بابان باشنده بیر باطمان یشیل وار
هەجوی کاکەیی
لە کتێبی:
دیوانی شێخ ڕەزای تاڵەبانی
بەرهەمی:
شێخ ڕەزای تاڵەبانی (1831-1910)
5 خولەک
2923 بینین
بابان باشنده بیر باطمان یشیل وارتورکی
إمام القوم في تقسيم شلوارعەرەبی
هەتانە هەر وەکوو بیستوومە بەزمێ
لە ساڵێکا شەوێ یارانی دیندار
عەموودێکم هەیە وەک تووڵی داوود
کوتامە ژێری کورکەی دایە ڕێزوار
تسێکی کەند بە ڕیشی سەیید براکە
تڕێکی دا بە یادی باوە یادگار
دەبەستن حەلقەیێ وەک عەقدی پەروین
لە جێگایەکی خاڵی لَيسَ دَيّارعەرەبی
بە چۆکا دێ قوتەی مل نێرکە کاردوو
وەکو بولبول ئەخوێنێ وەعز و گوفتار
دەخوێنێ مەرسییەی مالۆسی مەرحووم
یەکانەی گون ڕەش و گاحۆلی شاخدار
وەکوو باران بە کلکی پیرەسەگدا
بە ڕیشی دادەچۆڕێ ئەشکی خوونبار
لەپاش ئیکمالی ڕەسم و ماتەم و شین
وەڕین دەس پێ دەکا وەک کەلبی هەوشار
معاذاللهعەرەبی دەڵێ يا ايها القومعەرەبی
درۆیە حەشر و نەشر و جەننەت و نار
لە گوێ مەگرن قسەی ئاخوندی سوننی
بە ئاشووبن مەلای سەر لنگە دەستار
غەرەز لەم جرت و فرت و فاک و فیکە
ئیتاعەی ئەشقیایە و دەفعی ئەشرار
حولولی مەزهەبێکە بێ گرێ و قۆرت
تەناسوخ ڕێگەیێکە ڕاست و هەموار
بِحَمدِاللهعەرەبی نەما کاک ئەحمەدی شێخ
زەهاوی مرد و گۆڕی گوم بوو چاو مار
ئەگەر بێ شێخ عەلیش دَفعُ البَلاعەرەبی بێ
ئیتر دنیا دەبێتە عەینی گوڵزار
بمێنێ یا نەمێنێ چی لە دەس دێ
بە تەنها شێخ ڕەزاناسناوی ئەدەبیکەی هەرزە گوفتار
ئەگەر مشتە و مشاریش بێ زمانی
عیلاج دەکرێ بە مشتی پڕ لە دینار
بە دیناری عیلاج کەن یا بە سمتی
بلوورینی کوڕێکی سادەروخسار
عەزیزان مەزهەبی یارانی جەم جەم
لە سەر سێ ڕوکنە: ئەووەل تەرکی ئازار
دووەم ئیکرامی زەیف و شەرتی سالیس
لە هەردوو عومدەتر، کیتمانی ئەسرار
ئەمانەش جوملە پەشمن، ئەسڵی مەقسەد
چوارە پێت بڵێم ئەی پیری هوشیار
شکستەی جەوز و تووڵی سەوز و کەڵبەی
بەرازی بۆز و کەللەی خووگی مردار
ئەگەر دەرچێ لە سەر ئەم دینە ڕۆحت
دەچێتە قالبێکی شۆخ و نازدار
زەعیف بێ خوانەخواستە ئیعتیقادت
بە ئایین و بە ئەرکان و بە ئەتوار
نەکەی تەرسێ بە ڕیشی خەلفە باپیر
نەدەی گانێ لە ڕێگەی باوە یادگارناوی تایبەت
شیاکەی گاوەحۆل نەگری لە ڕیشت
نەچیتە ژێر کوڵینی دایە ڕێزوارناوی تایبەت
قەپۆزت دانەپۆشێ بەر سمێڵت
بە سەر ملتا نەیێ وەک یاڵی کەمتیار
لە قیبلەی مستەفا ڕوو وەرنەگێڕێ
لەڕێگەی شەرعدا نەمری، گوناهکار
لە پەشمی ڕیخناکی بەر سمێڵت
نەڕێسن سەرکەلە و دەستبەند و هەوسار
کە مردی ڕۆحی ناپاکت بە چوستی
لە ئینسانی ئەچێتە شکڵی سەگسار
وەرن یاران شەوی میعادە ئەمشەو
لە پێ دەرپێ فڕێ دەن، خزم و ئەغیار
شەواڵی زەرد و سوور وەک خەرمەنی گوڵ
لە سەر مافووری زەڕ ڕۆی کەن بە خەروار
شەواڵی خامەک و زەڕبەفت و خارا
لە سەر یەک دای بنێن وەک ماڵی توججار
کەنیز و خانم و خاتوون و خادم
فەقیر و مونعیم و دەروێش و سالار
نەدیم و نۆکەر و ئاغا و ئەفەندی
لە دەوری دانیشن وەک خەتتی پەڕگار
لە نەزمی بەزمی جەم ساقی بگێڕێ
شەراب و لێ بدا موتریب لە مزمار
نەبیز و شەربەت و نوقڵ و مەزە و مەی
دەف و تەمبوور و ساز و بەربوت و تار
دەبێ ئەم بەزمە هەر بەم نەزمە بڕوا
هەتا دوو حیسسە ڕابوورێ لە شەوگار
کە دنیا بوو بە ڕووی قەیماسی زەنگی
سەرەی بەش کردنی شەڵوارە ئەمجار
بە قورعەی مەعدەلەت یەکیەک بەشی کەن
مەپرسن لە ئەقرەبا و قەوم و کەس و کار
مەپرسن دایک و پوور و خوشک و خوارزا
لەژێر کورکەی بەرن، بێ قەول و گوفتار
بە قەولی باوە باوە و میرە میرە
میسالی کێر و کوز هەر وەک کون و مار
بە شەرعی مەزدەک و ئایینی بابەک
دوخوولی جائیزە ئیسمی کونادار
فهيا سادتي للوطء والنيكعەرەبی
لقد علمتكم تقسيم شلوارعەرەبی
چرا پف لێ کەن و شێرانە هەستن
شەقێ هەڵدەن لە پەردەی عیسمەت و عار
سەر و دەرپێ بەرن بێ فەرق و تەمییز
دەم و دەست ساحیبی دەرپێ بکەن دیار
شەواڵی هەر کەسێ بەر هەر کەسێ کەوت
ئیتر فەرقی نەکا بیگرێتە بەر کار
کە ئەم وەعزەی تەواو کرد پیرە ئاخون
ئیتر هەر پف لە شەمعە و تف لە حەیتار
ئیتر هەر ئەتکی دین و کەسری نامووس
ئیتر هەر تەرکی شەرم و عیففەت و عار
ئیتر هەر لنگ ئەبێتە لام ئەلف لا
ئیتر هەر کێر ئەبێتە باسکی هاوار
ئیتر هەر گوومەزەی سمتە دەسووڕێ
بە سوورەی سەر خڕا وەک چەرخی دەووار
ئیتر هەر لێ پەڕینە و لێ خوڕینە
بەرەو ژوور و بەرەو ژێر و بەرەو خوار
ئیتر هەر دایکە پیرە و هەڵ ئەنیشێ
بە کەللەی کێرەوە وەک ورچی سەردار
ئیتر هەر پاوەنەی زیوە و زڕەی دێ
لە بەر کوت پێوەدان ئەخشێ لە دیوار
ئیتر هەر خەپلەیە وەک چاوی کازر
بە مەترەق دەیکوتن ساداتی ئەبرار
ئیتر هەر ناوگەڵی خووبانی بیکرە
لە خوێنا سوور دەبێ وەک بەرگی گوڵنار
ئیتر هەر کێرە وەک پەیکانی گۆشتین
بە ژێر بنیا دەچێ وەک پەڕڕی سووفار
ئیتر یا خوا نەسیبی دوشمنت بێ
برینی نێزە و نووزەی بریندار
مناڵێ لەو شەوە پەیدا بێ لایان
دەبێتە سەیید و ڕێزداری موختار
لە وەسفی کاکەیی گەر سەرفی عومرم
بکەم ناکەم بەیانی عوشری میعشار