٤٣
سەترەنج بازیا مەمێ و میرە ب شەرتێ دلخواز، ڤەدانا دامێ تەزویرە ژ بۆ کەشفێ راز
لە کتێبی:
مەم و زین
بەرهەمی:
ئەحمەدی خانی (1650-1707)
5 خولەک
1110 بینین
سالارێ مەواکبێ کەواکب
سەردارێ تەوالع و غەوارب
سولتانێ سەریرێ چەرخێ رابع
وەقتێ وەکوو بوو ژ شەرقێ تالع
شەترەنجیێ ماهـ و جوندێ ئەختەر
بالجملهعەرەبی ل سەر بساتێ ئەخزەر
شەهمات کرن ب بەندەقا نوور
تە دگۆ هەمی بوون د تۆڕ ێ مەستوور
میرێ کو ژ غیرەتێ دل ئەفگار
شێرێ ژ حەمییەتێ بریندار
حەتتا سوبە خەو نەهاتە چاڤان
ساکن نەدبوو ژ ڕەنگێ ئاڤان
ڕۆ ژێ کو ژ مەشرقێ نوما نوور
ئافاق کرن ژ زولمەتێ دوور
میر ڕابوو و هاتە شەهنشینێ
نێزیکی سەرایێ نازەنینێ
ڕوونشت و وە گۆتە پیشەکاران:
هوون گازی بکن نەدیم و یاران
تەنها ژ مە ڕا مەمێ بخوونن
تاجدینی د گەل برا مەخوونن
ئیرۆ ل مەمێ ئەزێ غەزەب کم
سووچەک وی هەیە ئە دێ ئەدەب کم
نابت کو ژ من ببن د غافل
بالجملهعەرەبی ب ئەمرێ من د عاجل
ژەو پاشی شهاندە نک خوە مەم خوەند
حازر کربوون گولاب و گولقەند
ئەو چەند شەراب و قەند و شەککەر
ئەو چەند گولاب و مسک و عەنبەر
ئینان و د مەجلسێ گەڕاندن
کەیفێ د خوە سەر ب سەر گهاندن
ئەنجامێ تەکەللوم و خەبەردان
کێشا کو ب ساترەنج و نەردان
میر گۆتە مەمێ ب کین و کەربە:
ئیرۆ مە د گەل تە جەنگ و حەربە
ڕابە ژ مە ڕا وەرە موقابل
بێ شەک ب تە ڕا ئەزم موجادل
شەرتێ مە د گەل تە ئەی سەرەفراز
هەرچی تە د ڤێ ژ بۆ مە دلخواز
لێ میر ژ کوڕان هەبوو جوانەک
مەحبووبێ زەمانە نوکتەدانەک
یووسف ژ مەلاحەتا وی مەحجووب
روستەم ژ شەجاعەتا وی مەغلووب
هەم سوحبەت و هەمدەمێ مەمێ بوو
هەمشاهی و هەمغەمێ مەمێ بوو
سەردارێ کوڕان ب ناڤێ گورگین
فی الحالعەرەبیی خەبەر گهاندە تاجدین
ئەو بەتل کو بوو ژ حالی واقف
ڕابوون ب وی ڕا چەکۆ و عارف
شێران ڤەڕساند قەید و زنجیر
هەر سێ ب تەبایی چوونە نک میر
تاجدین کو د گەل بران ب مەش هات
کەعبەین ژ بۆ مەمێ دو شەش هات
فیل و رەخ و کەرکەدان کو هاتن
دین میر و موعەللمێ خوە ماتن
زانین کو مەمۆ ب بەند و بازە
میر گۆتە مەمێ: دو دەستێ تازە
سێ دەست برن ژ میر تەمامی
موفسد فکری ژ وی مەقامی
زین دی کو ل پەنجەرێ دیارە
مهرە ل مەهێ دکەت نەزارە
بەدخواهی بنێ چ حیلە ڕاکر
ئەڤ ڕەنگە بەهانەیەک ئەدا کر
گۆ: بەند و لەییز وجهـ ب دۆرن
هوون هەردو جهان ب هەڤ بگۆڕن
مەم دێ ببتن ڤێ جارێ مەغلووب
حاسل ببتن ژ بۆ تە مەتلووب
میر ڕابوو و چوو جهێ مەمێ ژار
مەم هاتە جهێ ژ پێشڤە دلدار
چاڤێ د مەمێ کو دین روخێ زین
مفت دانە ژ دەست خوە فیل و فەرزین
دل مایە ل پەنجەر و شباکان
هەسپێ خوە ددا جهێ پەیاکان
میر بر ژ مەمێ تەمام شەش دەست
مەم بوو ژ مەیا ژ پێشڤە سەرمەست
میر گۆتە مەمێ: مە بر خوە دلخواز
وی گۆ کو ببێ چیە تە داخواز؟
میر گۆ: مە غەرەز نە کەسبێ مالە
مەقسوود ژ تەی مە کەشفێ حالە
مەتلووب ژ لەعب و بەند و بازان
قەت نینە ب غەیری کەشفێ رازان
شەرتێ من ئەوە بکی تو ئقرار
کانێ د دنێ کیە تە دلدار
هەرچی پەریا تە دل ل بالە
حووری سفەتەک مەلەک مسالە
گەر لائقی تە ئەوێ ببینم
مالی بدم ئەز ژ بۆ تە بینم
ساحب غەرەزی د وەقتێ فورسەت
تەعنا خوە ژ ڕەنگێ دەفعێ توهمەت
گۆ: من دیە یا مەمێ حەباندی
کیژەک عەرەبانە لێڤ دەقاندی
سەر تا ب قەدەم ڕەشە وەکی قیر
نە لائقی بەحس و خوەستنا میر!
تەعنێ د مەمێ وە ڕەنگ ئەسەر کر
یەک جار ژ عەقلی بێ خەبەر کر
بەحرا دلێ پەردە لێ ب جووش هات
ناکام ب گازی و خورووش هات
گۆ: قەت نە وەیە وەکی وی گۆتی
میرم پەریا دلێ م سۆتی
شەهزادەیە شەهنشین مەکانە
عەنقایە بلندە ئاشیانە
میرانیە ئەو ژ نەسلا پاکە
نوورانیە ئەو نە ئاب و خاکە
سەردەفتەرێ حوور و نازەنینە
هەر چەند مەلەک ب ناڤێ زینە
میر ئەڤ خەبەرا خلافێ هەیبەت
گاڤا کو بهیست هاتە غیرەت
وی گۆتە قەبیلەیا غولامان:
هوون بۆ چی گەلی نەمەک حەرامان
ڤی ناکەسی ناگرن ب زللەت
دا ئەز بکو ژم ئەوی ب عبرەت
ڕابوونە مەمێ دو سەد غەزەنفەر
مەم ڕابوویە پ ێ ب د دەستی خەنجەر
تاجدین و چەکۆ د گەل برایی
ڕابوون ب تەعەسسوب و تەبایی
گۆتن: گەلی جوندیان ڤەوەستن
هوون جوملە نەسەرخوەش و نەمەستن
هوون قەنج دزانن ئەم کوسانن
ساحب هونەرین و پەهلەوانن
پانسەد ژ وە حەملە کن ب کەربان
نادەینە وە نەوبەتا چو زەربان
گەر چ وە ئەجەل ب دەست مە نینە
أماعەرەبی وە گەلەک ژ دەست مە دینە
حەتتا کو بکن مەمێ گرفتار
سێ سەد ژ وە دێ ببن بریندار
حەتتا نە مە هەر سیان ب کەرکن
هوون دێ ل مەمێ کوسا نەزەرکن؟
هەرچی کری حاکمێ مە فەرمان
ئەم نابنە مانعێ چو حوکمان
دەستێ د مە بەستنە ل بەر میر
ها گەردەن و دەست وپێ و زنجیر
میر ڕابوو و دەست وپ ێ مەمێ بەست
تاجدین مرنا خوە وی دەمی خوەست
أماعەرەبی چ بکەت ژ بۆ نە عارە
جەللاد ئەمیرە خوندکارە
مەم گرت و شهاندە پێش سەرهەنگ
گۆ: حەبس بکن د قوللەیا تەنگ
دیوانی و مەجلسی بەلاڤ بوون
بالجملهعەرەبی ژ بۆ مەمێ د مەحزوون
دیوانە سفەت ب ئاهـ و فەریاد
هەمیان دکرن ژ بۆ مەمێ داد