داشۆرینی فەرمانگەی ئینحیساری توتن لە کۆیە
لە کتێبی:
دیوانی ڕاجی
بەرهەمی:
ڕاجی (1912-1969)
4 خولەک
111 بینین
دوور لە ڕەحمەت، بێکەسی هێنایە سەر بەش، ئینحیسار
دەس بە لەرزین، چاو بە گل، قاچی شەل و دڵ نالەبار
لەشکری ڕووتی و فەقیری خستە ولکەی نیشتمان
شەق دوو شانی گرتووە، زیڕەی کەمەند و زولفەقار
هێند شەپرزە و ناهومێدە، هۆزی کوردی دەربەدەر
تووتنی وا هاتە سووتن، چی لە کووتاڵی توجار
فەحس و تەفتیشی لقێک و، دوو لقی تەمغە و قەپان
تا چەکی ئەبڕێ، بەری بۆگەن ئەبێ سا پیرەدار
ڕەسمی ئەم پوول و ئیجازەش، وا شەپۆلێکی نواند
پێی دەخنکێن بێکەس و ڕووت و ڕەجاڵ و سەنگەسار
قائیمە و زنجیرە و تەئریخ و نومرە و، چەند و چوون
نان و ئاوی نیوەڕۆشت، لێ ئەکاتە ژەهری مار
باسی دان و، گرتن و، وەرگرتن و، هەدیە و خەڵات
ناکرێ، ئیللا بە زەبری دەستی پاکی خوێندەوار
مووی ڕەشی ڕیشت شریتی فەردەت و، گونییەت گونە
داڕزین هەردوو بە ئاوی دیدە وەک تاوی بەهار
وا ئەهالی هەش بەسەر، زووخاوی لێ ئەخواتەوە
نێرەمووکە نەک لە ڕۆژا، ئەو شەویش نایێتە کار
هەر کە ڕووی دیناری دی، بێچارە، خێرا ئەیمژێ
پێت بڵێم تیمسالی؟ عەینەن کچ لە باوەش هەرزەکار
زۆری وایە، وەک ژنێک هەشت ئێکی خۆی داوا ئەکا
ئاخری، کچ نیوەیە، کوڕ دوو بەشە، مێرد ئێک و چوار
چی ئەمێنێ؟ خزمی دوور و دوژمنی قەرداری جاو
جگ لە لێدان و جنێو و، حەپس و حیجزی نابەکار
کاکە باسی چی بکەم؟ هەرچی هەژارە بۆتە کەر
ئەهلی گومرگ و توجاڕ و ئاغە بوونە کەرسوار
میللەتێکی وا، بە سەرخۆشی و بە سەربەرزی بژی
خوێنی خۆی ئەیکاتە یار و، دەوڵەتیشی پایەدار
مامە! هاوینت بەسەر هات، عەرد و بەردت خۆش نەبوو؟
ئاغە! قوربان، نیمە زاد و، شەتڵەکانیشم خەسار
تڕتڕەی لێ داوە، کرمی زۆرە، پارەیشم نییە
هەر ئەتۆی خاوەن کەرەم، خۆت ساحەبی، من بەندەوار
جگ لە تووتن، لەعنەتی لێدا، بەڵام تەموینەکەش
بۆتە سەرباری گران و، بۆتە ژەهر و کلکەمار
وا تەرازووی عەدلی داناوە، لە عالەم بەش ئەکا
بەو پەتاقە و تەسکەرە و، بەو ئیستیمارەی دەشت و شار
بەعزە شەخسێکە، کونێک و، سەد پەتاقەی پێوەیە
دەست و لێوی شیرنە، هەنگوین فرۆشە، شەکرخوار
هێندە کەس، پەڕپووت و ڕووت و لێو بەسرکە و تاڵی غەم
کێر و گون دەرچوو لە ڕانک، بێبەش و ئوممێدەوار
بەگ! بە قوربانت دەبم مانگێگە لێرە ماومەوە
گوم بووە ناو و پەتاقەم، خێرە گەر بمکەی قوتار
دەی دەریکەن، ساختەچی، کرمانجی سەگباب، بێ ئەدەب
ناوی خۆی نایێتە بیر، ئینجا دەپرسێ خزم و کار
گەر پیاوانە کەسێ ڕاستی بڵێ، هەر بێ بەشە
ساختەچی چاوی گەشە، کوێرە دڵ و چاوی هەژار
ئەی خودا چیت کرد بە هۆزی سەربڵند و پێشەوا؟!
کاربەدەستی هەر لەخۆیە، خوێنی خۆی ئەخوا بەزار
چی لە تۆ کەم ڕۆڵە؟ زڕدایک بوو تۆی بۆم پێگەیاند
کەی ئەگەیتە باوەشی ئەو دڵبەرەی سیمین عوزار؟!
ڕۆژی مەرگت هاتووە، وا ئادەمیی بۆتە خودات
هەی خوڵات ببڕێ، لەگەڵ پێشچوون و حیزی و ئینتیحار
تاوی نووسینم نییە، ڕۆڵە نەماوە غیرەتم
وا لەبەر برسییەتی و ڕووتیمە بوومە لەرزەدار
تا بەشی خۆم پێ ئەدەن، سێ بەش هەموو ئەمپشکنن
با مناڵیشم بنووزێنێ لە دامەن مێرخوزار
ڕاجیاناسناوی ئەدەبی! هەر پیرقەل و، جووتێ برازای دەرئەچێ
سەد بگۆڕی جێگەت و، سەد عەرز و حاڵت بێتە کار!