ڕۆژێ چە تەقدیر حەیی لەم یەزەل

داستانی گەماڵ باز حەمەی سولەیمان
از کتاب:
شیعرەکانی حیلمی کاکەیی
اثر:
حلمی کاکه‌ای (1882-1966)
 8 دقیقه  505 مشاهده
ڕۆژێ چە تەقدیر حەیی لەم یەزەل
حەرەم مام محا مەشۆرۆ کەل پەل
چە وەردەم یانەی حەمەی سولەیمان
فەیزەی پسەرش چە لای وێش نیان
سەگە باز ماڵ ئامۆزا حەمە
ڕانێ مام فەیزە بەردش وە دەمە
ئینە داستان هەم سەگە بازەن
هەردۆ گۆش بڕیا کلک درازەن
حەرەم مام محا پەی دیدەن مادەر
وات ئایل بەردەم هەم وەلای دوختەر
لوا پەی کەرکووک وە سواری ماشین
وە کەیف و سەفا جاگەی دڵنشین
بەعد ئەز مولاقات چەنی دایەی وێش
شین وە لای دوختۆر وەدڵێی تەشویش
دوختور معاینه أیتی أوشاغیترکی
دیدی بویوكتر س...ن ده...غیترکی
كیمن كویەگی بو طفل طوطموشترکی
هم سلاماتدر آز یاره لانموشترکی
مەزبوورە واتش سەگ یۆمانەن
چ حاجەت وە حەرف واتەی بەیانەن
قال هذا الكلب يمكن صار مكلوبعربی
مع الرعيها بالقانون مطلوبعربی
پەی ناحیەی تاوغ ئەمر بی وارد
پۆلیس سوار بی بالخيل يطاردعربی
سەگ وە خاوەنش بەردەن پەی تاوغ
هیچ نەوین وە تەنگ صجاغ و صاووغمتن نامشخص
مام «محا»یش بەردەن وەبێ بەهانە
حەتاکە یاوان وە پۆلیس خانە
مەئموور ئەمرش کەرد وەحیدەت و قار
حەتمەن ئەم ڕوژە بلدێ پەرێ شار
ئاما وە جواب حەمەی سولەیمان
قانوون شوناسەن بە غایەت دانان
دیدی افندم دونیا صجاقدرترکی
دوقوز سعاتدر كركوك ایراقدرترکی
یاز مەوسیمیدر كوپەگ دەیانمازترکی
یولدا گەبەریر یارام صاغالمازترکی
بونده ن من قطعا اولمورم مه سئوولترکی
مه علوومات ویردم هم علی الاصولترکی
مەئموور وات کوپەگ بنەش وە لۆری
ئەر چە ڕێ تۆپا ڕیام وە گۆڕی
منیش بێزارم چە سەگ خۆڕی
نە ئەی تاوستان فەسڵ گاقۆڕی
حەمە وات بەگم ئەم ئیش سەر ناگرێ
شوفیر بۆ کوردان سەگ هەڵناگرێ
لازم بیر پۆلیس موعتبر مامورترکی
چەنی گەماڵ باز بکیانۆم وەزوور
وەرنە مەحاڵەن ئەی ڕاگەی دراز
وە پێی پیادە بێ تاقەت و هاز
افندی دیدی سوزن مه عقولدرترکی
بالی عزیزم بوده اوصولدرترکی
مامور امر ایتدی اولدی امادهترکی
پولیسن اسمی بیلمام گون دادهترکی
شیعریم كوردیجه هم عه ره ب یادهترکی
- - - - - - - - -متن نامشخص
وە قووەی قانوون وە جەبر و زۆری
ئەی هەر سە نەفەر بنەر وە لۆری
مام محا و پۆلیس چەنی گەماڵ باز
کەفتن وە ڕاگە بێ تاقەت و هاز
بەڵێ کاک حەمە هەم چەنیشان بی
خاوەن گەماڵ باز مەحامیشان بی
چە پشت مزگەفت چایخانەی جەوهەر
پەرێ ئوتۆمبێل بیشان مونتەزەر
پڕش چە خورما ئاما یەک لۆری
پۆلیس وات شوفێر هذا ضروريعربی
راعي تمر قال ما اقبل سخرهعربی
في فوق التمر هل كلب يخرهعربی
بامر الپوليس هذا مو اصولعربی
في فوق الحلان هل كلب يبولعربی
انا موصلاوي هم ابو جاسمعربی
پۆلیس وات گەواد گ ... باصممتن نامشخص
حەمە وات اخي انا هم اخوكعربی
هذا الكلب فورا مطلوب في كركوكعربی
امر الحكومه تصير خسارهعربی
لا تزعل عمي ماإلناعربی چارە
ئاخر نا عیلاج وە چار و ناچار
لوریه بیندیكترکی بێ سەبر و مەدار
چە بان لۆری کوپەگ گرد قەرار
هەرەکەتش کەرد لوایمێ پەی شار
حەتا یاوایمێ وە کەرکووک مەکان
چە لای میم گوڵە بیمان وە مێمان
هیلاک بیەنمێ بەغایەت خەیلێ
چ تەقریرێت وات واتم میم لەیلێ
واتش مەتەرسە تەقریرم خاسەن
چە کەردەی گەردوون جەرگم پەڵاسەن
ئەیزەن گەماڵ باز کەردم ئامادە
یەک ڕاجەی باریک چە مل نیهادە
گرتەنم بە دەس بەوێنەی مەیموون
سەرم مەکێشا وەبێ چەند و چوون
سەر سەگ مەکێشام چە نامی بازاڕ
تەماشام مەکەرد صیغار و کیبار
بی وە غەڵغەڵە بە وێنەی شایی
بو کوپەگ در؟ وەیا خود ئایی؟
حەتا بەردمان وەلای موعاون
گلنا عاقل ابد مايكاونعربی
موعاوەن پەرساش ها تەمام خەوەر
عەرز ایتممتن نامشخص پەرێش چە پا تا وەسەر
دیدی كوپه گویز توتموش بر اوشاغترکی
سنعتمزدر بچیندەن بیچاغترکی
دیدم افندم گور ایاغمیترکی
كوپەگ دیشلەمش سولومو ساغیترکی
یازی كوپەگی اولمارسه زیرەكترکی
هیج كیمسه ویرمەز بر لوقمه اكمەگترکی
بچندەن باشقه ایشیمز یووقترترکی
هەپمز یورغون خیرخزده چوقترترکی
دیدی بو گیجه قال بر قوناغدەرترکی
كوپەكویز یاتسین گوزەل یاتاقدهترکی
دیدم افندم غریبم بیكەسترکی
كركوكتەچوقتر رەزیل و ناكەسترکی
كیم قبول ایدەر كوردتەن كوپەگیترکی
مەگەر اونلار وارچوق دەكنگیترکی
بیطار خانەده بو كوپەگ یاتسینترکی
یارین سباحتە وەعدەسی چاتسینترکی
دوقوزترکی ئەمرش کەرد وە بێ بەهانە
كوپەگترکیمان ئاورد وە بەیطاڵ خانە
تەسلیم بی وە دەست خزمەتچی كوپەگترکی
بیست فلسم دا پەی نان و اكمەكترکی
دیدم خزمەتچی بونن یەمگیترکی
گوینده ویرریز اریەكەپەگیترکی
يازی كوپەگی یەمگی بودرترکی
شربت ييرينه اچتغی سدوورترکی
چە بازاڕ سەنم یەک چامور چناغترکی
پەی گەماڵە باز وە کەیف و دەماغ
هیچ لزوم ایتمز باڵ ایله چناغترکی
بعد ایی اكمكی بر چامور چناغترکی
بو كافیدر ویر بزم كوپەگیترکی
حاجت ایتمز چوق سویلەمەگیترکی
تەعریفم مەکەرد پەرێ خزمەتچی
دیدی سن بیزی ایتدیو میمونچیترکی
یەک کاسەی قوڕین پرمان کەرد چە ئاو
پەرێ گەماڵ باز وەتەعجیل و تاو
اغاج بوینونده اغزی اولاشسونترکی
ساغا سولا بر از دولاشسونترکی
بەیتال وات هەشت ڕۆژ قالسین بو كوپەگترکی
سن گیت ایشیوه چوق چەكتیو امەگترکی
مین بەعد هەشت ڕۆژ تۆ مەکەریم جەلب
پەی موعایەنەی ئەم «کوپەگ و کەلب»
گەماڵ باز تەسلیم کەردم من نەوجا
پەی لوای یانە یۆم کەرد موهەییا
او گیجەقالدم میمی گولەگیلدهترکی
كوپەگ داستانی دائما دیلدهترکی
بی وە بەیانی ورێزام چە خواب
پەرێ نام بازاڕ وە تەعجیل و تاب
دیم چەندێ نەفەر ئەفراد شورتە
كوپه گویز قاچمش ای مامه كوردهترکی
یه خامی توتی بازار ایچندهترکی
دیدم قاچمشتر البەت سیچاندهترکی
دیدم سز توتن اشبو سوقاتیترکی
بنده ایریجه ایتم سوراقیترکی
چە دەست پۆلیس خەڵاس بیم یەکسەر
ئامام وەیانە وەبێ دەردە سەر
چە ڕێگا فیکرێ کەردم موکەڕەڕ
مەعلوومات بدۆم هەر ئێدەن خاستەر
ڕەئسەن تاومدا وە پۆلیس خانە
پەرێ مەعلوومات وەبێ بەهانە
معلومویز اولسون قومسیر افندیترکی
بزم كوپه كمیز قاچمشتر شمدیترکی
مەعلوومدر پۆلیس اچمس بویننترکی
انكچون بزم كوپه گمیز قاچمشترکی
من كوپه گیمی ویر میرەم بر اتهترکی
انكچون گەلدم بو معلوماتهترکی
بم كوپه گیم قپلانه بەنزەرترکی
جەقال توتار هم قورتی ازەرترکی
بنم حالیمە بر ایلە نزەررترکی
بعدما خیرخز ایلەمەز حزەررترکی
ما اعطی کلبی بزوج الثیرانرترکی
ینطر الکلب جمیع الجیرانرترکی
اذا يسمعون صنف الحراميعربی
كلبي صار ضايع يكطع حزاميعربی
انا اشتكي عند هذا الحاكمعربی
من چە شکایەت هیچ نییەن باکم
اگر خیر خزلەر اولورسە خەبەرترکی
کوپەگیم فرار ایتمش بی اسەرترکی
جمیع مالیمی ایدەللر سرقەتترکی
بنی یاندرمش بو نار فرقەتترکی
فەقەت چە دڵدا خەیلێ بیم مەسروور
خەڵاس بیم چە دەست گەماڵ باز غروور
شوکرم کەرد وە زات بینای کار ساز
ئەمن خەڵاس بیم چە دەست سەگە باز
ئەیزەن قومیسر ئاما وە گفتار
وات خەفەت یەمەترکی ئەی مەرد نامدار
قومیسر وات یاوەرم هیچ یەمەترکی خەفەت
من گەماڵ باز ایلەرەم همتترکی
جمیع شورتە لەر ایلەرەم احزارترکی
هەر کەس بر یولی توتسون اشکارترکی
واتم مەمنوونم قومسێر ئەفەندی
ئامام وەڕاوە وەتاو و تووندی
ئامام وە یانە وە کەیف و سەفا
خەڵاس بیم چە دەست خەفەت و جەفا
نەزانام گەماڵ چە کۆ فیرارەن
یاخۆ گزمەچی قوڕنەی کام شارەن
یا داغمەچییەن جە قەسابخانە
بێزار چە مەعاش کەردەی زەمانە
یا خۆ بەزازەن چە نام قەیسەری
بێزار چە دیدار گرۆی سەر سەری
نەزانام چە کۆ وێش کەردەن بێوار
سۆراغش نییەن چە هیچ سەر دیار
فەردی گەماڵ باز کەردەنم ئیعلان
خەتم بی وەنام حەمەی سولەیمان
تەرتیبش کەردەن هەم مەڵڵا عەباس
پەرێ زەوق مەجلیس یاوەران خاس
یە مەڵڵا واتەن نە عام ڕیسوایەن
ساکن ماوای عەلی سەرایەن