوحەل بێتن قرانی
توولەیم سەر ل ئاستانی، چەهڤەنێرێ مووچەیە
ما ب زەهرێ شەککەرینی، مووچە دی دا خەف بخوینی
دا ڕەقیب مەلعوون نەبینی، پوڕ «عليه اللعنهعەرەبی»یە
گەر ببەخشی دل مورادێ، ژ وێ حەیات و خەمر و بادێ
دێ بکم گللەهـ و دادێ، داد مە دیسا بەر تەیە
گوهـ بدە بەر گلهـ و دادان، حاکمێ شەهر و بیلادان
دێ تو داخواز و مورادان، دی کەسێ بێچارەیە
دێ تو دیسا شەفقەتێ کی، ب ئەو نشانا جەبهەتێ کی
مە ژ حەریمێن خدمەتێ کی، مەحرەمێن بێ پەردەیە
بێ نشانێن مە نشان کی، ماهـ و خورشیدێ قران کی
بەندە کەلبێ ئاستان کی، دوور نەکی خوەش توولەیە
دا دەما سوحبەت ب جووش بی، جام ب خوە ژ لەعلان بنووش بی
مە ژ حەبیب سەد دەنگ سورووش بی، دینبەر و پوڕ عشوەیە
شەربەتا وێ جام و تاسێ، یار کو تێ بێت ئنعکاسێ
بێت مە ژی فەیزەک ژ کاسێ، ئابێ حەیوان ئەو ب خوەیە
ئێ ژ ڤێ زەرفێ ڤەخواری، خوەندی ئەو خەتتێ غوباری
مەستییا چەهڤێن خوماری، قەنج دبێ ئەو زێدەیە
من ل دل تیرەک موغل دی، تێک ژ بەر خوونێ قزل دی
لێ دبێم دەردێ کو دل دی، هێژ ژ چەهڤێن شەهلەیە
ڕوهنیا چەهڤێن مەلاناسناوی ئەدەبییی، خالقێ حوسنا تە دایی
حوب تنێ دا من گەدایی، حوسن و حوب یەک چەشنەیە
دیتییە نوورا یەقەق مە، سەد نەسەق لەو تێن سەبەق مە
پوڕ نە بی ئەرزان ل حەق مە، لێ مەلاناسناوی ئەدەبی خوەش بەندەیە