تابلۆی سێیەم
لە کتێبی:
ئاسک
بەرهەمی:
شێرکۆ بێکەس (1940-2013)
10 خولەک
1341 بینین
«ڕووناکیی کۆرس»
کۆرس:
پاییزە و لێواری دێی خەزان
وەک کوڵمی خاوەری گوڵ گرتووی
بەر سەرما ئەلەرزن
قژی ڕەش شۆڕەبی ناو چەمی شەوانە
کوڕێکیان:
جووتە مەم، دوو بێچووە کەروێشکی
سپیلکەی ڕەزەکەی مام وسوون
لە خشپەی سەرپەنجەی کێویلەی
کوڕە شوان ئەترسن
کۆرس:
پاییزە و ئاسکەکەی سەر چیا
چیرۆکی میوانی ناو هەموو
ژوورێکی ماڵانە
کووژەکەی گۆشەدار لە ملیا
ئەستێرەی ناو خەوی دێرینی ئاسمانە
پاییزە و وەک گشت ساڵ
وا ئەمشەو کچ و کوڕ، دڵداران
لە ماڵی کوێخادا
دووبەدوو قسەی دڵ لە ترسی پێ زانین
ون ئەکەن لە هاڕەی دەستاڕدا
کوڕێکیان:
ئای ئەمشەو بۆ گیانی کوڕە شوان
ئەبێ چۆن لە عەشقی خاوەردا
گڕ بگرێ تا، هەڵسان
کچێکیان:
ئای ئەمشەو بۆ خاوەر
ئەبێ چۆن ئارەزووی چاو ببڕێ
لە سنگی تووکنی کوڕە شوان
کۆرس:
دڵداران ئەزانن کە ئەمشەو
لای کوێخا و کوێخاژن هەر هاڕین مەبەستە
نازانن کە دەستی دڵداران
شل نابێ و جێژوان
بۆ ئەوین هەر کوێ بێ بەهەشتە.
- تاریکی -
«شوێن بە شەوقی قوتیلکەیەک ڕووناک بۆتەوە، دیمەن ژوورێکی ماڵی کوێخایە، نۆبە دەستاڕهێڕی ئەوانە، پیرۆت و خاوەریش ئەم شەوەیان بۆ ڕەخساوە و لەسەر یەک دەستاڕن و بەرامبەری یەک دانیشتوون، لەم دیمەنەدا، ئەتوانرێ پیرۆت و خاوەر دوو دەستاڕهێڕی تر نیشان بدرێ و ئەوانی تریشیان لە ڕێگەی دەنگەوە بناسرێن».
دەنگی کوێخا:
کوڕینە، قوربانی ئەو دەست و مەچەکەی
ئێوە بم، بهاڕن
بهاڕن، مەسرەون
هەتاکوو دوا دەنکی ناو جەواڵ ورد ئەبێ
کوڕینە قوربانی بازووتان
بهاڕن دەرفەتە
کوا ئەمشەو بۆ خەوە!
با دڵی کوێخاتان ڕازیی کەن
ساڵێکە و ئەم شەوە
دەرفەتە
پیرۆت:
«هەر بەدەم هاڕینەوە»
دەرفەتە، خاوەر گیان دەرفەتە
ئەو چاوە ڕەشانەت هەڵبڕە و
بڕوانە سووتانی ناو دڵم
بمدوێنە، خاوەر گیان بمدوێنە
هۆ گیانم، هۆ ژینم، هۆ گوڵم
دەنگی کوێخاژن:
کچینە، قوربانی ئەو شان و باڵەتان
شان و باڵ نەڕزێ
گوڵینە، قوربانی ئەو پەلکە ناسکەی
پەنجەتان، کە ئەمشەو وا لەگەڵ
هاڕیندا ئەلەرزێ
کچینە، دەی دڵی کوێخاژن ڕازیی کەن
کچینە مرادتان حاسڵ بێ و،
بە هیوای خۆ بگەن
خاوەر:
ئاخ خۆزگە هەموو کەس بە مراد ئەگەیی
ئاخ خۆزگە هیچ گوڵێ ژاکانی نەئەدی
پیرۆت:
خاوەر گیان، بە هیوای خوا، هیوام ڕۆشنە
شوانکاریم ئازاری چەند زۆر بێ
لەبەر تۆ خاوەر گیان، لەبەر تۆ
لە لای من وەک خۆشاو چێشتنە
پشت بە خوا هەر ئەبێ ساڵانی بەردەمم
تەخت کەم
ئاکامیش خاوەر گیان
پێت بگەم، پێت بگەم
خاوەر:
ئای پیرۆت کە چوار ساڵ
ڕێگەکەی درێژە و هەر شەوەی
چقڵێکە و لە ئارام ئەچەقن
ئای پیرۆت، چۆن بڕوا و بەسەر چێ
چۆن پیرۆت؟!
پیرۆت:
خاوەر گیان قەت نەکەی
تو خوا گەر بهێڵی دڵی خۆت
تاریک کەی
«ئاوڕێک ئەداتەوە و دەس ئەخاتە سەر دەستی»
خاوەر:
وا مەکە، ئەترسم
نەک چاویان لێمان بێ
«پیرۆت کە دەنگی کوێخا ئەبیستێ دەستی لەسەر دەستی خاوەر لائەبا»
دەنگی کوێخا:
قوربانی چاوتانم
هۆ کوڕگەل، سست نەبن، بهاڕن
بەتەمای مەچەک و قۆڵتانم
پیرۆت:
بەتەمای هاتنت خاوەر گیان
دوێنێکە لەناو ڕەز هەتاکوو درەنگان
تا «مشتاغ» هەڵگرتن
چاوانم لەسەر ڕێ نەترووکان
ئەی بۆچی خاوەر گیان دیار نەبووی
خۆ باوکت لە ڕاو بوو؟!
خاوەر:
لە دوورەدەشتەوە
میوانمان هاتبوو
بەڵام من هەر دڵم لە لات بوو
دەنگی کوێخاژن:
ئەی دەستە کچانی ڕووسوور و پاکی دێ
کوێخاژن لە دەوری ئەو شان و قۆڵەتان
بگەڕێ
سست مەبن، بهاڕن
کوێخاژن زەنگیانە و موورووتان
بۆ بەینی مێخەکبەند ئەداتێ
پیرۆت:
ئەم جارە، خاوەر گیان ئەم جارە
هەر بچمە کاروان و بگەمە قەیسەری
من موورووی مەرجانتان بۆ دێنم!
کام گوارەی شۆڕابە و موستیلەی بەورشەی
جوان هەیە من ئەوەت بۆ دێنم
خاوەر:
«بە سەرسووڕمانەوە، دەس لە دەستاڕەکە بەرئەدا»
وتت چی؟! من موورووی مەرجانتان
بۆ دێنم
من چەندم، هەر خۆم نیم؟!
پیرۆت:
«بە پێکەنینەوە»
خاوەر گیان هەردووکتان!
خاوەر:
هەردووکمان؟! ئای پیرۆت ئەڵێی چی؟!
پیرۆت:
«بە پێکەنینەوە»
خاوەر گیان، تۆ ئەوی و ئەویش تۆ
هەردووکتان بۆ دڵی کوڕە شوان
خوێنێکن، خاوەر گیان!
خاوەر:
نازانم، نازانم ئەڵێی چی، نازانم
تۆ گاڵتەم پێ ئەکەیت؟!
پیرۆت:
نە بە خوا، بەو چاوە جوانانە
ڕاست ئەکەم هەردووکتان!
خاوەر:
«بە تووڕەبوونەوە»
سا بە خوا لێرەوە هەڵئەستم
پێم نەڵێی؟!
پیرۆت:
پەست مەبە، گیانی من پەست مەبە
کچانی ناو خەزان لە لایەک
خاوەریش بەتەنها لە لایەک
لای ئەوان دەروونی براییم داناوە
لە لای تۆش هەناوی ئەوینم داناوە
تۆ نەبی چیم داوە لەو ژینەی
هەموو ڕۆژ تاڵاوی بە قوڕگما کراوە
«بە پێکەنینەوە»
پەست مەبە، کە وتم هەردووکتان
ئەوی تر ئاسکەکەی پیرۆزی چیایە
ئەی تو خوا خاوەر گیان، ملوانکەش
وەکوو تۆ، لەو نایە؟!
خاوەر:
«دوای دڵنیابوون»
دە پیرۆت وا بڵێ، وا بڵێ
ئەو ئاسکە پیرۆزە
نەوەک هەر بە مووروو هەق وایە
ملوانکەی بۆ بکرێ
هەق وایە خەڵکی دێ
- سەرکەلەی – زێڕینی بۆ بکڕێ
پیرۆت:
من ناڵێم، خاوەر گیان من ناڵێم
هەر بچمە کاروان و بگەمە قەیسەری
«قسەکەی تەواو ناکات کە کوێخا بانگ ئەکات»
دەنگی کوێخا:
کوڕینە، کچینە، بهاڕن
هێشتاکە جەواڵمان هەر پڕن
هۆ سوارە، هۆ مەنیج
چەند «کۆتک» هاڕڕاوە؟!
دەنگی سوارە:
کوێخا گیان، وچانمان نەداوە
هێند نەبێ، ئارەقمان سڕیوە
ئەوەندەی حەز ئەکەی
ئەوەندەش کۆتکمان هاڕیوە
دەنگی کوێخا:
با بازووی دەستاڕهێڕ هەر خۆش بێ
قوربانی چاوتان بم بهاڕن
سست مەبن، سست مەبن
وا من و کوێخاژن خەریکی ترێی ناو
قوڵینە و بەرچنەین
هەر دەستمان بەتاڵ بێ
سەرێکتان لێ ئەدەین
- وچان -
پیرۆت:
خەو، سەیرە
ئەزانی خاوەر گیان دوێشەو لەخەوما
چیم بینی؟!
خاوەر:
خوا بەخێری بگێڕێ
پیرۆت:
لە شوێنێ وەک لەوبەر سیروان بم ئاوەها
تۆ بووک بوویت بە سواری هاتیت و،
دامگرتی
کە تارام لەسەر سەر لابردی
خاوەر گیان! خاڵەکەی سەرگۆنەت
لەپڕ بوو بە هەنگ و هەڵفڕی
خەو سەیرە، خاڵ بفڕێ، خەو سەیرە
دوای ئەوە خاوەر گیان
خاوەر:
«قسەی پێ ئەبڕێ»
خەبەرت بووەوە؟!
پیرۆت:
نا، نا، نا لە خەوما
ئینجا هەر ئەوەندەی پێنەچوو
ئاسمانی سەر سەرمان ئەیگرمان
ڕەنگی زەرد هەڵگەڕا و
بەفرێکی سوور باری
خەو سەیرە، بەفری سوور، خەو سەیرە
دوای ئەوەش خاوەر گیان
خاوەر:
ئەمیشیان لە خەودا؟!
پیرۆت:
ئا، ئا، ئا، دوای ئەوەش لە خەوما
تووتڕکێ ئاڵابوو لە سنگم
چەندم کرد کە بە دەس ڕایکێشم
تووتڕک بەرنەبوو لە سنگم
لەپڕدا داچڵەکیم، کە هەستام
ئەزانی چیم بینی، ئەزانی؟
«قاقا دەست ئەکا بە پێکەنین»
ئەبینم، بە ڕاستی
وا مشکێ هاتۆتە سەرسنگم
«پێکەوە دەست ئەکەن بە پێکەنین»
- وچان -
خاوەر:
تۆ مەلاش ببینە
خەونامەی مەلای ڕەش هەر نییە
ئەوەندە پیرۆزە
خێر ئەبێ
لە خەوا خاڵ بفڕێ و
بەفری سوور ببارێ
- وچان -
دەنگی کوێخا:
هۆ پیرۆت
پیرۆت:
«وەک داچڵەکێ»
هۆ بەڵێ، هۆ بەڵێ
دەنگی کوێخا:
ئەوە بۆ بێدەنگی، دەستاڕهێڕ
با تاقەت پەیدا کەن
با نەڵێن لە نۆبەی ئەواندا
کۆڕ سارد بوو
حەیرانێ، دەی پیرۆت، حەیرانێ
دەنگێ:
بەساقەی چاوت بم
ئا، ئا، دەی حەیرانێ
پیرۆت:
بەچاوان، کوێخا گیان بەچاوان
هەر ئێستە تۆ و حەیران؟!
خاوەر:
«بەدەم زەردەخەنەوە»
بە دڵی خۆت بیڵێ
ئەوە بێ، جارەکە لەناو ڕەز
بۆت وتم!
پیرۆت:
«ئامادە ئەبێ و دەست ئەکا بە وتنی ئەم حەیرانە، کە کوتومت وتەکانی لە حەیرانی ئەسڵییەوە وەرگیراوە»
«حەیران حەیرانە، حەیرانی لێ دێ
بەژنی نازدار حەیرانێم، چەندە بڵندە
کەمەرەی لێ دێ
دەستی من دامێنی ئەوان وەستا و وەستاکاران بێ
کەمەرەیەکی درووست بکەن بۆ نازدار حەیرانێ
نەگرن بە گازێ لێ نەدەن بە چەکوچێ
لەسەر دەستی خۆیان دابنێن لەمابەینی عەرد و عاسمانان
بەڵکە باری تەعالا بە قودرەتی خۆی
دادەڕژێنێ کەمەرێ، ئەوجا نازدار حەیرانەکەی من
شلک شلک، تەنک تەنک
بیبەستێ و پێی بێتەوە جێژوانێ
کچ وتی: گەلی دەستە خوشکان ئەنگۆ خەبەرێکی لۆ من
بدەنە کوڕەتیم حەیرانێ بمگاتێ
داخوازیکەری من هاتینە بابێکی گەلێ بێدینم هەیە
زۆر دەترسم بمداتن
کوڕەتیم حەیرانێ دەڵێ: ئەنگۆ جوابێکی بدەنە
نازدار حەیرانێ، سەبرێکم لێ بگرێ
شەرت بێ لەو بەندەی دەربێنم
یان بە ماڵی دنیایە
یان بە زەبری خەنجەرێ»
«هەر کە کوڕە شوان لە وتنی حەیرانەکە ئەبێتەوە یەک دوو دەنگ لەم لا و لەو لاوە بەرز دەبنەوە».
دەنگی یەکەم:
ئەی دەنگت نەڕزێ کوڕە شوان
بۆ خۆت و حەیرانت
بە هیوای خۆت بگەیت
کوێر نەبێ چاوانت
دەنگی دووەم:
ئەی دەمخۆش
ئەی هەزار ڕەحمەتیش
لە گۆڕی مردووت بێ
وەک ئاوا دەمارت بزواندین
دەنگی کوێخا:
هەی دەمخۆش، هەی دەمخۆش
ئاوەها، با تینی ماسوولکەی دەستاڕهێڕ
گوڕ بدا بە جەستە و سست نەبێ
خاوەر:
«بە دڵێکی خۆشەوە»
قەت دەنگت نەڕزێ
هەمووی هەر بۆ من بوو
وا نییە؟!
پیرۆت:
خاوەر گیان تا چاوتان دیار بێ لێم
تۆ و ئاسکە موبارەک
من دەنگم وەک سەرم بڵندە
تۆ بڵێ و هەر بڵێ
ئەوینمان نەڕزێ خاوەر گیان
ئەوینمان
- وچان -
«پیرۆت، بەوردی ئەڕوانێتە چاو و گەردن و سنگ و مەمکی خاوەر و دەست ئەخاتە سەر دەستی».
خاوەر:
بۆ وەها ئەڕوانی
ئەڵێی قەت نەتدیتووم
پیرۆت:
ئاخ خۆزگە ئێستاکە
ناو باخ و ڕەز بووایە
ئەوساکە ئەمزانی!
خاوەر:
لەبەرچی؟!
پیرۆت:
تێر، تێر، تێر
ئەو خاڵ و گەردنەم ئەمژی
خاوەر:
«بە شەرمکردنەوە»
سووک، سووک، سووک بدوێ
نەء، نەء، نەء، ئەڵێی چی؟!
- وچان -
پیرۆت:
«بە دەنگێکی بەرز بانگ ئەکات»
هۆ سوارە، سوارە گیان
دەنگی سوارە:
پیرۆت گیان ئەڵێی چی؟!
پیرۆت:
خۆ بیرت نەچووە وەختێتی
چارێکی ئەو ئێسکگرانەم بۆ ناکەی
هەتا کەی؟! وەختێتی
دەنگی سوارە:
لە منت نەکەوێ، لە بیر چوون!
ڕاوەستە بزانە هەناسەی لێ نابڕم
بۆ هەر تۆی پەرێشان؟!
تۆ ئاگات لێم نییە پارچەیەک ئاگرم
پیرۆت:
چووزانم؟! وتم نەک لە بیری کردبێ
دەنگی سوارە:
دەرفەتە و دەرفەتیش زۆر تەنگە
دەستوبرد
پیرۆت:
کەیە، کەی؟!
دەنگی سوارە:
دوای چوار پێنج مشت هاڕین
ئەڵێی چی؟!
پیرۆت:
زۆر چاکە، زۆر چاکە
چاوەڕێم، خێرا کە
خاوەر:
«تێ ناگات»
چیتانە تۆ و سوارە
ئەڵێن چی؟!
ئەو ئێسکگرانە کێیە، کێ؟!
پیرۆت:
«بە دەنگێکی نزم و سەر ئەباتە پێشترەوە»
خاوەر گیان ئەڵێین چی!
حەز ئەکەین هەر قەیرێ
تاریکیی دەرفەت با
«لەم کاتەدا، شتێک ئەگیرێتە قوتیلکەکە و ئەکوژێتەوە و شانۆ تاریک ئەبێ»
دەنگی خاوەر لە تاریکیدا:
ئەمەندەش فێڵبازی؟!