ڕۆژێ چە تەقدیر حەیی لەم یەزەل

داستانی گەماڵ باز حەمەی سولەیمان
لە کتێبی:
شیعرەکانی حیلمی کاکەیی
بەرهەمی:
حیلمی کاکەیی (1882-1966)
 8 خولەک  727 بینین
ڕۆژێ چە تەقدیر حەیی لەم یەزەل
حەرەم مام محا مەشۆرۆ کەل پەل
چە وەردەم یانەی حەمەی سولەیمان
فەیزەی پسەرش چە لای وێش نیان
سەگە باز ماڵ ئامۆزا حەمە
ڕانێ مام فەیزە بەردش وە دەمە
ئینە داستان هەم سەگە بازەن
هەردۆ گۆش بڕیا کلک درازەن
حەرەم مام محا پەی دیدەن مادەر
وات ئایل بەردەم هەم وەلای دوختەر
لوا پەی کەرکووک وە سواری ماشین
وە کەیف و سەفا جاگەی دڵنشین
بەعد ئەز مولاقات چەنی دایەی وێش
شین وە لای دوختۆر وەدڵێی تەشویش
دوختور معاینه أیتی أوشاغیتورکی
دیدی بویوكتر س...ن ده...غیتورکی
كیمن كویەگی بو طفل طوطموشتورکی
هم سلاماتدر آز یاره لانموشتورکی
مەزبوورە واتش سەگ یۆمانەن
چ حاجەت وە حەرف واتەی بەیانەن
قال هذا الكلب يمكن صار مكلوبعەرەبی
مع الرعيها بالقانون مطلوبعەرەبی
پەی ناحیەی تاوغ ئەمر بی وارد
پۆلیس سوار بی بالخيل يطاردعەرەبی
سەگ وە خاوەنش بەردەن پەی تاوغ
هیچ نەوین وە تەنگ صجاغ و صاووغدەقی نائاشکرا
مام «محا»یش بەردەن وەبێ بەهانە
حەتاکە یاوان وە پۆلیس خانە
مەئموور ئەمرش کەرد وەحیدەت و قار
حەتمەن ئەم ڕوژە بلدێ پەرێ شار
ئاما وە جواب حەمەی سولەیمان
قانوون شوناسەن بە غایەت دانان
دیدی افندم دونیا صجاقدرتورکی
دوقوز سعاتدر كركوك ایراقدرتورکی
یاز مەوسیمیدر كوپەگ دەیانمازتورکی
یولدا گەبەریر یارام صاغالمازتورکی
بونده ن من قطعا اولمورم مه سئوولتورکی
مه علوومات ویردم هم علی الاصولتورکی
مەئموور وات کوپەگ بنەش وە لۆری
ئەر چە ڕێ تۆپا ڕیام وە گۆڕی
منیش بێزارم چە سەگ خۆڕی
نە ئەی تاوستان فەسڵ گاقۆڕی
حەمە وات بەگم ئەم ئیش سەر ناگرێ
شوفیر بۆ کوردان سەگ هەڵناگرێ
لازم بیر پۆلیس موعتبر مامورتورکی
چەنی گەماڵ باز بکیانۆم وەزوور
وەرنە مەحاڵەن ئەی ڕاگەی دراز
وە پێی پیادە بێ تاقەت و هاز
افندی دیدی سوزن مه عقولدرتورکی
بالی عزیزم بوده اوصولدرتورکی
مامور امر ایتدی اولدی امادهتورکی
پولیسن اسمی بیلمام گون دادهتورکی
شیعریم كوردیجه هم عه ره ب یادهتورکی
- - - - - - - - -دەقی نائاشکرا
وە قووەی قانوون وە جەبر و زۆری
ئەی هەر سە نەفەر بنەر وە لۆری
مام محا و پۆلیس چەنی گەماڵ باز
کەفتن وە ڕاگە بێ تاقەت و هاز
بەڵێ کاک حەمە هەم چەنیشان بی
خاوەن گەماڵ باز مەحامیشان بی
چە پشت مزگەفت چایخانەی جەوهەر
پەرێ ئوتۆمبێل بیشان مونتەزەر
پڕش چە خورما ئاما یەک لۆری
پۆلیس وات شوفێر هذا ضروريعەرەبی
راعي تمر قال ما اقبل سخرهعەرەبی
في فوق التمر هل كلب يخرهعەرەبی
بامر الپوليس هذا مو اصولعەرەبی
في فوق الحلان هل كلب يبولعەرەبی
انا موصلاوي هم ابو جاسمعەرەبی
پۆلیس وات گەواد گ ... باصمدەقی نائاشکرا
حەمە وات اخي انا هم اخوكعەرەبی
هذا الكلب فورا مطلوب في كركوكعەرەبی
امر الحكومه تصير خسارهعەرەبی
لا تزعل عمي ماإلناعەرەبی چارە
ئاخر نا عیلاج وە چار و ناچار
لوریه بیندیكتورکی بێ سەبر و مەدار
چە بان لۆری کوپەگ گرد قەرار
هەرەکەتش کەرد لوایمێ پەی شار
حەتا یاوایمێ وە کەرکووک مەکان
چە لای میم گوڵە بیمان وە مێمان
هیلاک بیەنمێ بەغایەت خەیلێ
چ تەقریرێت وات واتم میم لەیلێ
واتش مەتەرسە تەقریرم خاسەن
چە کەردەی گەردوون جەرگم پەڵاسەن
ئەیزەن گەماڵ باز کەردم ئامادە
یەک ڕاجەی باریک چە مل نیهادە
گرتەنم بە دەس بەوێنەی مەیموون
سەرم مەکێشا وەبێ چەند و چوون
سەر سەگ مەکێشام چە نامی بازاڕ
تەماشام مەکەرد صیغار و کیبار
بی وە غەڵغەڵە بە وێنەی شایی
بو کوپەگ در؟ وەیا خود ئایی؟
حەتا بەردمان وەلای موعاون
گلنا عاقل ابد مايكاونعەرەبی
موعاوەن پەرساش ها تەمام خەوەر
عەرز ایتمدەقی نائاشکرا پەرێش چە پا تا وەسەر
دیدی كوپه گویز توتموش بر اوشاغتورکی
سنعتمزدر بچیندەن بیچاغتورکی
دیدم افندم گور ایاغمیتورکی
كوپەگ دیشلەمش سولومو ساغیتورکی
یازی كوپەگی اولمارسه زیرەكتورکی
هیج كیمسه ویرمەز بر لوقمه اكمەگتورکی
بچندەن باشقه ایشیمز یووقترتورکی
هەپمز یورغون خیرخزده چوقترتورکی
دیدی بو گیجه قال بر قوناغدەرتورکی
كوپەكویز یاتسین گوزەل یاتاقدهتورکی
دیدم افندم غریبم بیكەستورکی
كركوكتەچوقتر رەزیل و ناكەستورکی
كیم قبول ایدەر كوردتەن كوپەگیتورکی
مەگەر اونلار وارچوق دەكنگیتورکی
بیطار خانەده بو كوپەگ یاتسینتورکی
یارین سباحتە وەعدەسی چاتسینتورکی
دوقوزتورکی ئەمرش کەرد وە بێ بەهانە
كوپەگتورکیمان ئاورد وە بەیطاڵ خانە
تەسلیم بی وە دەست خزمەتچی كوپەگتورکی
بیست فلسم دا پەی نان و اكمەكتورکی
دیدم خزمەتچی بونن یەمگیتورکی
گوینده ویرریز اریەكەپەگیتورکی
يازی كوپەگی یەمگی بودرتورکی
شربت ييرينه اچتغی سدوورتورکی
چە بازاڕ سەنم یەک چامور چناغتورکی
پەی گەماڵە باز وە کەیف و دەماغ
هیچ لزوم ایتمز باڵ ایله چناغتورکی
بعد ایی اكمكی بر چامور چناغتورکی
بو كافیدر ویر بزم كوپەگیتورکی
حاجت ایتمز چوق سویلەمەگیتورکی
تەعریفم مەکەرد پەرێ خزمەتچی
دیدی سن بیزی ایتدیو میمونچیتورکی
یەک کاسەی قوڕین پرمان کەرد چە ئاو
پەرێ گەماڵ باز وەتەعجیل و تاو
اغاج بوینونده اغزی اولاشسونتورکی
ساغا سولا بر از دولاشسونتورکی
بەیتال وات هەشت ڕۆژ قالسین بو كوپەگتورکی
سن گیت ایشیوه چوق چەكتیو امەگتورکی
مین بەعد هەشت ڕۆژ تۆ مەکەریم جەلب
پەی موعایەنەی ئەم «کوپەگ و کەلب»
گەماڵ باز تەسلیم کەردم من نەوجا
پەی لوای یانە یۆم کەرد موهەییا
او گیجەقالدم میمی گولەگیلدهتورکی
كوپەگ داستانی دائما دیلدهتورکی
بی وە بەیانی ورێزام چە خواب
پەرێ نام بازاڕ وە تەعجیل و تاب
دیم چەندێ نەفەر ئەفراد شورتە
كوپه گویز قاچمش ای مامه كوردهتورکی
یه خامی توتی بازار ایچندهتورکی
دیدم قاچمشتر البەت سیچاندهتورکی
دیدم سز توتن اشبو سوقاتیتورکی
بنده ایریجه ایتم سوراقیتورکی
چە دەست پۆلیس خەڵاس بیم یەکسەر
ئامام وەیانە وەبێ دەردە سەر
چە ڕێگا فیکرێ کەردم موکەڕەڕ
مەعلوومات بدۆم هەر ئێدەن خاستەر
ڕەئسەن تاومدا وە پۆلیس خانە
پەرێ مەعلوومات وەبێ بەهانە
معلومویز اولسون قومسیر افندیتورکی
بزم كوپه كمیز قاچمشتر شمدیتورکی
مەعلوومدر پۆلیس اچمس بویننتورکی
انكچون بزم كوپه گمیز قاچمشتورکی
من كوپه گیمی ویر میرەم بر اتهتورکی
انكچون گەلدم بو معلوماتهتورکی
بم كوپه گیم قپلانه بەنزەرتورکی
جەقال توتار هم قورتی ازەرتورکی
بنم حالیمە بر ایلە نزەررتورکی
بعدما خیرخز ایلەمەز حزەررتورکی
ما اعطی کلبی بزوج الثیرانرتورکی
ینطر الکلب جمیع الجیرانرتورکی
اذا يسمعون صنف الحراميعەرەبی
كلبي صار ضايع يكطع حزاميعەرەبی
انا اشتكي عند هذا الحاكمعەرەبی
من چە شکایەت هیچ نییەن باکم
اگر خیر خزلەر اولورسە خەبەرتورکی
کوپەگیم فرار ایتمش بی اسەرتورکی
جمیع مالیمی ایدەللر سرقەتتورکی
بنی یاندرمش بو نار فرقەتتورکی
فەقەت چە دڵدا خەیلێ بیم مەسروور
خەڵاس بیم چە دەست گەماڵ باز غروور
شوکرم کەرد وە زات بینای کار ساز
ئەمن خەڵاس بیم چە دەست سەگە باز
ئەیزەن قومیسر ئاما وە گفتار
وات خەفەت یەمەتورکی ئەی مەرد نامدار
قومیسر وات یاوەرم هیچ یەمەتورکی خەفەت
من گەماڵ باز ایلەرەم همتتورکی
جمیع شورتە لەر ایلەرەم احزارتورکی
هەر کەس بر یولی توتسون اشکارتورکی
واتم مەمنوونم قومسێر ئەفەندی
ئامام وەڕاوە وەتاو و تووندی
ئامام وە یانە وە کەیف و سەفا
خەڵاس بیم چە دەست خەفەت و جەفا
نەزانام گەماڵ چە کۆ فیرارەن
یاخۆ گزمەچی قوڕنەی کام شارەن
یا داغمەچییەن جە قەسابخانە
بێزار چە مەعاش کەردەی زەمانە
یا خۆ بەزازەن چە نام قەیسەری
بێزار چە دیدار گرۆی سەر سەری
نەزانام چە کۆ وێش کەردەن بێوار
سۆراغش نییەن چە هیچ سەر دیار
فەردی گەماڵ باز کەردەنم ئیعلان
خەتم بی وەنام حەمەی سولەیمان
تەرتیبش کەردەن هەم مەڵڵا عەباس
پەرێ زەوق مەجلیس یاوەران خاس
یە مەڵڵا واتەن نە عام ڕیسوایەن
ساکن ماوای عەلی سەرایەن