٤٤
خولووسییەت و خەلاسیا مەمێیە د خەلوەتا زندانێ دا ژ سفاتێ د حەیوانی موشارەکەت و موشاکەلەتا وییە ب ئەخلاقێ د رووحانی
لە کتێبی:
مەم و زین
بەرهەمی:
ئەحمەدی خانی (1650-1707)
4 خولەک
1165 بینین
مهرا فەلەکێ ئەزەل عەدیمە
کینا فەلەکێ ئەبەد قەدیمە
هەرچی وەکوو ئەو ژ عەردێ ڕاکەت
ئەلبەتتە وی دێ د عەردێ ڕا کەت
عولوی ژ خوە ڕا عەیان دخوازت
سوفلی ژ مە ڕا نهان دخوازت
نابینی هەڕۆ کو ئافتابێ
داڤێتە مەغارەیا تورابێ
خاسما کو د گەل قەبیلێ عاشق
هەم خائن و خارە هەم مونافق
ئەلبەتتە دلێ مە عشقبازان
ئەوول دبتن ب غونج و نازان
ئاخر دکەتن مەلوول و مەئیووس
مانەندی مەمێ زەلیل و مەحبووس
داڤێژتە مەحبەسێ ب ناکام
داتینتە مەرقەدێ سەرەنجام
ئەو بەخت ڕەشێ لەقەب ل وی مەم
بێ هەمنەفەس و هەڤال و هەمدەم
هاڤێتنە چالەکێ ب زاری
تەشبیهی ب گۆڕێ تەنگ و تاری
مەکرووهـ وەکی دەهانێ ئە ژدەر
مەنکوورە وەکی نەکیر و مونکەر
ڕوونشت د وێ ڤە عابدانە
زندان ل وی بوویە چللەخانە
ئەو جهـ ل وی بوویە چاهێ نەخشەب
ئەو مەهـ گەڕیا هلالێ یەک شەب
سووفی کو گهشتە کونجێ خەلوەت
شەیخینی گها مەقامێ وەحدەت
گەهـ شوبهەتی عاشقان ب دلخواز
گەهـ شوبهەتی عاشقان ب داخواز
هەر لەحزەد گەل کەلا گرینێ
ئەڤ ڕەنگەهە وی دگۆتە زینێ:
کای مسلێ حەرارەتا غەریزی
ئیرۆهە د مسرێ دل عەزیزی
سەد جار هەڕۆ ل قەلبێ غەمناک
پیراهەنێ سەبرێ من تە کر چاک
گەهـ گەهـ چ دبت وەکی زولەیخا
پوڕسا م بکی تو ئەی شەکەرخا
لەیلا تویی ئەز ژ بۆ تە مەجنوون
گولگوون ژ تە ڕا سرشکێ پوڕخوون
فەرهاد ئەزم تو بۆ مە شیرین
سەیلاب سرشکێ جوویێ شیرین
دونیا ل مە گەر چ بوویە زندان
ئیرۆهە تەنێ ئەزم موسلمان!
لەورا ژ دەڤێ نەبیێ مورسەل
بوو ئەڤ خەبەرە سەحیح و مورسەل:
دونیا کو بهشتا کافرانە
مەئوایێ بەلایێ موئمنانە
هەر چەندە قەوی موشەووەشم ئەز
ئەو چەند ب موشەووەشی خوەشم ئەز
سەد سال بگێڕی من تو مەحبووس
ما ئەز قە دبم ژ وەسلێ مەئیووس
سووندێ دخوم ئەز ب سوورەئێ نوور
دێما کو ئەوە کتابێ مەستوور
دەهـ جار ب حەققێ بەژن و بالێ
چل جار ب حەققێ زولف و خالێ
تەحقیق ب ئافتابێ روخسار
تەسدیق ب ماهتابێ دیدار
تەئکید ب قبلەگاهێ ئەبروو
تەعزیم ب سەجدەگاهێ گیسوو
سەد جار قەسەم ب هەردو نوونان
عەهدا من ئەوە د گەل عویوونان
حەتتا رەمەقەک هەبت ژ جانی
جانا! تو د جانی دا نهانی
هندی کو ژ هەجرێ بێ قەرارم
ئەو چەند ژ تە ئومێدوارم
هەر چەند کو میر ل من غەزەب کر
ئەڤ قەهرە ل من تە بێ سەبەب کر
هەر چەند خەبەرێ بەکر وی گوهـ کر
ئەڤ جەبر ل من ئەوی ب جهـ کر
لەورا کو تو شاهی ئەز گەدا بووم
ئەز بۆ تە نە کوفو و هەم لقا بووم
تو مهر جەمال و مەهـ جەبینی
ئەڤ چەند لەتیف و نازەنینی
ئەز خار و زەلیل و خاکسارم
ئەڤ ڕەنگە زەعیف ودل فەگارم
پەروانەمە تەن مە دایە ئاگر
سوهتیمە ب باتن و ب زاهر
نیلووفەرە دل تو ئافتابی
تەن شوبهی کتان تو ماهتابی
گەر تەن بڕزت وە یا ببت خەرق
وەر دل ببتن د بەحرێ غەم غەرق
حەققێ منە عەدلە زولم نینە
خاسسییەتێ ئاگرێ ئەڤینە
ئەڤ چالە ئەگەر چ زێدە کوورە
أماعەرەبی ژ عەدالەتێ نە دوورە
سووفیمە و سەومەعە نشینم
خوەش تالبێ نوورێ ڕوویێ زینم
حاسل قەومی مەقامێ موتواعەرەبی
بەر مووجبێ قبل أن تموتواعەرەبی
تەزکییەئێ نەفسێ بوو موکەممەل
تەسفییەئێ قەلبی بوو موحەسسەل
ئایینەئێ رووحێ بوو موجەللا
نەفس ودل و جان ب هەڤ موسەففا
ئەو موعتەکفێ د دەورێ چالێ
هێژا نەگەهشتی دەورێ سالێ
بەلکی نە چل ونە ئەربەعینەک
زەننا د دلێ وی بوو یەقینەک
مەشهوود بوویین ل قەلبی ئەنوار
مەکشووف بوویین ل بەر وی ئەسرار
ئایینەئێ دل وە بوو موسەیقەل
سوورەت وە ب مەعنەیێ موبەددەل
ئەو هەیکەلێ مەتلەبا مەجازی
بوو مەلعەبێ تفلێ عشقبازی
ئەڤ مومکن و ما سویعەرەبی سەراسەر
في الجملهعەرەبی ژ بۆ وی بوونە مەنزەر
ئەڤ دار و بەر و دەواب و ئنسان
ئەڤ مەعدەن و ئەڤ نەبات و حەیوان
هەرچی کو ب دل وی لێ نەزەر کر
هەرچی ب خیالی لێ گوزەر کر
هەر یەک د نوما ژ بۆ وی زینەک
مەشهوود ژ هەر یەکی یەقینەک
گۆیا ب خوە ئەو رەسەد نشین بوو
ئەو چال ژ بۆ وی دووربین بوو