تیل نیشان
یەکێکی تر لە هونەری جوانکاری وشەیی «تیل نیشان»ە. بۆ ئەم چەمکە زمانی بەلاغەیی عەرەبی «تلمیح»ی بۆ داناوە.
«تیل نیشان» ئەوەیە کە ئەو هۆنەرە لە هۆنراوەکەیا بە تیلی چاو دەست بۆ کارەسات، وە یا داستان، وە یا پەندێکی پێشینانی ئەو زمانە درێژ بکا.
بۆ داستان و کارەساتەکە وەکوو «مەلای جەباری» لەم وێنەیەدا ئەڵێ:
ئیشارەیە بە داستانی ئاوی حەیات کە هەرکەس بیخواتەوە نامرێ.
ئەم کانیاوەش لە ڕۆژاوای قەڵەمڕەوی سەر دەمی ئەسکەندەری مەقدوونیدا بوو، یەکێک لەو کەسانە کە ویستوویە بیخواتەوە ئەسکەندەر بووە و بۆیشی ڕێک نەکەوتووە.
هەروەها هێمایە بە کارەساتی یوسف، کە براکانی خستیانە چاڵەکەوە و پاشان لە لایەن کاروانێکەوە دەرهێنرا و برایە میسر، لە پاش ماوەیەک لەوێدا بوو بە عەزیزی میسر.
وە یا «حەریق» ئەڵێ:
ئیشارەیە بە داستانی پەپووسڵێمانە و سولەیمانی پێغەمبەر؛ کە پەپووسڵێمانە چوو بۆ شاری «سەبا»، بەڵکیسی دۆزیەوە و خەبەرەکەی هێنایەوە بۆ سولەیمان پێغەمبەر.
وە یا بۆ پەندی پێشینان، وە یا داستان «شێخ ڕەزا» ئەڵێ:
ئەمە هەم بۆ پەندەکەش دەست ئەدا، هەم بۆ داستانەکەش. کە:
مارێک لە ترسی دوژمن هەڵات و تۆشی شێخ ئومەر بوو، وتی داڵدەم بدە، لەپاش گەلێ کەین و بەین لە بەینیانا، شێخ ئومەر مارەکەی لەناو سکی خۆیا شاردەوە. پاش ئەوە کە دوژمنەکە ڕۆیشت و مارەکە ترسی نەما، بە شێخ ئومەری وت: ئێستە بە جەرگتەوە بدەم، یا بە دڵتەوە!.
وە بۆ پەندی پێشینانی «ڕووت»یش وەکوو «پیرەمێرد» ئەڵێ: