نامەنووسینی لەیلێ بۆ مەجنوون
لە کتێبی:
لەیلا و مەجنوون
بەرهەمی:
خانای قوبادی (1704-1778)
7 خولەک
1284 بینین
نویسا وە قەیس دۆستدار حەبیب
سەروەر کیرام، هامفەرد ئەدیب
موحەڕێک دڵ «بهجة الفوادعەرەبی»
بزورگان شکۆ «زينة الامجادعەرەبی»
زیاتەر جە گرد کەس بە حوسن و جەماڵ
شیرین خیساڵی بە عەقڵ و کەماڵ
بە حیفز عەهد و میساق و پەیمان
زیممە و مەحەببەت، ویجدان و ئیمان
ساڵحی، سیدق، خاڵی جە خەتا
وەفا و سەفا و عەهد، سەرت بێهەمتا
یاوا پێم کەماڵ وەجد عەشق و سۆز
هیجرانت، شۆرت، پەی من شەب و ڕۆز
بەیان کەردەنی تانەی قەوم و خوێش
بێگانە، بەدگۆ، جە شاهـ تا دەروێش
نەوەردەی تەعام، قەناعەت وە غەم
قەبووڵ کەلام ناکەسان سەرجەم
من جە تۆ بەدتەر سوفتەی فیراق بیم
موددەتێ مەریز، مەرزی عیراق بیم
ئیسە هەوارگای «وادي الاراكعەرەبی»ەن
ئارەزووم دیدار دۆس غەمناکەن
ئەگەر خاترت مایل بە لەیلەن
خاتری لەیلێ جە غەمت کەیلەن
حازر بە نە جا، جە نیمەشەودا
حازرم جە لات جە شیرین خەودا
ئارەزوو، مەقسوود، هەم مەتڵووبەنی
بە ڕەغم ئەعداد تۆ مەحبووبەنی
جە «وادي الاراكعەرەبی» من بکەر وە یاد
بیماریم شەفا، جە غەم بۆم ئازاد
مونتەزێر ئامای ئەو دۆسەن خەیلێ
سەعادەت خوای قەیس، دۆس ئەو لەیلێ
ئەو مەحرەم ڕاز نامەی گەوهەرڕێز
ئاوەردش پەی قەیس شەهزادەی عەزیز
مەجنوون چۆن وانا دەعوەتنامەی لەیل
وەخت بی خارج بۆ ڕۆحش جە ڕای مەیل
سوار بی وە ئەسپ، تیغش نە فیتراک
ڕاهی بی وە جەخت پەی «وادي الاراكعەرەبی»
غرووب خورشید ئاما بەو مەکان
«کە» وەعدە دا بی شای شیرین مەکان
نیشت تا نسف شەو، جا تاریکیی لەیل
هەر تا بەر ئاما ستارەی سوهەیل
شەوق و زەوق ئەو شووروەست نە مەجنوون
کەفت وە ڕووی زەمین زار سەرنگوون
چون غەزاڵ هەرد نافەی تاتاری
پەخش بی جە سەحرا عەتری عەتتاری
بە سەد نەزاکەت سەوڵ خەرامان
ماما وە ڕاوە مەکێشا دامان
ئاما وە نەزدیک شای نەونەمامان
قەیس سەر باڵا کەرد دیا لەیل ئامان
هۆرێزا وە پا شێوەی شادی و زەوق
کێشا و چەند ئەشعار وانا جە ڕووی شەوق
لەیل ئاما قەیس دی، دەردەم کەرد سەلام
بە سەد شەوق و شوور، بە شیرین کەلام
بۆسا دوو دیدە و پێشانیی پاکش
بی وە شەفای دەرد دڵەی غەمناکش
واتش وەش ئامای ئەی بەرگوزیدەم
هەزار جار پاڵات وە بان دیدەم
قەیس هەم جە دەروون، خەمان دا وە باد
جە عەهد وەرین تا حاڵ کەردەن یاد
لەیلێ وات: ئاگام جە حاڵ دەردت
غافڵ نەزانی لەیل هامفەردت
وە مەرگت قەسەم مەرگم ئارەزۆن
مەرگی من فەرزەن، جە هەمجووریی تۆن
زەعیفیی جسمت، زەردیی ڕوخسارت
تەغیر شێوەی موڵک و ڕەفتارت
مەحزوونی خاتر جەواهیربارت
فدائی جە ڕای دڵداری یارت
تەمامی پەی من کەردەنی قەبووڵ
نە من، نە خوێشان، بە تەوری مەعمووڵ
جەزای وەفای تۆ نەداین بە دەستت
بەغەیر جەفا و جەور ڕوفەقای پەستت
ئیستە مەوینۆت خەستە و پەشێوحاڵ
جە هیجران تۆ بیم وە کۆی زوغاڵ
پەی چێش مەگێڵی کەش و کۆ و هەردان
کەمنام بیت نە تۆی جەرگەی هامفەردان
تەرک شاهیت کەرد، «لۆنگت» وەست نە کۆڵ
وێت کەرد هامنشین وەحشییانی چۆڵ
نە جای نازباڵشت پەڕ قووی نازەنین
سیاسەنگ سەخت کەردی وە باڵین
لەحاف زەڕباف باڵات کەڵپۆسەن
تەختەی سەنگ سەرین هیجران دۆسەن
چەرخ زەڕینت گیسووی ژوولیدەن
چەکمەی زەڕینت خار خەلیدەن
ئیسە ئی زەحمەت، ڕای دوور و دراز
من دام وە بەرت قەیس سەرئەفراز
واتم دەین تۆم نەیۆ وە گەردەن
خەڵقان واچان لەیل بێشەرتی کەردەن
یە سەر، یە شمشێر، من تەسلیم تۆم
ئامادەی فەرمان پەی تەعلیم تۆم
سەر و ماڵ و گیان لێت نییەن درێغ
ئەر قەبووڵت هەن ئێد سەر و ئێد تێغ
بابۆی من و تۆ جەڕای بێڕەحمی
خاتر ئێمە کەردشان زەخمی
ئیتر من و تۆ دڵشاد بین وە چێش
بمانین نە تۆی ئەقاریب و خوێش
بشین وە جایە نەشناسین هیچ کەس
غەیر جە «لم يزلعەرەبی» بینای باڵادەس
وە زۆر بازوو، ڕەنج شان و قۆڵ
پەیدا کەریم ڕزق جە ئابادی و چۆڵ
داراییی بابۆ پەی وێشان خاسەن
خودا ڕازقەن، بەندەشناسەن
بشین وە جایێ ئەگەر زندان بۆ
ئاوش ژار مار، نانش سنان بۆ
بەهەشتەن جە لام، چون هام جە لای تۆ
سەڵای من ئێدن، چۆنەن سەڵای تۆ؟
وە هەرکۆ مەشیت خودا یارت بۆ
لەیلێ قەدەم بۆس، خاکسارت بۆ
ئێد کەی زندگین شەوان تا بە ڕۆ
تۆ جە عەشق من، من جە عەشق تۆ
جەرگمان بڕیان، دیدە بریانەن
هەناسەمان سەرد وێنەی زریانەن
تۆ مەشی وە تۆی وەحشییان چۆڵ
من خوار و خەمین سەودای سیاکۆڵ
تۆ کێشی تانەی وەحشی و نەفامان
من وە کۆ بشۆم، دەسم بە دامان
تەکلیف تەعیین بکەرە وە لام
وەختمان مەڕۆ، باقی وەسەلام
قەیس واتش لەیلێ شای جەمین جامان
دەوای دەرد دڵ هەم شەفای زامان
ئەووەڵەن، فەرمان خاسەی ئەدا و باب
خوداوەند واجب کەردەن جە کیتاب
دووهەمین، قەوڵت بشین وە جایێ
خودا ڕازقەن پەی ڕەهنمایێ
عەشق من چون عەشق مەجازی نییەن
دڵ وە بەدنامیی لەیل ڕازی نییەن
زیندەگیی دنیا وە من حەرامەن
مەردم بواچان لەیل بەدنامەن
لەیل وات: زیندەگیم جە مەردەن بەدتەر
هەر ڕۆ مەیۆ پێم سەد زام خەتەر
کاش تۆ نەدیام وەی وەزع و حاڵە
بووی وە سەرمایە پەی ئاهـ و ناڵە
شەرتەن من چون تۆ شادیم تەمام بۆ
هامسەر غەیر جە تۆ جە لام حەرام بۆ
ئەر وە زەرب تێغ پارەپارەم کەن
حەلقم حەلقاوێز، سەر قەنارەم کەن
شەوهەرم شاهان گەورەی زەمین بۆ
جە من بێبەهر و خوار و خەمین بۆ
بابۆ مانع بۆ من و تۆ جودا
واتەی ئەوان بۆ فەرمان خودا
وەلحاسڵ ئی دەرد، ئی زام کاری
عیلاجش نییەن غەیر زات باری
بەڵ کارێ کەرۆ جەی دنیای دەنی
زووتەر بیاوین وە دنیای هەنی
جە يَومَ المَحْشَرعەرەبی بیاوین بە هەم
ئەو وەخت خاتمە بدەرین بە غەم
نەعامەت بەهەشت کەردمان باتڵ
ساکن بین جە دەست ئێش سزای دڵ
قەیس واتش لەیلێ جەمین وێنەی جام
شەرح من و تۆ ئەو وەخت بۆ تەمام
خاس و کەست جە هەم ئەو ڕۆ جودا بۆ
قازی موحەممەد (ص) حاکم خودا بۆ
ئارۆ بێسوودەن ئاهـ و ندامەت
با سەربەستە بۆ تا ڕۆی قیامەت
من خوداحافز مەشۆم پەی کاوان
تۆ شاد بنیشە جە یانەی باوان
لەیلێ وات شادیم هەناسەی سەردەن
دمای لوای تۆ، مەشووم بە مەردەن
مەجنوون دمای تۆ دیدەم ببۆ تار
خودا یاوەرت قەیسی هیجرانبار
نیشانەی نەفەس دوود داخ و دەرد
چون تۆف زلان هەناسان سەرد
گردین دام وە باد عەقڵ و فام و هۆش
زیندەگیی دنیام کەردەن فەرامۆش
عومرێ وە تەڵخی و وە بێ کام دڵ
بویرۆ، بمرۆ، بشۆی وە تۆی گڵ
مەردەنم خاسەن نەک ئی ژیانە
مەردم مەدان لێم سەد تیر و تانە
دڵ تەوەن نییەن خۆ گۆشت و هوونەن
ئەعزام ناتەوان، جەستەم زەبوونەن
جە فێشتەر نییەن سەبر و فیراقەت
خودایا یا مەرگ، یا سەبر، یا تاقەت
زبان یار نییەن حەرفێ باوەرۆ
دەوڵەت زیادی چەنی تۆ کەرۆ
مەر وە ئیشارە نە جای غەمانم
دەست بنیام وە ناز وە سەر چەمانم
قەیس واتش لەیلێ کار گەردوونەن
مەردمان وە قەیس ماچان مەجنوونەن
ئیرادەی قودرەت شای لایەنامەن
نامم وە مەجنوون مەنشووری عامەن
شوکر وە قەزای خوداوەندگار
هەر ڕۆ تەورێوەن دەورەی ڕۆزگار
هام، من شیم وە ڕای سەحرا و بیابان
تۆیش بشۆ نە تۆی خەیمە و خیابان
قەیس شی وە چۆڵ، شی وەوە خەرگاهـ
مەدیا وە دما، مەکەردش نیگاهـ
جە داغ دووریی باڵای دڵبەرش
بیمار بی بەدەن وە ناز پەروەرش