موحبەتێ محنەت د زۆرن، حوب دبێم بێ شەک بەلایە
لە کتێبی:
دیوانی مەلای جزیری
بەرهەمی:
مەلای جزیری (1570-1640)
7 خولەک
936 بینین
موحبەتێ محنەت د زۆرن، حوب دبێم بێ شەک بەلایە
عومر و ژی خوەش پێ دبۆرن، سۆتن و دەرد و جەفایە
سۆتن و دەردێ ئەڤینێ، عللەتێ داغ و برینێ
خوەش دبن ما ئەو ب دینێ؟ شەربەتا لێڤان مفایە!
هەر دلێ سوهتی ب ئولفێ، یار نە دەرمان کت ب زولفێ
تا ئەبەد ئەو بەندێ قولفێ، عشق دەردەک بێ دەوایە
عشق دەردەک بێ تەبیبە، لێ موفا وەسلا حەبیبە
کوشتمە جەورا ڕەقیبە، پوڕ لەعینێ ڕووسیایە
داغ و کەی من لێ هەزارن، گول د دەست شەوکێن ب خارن
سوڕپەری دێو وێ ل کنارن، ئەهرمەن خاتەم ڕەڤایە
تەبع دێوان دەست گەهشتێ، حوور و ولدانێن بهشتێ
عاشقێ دلبەندێ قشتێ، جان بدت یەکجار ڕەوایە
محنەت و جەورا حەبیبی، قەهر و ئازارا ڕەقیبی
حەق تنێ دا من غەریبی، لێ شوکور باخۆی وە دایە
ڕوهنییا وێ شەوق و تاڤێ، شەربەتا قەند و گولاڤێ
کەس نەهن مەحرووم ژ ناڤێ، لێ تنێ بۆ من غەلایە
بێ نەسیب من دی ژ جامێ، دوور دوور مەحرووم ژ ڕامێ
گرتییێ وێ قەید و دامێ، ئەڤ غەریبێ جانفدایە
دوورەدەستم بێ نەسیبم، دلبەرم خانم حەبیبم
پوڕ ژ دینا تەی غەریبم، رووح و راحەت من لقایە
پوڕ مولازم تێم لقایێ، مامە حەتتا مولتەقایێ
من ڕحێ شیرین ددایێ، هودهود ئەر مزگین بدایە
هودهودێ رزوانێ غەیبێ، سەد خەبەر شیرین ژ جەیبێ
دا دلێ من موردە حەی بێ، گوهـ ل ڕێ من وەک سەبایە
چەهڤەنێرم گوهـ ل ڕێمە، لێ سەبا ڕوو دایە پێ مە
عەرزحالا موحبەتێ مە، بەندەیەک سادق مەلایە
جانفدایێ من د ڕێ دا، فورقەتێ دەربەک وە لێ دا
قالبەک بێ ڕووحە وێ دا، کوشت دبێم بێ من ڕەوایە
دەم ب دەم ئەو چەهڤەنێرە، بێتە نیشانەک مە ژێڕە
دا ببت ئەو زندە ڤێڕە، یارێ سادق بێ بوهایە
عاشقێن سادق د کێمن، یار دبێ: سەد جان فدێ من
زانم ئەو ناژیتە بێ من، عاشق و پوڕ موبتەلایە
عالمین ئەم ڤێ دزانین، جسمە ئەو، ئەم ڕووح و جانین
قەت ژ هەڤ باتن خویانین، گەر چ زاهر ئەو جودایە
هودهودێ وێ ڕەمز و ڕازێ، با بوو ئەو چوو گوفت و سازێ
قسسە بر بەحسا مەجازێ، قاسدێ خوەش تەبع بایە
با دەمێ وەقتێ مەجال دا، چوو کو ئەو یارە بپالدا
قسسەیا حالی ب حال دا، گوهـ ددێرت یارێ بایە
موحبەتا مەحبووب و لاتان، پوڕ ڤەکر زیوەر سفاتان
دایە قەلب و ڕووح و زاتان، ڕۆژ د مرئاتێ خویایە
موحبەتا سووری دو قسمە، قوفل و مفتاح و تلسمە
هن ژ ڕووحن هن ژ جسمە، نار و نوورە هن هەوایە
حوببێ جسمانی دو ڕۆژن، گەر چ دل پوڕ پێ دسۆژن
خەف جەگەر پەیکان د نۆژن، مسلێ نەقشێ بێ بەقایە
گول حەتا سوهرن ب تێ ڤە، بێن تەبەسسوم پێڤە پێڤە
بولبولێ سەرخوەش د نێڤە، نەغمە و نال و نەوایە
هەر چ جلوا بوو ژ ناڤێ، نوو گولەک دی گرت خوناڤێ
وی ژ دل چوو موحبەتا ڤێ، ئەو ب یا دی ڕا تەبایە
هەر کەسێ موحبەت ژ ڕووحە، موبتەلای نوورا سوبووحە
وی د دل دا سەد جورووحە، جەزبە و لەرزین و تایە
هەردو ڕووح یەک نوورێ تاڤن، چەرخەک و دو ستێر ل ناڤن
هەردو دانە مورغ و داڤن، ئسمێ حەی دام لێ ڤەدایە
نوورە پوڕ نادر ووجوودە، گەر چ ئەووەل نار و دوودە
بەرقێ لامع دێ ل کوو دە؟ حوب د قەلبان کیمیایە
عارفێ جەوهەرشناسی، ئێ ب ڤی وەسف و لباسی
دێ قەدر بهتر بناسی، مەقعەدێ سدقێ جەزایە
دوور نەکی دا وی ژ دەرێ خوە، وەرنەگێری وی ژ بەرێ خوە
بۆرییە ئەو د سەرێ خوە، سەر د ناڤا ڕێ نهایە
ما دبت ئەو دوورەدەست بت، وێ ژ فنجانا تە مەست بت
جام ژ شەهکاسێ ب دەست بت، ئەبتەران ئەو مەی دەوایە
یار پوڕ حوسنەک ل بال بوو، دلبەرەک غایەت جەمال بوو
ئەو ژ حال ئاگەهـ ب حال بوو، شوبهی وێ شەفقە و عەتایە
مەهدەرا وێ خێرخوازێ، نوکتەیەک وێ ڕەمز و ڕازێ
وێ ب دل سەح کر ژ سازێ، موغنی و قانوون و نایە
یووسفێ دەورێ زەمانی، گۆ نەسیم: هان ڤی نشانی
لێ ژ بۆ نەکهێ دەهانی، نەخوەشان ئەو لێ شفایە
ماوەرا بەلگێن گولێ بوو، بهن و بوویا کاکولێ بوو
داروویێ قەلبێ مەلێناسناوی ئەدەبی بوو، لەو ب چەهڤێن من جەلایە
با نەسیم دێ چی لەزینی، ساغ و سالم ما تو بینی
ڤی کومەیدی لێ گەهینی، دا سوار بت لێ پەیایە
غەفلەتێ بایێ نەسیم هات، خەف ژ بال یارێ کەریم هات
پوڕ ب ئحسانەک عەزیم هات، قاسدێ شاهێ گەدایە
دل نەفەس دیسا ب بەر هات، لەو حەکیم لوقمان ب سەر هات
نافعێ دەردێ جەگەر هات، تالعێ کەوکەب نومایە
من کو ئەو نیشان گهەشتێ، ئەڤ دلێ سەد داغێ ڕەش تێ
زەررەیەک خوەش لێ نەهەشت تێ، ئسمێ ئەعزەم پێ گەهایە
چوومە سەر پشتا کومەیدی، من ژێ پوڕ ئەو ژان و کەی دی
بەحر و بەڕ مە ل بەر خوە تەی دی، دەشت و چۆل و کەربەلایە
مە و نەسیم خوەش پەنجە تێکڕا، وێ دچین وەک تەیر ڤێکڕا
بەحسێ زولفا یارێ پێکڕا، بۆرێ عشقێ پوڕ فڕایە
گونبەدا نوورین خویا بوو، سپێدەیا سادق نوما بوو
یەک ب یەک شەوقێ ڤەدا بوو، قەسر و ئەیوان و سەرایە
قومری و بولبول دخوینن، لێ عەجەب ئەو خوەش دمینن
هەر سەحەر مەحبووب دبینن، عەندەلیب ڤێڕا تەبایە
بوغچەیا سۆرگول د گەش تێ، چیچەک و رەیحانێ ڕەش تێ
دلبەرێ سەیران و گەشت تێ، سونبولان تا تا سەمایە
سەبزەیان شەبنەم گولاڤ لێ، سۆر عەقیقان دوڕ خوناڤ لێ
دلبەران سەیران و ڕاڤ لێ، عەرعەران سیتاب دایە
بووم شەریف ئەز ب ئاستانێ، شاهدێن وێ گولستانێ
ساقییان جام جام ددانێ، کەوکەبان سەیوان ڤەدایە
چەندەکی چەمەن حەرەم بوو، لێ مەدام وەک سوبحدەم بوو
من بهشت باغێ ئرەم بوو، لێ سەبا گۆ من سەبایە
سەف ب سەف ولدان پەری بوون، بەندێ زولفا عەنبەری بوون
تێک ل دێمی موشتەری بوون، ڕەقس و گۆڤەند و سەفایە
پوڕ عومر من چوو ب سەختی، لێ شوکورخوازم ژ بەختی
زوهرەیەک بوو ئەو ل تەختی، بەلکوو بێم «شمس الضحیعەرەبی»یە
پەردەیا خەلوێ کو هلدا، یەنگییەک من دی د مل دا
گەزمەیا ژەهرێ ل دل دا، قەت نەگۆ قەتل و خەتایە
هادری چووم سەجدە ژێڕا، لێ نیەت ئحرام نە ڤێڕا
عاشقێ ئەڤ گەزمە تێڕا، هەر چ تاعەت کت ڕەوایە
چووم زیارەت پێ و دەستی، لێ نەهشت ئەووەل ب قەستی
دا بسۆژت ڕووح و هەستی، عاشقان سۆتن جەزایە
شەربەتا وەسلا خوە نادەت، یار هەنن عاشق جەزا دەت
دلبەران ئەڤ ڕەنگە عادەت، مەهڕووان کەمتر وەفایە
پیشە مەحبووب غەنج و نازە، وەسفەتێ عاشق نیازە
یار ل بەر زازان ئجازە، شەربەتا شیرین مفایە
چووم تەوافا پێ و دەستان، شوبهەتی سەکران و مەستان
ئەهلێ حال و خووب پەرەستان، وان ژ عومر ئەڤ موددەعایە
تللییێن نازک شەمالین، من ل سەر چەهڤێن خوە مالین
تالبێ وەردێن ب خالین، دل د ڤێ فکرێ تەبایە
چوو عومر مە د ڤێ خەیالێ، ما شەڤەک عیدان د سالێ
بێم زیارەت زولف و خالێ، ڕۆژ و شەڤ من ئەڤ دوعایە
چەرخ دترسم کت شتابێ، زوو ئەجەل پێ دت رکابێ
جان برت مە د ڤێ عەزابێ، ئەڤ سیاهـ ڕەنگ ئەژدەهایە
چەندەکی سادق جەما بن، ئەر ببێژی جانفدا بن
وەک مەلێناسناوی ئەدەبی لازم تو نابن، وی ژ دل جانێ خوە دایە