پیرەمەگروون سەر لە حوجرەکەی نالی دەدا

بۆ یادی دوو سەد ساڵەی دامەزراندنی شاری سلێمانی پێشکێش
از کتاب:
خەونی سەما دژەکان
اثر:
دلشاد مریوانی (1947-1989)
 5 دقیقه  967 مشاهده
خەو بوو، شەو بوو
دواشەوی مانگی ڕەشەمێ، سبەینێکەی ساڵی نەوبوو
گەواڵە هەورێکی شینی ژەنگار
تیشکی خۆر کەنارەکانی سوور کردبوو، وەکو زوننار
لە پیرەمەگروونی سەختی بزنە ڕێبوار
بە گوڕ و تاو، بەرەو بنار، دەخرایە خوار
خۆی کرد بە ناو سلێمانی، ئەوین و یاخی و قوربانی
بە مەڵکەنیدا تێپەڕی و سەرێکی لە پیرمەسوور دا
ئینجا گەیییە بەر خانەقا
لە جێگەی حوجرەکەی «نالی»، ناڵەی ژانێکی لێ هەڵسا
دوو سەد شمشێری چەخماخەی لە زەوی دا
ئینجا لە جێی خۆی دانەویی
تەمومژی لە دەور وەری
ئەسپێکی کلک کڵافەی قەترانی بوو
سوارەکەی وەک خەنجەرێکی مشتوو زیویین لەسەر زینەکەی
چەقی بوو.
پیرێک.. نوورانی کەڵەگەت، پێست جوان بوو
سەرو پێچی ڕیشووداری، دەنگی بلوێری شوانان بوو
ڕانک و چۆغەی، بۆ-ی نێرگزی بەهاران بوو
فەقیانەکەی، کەفی چووڕی شەتاوان بوو
پشتێنەکەی، سیاچەمانە
پووزەوانەکەی، هاژەی چەم
کڵاشەکانی بەهاژە و تەم
پرسی، کوڕینە پێم بڵێن، عاشقێکی خاک و خۆڵی
پاش ساڵەها ساڵ نامۆیی
هاتووەتەوە سلێمانی؟
ئەو عاشقەی دەگەڕا بۆ.. ئاسوودەیی هەژاران
دەگەڕا بۆ.. نیشتمانی غەریبان
دەگەڕا بۆ.. کۆچی ناچاری پڕ ژانی بلیمەتان
دەگەڕا بۆ عیشق و نان
دەگەڕا بۆ مەحبووبانی بەجێماوی پایزان
دەگەڕا بۆ.. نەفسبەرزی شاعیران
دەگەڕا بۆ.. شارستانیبوونی کوردستان
پیرە بەردەوام بوو.. وتی:
کوڕگەل ئەمشەو، یەکەم شەوی بەهارە و
ئەو حەزرەتە دوورە شارە
دەگەڕێ بۆ حەبیبە و چارەنووسی ئەم هەوارە
دەگەڕێ بۆ ئەو ڕێبوارەی دڵی پڕ سەودا و جەغارە
کە چلیپای ژانی نەتەوەیەکی لە کۆڵە و بەتەنیا خۆی
کۆڵ بە بارە
تەنیا خۆی بۆ: یاری.. یارە و، بۆ نەیاری.. نەیارە
لە دوو فاقێتی وەڕسە و لە پڕۆتۆکۆل بێزارە
***
گەنجێکی کەڵ ملی بۆشناخ
لە بەردەمی پیرە چەقی.. وەک بەیداخ
وتی: گەورەم، ئەو حەزرەتەی
تۆ ئەم پرسەی لێوە دەکەی
ئێمە هەموو وێڵی ئەوین
وێڵی «شارستانی» و «ئەوین»
وێڵی چار و ئاسوودەگیی کۆمەڵگایەکی فرەچین!
لەوەتەی حەزرەت ڕۆییوە
ئەسپسواری بزر بووە
ئادەمیزادانی پایەبەرز، قسەی گەلێک نزم دەکەن
کەڵەپیاوان لە -قەزەم- ئەکەن
ئیمام دۆستی شەیتانە و بێ دین لە مزگەوتایە
ئێسک لە بەردەمی ئەسپە و -کا- لە بەردەمی سەگدایە
تەشتە هەویر لای قەسابە و کۆتە و چەقۆیش
لە بەردەمی نانەوایە
بەڵێ گەورەم.. خۆم شێواوە و تەمەنێکە
کێوی سەختمان بەبێ دار و دەوەنێکە
تافە-ی شەتاوانمان کپە، هاژە- ونە
ڕەز و باخی ژیانمان، سەروبنە
لەوەتەی «نالی» ڕۆییوە، بۆن بەرامەکەی بەهار
نەگەڕاوەتەوە ناو شار
کانی ئاسکان.. بێ ئاهووە و پڕە لە سەگ و گورگی هار
تانجەڕۆ.. وەکو حوجرەکەی وشکە و پڕە لە موورو مار
مەڵکەنی و گۆییژە و گاوران.. تیا نەماون لالە ڕووان
قۆرییە شکاو و کانی با.. کەوتنە دەستی بازرگانان
وەیس و شێخ هەباسیش بوون بە گۆڕستان
«چلە» گەرمە، قوڕە سوور گیراوە و نەرمە
بۆ سەر و شان
سەرپۆش شۆڕە لەسەر چاوی گەشی گریان
خاتوونانی شەدەلار، چاوخومارانی چاوەنواڕ
ڕەشپۆشن و ئێستا گۆرانی ئێواران
مەستیان ناکا وەکو جاران
گەنج و لاوانمان دەپرسن لە نیشانی
میری بەبە و بەردەشانی؟
داخۆ خەونەکە هەر ماوە
«نالی» دەگەڕێتە دواوە؟!
***
پیرەی سەر ئەسپی قەترانی
بە «خەمناکی» لەو گەنجە بۆشناخەی ڕوانی
پاشان وتی:
بڕوانە خوڵق و ئەشعاری بە دیققەت
بڕوانە ئەو خاک و خۆڵەی ئەو حەزرەتەی تیا هەڵکەوت
ئەوەی دەستت کەوت و توانیت
بیکە توێشوو بۆ نەفامیت
چاوم لێیە، خۆیەتی وا بەڕێوەیە
وچان نادا
نەکەوتووە و
ناکەوێ
هەروەکو چیا
بەپێوەیە
دەیان ساڵە لە دەرگای کوردستان دەدا
بەڵام ئێوە وەکو کێوی، یەکتان لەوی ترتان دەدا
یەکتان.. ئەوی ترتان دەخوا
لەبەر هاژ و هووژی خۆتان
لەبەر هاژەی خوێنی ڕژاوی بێوچان
ناتانپەرژێتە سەر حەزرەت
ناتانپەرژێتە سەر دەرگا و لە دەرگادان
لەبەر ئەژدەهاکی ڕک و کینە و بوغزی خۆتان
لەبەر تۆڵەی عەشرەتگەری و کورسی و گیرفان
ناپەرژێنە بەرژەوەندی، نە-نەوەی کورد، نە کوردستان
نەئاسوودەگی و ڕزگاری ئینسان لەدەست زەبری ئینسان
«نالی» لە ئێوە زویرە
نەک هەر زویر،! وەها تووڕە و وا شێتگیرە
دەرگای لە خۆی داخستووە
چاوەنواڕی هوشیاربوونەوەی نووستووە
چاوەنواڕی هەستانەوەی پێشێل بووە
چاوەنواڕی هەڵگرتنەوەی ئاوی ڕووە
دەنا ئێوە
چەندە خوێڕی و ڕەدووکەوتوو و ناهەموار بن
چەندە بەرتیل خۆر و دز و بۆ پاسی خوێڕیان
هەوشار بن
چەندە پێش داگیرکەر کەوتوو و خزمەتچی و پۆشت و
شەوکار بن
چەند هەڵوێست فرۆش و فیتنە و ملشکێن و
خیانەتکار بن
چەندە کێوی و کێوی و کێوی و ناهوشیار بن
دڵنیابن
ڕۆژێک دادێ.. ئەم نیشتمانە شیرینە
شاری پیشەسازی دەکرێ
گڵاوکەری پێشێل دەکرێ
ئەم گەلە یەکدەگرێتەوە
ئەم خاکە دەبووژێتەوە
نالی هەر دەگەڕێتەوە
نالی هەر دەگەڕێتەوە
نالی هەر دەگەڕێتەوە