سەرێ ٤
از کتاب:
سیابەند و خەجێ
اثر:
سمند سیابندوو (1909-1989)
21 دقیقه
841 مشاهده
جاب دگهیژە کوڕێ میرێ عەرەبا،
وەکی سیابەند خەجێ رۆ - نیڤڕۆ،
ژ ناڤا ئێلا عەرەبا بر.
چاخێ کوڕێ میر، ئەڤ جاب سەکر،
ژ هاربوونا کەف ل دەڤ کەت.
هێرسا حەموو تشت هیشت،
ب خولامێد خوەڤا پەی وان کەت.
برێ خەجیێ مەزن، پێڕا - پێڕا،
عەمری سەر برێد خوەکر،
وەکی هەڕنە پشتا کوڕێ میر.
لێ قەرەمان و تهار خەبەرێ وی نەکر،
یێ ماین ژی خوە پاشدا گرتن.
تهار:
هەرگێ کوڕێ میرێ عەرەبا مێرە،
هێژای خەجا خوشکینە زەرە،
برا تەنێ هەڕە شەڕ،
هەر گێ دکارە، برا تەنێ،
خەجێ ژ سیابەند بستینە،
ب مێرانی خوەڕا بینە.
میرێ عەرەبا دەفا هەوارێ دخینە،
مێر و مێرخاسێ ئێلێ دجڤینە.
- گەلی مێر و مێرخاسێ ئێل ێیە زۆر،
بکن - بلەزینن، هەسپا دەرخن ژۆر،
لێ کن، تەنگ و بەرا بشدینن،
خوە سیابەندێ سلیڤیڕا بگهینن،
خەجا زەرین ژێ بستینن،
سەرێ وی ژ مڕا بینن!
سیابەند هەلا نەگهیشتبوو چیێ،
سیپانێ خەلاتێ گول - سۆسنێ بەنگییێ.
کوڕێ میرێ عەرەبا ب هێرسی،
خولام خزمەتکارێ خوەڤا ب لەزی،
ل سەر پشتا هەسپێ کحێلی،
نێزیکای ل سیابەند کرن،
سیابەند دەنگی هەسپا سەکر،
خەجا زەرین نهێڕی، ژێ پرس کر:
سیابەند:
خەجا منە نازک و ب قیمەت،
دەلال و تۆڕنا منە ب حورمەت،
سیارێ پێشێی ب لەز تێ، کییە؟
وێ دلڤینە، نۆلێ گورێ برچییە.
دلێ خەجێ زو - زو لێ دا،
خەجێ نهێڕی و جابا وی دا:
خەجێ:
سیابەندێ منی بێساو و دەلال،
تو عەرفوتێ منی بێترس و کەمال،
سیارێ پێشن ئەوە، یێ کو ئیرۆ،
تە خەجێ ژێ ستەند ناڤا نیڤرۆ.
ئەو کوڕێ میرێ عەرەبانە،
وێ دایە پەی مە نۆلی گورانە.
چاخێ سیابەند بهیست ئەڤ خەبەر،
لێ شەوتی دل و جەگەر.
دیت پەیکەتی نە برێ خەجێنە،
هەسپێ بن وانادا تەڤە شێنە.
پێڕا - پێڕا هەسپ دا سەکناندنێ،
خەجێ ژ هەسپێ دا پەیا کرنێ،
سەر چایرێد شین دا رونشتاندنێ،
نێت و فکرا خوە بال وێ هیشت.
گەرما دلێ خوە لێ کرە لێمشت،
رما چاردە موڤکی رەنگینە،
دا ئۆرتا خوە و زینێ مێردینە،
هەسپێ شێ ئاژۆت و زەنگو کر،
رکێبی سەر کوڕێ میرێ عەرەباکر.
کوڕێ میرێ عەرەبا سیابەند کرە گازی،
کو خەجێ ساغ و سلامەت بدە وی،
خوە ژی بێ ڕایێ و ببە بەردەستی،
وی چاخی ئەوێ وان ئازاکە مێرانی.
سیابەند:
مێرانی نە تەرەزو - مێزینە،
تو بخوە، پاشێ بشێکرینە!
ئەز هەمە سیابەندێ سلێڤیمە،
کلێ چەعڤێ خەجا زەریمە،
دەربا من مێرا خستییە،
تو دۆختر - حەکیم ناجەبرینە!
خەجێ منڕا بوویە بەرمالی،
توجارا ناگیژە تە دەواری،
پاک دبە تو ئیرۆ پاڕا ڤەگەڕی!
کوڕێ میرێ عەرەبا گاڤا ئەڤ گلی سەکر،
شوڕ تەعزی کر، خوە درێژی سیابەندکر،
بوو شینگینا مەرتالا، رەقینا شوڕا،
هەردوو گەهیشتنە هەڤ، نۆلی دوو حوتا.
سیابەند وەعدە ئوندانەکر،
زەنگو ل هەسپێ دا، کوڕێ میرێ عەرەبا
سەرێ نزا چاردە مۆڤکیڤا کر
ل سەر سەری عەردێ وەرکر.
چاخێ خولام و جەردا میر،
ئەویەک بەر چەعڤێ خوە دیتن،
دەست - خوەدا سیابەند ناس کرن،
چەکێد خوە ئاڤیتن و تەسلیم بوون.
سیابەند ئەو ئازاکرن،
وەکی بگیژنە ژن و زاڕێد خوە
لێ وی خەجێ دیسا ئاڤیتە تەرکییا خوە
بەرب چیایێ سیپانێ ئاژۆت،
خوەڕا دسترا و کلام دگۆت.
چاخێ ئەوانا گهیشتنە شاخێد چیێ
سیپانێ بەدەو، وانڕا دکەنییا،
پالێ وێ گول - سۆسناڤا دخەملییا،
ب جوڕە - جوڕە نۆلا شەعر - شماقییا،
نۆلی گۆگەرچینا هەڤڕا دکەنییان.
ل جێکی ڕاست هەسپێ پەیابوون،
سەکنین، وەکی هنەکی ڕحەت بن.
سیابەند ل سەر چایرێ عەبا خوە
ب نازکی راخست، نۆلی دۆشەکا،
ئەڤینا وی، و ئەو نۆلا کەوێد گۆزەل،
ل سەر عەبایێ روونشتن،
ب لێوزێد شیرن هەڤڕا گلی کرن.
سیابەند شرۆڤەکر چ هاتبوو سەرێ وی.
خەجێ شرۆڤەکر، چاوا برێد وێ
وانڕا بێ بەختییا مەزنکرن،
نەبوونە خوەیێ سۆزێ خوە مێرا.
چاوا قەرەمان پشتا وان بوو،
ب چ جەفاکی چل شەڤ و رۆژی
فنجانا ژەعرێڤا، تەنێ ناڤ ئاڤاییدا،
داینا سۆزێ خوە ڤەنەکشییا،
گومانا خوە توجار نەبڕی،
هێڤییا سیابەند کوتاسییێ سەکنی،
پاشی خەبەردانێ سیابەند
تەواقا ژ خەجێ کر،
سەرێ خوە داینە سەر چۆکا وێ،
قاسەکێ ورا شیرنی ڕازێ.
سیابەند:
خەجا من، دەلالا من!
دلێ من، عەڤدالی دبێژە،
ئیرۆ چەند رۆژە و شەڤێیە
منێ نەکریە خەوا سبێیە،
ئەزێ سەرێ خوە بدمە سەر چۆکا تەیە،
لەعزەکێ بکەڤمە خەوا سبێیە!
خەجێ:
ئەرێ، سیابەندێ منی شەنگینە،
دەلالێ منی شەنگینە،
تە ئەڤا چەند رۆژە نەکرییە
خەوا سبێیە شیرنە.
تو سەرێ خوە بدە سەر چۆکا منە،
قاسەکی بکەڤە خەوا سبێیە!
سیابەند سەرێ خوە دا سەر چۆکا خەجێ،
لەعزەکێ شوندا هێدیکا چەعڤێد ڕەشە وەستیای گرت،
کەتە خەوا سبێیە شیرن
(دەنگێ بلوورا هات،
«بهارا بەختەوار»).
سیابەند ڕازا،
رەنگێ وی ڕحەت و عەدلی،
سیابەند کەتە خەوا شیرن،
سینگێ وی فرە ڕحەت بین دکشاند.
مەرڤ ترێ ئەو خەونێدا دکەنە،
هێسابە ژ متالێ بەختەواری،
زیپکێد خودانێ سەڕا ئاڤیتی.
سەرێ وی سەر چۆکا خەجێ،
ڕحەت، خەوا سبێیە شیرندا،
ئەوی ترێ، هەوا، چیا و گەلی،
گول و گولیلک، دەشت و زۆزان،
ئاڤێد چەعڤکانییا پێل ددن دکشن،
ژ قونتارێد چیا و بەرفێد بەلەکییا.
تمام ژ وانڕا عەمر تینن،
وانڕا شا دبن و ب ئەشق دکەنن.
بهاربوو، لەیلان کەتبوو عەردێ،
خەجێ ب چەعڤێد ڕەشە بەدەوی،
نۆلا ماشوقا تمێ سیابەند دنهێڕی.
دنهێڕی رەنگێ و یی گول دای،
پۆڕێ وی کوریشک مزدلا،
کلامەکە زەلوولی سترا:
بەر من سیابەندێ گولدای،
سەر منڕا عەزمانێ شای،
من نزانبوو باگەڕا سەر من وێ دەربازبە،
دو وێڕا سەر من ببە چیک سای!
بێ وەخت گولێ نەچرپینە، ئەو گونەیە،
گولا بشکڤتی مرازێ من و تەیە،
تەڤی سیابەند حزدکی هەڕمە جەعنەمێ،
بۆی من، ئەو جنەتا لاپ قەیدەیە.
چقاس با نەیێ، نەلوڤینە،
چقاس گورێد چیا نەزوکینە،
وەکی دل دلا حز بکە،
دەست حوبێ تو تشت وان ناترسینە.
من هیشتییە شەنەشینێ ڕەنگینە،
کۆنێ مەزن، مالا گرانە دەفینە،
ئەز نزانم دزگینا سوڕا دلا،
نا وەللە، بەختێ جاهل مە کودا بشینە.
خەجێ نشکێڤا دەنگێ خوە بڕی.
چاخێ بەدەنا تۆپک نهێڕی،
نۆگنەکە کوڤی هەڤراز دبوو دڕەڤی.
ژ وێ ترێ ئەو نێچیرڤانا دڕەڤی،
پەی وێ ڕێز بووبوون شەش گاکوڤی،
ئەوانا هەلا نێزیکی تۆپک نەبووی،
مەرڤ ترێ وێ قەزیایێ خلازدکن.
نۆلا خەونێ نەدیڤا ویڕا دەرکەت،
گاکوڤیکی بەدەوی، جاهلی چەعڤخوون،
ب شەڕەکی نەدیتی ئۆرتا گاکوڤییادا.
ئەوی بەری هەر شەش گاکوڤی دا،
نۆ گنا کوڤی ژ وان دورخست،
دا بەر سینگێ خوە، چو بەرب چیێ.
ژ وێیەکێ دلێ خەجێ تژیبوو،
ژ چەعڤێ وێیە ڕەشە نۆلا تری،
هێسرێد زەلال نۆلا کولیێ بەرفی،
ژۆردا سەر گولێ سورەتدا هاتنە خوار،
خەملا سورەتێ وێ قایراند.
ئەو هێرسێد وێیە نۆلا تری،
دو حەڤ ژ سورەتێ وێ گولۆل بوون،
کەتنە سەر سورەتێ سیابەند.
ژ وێیەکێ سیابەند خەوێ ڤەجنقی.
ئەوی خەوخی بوو، وی ترێ،
هەوا هاتە گوهاستنێ،
عەور - عەزمانا باران دبارە،
تەعڤییێ بارانێ سەر وی دگەڕە.
لێ چاخێ چەعڤێ خوە ڤەکر، ورا،
چیک سایبوو ل عەزمانا.
عەورا بەنگزێ عەزمان نەکرن خوری،
ل سوفەتێ خەجێی نازک نهێڕی.
چەعڤێ وەیە ڕەشە نۆلا تاس شل بوون،
دلێ سیابەند ورا دقوسی.
سیابەند بەرخوە کەت، ژ خەجێ پرسی:
سیابەند:
خەجێ، دەلالا من، چما دگریێ؟
سورەتێ تە سۆربووی چ خایری.
خەجێ نەخوەست مەعنێ وێ بێژە،
گلیکی دن بەر سیابەند دبێژە:
خەجێ:
قەت، تشتەکی ئوسا تونینە،
سیابەند:
چاوا قەت، مەرڤ
بێ مەعنی دگری؟
تشتەک قەومییە،
لەما تو دگری.
دبە تو پوشمان بووی،
ب منڕا ڕەڤییای،
هاتی ڤان تۆپراخێ خالی؟
هەگەر تو کەتی دودلی،
ئەزێ پاڕا ڤەگەڕینم، خەجا زەرین،
برا دلێ من بڤە کول و گری.
خەجێ تێ دەرخست، وەکی،
هێرسا سیابەند گەلەک ڕابوویە،
چوکو دیتبوو، وێ گۆتە سیابەند.
خەجێ:
چ کو من دیت،
ئەو نۆلا سەرهاتی من و تەبوو.
ئەو شەش گاکوڤی جەردا
میرێ عەرەبا بوو،
گاکوڤییێ جاهل توو بوی، سیابەند،
لێ نۆگنا کوڤی ئەز بووم.
بۆنا وێ یەکێ ژی دلێ من،
تژی بوو، ئەز گریام.
سیابەند سەرێ خوە حەژاند:
سیابەند:
ئای - ئای خەجا من، نازکا من،
ئەز بەرانبەری گاکوڤی کرم،
بۆنا وێ یەکێ ئەز گەرەکێ،
عەسە ئەوی بکوژم،
دلک و گورچکێ وی تەڕا،
پێشکێش بینم.
پاشی ڤێ گۆتنێ سیابەند،
پێڕا - پێڕا ڕابوو سەکنی.
لێ ڕجاف کەتە دلێ خەجێ،
ئەو ژ جی ڕابوو، سیابەند گرت.
خوە ئاڤیتە پێسیرا وی،
ژێ کر لاڤا و هێڤی:
خەجێ:
سیابەند، دەلالێ من،
خوەی و خودانێ من،
رۆژ و ئیمدادا من!
وەرە ڤێ یەکێ نەکە،
نەچە، پەی گاکوڤی نەکەڤە!
یێ دوو دلا ژەڤ دقەتینە،
تمێ قەزییا تێ سەری،
وەرە نەچە، سیابەند نەچە،
برا ئەو مرازێ خوە شابن،
برا حزکرنێ بدن و حزکرن بستینن!
وەرە نەچە، برا ئەڤ خەتا ژ تە دووربە، حەتا - حەتییێ.
سیابەند، وەرە ڤەگەڕ، نەچە،
دەلالێ من، توڕنێ من، وەرە نەچە!
سیابەند خەبەرێ وێ نەکر،
تیر و کەڤانێ خوە هلدا،
پەی گاکوڤی کەت،
گاکوڤییێ جاهل ئەوی دیت،
دەها گوجلی لەز کەت،
سەر کەڤرڕا بانزددا،
ژ گەلی و زناراڕا بانزددا،
کەتە ناڤ مێشێ، دەرکەت، جیێ ڕاست و دوز،
دیسا بەرێ خوە دا چیا، گەلییا، بانییا.
سیابەند گەلە وەستییا،
بووبوو ئاڤ - خودانێدا،
جیکی عەبا خوە ئاڤیت،
جیێ دنێ کنجێ خوە ئاڤیت،
بەزییا و گەلە بەزییا،
حەتا وی چاخی، چ چاخ،
کو گاکوڤی وەستاند و زەرێ ئاسێ کر.
وەختێ گاکوڤی سەکنی،
وی چۆک دا عەردێ زمزمی.
پاشێ چوو هنداڤا دارێ،
تیر - کەڤان ئانی خوارێ،
نیشان گرت، حەسابێ مێرا،
تیر ئاڤیت پێڕا - پێڕا.
گاکوڤیێ جاهل عەردێ کەت،
بوو عۆرین، مێشێ ئەو هنگاڤت.
ستویێ گاکوڤی زەرێدا دالقیا،
سیابەندێ سلێڤی بەرب وی بەزییا.
سەر سەرێ گاکوڤیڕا سەکنی،
کێر دەرخست، سینگێ گاکوڤی بڕی،
وەکی دلکێ وی گەرم خەجێڕا ببە.
نشکێڤا گاکوڤی سەرێ خوە بر - ئانی،
ستووریێ وی کەتە پێسیرا سیابەند.
ئەوی سیابەند زەرێدا ئاڤیت،
سیابەند سەر پشتێ ل چقلێ دارێ کەت،
و چقل پشتا پیلێ ویڕا دەرکەت.
خەجێ گەلەکی سەکنی، دفکری،
دگۆت: سیابەندێ من، تو کەنگێ ڤەگەڕی؟
لێ سیابەند هەلا نەدزڤڕی.
ساو کەتە دلێ خەجا زەرین،
ئەو رجفی، چار هاتبوو بڕین،
ڕابوو بێ ئەگلەبوون سیابەند گەڕییا.
گەلە گەڕییا، هندک گەڕییا،
ئیزا سیابەند ب چەتنی دیت،
پەی ئیزا وی کەت، ب لەز چوو،
گەلەچوو، خودانێ سەرڕا ئاڤیت.
دورڤا ل قونتارا چیێ، سەر زەرێ،
جەندەکێ گاکوڤی دیت.
گهیشتە سەرێ زەرێ،
کێلەکا جەندەکێ گاکوڤی،
تیر و کەڤانێ سیابەند دیت.
چۆکێ وێ سست بوون،
چەعڤێ وێ رەشەڤا چوون،
خودانا سەر سەرڕا ئاڤیت.
ب دەنگەکی بەیانی کرە قوژین،
هێسر نۆلا جەوێد کانییا،
سەر سورەتێ وێدا کشیان.
دگەڕییا، دلوباند، هێسر دباراند،
نشکێڤا نالینا سیابەند زەرێدا سەکر.
خەجێ سەر زەرێدا کوز بوو نهێڕی،
دیت، وەکی سیابەند سەر پشتێ،
ل چقلا دارا چەما کەتییە،
سەرێ چقلێ سینگێ ویڕا دەرکەتییە،
نالینێ سیابەند دهات گەلەک کوور،
کالین کەتە خەجێ - گریا،
ترێ ئاگر سەر خەجا بێ بەختدا بارییا،
پریسکێ ئاگر ژ دل دپەکیا،
دەستێ وێ سست بوون، قدوم شکەست.
بەر چەعڤێ وێ بوو تەعری،
نزانبوو چ بکرا،
کو سیابەند ژ ور خلاز کرا.
خەجێ:
سیابەند، ئەڤ چ زولم بوو،
تە ئانی سەرێ من بێبەختێ؟
وای ل من، باڤۆ - برانۆ!
تە چڕا دوژمن شاکرن،
وەی ل من بێ بەختێ.
نها ئەز چاوا تە خلازکم؟
گولیێد خوە ژێکم باڤێژم،
ناڤا تە، وەکی زەرێ دەرخم.
خەجێ:
سەرێ سیپانێ خەلاتێ وێ ب مژە،
با ڕابییە، بارانێ پێڕا گوژە - گوژە،
کێ سەکرییە، کێ بینایە،
نێچیر نێچیرڤانێ خوە بکوژە.
سیابەند ب دلێ برین گۆ:
ئەرێ، خەجا منە زەرینە،
بەسە بگری، بلوبینە،
هێسرا سەر سورەتێ سۆردا ببارینە!
سیپانێ خەلاتێ تێ سوڕەکە سارە،
بینا وێ وێرانێ چ خەدارە،
وێ گولێ سورەتێ تە بکە بریندارە.
خەجێ گۆ:
سیابەندێ من، تو مەنال، مەنال.
ئەز عەمرێ خوە تەڕا تێکم بەرپال،
ئەز ژی نەگریم، نەلوبینم،
هێسرا نۆلا تەعڤیێ بارانێ نەبارینم.
وەختێ نالین تە تێ،
گرییێ من تێ،
دەلالۆ، نالین تەتێ،
دل - جەگەرێ من خون تێ،
تو مەنال، ئەز ژی نەگریم!
سیابەند گۆ:
سیپانێ خەلاتێ وێ ب ملە،
گول، سۆسن هەڤڕا دکەملە،
برینا من عەڤدالی زەعڤە کورە،
دایکا من مایە بێ خوەی و خودانە،
چقاس چەتنە، ئەو چ کولە.
خەجێ گۆ:
گاکوڤییۆ، ستورو مەزنۆ،
ستورو وەکە بەژنا منۆ،
برا تە مالە خراببە،
کێ سەکرییە، کێ بینایە، وەکی،
تە سەرێ سیپانێ خەلاتێ،
ژەف کرییێ دەستێ مێر و ژنۆ!
سیابەند گۆ:
خەجێ، قوربا، تو مەگری،
هێسرا سەر سۆرەتێ سۆردا نەبارینە،
تو بینە وەریسێ حەڤت مالانە،
بینە گولییا حەڤت زەرییانە،
با ڤێژە ل زەرێیە، بەلکی تو،
من خلازبکی ژ ڤێ دەرێیە.
خەجێ گۆ:
سیابەند، مالێ مە زۆزانا دانینە،
ئەزێ چ بکم، چ بجێڕینم،
ئەزێ وەریسێ حەڤت مالا ژ کو بجڤینم،
ئەزێ گولییا حەڤت زەرییا ژکو بینم،
وەکی تە ژ زەرێ دەرینم،
برینا دلێ خوە بجەبرینم.
سیابەند گۆ:
ئەزێ بریندارم، برینا من خەدارە،
نە حەکیمە، نە ژی کۆمەکدارە،
خەجێ، بەسە ئەوان هێسرێ سارە،
سەر سورەتێ سۆردا ببارە،
هلبەت حالێ من بێ هەوارە.
خەجێ گۆ:
گاکوڤییۆ، گا بچوکۆ،
تە ستورو نۆلا بلالوکۆ،
براتە مالا خراببە،
تە چاوا سەرێ سیپانێ خەلاتێ،
ژەڤ قەتاندییە دەستێ زەعڤا - بووکۆ.
سیابەند گۆ:
گۆلا سبحانێ کوورە،
تێدا دەگەڕە مەعسییێ هوورە،
خەجا من، نازکە و دەلال،
هەڕە مالا باڤێ، تەڕا دەستوورە.
مەگری خەجێ، تو مەگری،
مەگری دەلالا من، تو مەگری.
خەجێ گۆ:
مەنال، سیابەندێ من، تو مەنال،
ئەزێ تەڕا بڤمە بەرپال،
نالینێ تە تێ، گرییێ من تێ.
سیابەند گۆ:
خەجێ جان، وەرە مەگری،
دەلالا من، وەرە مەگری،
کلێ سبحانێ ژ چەعڤێ.
ڕەش و بەلەک مەکە خالی.
خەجێ گۆ:
سیابەند، دەلالۆ، ئەز چاوا نەگریم،
نەگریم چاخێ نالینێ تە،
کوور و دوور تێ، گرییێ من،
پۆڕ - کوڕێ، نۆلا تەڤییێ بارانێ تێ.
سیابەند گۆ:
خەجێ دەلالێ، گاکوڤی بوو هوری،
وی ئەز ئاڤیتمە کەندالێ کەڤری،
وەرە تو ئیرۆ مەگری،
خلازبوونا من تونە ژ ڤێ زەرێ.
عەینێ بدە بەر نەدەرێ،
بەلکی کولا من ژ دلێ تە دەرێ!
خەجێ گۆ:
سیابەندۆ قوربان، تو سیابەندی سلیڤی،
تو خوەیێ تیرکەڤان، زێڕ و ڕندی،
چاوا گاکوڤییێ بێ ڕەعم تو کری زەندی.
سەرێ سیپانێ خەلاتێ دار شقتی،
چلکێ خونا سیابەندێ من نقتی،
دلێ من بێ بەختێ شەوتی،
مەنال، سیابەندێ من، مەنال،
کەسەک تونە تەڕا ببە بەعلگی - بەرپال.
سیابەند گۆ:
سەرێ سیپانێ خەلاتێ وێ ب مژە،
بنێ سیپانێ خەلاتێ وێ ب مێشە،
خەجێ، سینگێ من و دلێ من تەڤ دێشە،
حەکیمەکی بینە، وەکی برین نەئێشە.
خەجێ گۆ:
سیابەندۆ، من گۆت، وەرە نەچە،
فەلەک خاینە، من و تەڕا قال و پەڤچە،
نێچیرا ڤێ بهارێ بێئاویە،
تە ئەز تەنێ هیشتمە ڤان چیایە،
من نە خودانە، نە خایە،
ئەزێ هێسیر و تەنێ مامە،
مەنال، دەلالێ من، مەنال،
مەنال، سیابەندێ من، مەنال،
مەنال، دەلالێ من، مەنال،
سەرێ چیایێ سیپانێ وێ ب دارە،
خەجا تەیێ ل ڤێ دەرێ تەنێ زارە - زارە،
ئەز نکارم ژۆردا بێمە خوارە،
ژ سیابەندێ خوەڕا ببمە بەلگی و بەرپالا.
سیابەند گۆ:
خەجا من، مەگری، مەلووبینە،
دەلالا من مەگری، مەلووبینە،
هێسرا بەسە سەر سورەتێ سۆردا ببارینە،
سەرێ سیپانێ خەلاتێ بەرفە، دومانە،
تو ژ منڕا بینە گولییێ چل قیزانە،
ئەز، تو ناڤا دوو دەعنادا ببنە،
مێڤانێ ئێلا سلیڤیانە.
مەگری، خەجا من، مەگری!
خەجێ گۆ:
سیابەندۆ، قوربا، با تێ، باران پێڕا دلیلینە،
کێ ژ مە بێبەختاڕا گولییێ چل قیزی بینە،
وەکی باڤێژمە ناڤکێ تە، دەرینم.
مەنال، سیابەندێ من، مەنال،
ئەز پۆڕ- کوڕ، چاوا نکارم تەڕا ببمە بەرپال.
سیابەند گۆ:
خەجێ مەگری، دەلالێ مەگری،
حەیفا منێ نایێ جانێ منی جاهلی،
حەیفا منێ تێیە، چەعڤێ تەیە بەلەکی،
سوڕا سیپانێ سارە، وێ وان بقارینە.
خەجێ گۆ:
چیایێ سیپانێ خەلاتێ وێ ب ملە،
ئاڤێد جەو - کانییا ژۆردا خولە - خولە،
گاکوڤییۆ، برا تە مالخراببە،
تەیێ چاوا تەرباندییە، راڤ - تڤدیرە.
سیابەند گۆ:
خەجا منە رەمۆشی تویێ سەرێ سیپانێ،
تو ژمنڕا شیرێ مییا بدۆشە،
بەسە بگری، بلوبینە، هێسرا،
نۆلا تەعڤیێ بارانێ سەر سورەتادا ببارینە.
ئەو دونیا هانێ دونیاکە بۆشە بەتالە،
کە سیڕا نەمای، خێرا من ژی تەڕا تونینە.
سینگێ سیپانێ خەلاتێ وێ ب ستری،
تو وەرە بۆنا خاترێ برینا من نەگری،
هەرگێ هەڤال دپرسن، تو بێژی،
من سەرێ سیپانێ ئوندا کرییێ لاوکێ خوەی رو خوری.
خەجێ:
سینگێ سیپانێ خەلاتێ وێ ب دارە،
رێ تونە، وەکی ئەز زەرێدا بێمە خوارە،
منێ برینا تە بشوشتا ب پێچیێ زەرە،
وەکی تە نەکرا زارە - زارە،
ژ دەستێ برینا خوەیە کورە - خەدارە.
سیابەند گۆ:
پالا سیپانێ خەلاتێ وێ ب دڕی،
خەجا من، نازکا منە ب گولی،
تو بێبەخت بوی، تەنێ مای روبخێلی،
بەسە بگری، بلوبینە،
هێسرا سەر سورەتێ سۆردا ببارینە.
خەجێ گۆ:
چیایێ سیپانێ خەلاتێ ب گولە،
ئاڤێد کانییا تێ خولە - خولە،
ئەز چەعڤێ خوە دگەڕینم نابینم،
سیارێ هەسپێ قولە.
سیابەند گۆ:
خەجێ، ئەز پەڕتیم ناڤا کولا،
ئەو کول کورین ژ حەمو گۆلا،
تو کانییا تەڤ قیزا،
بۆی من تمێ حوبا دلا،
ئەز بەژنا تە مامە تما.
سیابەند گۆ:
رۆ چویە ئاڤا، کەری سەکنینە گوهێڕا،
تو شیڤێ چێکە ژ منڕا،
عەورێ رەش کمکمینە عەزمانا،
بەختێ مە ساربوو، نۆلی دومانا،
کولا دلێ من زەعف کوورە،
ڤەگەڕە مال، تەڕا دەستوورە.
فەیدا من تەڕا دها تونینە،
تو تشت من تەڕا ڤەناگەڕینە،
ناڤ ئێلا وەدا خۆرت گەلەک هەنە،
لێ ناڤا واندا گەلەک قوڕەنە،
تەمییێ من تە، یەکی ببینە،
برا لایقی نەڤسا جانێ تەبە.
نەگری، دەلالا من، نەگری،
گرییێ تە تێ، نالینا من تێ.
خەجێ گۆ:
سیابەند، نەدە من تو وان تەعنا،
کولا من کوورە ما بێ دەرمانە،
من دارێ دونیایێدا ئادکرییە،
خێنی ژ نەڤسا سیابەندێ سلیڤێ،
خەجێ نابە خورێ تو کەسانە.
سیابەند گۆ:
خەجێ، ئەز بریندارم، برینا من خەدارە،
دونیالک بۆنا من بۆشە و بەتاڵە،
وەختێ نێچیرڤان شاخێ سیپانێ دگەڕن،
وێ پرسا من ژ تە بکن،
بێ سیابەندێ من جەعنوکە تڤزین سیارە،
ل شاخێ سیپانێ پەی کارێ خەزالا دگەڕە.
نەگری، خەجا من، نەگری،
نەگری، دەلالا من، نەگری.
خەجێ:
سیابەندۆ، قوربا، کانێ رۆژێ بوهری،
لێمشت ڕابوو، بەختێ مە خوەڕا بڕی،
ڤێ سبێ گولا سبحانێ تەمری،
بێ خوەی، بێ خودان دنالی.
چاوا شەڤ و رۆ دهاتە گوهاستن،
چاوا قڕاڤی سەر چایرا رودنشت،
چاوا گەلی تژی مژ دبوون،
دلێ خەجێ تژی کول دبوو.
وێ نەددیت، چاوا دەشت و زۆزان،
دخملن، ب گول و کولیلکا،
چایرێد شین و ڕحانێد بین،
دزیڤا ب هەڤڕا خەبەر ددن،
دلێ خوە هەڤڕا ڤەدکرن.
چ حەسابی ژ سینگێ سیپانێ،
ئاڤێد چەعڤ کانییا، بەرفێد بەلەکیا،
ب ئەشق ژۆردا دکرنە خولە - خول،
هەڤڕا دکەنیان، دهاتنە خوارێ،
خێنی ژ خوە کەسەک نەددیتن.
چاخێ برێد خەجێ بهیستن قەزییا،
هاتبوو سەرێ سیابەندێ سلیڤی،
پێڕا - پێڕا هاتنە هەوارا وان.
ئەوانا گەلە لە خەجێ گەڕیان،
ل سەرێ سیپانێ جی نەهیشتن،
لێ ل سەرێ زەرێ خەجێ دیتن.
ئەو گەلە حالەکی گراندا بوو.
چاخێ خەجێ برا دورڤا دیتن،
خوە ئاڤیتە پێسیرا وان،
ب زەلولی گەلە گریا.
تەواقەکر ژ برا،
وەکی بکن حەمو مەجالا،
سیابەندێ وێ خلازکن وان دەرا.
برێد خەجێ گەلەک چەرچرین،
وەکی بۆنا خەجێ سیابەند خلازکن.
لێ تو چار و مکان نەدیتن.
سیابەند پاک فەعم دکر،
وەکی وەعدێ مرنا وی،
گەلە هندک مایە،
ب دەنگێ زراڤ تەواقە،
ژ برێد خەجێ کر.
سیابەند:
برێد عەزیز، ئێدی جەفێ نەکشینن،
دبە یازییا مندا وا هەبوو.
من ڤڕ ڕحەت بهێلن،
زەعف ڕازیمە ژ برێد خوە،
بۆنا حورمەتکرنا وە،
ئەز ژ وە تەنێ تەواقە دکم،
سۆزبدن، وەکی هونێ وێ بقەدینن.
برا سۆز دا، وەکی کەڕەلال،
تەواقا وی بقەدینن،
چ جوڕەی مابە، عەسە بقەدینن،
گلی و تەمییێ سیابەند.
سیابەند:
تەواقە ژ وە دکم،
چ جوڕەی مابە، خەجێ ببن،
وەکی ژ دەرد و خەما،
گولێد سۆرەتێ وێ نەچلمسن.
وەکی عەنییا وێ نازک نۆلی بیۆکا،
نەبە مەیدانا قرچمۆکا.
وەکی ئەو ئێدی عەمرێ خوەدا،
دەردا و کێماسییێ نەبینە.
ئەڤە تەواقا من ژ وە.
دە هەڕن، وەڕا ئۆغربە،
ئەوی ستویێ خوەی بەدەو خوارکر،
ب چەعڤێ خوەیە ڕەش، وان مێزەکر.
ئاخینەک هاتێ پێدا کەوگری،
حەتا - حەتاییێ دەنگێ خوە بڕی...
خەجێ ژ جێی خوە نەدحەژیا،
ساربووبوو، سەفیل ل برا دنهێڕی،
تشتەک نەددیت و سەنەدکر.
نزانبوو دۆر وێ چ دقەومە،
مەتال و سەخیر، چەعڤێد خوە،
ژ وێ زەرێ و سیابەند نەدبڕی.
لێ برا ورا مابوونە دو دل،
ئەو کولا خەجێ، وانڕا ژی بو کول،
ئەوانا هێدی ب هەڤ شێورین،
هور - مور تۆپ کرن، خەجێ هلدان،
کەتنە ڕێ و چوون.
خەجێ بووبوو کەڤر، نزانبوو چاوا،
ئەو ل هەسپێ کرنە،
ئەو ژ سیابەند دوورخستنە،
نشکێڤا چاخێ ڕێدا هاتە سەر خوە،
وی چاخی فەعم کر، چرا ئەو دبرن.
ئەو سیارکرنە و کودا دبن؟
دبن تەزە بفرۆشنە یەکی دنێ...
یان بدنە بەگەکی، یان ئاغاکی،
دبن ئەوێ تەزە بدنە مێر؟
ئوسا دوشورمیش دبوو و خوە خوەڕا دگۆت:
خەجێ:
«چی مڕانە عەمرێ دەفینە،
دەولەت، زێڕ، زیڤ و خەزنە،
وەکی دلێ منی ئێتیم،
نە دکارە ڕحەت بە، تمێ تی،
ئەز پاشی سیابەند ساخ ڤەگەڕم؟.
ئەز تەزە مێرەکی دن بستینم؟.
ئەز ببم بەرمالییا یەکی دن؟.
نا، ئەڤ یەک نابە، توجارا نابە
نا، ئەڤ یەک توجارا نکارە بقەومە،
ئەز گەرەکێ پاشی سیابەندێ سلیڤی،
مێرخاسێ - مێرا، خەملا گۆڤەندا،
دەلالێ دلێ خوە نەمینن دونێ».
ئەو ڤەگەڕییا بەرب برێد خوە،
تەواقەکر و گۆتە وانا:
خەجێ:
برێد منە حەلال و ب قیمەت،
من سەر زەرێ هێشتییە پێشکێشا سیابەند،
من ئەو پێشکێش ورا بیرکرییە
خوە ئەگلەکن، ئەزی پێشکێشێ هلدم،
پێڕا - پێڕا خوە وەڕا بگهینم.
خوە سەرێ زەرێڕا گهیاند،
ل سیابەند کرە گازی:
سیابەندۆ، نازکۆ، مێرخاسۆ، دەلالۆ،
سبحان گولێ وێ ب دارە،
تو خوە بگرە، ئەز پۆڕ کوڕێ،
ژۆردا بێمە خارە.
حەتا حەتایێ تەڕا ببمە هەڤالە.
پاشی ڤێ گۆتنێ خەجا زەرین،
سینگێ خوەی مەرمەرە ڤەدکە ب نازی،
ڤەدکە گولییێ خوەیە درێژە،
خوە ژۆردا زەرێدا داڤێژە.
سینگێ وێی زەر ل دارێ دکەڤە،
دار پشتا پیلێ وێڕا دەردکەڤە،
ئەو سیابەند قایم هەمێز دکە،
مەرڤ ترێ دخوازە وی هشیارکە،
دار دشکێ و دو بەندە تایێ ڕحانێ،
دکەڤنە ناڤ گۆلا سبحانێ.
سیپان، سیپان تو کوباری،
تو بەدەوی ژ قورنانی،
ئێل و مەسکەن هەموشک هەر سال،
تە دپرسن، کەسەر بێ مال.
تو شادە زەوالا دنێ،
روحێ سیابەند، دلێ خەجێ،
کو هەردوو چوونە بەر مرنێ،
و بوونە ئاخ ژ برینێ.
ب دلشکەستی دسترێ بلبل،
کو نێچیرێ کوشت نێچیرڤان،
بن پەڕێ تە، سیپانێ دەلال،
ئەو بوون دوو گول ژ حوبا دل.
هێشین دبن ئەو هەر بهار،
دبن نۆلی ئاگر حوسول - جەمال،
شەوقێ ددە، ژ شەوقا تە،
ڕۆیێ دەلال، توی هەر گاڤ کوبار.
چاخێ برا وێ قەزیێ حەسیاب،
نۆلی شمایێ خوەدا دحەلیان.
گریان و سەرێ خوە دان،
تەزە فەعم کرن حزکرنا وان،
ئێدی دەرەنگ بوو بۆنا وان
ئەوان پۆس - پۆسیدە پاژا ڤەگەڕیان.