٦

لە کتێبی:
بیرا قەدەرێ
بەرهەمی:
محەممەد ئوزون (1953-2007)
 5 خولەک  478 بینین

مۆ پیکولو، مۆ پیکولو. جێری، رۆشەن خانم، مەلەک خانم، جاریێن دن ل سەر سەرێ زارۆکن و وی دشۆن. هێدی هێدی، ب دیقەت. وان زارۆک ئانینە هوندر، متبەخێ. تشتێ نەبووینێ قەومیە؛ زارۆک دژی. ئەو د ناڤ خوینێ دەیە و هێ ژی ژ سەرێ وی خوین تێ. لێ ئەو دژی. د پێڤەچوونا ژیان و مرنێ دە، ژیان ب سەر کەتیە. ل قۆناغا بەدری پاشا، د رۆژا نۆ یا بهارێ دە، بێدەنگیا مرنێ، ب جارەکێ، قولپیە سەر دەنگێن ژیانێ. سانیحا خانما کۆ ژ مرنێ خەلاس بوویە، نها دبهیسە کۆ لاوێ وێ ژی ژ مرنێ خەلاس بوویە. باسک نینن کۆ ئەو پێ بفرە. «یارەبی، شوکر، شوکر ژ تە رە. هەکە تو نەکوژی، ناکوژی»، ئەو دبێژە. ئەو نکارە ژ جیهێ خوە بلڤە و داکەڤە ژێر، لێ ژ جێری دخوازە کۆ ئەو وەرن و هەر گاڤ خەبەرێن لاوێ وێ ژی رە ببێژن. کێف، کێفا رۆشەن خانمێیە، ژی رە پایان نینە. د ڤی ئومری دە، وێ دێ ئەڤ رۆژ و ئەڤ ئەجێب ژی بدیتنا! بەرێ نها ب دەمەکە کورت، ئەو ب کەسەرکوورێ چووبوو ئۆدا رازانێ و کەتبوو ناڤ جیهێ خوە یێ کۆ ل عەردێ راخستی بوو. وێ دێ زارۆکێ مری بشوشتا، کەفەنێ سپی لێ راپێچا، ل سەری بخوەندا و ئەو بکرا ناڤ گۆرێ و ئاخا رەش ل سەری برەشاندا. لێ نها زارۆک هاتیە، ژ مرنێ ڤەگەریایە و هاتیە. پەردا رەش ئا مرنێ رابوویە. د رۆژا رۆنی دە، ژیانا رۆنی دەست پێ کریە.

رۆشەن خانما کۆ ئومرێ وێ ل سەر ٨٠ سالانە، لێ هێ ژی ل سەر خوەیە و د تەڤگەرێن خوە دە خورتە، ب هێدیکا، ب خاولیەکە سپی یا شل، خوینا زارۆک ژی پاقژ دکە. زارۆک دگری، قیرەقیر دکە و خوە دلڤینە. بەدەنا وی، ل گۆرا زارۆکەکێ نووبوویی، مەزنە و بەژنا وی ژی درێژترە. رۆشەن خانم رۆیێ زارۆک پاقژ دکە. رۆ هێدی هێدی دەردکەڤە هۆلێ. پۆرێ وی رەش، بروویێن وێ گەش، رۆیێ وێ گلۆڤەرە.

ل ڤێ پۆزێ، ل ڤێ دفنێ فەکرن، رۆشەن خانم ب کەن دبێژە. پۆز، مینا پۆزێ بەرانانە. خوەدێ ستار بکە. ئەنی، مینا ئەنیا چیایێ هەرەکۆلێیە. خوەدێ بهێلە، ئەو تەڤدە ل باپیرێ خوە رەحمەتی بەدرخان بەگ چوویە، تەڤدە کالکە.

من داپیرا خوە رۆشەن خانم، ب گۆتنا تە «ستوونا مالباتا بەدرخانیان»، هەزار مخابن، ناس نەکر. بیر و هافزا مەرڤ حەتا کاتەکێیە. پشتی وێ ئێدی پەردا نەزانی یێ یە. حەتا کاتەکێ، زارۆکتیا من تێ بیرا من. لێ، نە داپیرا من. ب دوو بووینا من رە ئەو دیسان ڤەدگەرە شامێ، نک کەچێن خوە و ل ور ژی دەرە رەحمەتێ. وێ ل کێلەکا مێرێ وێ میر بەدرخان دەفن دکن... (ژخوە ل گۆرا گۆتنان، گاڤا ئەز تێم دنێ، ئەو ب مێڤانی ژ شامێ هاتیە ستەمبۆلێ و دەمەک ژی ژ بۆ من ل ستەمبۆلێ مایە.)

تو دزانی، د ژینا غەریب دە، مەرڤ هەنە کۆ چێ یی یەکە مەزن ل تە کرنە و مۆهرا خوە ل ژینا تە خستنە. لێ تو وان ناس ناکی. تو دکی، ناکی، تو نکاری خوە ب وان بگهینی و وان بناسی و ب ئاوایەکێ ژ بن چێ یی یا وان دەرکەڤی. تو ب وان دزانی، ل وان دفکری، لێ نکاری وان ببینی. چێ یی یا وان دبە حەسرەتەکە خەدار و ب جانێ تە دکەڤە. حەسرەت گاڤ ب گاڤ تە، بەدەنا تە، جان و روهێ تە، مێژی و دلێ تە ڤەدگرە. حەسرەتا دیتنا داپیرا من ژی، حەسرەتەکە وەها بوو؛ وێ ئەز ڤەگرتبووم. د هەر گاڤا نۆ یا ژینا من دە، وێ حەسرەتێ ریا من ل بەر من راست دکر. من ل گۆرا وێ گاڤ داڤێت. باڤ و دیا من، مام و مەتێن من ب درێژی بەحسا وێ و زمانێ وێ یێ شێرین دکرن. ل گۆرا وان، تو کەس مینا داپیرا من خوەش و زەلال ب زمانێ کوردی نەپەیڤیە. ئەگەر ئەز پاشێ ب خورتێ ل سەر زمانێ کوردی هوور بوومە و من ب کوردی نڤسیە، باوەر بکە، تێ دە پارا حەسرەتا دیتنا داپیرا من پرە.

رۆشەن خانم زارۆک باش دشۆ، خوەش دپێچە، سەرێ وی یێ بریندار گرێ ددە و وی ب جاریا ئیتالی رە دشینە جەم دیا زارۆک سانیحا خانمێ.

- فرانسێ، لێوک ببە نک دیا وی، بلا ئەو شیر بدیێ. چاڤرەشێ من برچییە، ئەو دبێژە و تەڤێ مەلەک خانمێ ڤەدگەرە سالۆنێ.

ئەمین بەگ و برایێ وی یێ بچۆک مورات ل سالۆنێ رۆنیشتنە. جخارە د دەستان دە، رۆیێ ئەمین بەگ دکەنە. گاڤا ئەو رۆشەن خانمێ دبینە، رادبە سەر پیان و بەر ب وێ دەرە.

- یادێ، چاڤێ مە رۆنی، لنگێ تە ب خێر هات، لاوک ژی خەلاس بوو، ئەو دبێژە.

- ئەمینێ من، تو لێوک ببینێ، پاریەکێ شەکرە؛ چاڤرەش، پۆزبەران، ئەنیڤەکرییە. ئەو ئەینێ باڤێ تە رەحمەتێ بەدرخان بەگە.

- یادێ، هەلبەت لاوێ من ئێ ل باپیرێ خوە وەرە. جەلادەتێ من نەڤیێ میر بەدرخانە. ئەو ئێ دەوسا باپیرێ خوە بگرە.

- تە گۆت چ؟

رۆشەن خانم، ب حەیری، ژ ئەمین بەگ دپرسە. ژ بەر کۆ وێ تو جاری ئەڤ ناڤ نەبهیستیە. ناڤێ کۆ دێ هەرتم د رۆمانا بیرا قەدەرێ دە دەرباس ببە، جارا یەکەمین، هنگێ ب زمان دبە.

- جەلادەت، یادێ. ناڤێ نەڤیێ تە دێ جەلادەت بە. یانێ خورتی و باوەری. یانێ ل هەمبەر مەزناهی و سەردەستیێ خوە راگرتن... ژ مێژ ڤە بوو کۆ من ناڤێ وی دانیبوو. ئەو ل وەلاتێ غەریبیێ هاتیە دنێ، لێ نەڤیێ میر بەدرخان وێ ببە تیمسالا خورتی و باوەریا باپیرێ خوە. تو ب ڤێ باوەر بە، یادێ.

- جەداد، جەدەت... جەجەد... تە گۆت چ، ناڤێ وی چ بوو؟

رۆشەن خانم نکارە ناڤێ لێوک ب لێڤ کە. ئەمین بەگ ب دەستێ رۆشەن خانمێ دگرە و وێ دبە ل سەر کورسیەکێ ددە رۆنشتن. ئەو دەستێ خوە دبە ریا خوە، پێ دلیزە و ب کەن دبێژە، - یادێ تو پر وەستیایی، هنەکێ بیهنا خوە ڤەکە و... جەلادەت، یادێ، جەلادەت.

- جەلا... نا، ئەز نکارم ببێژم، زمانێ من لێ ناگەرە. حەیرا ئەز ئێ ژی رە ببێژم جەجۆ. جەجۆیێ من...