ذکر بیعت عقبه اولی و رفتن مصعب به مدینه و اسلام اشراف و اعیان آنجا در سال دوازدهم از بعثت
لە کتێبی:
روضة الصفا
بەرهەمی:
میرزا عەبدولقادری پاوەیی (1850-1910)
8 خولەک
468 بینین
دە و دوو نەفەر خاسەی شەرەفناک
ئەهل مەدینەی مونەووەرەی پاک
وە عەزم تەواف کەعبەی موعەززەم
ڕاهی بین نە ڕا بێ زیاد و کەم
یاوان وە پابۆس شای «خير البشرعەرەبی»
فایز بین وە فەیز دین پێغەمبەر
بە قەوڵ حەزرەت بەیعەت کەردشان
سوجدەی زات پاک یەزدان بەردشان
جە ئەمر و فەرمان خوڎا و پێغەمبەر
«مادام الحياتعەرەبی» بەر نەشان وە بەر
ئەسامی یاران ئەو دە و دوو کەس
ئەو ئەرواح پاکان مەسیحا نەفەس
ئێڎەن بەیان کەم دیسان هەم جە نۆ
بادا نامشان فەرامۆش نەبۆ
ئەوەڵ جار سەعد ئێبن عێبادە
سانی هەم ئەسعەد خوڎا پێ دادە
سالێسەن عەوف و چارومین مەعاز
ئەولاد غەفران مەردان داو خواز
پەنجەمین ڕافێع ششوم هەم مەنزەر
هەفتەمین یەزید شێر شەڕ نە سەر
هەشتوم عەتەبەی شێر بن عامر
مەرد ڕۆی مەساف نایاب نادر
نوهوم قوتەیبەی باش سەربازان
دەهوم جەدیدە شای تیرئەندازان
یازدەهوم شێرێ چوون ئەبووهاشم
دوازدەهوم عەدیم چوون بەرق ئەنجم
یانە یەکا یەک گشت بەیعەت کەردن
بە خوڎا و ڕەسوول ئیمان ئاوەردن
جە ئەمر فەرمان خوڎا و پێغەمبەر
میسقالە زەڕێ هیچ نەشان وە بەر
روخسەت جە حەزرەت تەڵەب کەردشان
هەم پەی مەدینە تەشریف بەردشان
یەک یەک جە حەزرەت هێممەت خواهی کەرد
«مصعبعەرەبی» چەنێشان جە نۆ ڕاهی کەرد
تا کە بە تەعلیم فورقان عەزیم
بوانۆ پەی خەلق کەلام قەدیم
ئەسڵ و فەرع دین پەرێ ڕۆزگار
ئەحکامات شەرع فەرخوندە ئاسار
روکن مەزاهێب نشان دۆ پێشان
بەرشان جە ئایین قەدیم وێشان
«مصعبعەرەبی» جوانێ نەو ڕەسیدە بێ
سەحابەی کێرام پەسەندیدە بێ
چەند جەفا چەنی حەزرەت کێشا بێ
چەند جە تانەی قەوم جەرگش ئێشا بێ
هەر قەدر قورئان ئاما بێ بە وار
حێفزش کەردە بێ بە وێنەی تۆمار
بە ئەمر حەزرەت ئەو دڵ گوزینە
شی چەنی ئەنسار تا وە مەدینە
جە یانەی «اسعد ابن ضرارهعەرەبی»
پا ئاوەردەوە ئەو هەیبەت دارە
تەرەددود مەکەرد وە یانەی ئەنسار
عاقڵان دین مەکەردش بێدار
دەعوەت مەکەرد خەڵق بە دین قەدیم
وە ڕاگەی سێرات ڕاست موستەقیم
یەک یەک وە حەرفش باوەر مەکەردن
ئیمان بە خوڎا و حەزرەت ماوەردن
تا یەک ڕۆ «اسعد ابن ضرارهعەرەبی»
هەم چەنی «مصعبعەرەبی» دیسان دووبارە
شین بە مەحەللەی «بن عبد الأشهلعەرەبی»
قەوم «بن أخضرعەرەبی» ئەکسەر تا ئەقەل
ئەو دوو تایفەی شیرین ئەنسار
جەم بین جەما جەم مەردان نامدار
«مصعبعەرەبی» ڕووی خەتاب کەردش وە ئیشان
چەند ئایەی قورئان وانا پەرێشان
ئەکسەر جەو مەجلێس ئیمانش ئاوەرد
گشت بە نبووەت حەزرەت تەسدیق کەرد
خەبەر وە لای «سعد بن معاذعەرەبی» یاوا
ناڵا جە غەرەز هەر تاکە تاوا
پەی چێش ئەو ڕەئیس قەوم ئەنسار بێ
دایم هەواخوای ئەهل کوففار بێ
شێر مەیدان گیر مەرد ئازما بێ
بەیداغ مەردیش دایم وە پا بێ
رەنگش جە غەرەز سیا بی چوون قیر
تەڵەب کەرد «اسید» شێر «بن خفیر»
فەرما کە «اسعد ابن ضرارهعەرەبی»
مەبۆ جەی مەکان ببۆ ئاوارە
مەردێ غەریبەش بەو تەور ئاوەردەن
زەعیفان قەوم گشت جە ڕا بەردەن
ئەر سێلەی ڕەحم نمەبی مانع
ئەرواش جە بەدەن مەکەردم قاتع
ئەلئان شۆ وە لای ئەو بکەر گوزەر
جەی گوونە ئەفعال زەجر و مەنعش کەر
«اسید» حەربەی وێش گێرت بە دەستەوە
جە حەرارەی گەرم هەوای مەستەوە
ڕەوان بی نە ڕا چوون ئاتەش پارە
تا یاوا وە لای «ابن ضرارهعەرەبی»
«اسید» جە غەزەب غەڕا وە «مصعب»
واتش ئەی غەریب هەرزەی بێ ئەدەب
پەی چێش ئامانی وەی ماوا و مەنزڵ
دین قەدیمت گشت کەردەن باتڵ
عاقڵان قەوم گشت ئێخفا کەردی
ئەهل وەلایەت وە تەنگ ئاوەردی
«مصعب» وات «اسید» حاڵزان حاڵی
تۆ شەخسێ مەعقوول ساحێب کەماڵی
ساتێ بۆ بنیش گۆش دەر وە عەرزم
وە سەڎای نەغمەی داوودی تەرزم
ئەر عەرز بەندەت قەبووڵ کەرد بە دڵ
خار جە لات یەکسەر گشت مەبۆ وە گوڵ
ئەگەر نە مەکروو وە تەبع تۆ بی
حەرفم بێ قانوون ناپەسەندجۆ بی
چوونکە ڕافێعم فەرمان دریان پێم
وە هەر تەور ئامام مەشوون نە ڕای وێم
واتش ئێنساف دای وە بێ کەدد و کین
«اسید» چۆکش دا نیشت نە ڕووی زەمین
«مصعب» جە دمای چەند نوکتە وانی
تەمهید و تەقریر موناسب خوانی
وە تەوفیق زات دانای تەوانا
عەشرێ جە کەلام مەجیدی وانا
کزەش دا وە جەرگ سارا و هەرد و بەرد
«اسید» هەم وە دین مێللەت ئێقرار کەرد
ئاخر جە ئێعجاز پاک پێغەمبەر
تەئسیرش نە دڵ «اسید» کەرد گوزەر
پەرسا جە «مصعب» وات بە دین تۆ
کە ئادەم چ تەور موسڵمان مەبۆ؟
واتش غوسڵ کەر بپۆش جامەی پاک
ئێقرار کەر وە زات حەیی تەنیای تاک
کەلیمەی تەوحید باوەر وە زەبان
ڕوو کەر وە قاپی خوڎای ئاسمان
شەهادەت وە شان پێغەمبەر باوەر
مەدەدکارت بۆ دەهندەی داوەر
«اسید» فەرموودەی «مصعب» قەبووڵ کەرد
بە خوڎا و ڕەسوول ئیمانش ئاوەرد
واتش شەخسێ هەن جە بەنی ئەشهەل
دارۆ چەنیتان ئێرادەی جەدەل
ئەگەر ئەو شەخسە ئێسلام بۆ ئارۆ
کەس موخالێفەت یارا نەدارۆ
بزورگ و ڕەئیس تایفەی وێشەن
سەردار عەشرەت بێگانە و خوێشەن
دەر سات ئاخێز کەرد شێر سەرئەفراز
تەشریف بەرد وە لای «سعد بن معاذعەرەبی»
سەعد پەرسا لێش فەرما چێشت کەرد
چەنی ئەو غەریب تازە دین فەرد؟
وات بەڵێ من شیم تا وە لای ئیشان
چەند زەجر و مەنعم نمانا پێشان
لاکین شنەفتم ئاشووبێ مەبۆ
مەکەران قەتڵ خاڵۆزادەی تۆ
یانی های «اسعد ابن ضرارهعەرەبی»
قەومان گشت مەکەن ئەو پارە پارە
مەنزوورش ئێڎ بێ جە هەواخواشان
«سعد بن معاذعەرەبی» بشۆ وە لاشان
بشنەوۆ کەلام مەجیدی جە نۆ
بەڵکە جەو دما ئیمان باوەرۆ
سەعد چوون شنەفت جە «اسید» ئەحواڵ
خێزا جە مەنزڵ مەجلێس کەرد بەتاڵ
وات بە «اسید» تۆ بە وێت مەنازای
خۆ هیچ نەکەردی کارێ نەسازای
عەزم ئەو مەجلێس شەرەفناک کەردش
«اسید» هەم جە نۆ چەنی وێش بەردش
«ابن ضراره» جەو دەم نگا کەرد
دیش «ابن معاذ» تەشریفش ئاوەرد
واتش وە «مصعب» ها «سعد» یاوا
ئینشەڵڵا وە خەیر بێ جەنگ و داوا
هێمای وجوودش ها نە کوفر و کێش
بۆی ئێسلامییەت زەریف مەیۆ لێش
بەڵێ چوون «اسعد» دڵ بێ ئەندێشەن
بزورگ ئەوەڵ قەبیلەی وێشەن
ئەر ئەو باوەرۆ سەر وە ئێتاعەت
هەنی کەس نیەن ئەهل مەناعەت
تا ئەسەعد یاوا چوون مەردان مەرد
خەیلێ چەنیشان گفتوگۆی زشت کەرد
«مصعب» وات پەنەش بۆ بنیش ساتێ
خوڎا حازرەن جە گشت ئەوقاتێ
کەریمەن ڕەحیم حەلیمەن حەکیم
عەلیمەن عەزیم قەییومەن قەدیم
زات بێ زەواڵ فەرد بێ باکەن
سنعەت ساز چەرخ هەر هەفت ئەفلاکەن
موحەممەد ڕەسوول ئافەریدەشەن
حەبیب نازار بەرگوزیدەشەن
هەر کەس ئەمر ئەو وە جا ناوەرۆ
جە دین و دنیا زەرەر ماوەرۆ
وە تەوفیق حەق دانای تەوانا
عەشرێ جە قورئان پەرێ ئەو وانا
سەعد تەسدیقش تەمام کەرد حاسڵ
مەیل ئێسلامیش جاگیر بی نە دڵ
وات ئێوە چ تەور ئەهل خاس و عام
داخڵ بین تەمام وە دین ئێسلام؟
«مصعب» وات ئەوەڵ غوسڵ کەر جە نۆ
بپۆشە لێباس پاک ئەشەد بۆ
سەعد فەرموودەی ئەو بە جا ئاوەرد
سەر تا پا لێباس بەدەن تاهێر کەرد
کەلیمەی تەوحید ئاوەرد وە زەبان
ئێقرار کەرد وە زات بێچوون سوبحان
شەعشەعەی شادی خێزا جە یاران
مەسروور بین جە دین بزورگەواران
سەعد دوو ڕکات نمای فەرزش کەرد
سوجدە بەرد وە زات بێ زەواڵ فەرد
جەو دما وە شاد خێزا بێ ئەندێش
موراجێعەت کەرد وە قەبیلەی وێش
حوکم کەرد یەکسەر دارا و نەدارا
زکوور و ئوناس جەم بان نە سارا
پەی چێش؟ چوون ئارۆ ڕۆی حێجاب نیەن
پەردەی کوفر گشت پەی حێجاب بیەن
ئەهل قەبیلە سەغیر و کەبیر
زکوور و ئوناس بوڕنا تا وە پیر
مەخلۆقێ عەزیم بێ خەبەر جە ڕاز
گشت جەم بین نە دەور سەعد بن مەعاز
فەرما کە ئەی قەوم «بن عبد الأشهلعەرەبی»
بشنەوان یەکسەر ئەکسەر تا ئەقەل
من سوجدەی خوڎای بێ هەمتا بەردم
دین موحەممەد ئێختیار کەردم
هەر کەس سوجدەی زات خوڎای لایەنام
نەبەرۆ و نەشۆ وە دین ئێسلام
بە مەودای شمشێر مەبۆ سەد پارە
ئەرواش جە بەدەن مەکەم ئاوارە
قەبیلە یەکسەر ئیمان ئاوەردن
دین موحەممەد گشت قەبووڵ کەردن
تایفەی خەزرەج قەبیلەی ئەوەس
وە دین ئێسلام یەکسەر بین پەیوەس
ئەهل مەدینە خوتوور مەکەردن
فەوج فەوج گشت مامان ئیمان ماوەردن
ئەغڵەب گشت لێباس ئیمان پۆشاشان
گشت مەی جام عەشق حەزرەت نۆشاشان
«مصعبعەرەبی» ئەو ئەخبار بێ سەهو و خەلەل
مەعرووز کەرد تەمام گشت بە موفەسسەل
کیاست ئەو حزوور شای ئەعلا مەقام
شفا خوای ئوممەت کافەی خاس و عام
وێش هەم جە پشت سەر حەمڵ ئەو سەحیف
ڕاهی بی نە ڕا پەی مەککەی شەریف
یاوا وە پا بۆس شای «خير الأنامعەرەبی»
جە ئەهل ئەنسار جە فێرقەی ئێسلام
چگوونەگی حاڵ یەکا یەک عەرز کەرد
حەزرەت وات پەنا هەر بە خوڎای فەرد
گشت جە موقەددەر تەقدیر وێشەن
بزانین ڕەزای ئێرادەش چێشەن