[ڕای نووسەری ئەم کتێبە]

لە مادەی ئەووەڵ و دووەمدا فکر و موتالەعەی دوو موتەخەسیسی مەشهوورمان دەرحەق بە کورد و کوردستان عەینەن نووسی، لە دوای ئەمانە وام بە مناسەبەت زانی کە نەتیجەی تەدقیقاتی خۆشم لەم مادەی سێیەمەدا عەرز بکەم. کەسێک بیەوێ تاریخی قەومی خۆی وەیا قەومێکی تر بنووسێ، ئەووەڵەن لە شوێنی ئەسڵ و مەنشەئی ئەو قەومە ئەگەڕێ و لەم خسووسەوە تووشی زەحمەتێکی کەم وەیا زۆر ئەبێ، چونکە بۆ ئەو ئەسڵ و فەسڵە مەعلووماتێکی ڕێکوپێک و بەردەوامی چنگ ناکەوێ. واقیعەن نەتیجەی سەعی و هیممەتی عولەمای ئاسار و تاریخ هێشتا ئەم جیهەتانەی بە تەواوی ڕووناک نەکردۆتەوە، جا لە بەر ئەمە تاریخنویس، بە زەروورەتێکی تابعی فکر و لیسان و وەتەنەوەیە و زۆر جار ئەم سێ دەلیلە لە مونشەئێکدا کۆ نابێتەوە و هەرە بەقووەتی ئەم دەلیلانەش، زمانە.

مەسەلەن ئەبینین قەومێکی سامیەلئەسڵ لە جەزیرەی ئەلعەرەبییەوە ڕووی کردۆتە بابلستان (٢٢٢٥ پ.م)، وڵاتی ئاکادی زەوت کردووە و «ئەووەڵ حکوومەت»ی تیا دامەزراندووە. قەومی عەرەب، بە مەحزی هاتنی ئەو قەومە کۆنە لە جەزیرەوە و لە عیرقی سامی‌بوونی، ئەسڵی خۆیان ئەبەنەوە سەر ئەو و هیچ بەدوور نییە کە شوعبەی «ئاکاد»یش کە چەند عەسرێک لە پێش ئەو قەومەدا بابلستانی داگیر کرد و حکوومەتی ئاکادی دامەزراند، لە عیرقی سامی‌بوون، ئەمیش لەگەڵ ئەسڵی عەرەبدا مناسەبەتدار بێ.

بێجگە لەمەش، ئەبینین کە قەومی تورکیش، بە سەبەبی موشابەهەت و مناسەبەتێکی کەم و زۆری زمانەوە، ئەسڵی خۆی ئەباتەوە سەر عونسوری «هۆن» وەیا «فۆن» کە نەسلی «شانغیونغ»ەکانی شیمالی چین بوون و لە دەوری ئاوی «ئۆرخۆن»دا ژیاون، بەم تەرحە مەبدەئی تاریخی قەومی تورک ئەبێ عەسری بیست و هەشتەمینی پێش میلاد بێ.

ئێمەش لەم بەحسەدا هەر لە سەر ئەو شوێنە ئەڕۆین.

وڵاتی کوردستان کە بە گوێرەی حادسات، ئەبێ جێگەی پەیابوون و بڵاوبوونەوەی نەسلی دووەمی ئینسان بێ، لە مەبدەئی تاریخدا «ئەقوامی زاغرۆس»ی تیا بینراوە و ئەم ئەقوامە: لۆللو، گۆتی، کاسای، سوبارۆ و هۆری بووە و لە مونتەهای جنووبی شەرقیشیانا قەومی «عیلام» بووە. بە گوێرەی بەعزێ مناسەبەت و موشابەهەتی زمانەکەیانەوە، بەعزێ موستەشریقین ئەڵێن لە عیرقی «قەفقاس»ن و ئەم ئەقوامە (بێجگە لە عیلامی)، ئەبێ ئەسڵی هەرە کۆنی کورد بن و لە ئەدواری سۆممەری و ئاکادی لە مەبادیی دەوری ئاسووریدا فەعالییەتی سیاسییەیان بینراوە.

لافاوی موهاجرینی عونسوری «هیند و ئەورووپی» وەیا ئاریایی بۆ زاغرۆس و شەرقی و غەربی لە پاشدا (ڕەنگە لە ئیعتباری عەسری دەهەم و نۆیەمی پێش میلادەوە دەسی پێکردبێ)، ئەبێ بەقایای ئەهالیی ئەسڵییەی زاغرۆس و کوردستانی بەرەبەرە خستبێتە ژێر نفووزی خۆی و کردبنی بە ئاری. عونسوری هەرە زۆر و بەقووەتی ئەم هیجرەتە «ماد» بووە. ئەوەڵەن لە شەرقی گۆمی ئورمێ دامەزراوە و لە دوای ئەو، ئەقوامی «پارسی»، «مانەی»، «پارسیوی»، «پارت» و «کادوشوی» و ... الخ هاتوون. ڕەنگە هاتنی ئەم قەومی دواییە یەعنی «کاردوشوی» کە ئاکسەنوفۆن لە ٤٠١ی پێش میلاددا تەسادوفی کردوون، لە عەسری حەوتەمی پێش میلاددا بێ. (سیدنەی سمیت)

کە وا بوو، ئەسڵ و فەسڵی کورد، وەکوو بەعزێ عولەمای ئاسار گوتوویانە، لەگەڵ تەبەقەی ئەووەڵیشدا ـ یەعنی مەنزوومەی زاغرۆسی قەدیم ـ زۆر عیلاقەدارن، بە گوێرەی ئەمە لە تەحریری ئەسڵی کورددا ئەبێ موتاڵای تەبەقەی ئەووەڵ و دووەم باش بکەین.