٤

- تو بژی مەزۆ!.. ل لوبنانێ، ل مالا خەلیل رامێ بەگ ئیرۆ کێف هەیە. نامەیەکێ ژ ستەمبۆلێ، ژ مەزیەتێ هاتیە. وێ نامەیەکە چار رۆپەلی نڤسیە و ب دۆستەکێ مالباتێ رە، ژ کەکێن خوە رە شاندیە. نامە د ناڤبەرا وان دە نارن و نایێن. جەلادەت و کاموران بەگ، هەروەها خەلیل رامی و سورەیا بەگ، گەلەکی بالا خوە ددنێ کۆ زرارەکێ ب خزم و مەریێن مالباتێ یێن ستەمبۆلێ نەیێ. مالباتا کۆ د بن چاڤنێریا رەژیمێ دەیە، ب تو ئاوایی، پێوەندی ب ئەندامێن مالباتێ یێن دەرڤەیی وەلێت رە داناینە. لێ ئەڤ نامە کۆ ژ جەلادەت و کاموران بەگان رە هاتیە نڤیسین، ب جارەکێ، ژ نشکا ڤە، گهیشتە وان، - مینا پێریەکێ، مینا مەلایکا حەز و پارازیێ.

- ئەڤ رێزێن مەزۆ، ژ بۆ روهێ من ئێ بەدبین، بوون دەرمانێ هەری باش، کاموران بەگ رۆپەلان بیهن دکە و دبێژە. تو هەر بژی مەزۆ!

ناما مەزیەتێ، چار رۆپەلێن مەزن، ب ترکی، ب تیپێن پر بچۆک لێ پر خوەش کۆ مینا ژ دەستێ هەتادەکێ دەرکەتیە، تژی خەبەرن؛ سحەتا یادێ باشە، لێ ئەو پر بێریا جەلادەت و کاموران دکە و ناڤێ سەفتەر هەرتم ل سەر لێڤێن وێ نە. برایێن وان تەوفیق و حیکمەت باشن. هەردو ژێ ل بەر دەریێ دەولەتێ، د جیهێن بلند دە، دخەبتن. مینا گەلەک کەسێن دن ئێن مالباتێ، ژ ترسان تو دەنگ ژ وان دەرناکەڤە. رەژیما نۆ یا ترکیێ پاشناڤەکە نۆ ل مالباتێ کریە، «چنار». پسمامێ وان واسف بەگ بوویە «موشاویرێ» سەرۆکێ کۆمارێ مستەفا کەمال و مستەفا کەمال ئەو کریە وەزیرێ پەروەردەییێ. ل گۆرا واسف بەگ، مستەفا کەمال ب خوە ئەڤ پاشناڤ دایە مالباتێ و گۆتیە، «Bedirhanpaşazade ailesi bir çınar gibi tarhi ve güçlüdür. çınar ismi onlara yakışır» زۆرداریا ل سەر کوردان رۆژ ب رۆژ زێدەتر دبە. هەر تشتێ کوردێ قەدەخە دبە. هەرکەسێ کۆ ب کوردی بپەیڤە، تێ گرتن و ژێ جەزا تێ برین. کورد، عەشیرێن کوردان ژ وەلاتێ خوە، بەر ب ئالیێ ئاناتۆلیێ، نەفی دبن. ترس و بێدەنگیێ ئەسمانێن ترکیێ ڤەگرتنە. هەرچی ستەمبۆل، باژارێ هەزکرییە، بێدەنگە. «ئەقەلیەتێن ستەمبۆلێ» ئەرمەن، رووم، ئەوروپایی د ناڤ ترسەکە مەزن دە نە. روومێن ستەمبۆلێ، ژ ترسان، بار دکن و کۆچێ یەونانستانێ دکن. لێ بەلێ، ستەمبۆل هێ ژی خوەشە، هێ ژی د شەڤێن سایی دە دچرووسە، هێ ژی د هەر دەمسالێ دە خوە ب رەنگەکێ نۆ دخەملینە، هێ ژی بۆسپۆر، یانێ بۆغازیچی، ب ئاورێ نازەنینان، ب هێدیکا خوە دلڤینە و دهەرکە. ئەگەر ئەو بەحسا کادکۆیێ بکە، دڤێ ئەو ببێژە کۆ خەلکێ نۆ ژ ئاناتۆلیێ و ژ تراکیایێ تێن و ل ور جیوار دبن. ئەو کادکۆیا کەڤن ئا رەنگین و نەرم کۆ وارێ مەرڤێن رەنگین و نەرم بوو، دگوهەرە. ترکیەکی ئەجێب کۆ وان تو جاری نەبهیستبوون، هێدی هێدی ل کادکۆیێ ب جیهـ دبە. هەرچی مالا وانە، مەزیەت و یادێ ل مالێ ب تەنێ مانە. تەوفیق و حیکمەت زەوجینە و بار کرنە، چوونە ئالیێ دن ئێ ستەمبۆلێ. تەوفیق چوویە ئالیێ شیشلی، وارێ مامێ وان ئەڤدلرەزاق بەگ. حیکمەت ژی ئالیێ جاغالۆغلویێ، وارێ جەلادەت ئاب. ژنا حیکمەت ئاب کەچکەکە خوەش، لێ «شەرووت» ئا بۆشناکە. ب ئالیکاریا کەچکێ کۆ ناڤێ وێ نووریەیە، مەزیەتێ ل جانانێ دایە پرسین.

داویا داوین، ئەو هین بوونە کۆ جانان ب یەکێ بۆشناک رە زەوجییە و وان مال بار کرنە، چوونە ئەنقەرێ، مەرکەزا رەژیما نۆ. ل گۆرا کۆ مەزیەتێ بهیستیە، مێرێ جانانێ دیپلۆمات بوویە... بەلێ، ئەو ل مالێ ب تەنێ مانە. لێ مام، مەت، پسمام، دۆتمام، ناس، خزم و دۆست هەرتم تێن. نەمازە سعادەت ئابلا و خوەها وێ هەرتم ل مالێ نە و ل جەلادەت و کاموران «ئابلەر» دپرسن. شەهریبان ب خزمەکێ مالباتێ رە زەوجییە و ل کادکۆیێ دژی. ئەو ژی هەرتم تێ مالێ و ئالیکاری دکە. مخابن ئەو نکارن ل بەخچێ بنهێرن. گەرچی بەخچەوانەکێ، هەفتێ جارەکێ تێ و بەخچە ددە هەڤ، لێ کار پرە. بیرا بەخچێ مچقیە، ئەو نکارن لێ بنهێرن. وان چەند دارێن بەخچێ دانە برین. لێ ئەو دارا کۆ سەفتەر، سەفۆ جان لێ کۆلابوو، مایە. ئەو خێزێن کۆ سەفتەر کۆلابوون، هێ ژی دخوین. چاخا دنیا خوەش دبە و ئەو ل دەر، مینا بەرێ، ل کێلەکا بیرێ رۆدنن، زەبەش دخون، پورتاقال و ماندارن قاش دکن، هنگێ، جارنا یادێ دەرە و دەستێ خوە ل سەر وان خێزان دگەرینە و وان رادمووسە... بیرا بەخچە بوویە رەمزا رۆژ و دەورێن بهوری. بیر دەورانێن بەرێ ب بیر تینە. گاڤا کولیلکێن سپێ یێن دارێن بەهیفان و رەنگین یێن دارێن هناران دبشکۆڤن، ئەو ماسە و کورسیان دەردخن بەخچێ، کێلەکا بیرێ و رۆژێن دەرباسبوویی یاد دکن.

ب خێرا بیرێ، ئەو ژ دەما نۆ ب دوور دکەڤن، دەور و دەورانێن بهوری دبە ستاریا وان... ئەو ل مالێ ب تەنێ مانە، لێ سیا باڤۆ، سورەیا ئابێ، جەلادەت ئابێ، کاموران ئابێ و سەفۆ هەرتم ب وان رەیە. بەدەنا وان نە ل مالێیە، لێ روهێ وان، سیا وان، ل ورە. هەرتم، هەر گاڤ... هێ ژی ل مال، کەس ل سەر کورسیێن ئەمین ئالی بەگ رۆنانە، کەس دەستێ خوە نادە کتاب، کۆڤار و دەفتەرێن وی. کاخز و دەفتەرێن جەلادەت ئابێ د بەرکێشکێن ماسا ئۆدا کتابخانێ دە ڤەشارتی نە. مەزیەت ل نڤیسار و بەندێن جەلادەت ئابێ یێن رۆژناما سەربەستی ژی پرسینە. ئەو ئێ وان ژی بدە هەڤ. شییرێن کاموران ئابێ یێن ئابادین کۆ ب فرانسزی هاتنە نڤیسین، د ناڤ دۆسیەکێ دە، ل نک مەزیەتێ نە... ئالبوما مەزیەتێ ژ دەستێ یادێ، سعادەت ئابلا و یێن دن ناکەڤە. ئەو هەر لێ دنهێرن. ئەو ب فۆتۆگرافان رە دپەیڤن، فۆتۆگراف ژی ب وان رە. هەرکەس ل وان، ل سورەیا، جەلادەت و کاموران «ئابلەر» دپرسن... و خەبەرەکە یان ژی مزگینیەکە خوەش؛ ل گۆرا کۆ تێ گۆتن، رەژیما نۆ و سەرەکێ رەژیمێ مستەفا کەمال ل ئەفوویەکە گشتی دفکرن دا کۆ قووەتا تەڤگەرا دەرڤەیی وەلێت کۆ ل دژی دەولەتێیە، داخینن. یادێ و مەزیەت ب تەنێ ڤێ یەکێ، ب تەنێ ئەفوویا سورەیا، جەلادەت و کاموران «ئابلەر» ژ خوەدایێ ئالەمین دخوازن. هەکە رۆژەکێ ئەو سورەیا، جەلادەت و کاموران «ئابلەر» ل ستەمبۆلێ، ل کادکۆیێ، ل مال، دیسان مینا بەرێ ل متبەخێ، ل کێلەکا هەڤ، ل هەمبەر هەڤ رۆنشتی ببینن، ئەو ئێ هەزار هەمد و سپاسیێن خوە پێشکەشی یەزدانێ مەزن بکن...

- تو هەر بژی مەزۆ، خوەها من ئا ژیر...

کاموران، برایێ من ئێ زراڤبهیستیار، وەلێ دگۆت و ب کێفخوەشی نامە بیهن دکر، -ب چاڤێن تژی هێستر. زراڤی و بهیستیاریا وی، کێفخوەشی و هێسترێن وی نە بێ سەبەب بوون. ئەم ل رۆهلاتێ بوون، ل هەسپێن رەوان ئێن ئالۆزیێ سوار بووبوون و مە د سەر چال، کۆر، گەلی و نەوالان رە گاڤ دکر. دۆرا مە ب زەحمەتی، دژواری، ئالۆزی و بێگاڤیێ راپێچایی بوو. رۆژەکە رۆهلاتێ ب رۆژەکە دن نەدما، هەر رۆژ تشتەکی نۆ کۆ نە د حەسابێ دە بوو، دقەومی. هەر رۆژ ژ تشتەکی نۆ رە ئاڤس بوو. ستێورێ ل ناڤچێ نین بوو! من هێ ژی ب بەست بسمارک و نیتشە دخوەندن و ل دەنگێ گور ئێ نیتشە گوهداری دکر. نیتشە دگۆت، کەسێ کۆ وێ دخوینە، تەڤی گۆتنێن وی هلدکشە لووتکەیێن چیایێن بلند و سار، لێ بەلێ ئەز ل رۆهلاتێ، وارێ هەری گەرم ئێ جیهانێ بووم. نە بسمارک، نە نیتشە، نە ئۆڤدوس و نە ژێ هۆستەیەکێ من ئێ دن دکاریبوو ئالیکاریا من بکرا. ژ برین و کولێن ژینێ و مەرهەم و دەرمانێن تەجروبان پێ ڤە تو کەسێ، تو تشتی نکاریبوو ئالیکاریا من بکرا.

ئەم ب خورتی کەتبوون ناڤ خەباتا تەڤگەری یا سیاسی و چەکداری. مەسەلە، مەسەلا خیرەت و نامووسێ، مان و نەمانێ بوو. وەلات ل بەر لنگان چووبوو، کورد و کوردانی هەو هێژایێ تشتەکێ بوون. وەلات بووبوو وەلاتێ بووم و کوندان، سپر و قژکان. مە دڤیا تشتەکی مەزن بکرا، جەندەکێ ل عەردێ ڤەژاندا، روهێ، ب گۆتنا نیتشە «دیکاندانت»، بهەژاندا. لێ چاوان؟..

هەرچەند خەلکەکی پر و عەشیرێن مەزن ل دۆرا مە دجڤیان، ئەوچەند ژی بار گرانتر دبوو.

مەرڤێن مە یێن تێگهیشتی و ئەهلێ کارێ خوە کێم بوون، ئیمکانێن مە، تەڤی کۆ ناڤێ مە مەزن بوو، پر کێم بوون. مە نکاریبوو رێ ل دژیتی و بەربەریێن ئاغا، بەگ، شێخ، شەخسیەت و عەشیرێن کوردان بگرتا و ژ بۆ ئالیکاریا مە، تو دەولەتێ خوە نەددا بەر. فرانسزێن کۆ حاکیمێ لوبنان و سووریێ بوون، دخوەستن رێ ل کار و شخولێن مە بگرن. ئەو ب رەژیما ترکیێ رە ل هەڤ هاتبوون و نەدهیشتن کۆ ئەم گاڤ باڤێژن. وان ل من، کاموران، مەمدوح بەگ و گەلەک کەسێن دن ئێن سەرەکێن پارتیێ قەدەخە کربوون کۆ ئەم هلکشیانا وەلێت، ئاخا کوردان. مینا میسال، ئەز نکاریبووم ژ شامێ و پێ ڤە بچووما، قەدەخە بوو. (ئەز ب دزی، ب هێنجەتا نێچیرێ، دچووم.) ئو ل سەر ڤان هەموو زەحمەتیان ژی، دەردی مە یێ ئەبەدی، بەلایێ سەرێ مە، نێپەرەتیێ، دیسان، نەفەس ل مە دچکاند. تەڤی کۆ تەڤگەر گەش بوو، ب هەزاران، دەهـ هەزاران مەرڤ ل دۆرێ بوون، مە ئیمکان نین بوون کۆ مە دەبارا هەفتەیەکێ بکرا! جارنا پەرە نین بوون کۆ ئەز پێ بچووما شامێ. دەنگێ گومینا داهۆلێ ژ دوور خوەش دهات! ل ملێ دن ژی حەسرەت هەبوو... حەسرەتا کامباخ، تەڤی کۆ مە خوە رادگرت، دلێ مە دهەلاند، لاش و بەدەنا مە دکزراند. لۆما کامورانێ زراڤبهیستیار، ل وەلاتێ غەریبیێ، د ناڤ کەفت و لەفتا خەباتێ و دژواریان دە، مینا مە هەموویان، زراڤتر و بهیستیارتر بووبوو...

ئو جانان... جانانا کۆ هەر د بیر و هێشێ من دە بوو، نها، ب دەستنڤیسا زێرین و خەملی یا مەزۆ، دیسان، شەڤێن من ئێن لوبنانێ، خەونێن من ئێن تێکەل دهەرماند. شەڤا ڤێ رۆژا کۆ من و کاموران ل مالا مامێ مە خەلیل رامی بەگ ناما مەزۆ خوەند، من د دەفتەرا بچۆک دە، رۆپەلەکە نۆ ڤەکر و تێ دە وەها نڤسی؛ «جانان، نەبخێرێ... تو ل کۆ یی؟..»

من ب تەنێ وەلێ نڤسی، لێ پاشی، من ئەو رۆپەل ژێکر و چراند... ئەز ژ ئۆڤدوس هین بووبووم؛ مەرڤ دڤیا دلێ ب تیرێن ئەشقێ بریندار بوویی نەدە بەر ئاگرێن خەیالان.