ذکر امتحان نمودن اشراف قریش حضرت خاتم الأنبیا و باور نکردن آن تیره‌دلان گمراه به معجزات حضرت محمد المصطفی ﷺ
لە کتێبی:
روضة الصفا
بەرهەمی:
میرزا عەبدولقادری پاوەیی (1850-1910)
6 خولەک
495 بینین
یەک ڕۆ عەتەبە و شەیبە و هەم ئەرقەم
ئەبووسوفیان و ئەبووجەهل وە جەم
ئەهل سەنادید ئەشراف قورەیش
ڕوئەسای عەرەب ڕەنگ باف قورەیش
قەریب بە دووسەد بێ زیاد و کەم
جە سەحرای مەککە جەم بی جەما جەم
چەند تەدبیر سەخت عەجایب کەردن
چەند کینە و غەرەز نە دڵ ئاوەردن
ئاخر یەک نەفەر جە ئەهل ئەشرار
کیاستن وە شۆن شای بوڕاق سوار
تەشریف باوەرۆ ساتێ وە سارا
شاد بۆ بە دینش دارا و نە دارا
شای خەتمی پەنا فەوری تەشریف بەرد
ئەهل قورەیشی یەکسەر ئاخێز کەرد
فەرماوا بە من چێشەن کارتان؟
خوڎا بێزار بۆ جە دیدارتان
واتشان بە تۆ کە ئەی موحەممەد
یەک عەرزێ دارین ئەر نیکەن ئەر بەد
تۆ کارێ عەزیم گێرتەنی نە وەر
بەو کارە قورەیش ببۆ دەر بە دەر
جەد و ئابای تۆ ئامان ویەردەن
هیچ کەس ئی کارە دەعوی نەکەردەن
ئێمە حاجەتێ گشت بە تۆ دارین
گۆشەی موعجێزەت وە چەم مەدارین
ئەگەر تۆ وە ڕاس ئی کارە کەردی
موددەعای قەومان وە جا ئاوەردی
گشت ئێقرار دارین وە پێغەمبەریت
بە شفاعەت خواهی و ئوممەت پەروەریت
حەزرەت فەرما قەوم خەیاڵش خامەن
مەرام هەم چێشەن ئەو کارە کامەن؟
واتن ئەو درەخت دیارەن جە دوور
تۆ ئەو تەڵەب کەر بەیۆ ئەو حزوور
ریشەش هەر چ هەن هۆرکەنیۆ نە خاک
شاخ و بەڵگش گشت جە یەک نەبۆ تاک
بەیۆ وەی مجڵس بێ پەروا جە نۆ
چەنی تۆ وازح کەرۆ گفتو گۆ
حەزرەت وات بەڵێ عەجەب نادرەن
بەڵام حەق وە گشت ئەشیا قادرەن
ئەگەر خوڎاوەند ئی کارە کەرۆ
ئەلئان ئەو درەخت وەی جا باوەرۆ
بە واحێدی ئەو بدەن گەواهی
ئێقرار کەن وە زات فەرد ئێلاهی
موشرێکان یەکسەر واتشان «نعم»
گشت مەکەین ئێقرار بە دڵ هەم بە دەم
حەزرەت فەرماوا بنمانوون پێتان
یەکسەر نادم بن جە کەردەی وێتان
جەو دما حەزرەت نێدا کەرد وە جەخت
وە زەبان حاڵ تەڵەب کەرد درەخت
فەرما ئەی درەخت سنعەت ساز حەق
ئافەریدەی زات بێ هەمتای موتڵەق
ئەگەر تۆ ئیمان بە خوڎا داری
غەوغای قیامەت وە چەم مەڎاری
وە ئێزن مەعبوود دەهندەی بێ باک
ڕیشەت گشت یەکسەر بەر ئاوەر جە خاک
بۆ تاوێ مجڵس لادێ من و تۆ
چوون یاران یار بکەین گفتو گۆ
دەر ساعەت درەخت هیچ نەکەرد درێخ
جە ڕیشە ئاما هۆرکنیا جە بێخ
نیشت نە ڕووی هەوا وێنەی کەمووتەر
تا شی وە حزوور شای «خير البشرعەرەبی»
مدرا بە پاوە وە «لبيك لبيكعەرەبی»
واتش یا ڕەسوول «سلام عليكعەرەبی»
حەزرەت عەلەیکش دەر دەم سەندەوە
«لا حول و لاعەرەبی»ش جە نۆ وەندەوە
پەرسا جەو درەخت ئاڵای عەجەب تەرز
شاخ و بەڵک شیرین شۆخ باڵا بەرز
فەرما، درەخت کێ تۆش ئیجاد کەردەن؟
تۆ هەم ئیمانت بە کێ ئاوەردەن؟
وات مەعبوود من خوڎای بێ باکەن
سنعەت ساز عەرز هەر هەفت ئەفلاکەن
«يا نبي اللهعەرەبی» هەر کەس ناوەرۆ
ئیمان بە خوڎا و شەهادەت بە تۆ
جە ڕۆی قیامەت جەهەننەم جاشەن
ڕەفیق شەیتان دووزەخ ماواشەن
چوون قەوم قورەیش گۆش دا وە بێ هۆش
دەنگ ئەو درەخت شنەفتن بە گۆش
جە سڕ بێ چوون گفتو گۆی ئەو دار
قورەیش جە خجڵەت سەر وستن بە وار
حەزرەت وات هەنی مەند بەهانەتان
حەق خراب کەرۆ یەکسەر یانەتان
واتشان بەڵێ بفەرما بەو دار
دوو لت بۆ تەمام جە سەر تا بە وار
نیمەش جە لای تۆ بمانۆ جە پێش
ئەو نیمەش بشۆ وە جای ئەسڵ وێش
حەزرەت هەم جە نۆ نێدا کەرد بەو دار
واتش بۆ بە عەشق دانای کردگار
هەر چی قەوم جە تۆ تەمەننا دارۆ
باوەر وە ئەنجام ئەمرشان ئارۆ
درەخت وات بەڵێ جە ڕیشە تا سەر
دوو لت بی تەمام بە ئەمر داوەر
نیمەش فەوری شی وە جای ئەسڵ وێش
ئەو نیم جە حزوور مدرا بێ ئەندێش
قورەیش عەرزش کەرد هەم دارین ئومێد
ئێڎ بشۆ جای ئەو، ئەو بەیۆ جای ئێڎ
هەم ئێشارە کەرد چوون باز تیز دەو
ئەو لت ئاماوە ئێڎ شی وە جای ئەو
دیسان هەم قورەیش قەوم بەد کردار
عەرز کەرد نە خدمەت شای بوڕاق سوار
بفەرما ببۆ دارەکەی جاران
بشۆ وە جای وێش پەی ڕۆزگاران
حەزرەت وات ئەی دار زەحمەتم دا پێت
هەم بشۆ وە جای ئەسڵ پۆس وێت
ئی لت شی وە لای ئەو لت وە بێ خەم
خاستەر نە جاران پەیوەس بین وە هەم
واتشان سێحرش نەک هەر جارێوەن
عەجەب ساحر و جادووکارێوەن
بەڵێ جە ئێعجاز خواجەی کائێنات
هەر ئێڎ کافیەن پەی گشت موعجێزات
دیسان هەم یەک ڕۆ قورەیشی یەکسەر
جەم بین نە خدمەت شای «خير البشرعەرەبی»
واتشان سا تۆ ئەر پێغەمبەری
ئەر سالار سەف سەحرای مەحشەری
ئێعجازێ بزورگ بنمانە پێمان
تاکە نادم بین جە کەردەی وێمان
ئێمە و عەشایر عارەبان بەڕ
بە پێغەمبەریت بکەرین باوەر
حەزرەت فەرماوا ئێوە و خوڎاتان
دووبارە چێشەن هەم موددەعاتان؟
واتشان مەتڵەب وە بێ لام و جیم
قەمەر جە گەردوون بکەری دوو نیم
خاس هەر دوو قێسم زەریف دیار بان
هەر دوو وە عالەم گشت ئاشکار بان
تاکە یەک ساعەت وە ڕووی سەماوە
هەر دوو وە تەرتیب بشان وە ڕا وە
حەزرەت وات بەڵێ مەتڵەبم زانا
ئەر من وە تەوفیق دانای تەوانا
جە ڕووی ئاسمان شەق کەردم قەمەر
زاهێر هەر دوو شەق ئاما ئەو نەزەر
ماوەردێ ئیمان بە خوڎای بێ باک
بە وەحدانییەت فەرد تەنیای تاک
قورەیش وات «نعمعەرەبی» خیلافش نەبۆ
ئیمان ماوەریم بە خوڎا و بە تۆ
شای خەتمی پەنا حەبیب داوەر
ڕووی ئەنگوشتش کەرد ئێشارەی قەمەر
وە ئەمر خالق تاک تەنیای فەرد
مانگ جە ئاسمان دەر ساعەت شەق کەرد
چوون سێفێ وە تێغ کەریش بە دوو لت
دوو شەق بی جە سڕ ئێعجاز حەزرەت
بەو تەور دوور کەوتن جە سەمای ئەرزەق
تا کۆی حەرا کەفت بەین هەر دوو شەق
کوففار بەڎبەخت ڕوو سیای ڕوو زەرد
واتن موحەممەد عەجەب سێحرێ کەرد
بەعزێ واتشان جە قەوم بەڎخۆ
جە ئەترافێ تەر بەڵ وەی تەور نەبۆ
توججار قورەیش جە عاڵەم جەمەن
بەعزێ ها جە شام بەعزێ جە یەمەن
مەندەن تا عەودەت ئامای ئەو خوێشان
تا بیانەوە بپرسین لێشان
ئەر «شق القمرعەرەبی» جە گشت جا بیەن
یەقین موحەممەد خیلاف گوو نیەن
ئەر هەر جە مەککە ئی کارە کەردەن
مەعلووم هەر سێحر و جادووی نەبەردەن
جەو دەمدا توججار موڵک تورک و تاز
ئاماوە یەکسەر جە شام و حێجاز
روئەسای قورەیش جە کینە کێشان
یەکا یەک جە مانگ گشت پەرسان لێشان
واتشان بەڵێ جە فڵانە شەو
قەمەر دوو لت بی وە دەوان دەو
تاکە یەک ساعەت بێ زیاد و کەم
جەو دما دیسان پەیوەست بین وە هەم
قورەیش وات جادووی موحەممەد بیەن
بەغەیر جە سێحر چیوێ تەر نیەن
ئەهل گومڕاهان دوور جە هێدایەت
بەد ڕەفتاریشان یاوا وە غایەت
حەزرەت عاجز بی جە بەدکاریشان
جە هامسایەگی و هام جەواریشان