ذکر استفسار قریش از حضرت فخر کائنات ﷺ در باب رفتن به معراج و سوال و جواب در آنچه روی داده
لە کتێبی:
روضة الصفا
بەرهەمی:
میرزا عەبدولقادری پاوەیی (1850-1910)
6 خولەک
420 بینین
بەڵێ چوون حەزرەت شای «خير البَشَرعەرەبی»
شی نە جامەی خاو ئەو شەو تا سەحەر
سەحەر تەشریفش خێزا پەی تاعەت
ئەداش کەرد نمای فەرز بە جەماعەت
مەزاناش قورەیش قەوم قەریبش
جە ئەمر مێعراج مەکەن تەکزیبش
جەو بۆنە مەغمووم مەحزوون و سەرسام
دەرسات تەشریف بەرد وة «بيت الحرامعەرەبی»
ناگا ئەبووجەهل لەعین بەد زات
ئاما وە خدمەت خواجەی کائێنات
جە ڕووی ئێستێهزا کێنایە و غەڵەت
ئاما وە جواب پەرسا جە حەزرەت
وات یا موحەممەد کەم یا زیادە
وەی زوو کەردەنت هیچ ئێستێفادە
حەزرەت وات بەڵێ ویەردە ویەرد
ئێمشەو مەسافەی عرووجم تەی کەرد
واقێعەی مێعراج لوا و ئامای شەو
یەک یەک وە تەفسیل بەیان کەرد پەی ئەو
ئەبووجەهل وات قەزییەی چوون نەوم
چوون واتی پەی من مەواچی پەی قەوم
شای بوڕاق سوار فەرماوا «نعمعەرەبی»
مەکەروون تەقریر بێ زیاد و کەم
«القصهعەرەبی» حاکم حوکم بەد خواهان
شی وە لای قورەیش گرۆی گومڕاهان
واتش ئەی مەعشەر بێ نامووس و نەنگ
موحەممەد دنیاش ئاوەردەن وە تەنگ
مەواچۆ ئێمشەو وە یەک نیم نەفەس
شیم کەردم تەواف «بيت المقدسعەرەبی»
«مسجد الأقصىعەرەبی» و هەر هەفت ئاسمان
سەدر و کورسی و لەوح عەرش و لامەکان
گشت کەردم تەواف وە دەوان دەو
ئامام وە مەنزڵ، هەر مەندە بێ شەو
چەنی موشرێکان سەنادید یەکسەر
شین وە لای بووبەکر سددیق ئەکبەر
واتن موحەممەد ساحێب کار تۆ
وەی تەور فەرماوان دیسان هەم جە نۆ
ماچۆ موقەڕێب بارەگای ئەقدەس
من بەردەن وە سەیر «بیت المقدس»
ئارۆ تا غرووب جە مەککە بیەن
سەد کەس جە مەنزڵ موحەممەد دیەن
یانێ وەی حەرفە تۆ باوەر داری
ئەو وە موسەددیق وە چەم مەڎاری
ئەبووبەکر وات ئینە چ داوان
ئەگەر ئەو واتەن ڕاسش فەرماوان
پەی چێش جبرەئیل جە ساتێ سەد ئان
مەیۆ ئەو زەمین مەشۆ ئەو ئاسمان
جە پایەی بوڵەند سەریر والا
ماوەرۆ پەیغام ئەڵڵا تەعالا
پەی ئێڎ جبرەئیل دایم ڕەهبەرەن
موحەممەد جە ئەو موقەڕێب تەرەن
چوونکە سێفاتش گشت هەر حەمیدەن
ئەر ئەو بواچۆ قەتران سفیدەن
قەوڵش سادێقەن فەرموودەش ڕاسەن
مەلایک سرشت «اشرف الناسعەرەبی»ەن
ئەبووجەهل و قەوم وە دڵ پەرێشان
شەرمەندە و خجڵ شین وە جای وێشان
عەقیدەی بەعزێ جەو دەم وە تەسدیق
ئەبووبەکرشان وانا وە سددیق
دیسان هەم جەمعێ جە قەوم کوففار
ئامان وە خدمەت موستەفای موختار
چوونکە بەڵەد بین جە ئەوان چەند کەس
پەرساشان جە وەزع «بيت المقدسعەرەبی»
شای خەتمی پەنا شەفیع موختار
یەک یەک دا جواب ڕوئەسای کوففار
تا یاوا وە جای نەقش تەعمیرش
هیچ نەمەندە بی حەزرەت جە ویرش
ساتێ ماتەڵ بی کەردش تەئەممول
غوسەی بێ پایان جەم کەرد نە تۆی دڵ
جبرەئیل بە ئەمر پادشای ئەقدەس
هۆرکەند نە جای وێش «بيت المقدسعەرەبی»
جە یانەی عەقیل نیاش ئەو نەزەر
ڕوو بە ڕووی حەزرەت شای «خير البشرعەرەبی»
بە قەوڵ ڕاوی دانای ساحێب نام
جەو دەم مورتەد بین بەعزێ بە ئێسلام
سفیدی نەمەند جە بونیادشان
هەر ئێڎ بی سەبەب ئێرتێدادشان
قافڵەی قورەیش جە مەککە و جە شام
بە یەک مانگ مەشی بێ سەبر و ئارام
باوەر وە مێعراج حەزرەت نەکەردن
«نعوذ باللهعەرەبی» وە کوفر مەردن
بەڵێ چوون حەزرەت «ختم الأنبیا»
بەیان کەرد سیفەت «مسجد الأقصىعەرەبی»
موشرێکان واتن بێ کەم و کاسەن
جە مەساجێدان قەوڵت گشت ڕاسەن
بەڵام قافڵەی قەبایل یەکسەر
شیەن پەرێ شام نەداران ئەسەر
ئەحواڵ ئەوان مەعلووم کەر لێمان
ئاما و نامایان گشت واچە پێمان
حەزرەت فەرماوا ئەو بێ وەسیلە
قافڵەی سەنگین فڵان قەبیلە
جە دەشت ڕوحا هەردە وە هەردە
مەگێڵان پەرێ ناقەی گوم کەردە
جە مەنزڵگاشان یەک قەدەح پەڕ ئاو
من چوون تەشنە بیم سێر نۆشام تاو تاو
وەختێ مەیاوان وە ماوای وێشان
جە ئەو قەدەحە بپرسن لێشان
تاکە سێدق و کێزب مەعلووم بۆ وە گشت
وە ئەهل ئەفکار فێرقەی زیبا و زشت
فەرما پەی مێعراج وەختێ ویەردم
تماشای فڵان کاروان کەردم
دوو شەخس نامشان فڵانی و فڵان
سوار بین وە پشت یەک وشتر جوان
جە بوڕاق من وشتر سڵ کەردش
چوون تەیر تیز باڵ ئەزلەقێ بەردش
یەکێ جەو دوو کەس ناگا کەوت بە وار
یەک دەستش شکیا پێچ وەرد وێنەی مار
بپرسن لێشان ڕاز سەر بەستە
دەست کام ئەشخاس بیەن شکەستە
روئەسای قورەیش قەبیلەی ئەشرار
دیسان جە حەزرەت کەردن ئێستێفسار
واتن وشتران شیرین تەدارەک
قافڵەی مەخسووس مەککەی موبارەک
جە کۆت دی وە چەم چێش ئاما پێشان
یا کەی مەیاوان وە یاگەی وێشان
حەزرەت دا جواب یاوام بە ئێشان
جە خاک سەعیم ویەردم لێشان
پەرساشان لێباس ئەوان چ ڕەنگەن
لێباس شادی یا ڕەخت جەنگەن
شای خەتمی پەنا نیشانەی لێباس
یەک یەک بەیان کەرد بە کەیف و ئێخلاس
فەرما یەک وشتر بۆر شۆخ شەنگ
جە نوای قەتار وێنەی پێشاهەنگ
مامان وە ڕاوە وە شەوق و شادی
بێ پەروا جە خەم ئی دنیای بادی
سوب چەنی تلووع خەورشید ئەنوەر
مەیاوان بە جا بە ئەمر داوەر
حەزرەت چوون بوڵبوڵ جە نەقش زەمیر
پەی ئەهل کوففار یەک یەک کەرد تەقریر
ئەو شەو خۆ شەو بێ تاکە شەفەق زەرد
قورەیش نە جایێ جەم ئاوەری کەرد
مدران مونتەزێر پەی تلووع خوەر
تاکە جە ئوفوق کەی مەیۆ وە بەر
شایەد قافڵە نەیاوۆ ئەو ڕۆ
تەکزیب حەزرەت بکەران جە نۆ
جە ناگا یەکێ ئەهل بەد نەزەر
وات ها ئافتاب بەر ئاما وە بەر
یەکێ تەر واتش قافڵەیچ یاوا
یەکسەر داخڵ بی وە زێد و ماوا
روئەسای قورەیش هەڵمەت بەردشان
تەحقیق ئەخبار حەزرەت کەردشان
کاروانی یەک یەک گشت سەوگەند وەردن
فەرموودەی حەزرەت گشت ئێقرار کەردن
وەسف ئەو سەروەر گشت عەلاماتە
ئەو قەوڵ سادق ئەو موعجێزاتە
نەشی نە دەروون ئەو تاریک دڵان
زەڕێ جە باوەر ئیمان و ئیقان
واتشان حەکیم شیرین ڕازێوەن
عەجەب ساحێرێ سێحر بازێوەن
گفتو گۆی جەنگش چوون تەوازوحەن
هیچ نیەن ئیللا سێحر وازحەن
سا من وە سەرگەرد ئەبرۆی تاقش بام
فێدای گەرد و سم ڕای بوڕاقش بام
کەریمەن دایم خولق و مەزاجش
شەممەیێ جە بەحس لوای مێعراجش
نیمە و ناتەمام ها بەیان کەردم
دوڕێ جە دەریا بیروون ئاوەردم
بەڵێ چوون وە قەوڵ عولەمای ئەییام
واقێعەی مێعراج شای «خير الأنامعەرەبی»
جە بیست و هەفتەم ڕۆی ماهـ ڕەجەب
ماهـ موبارەک ئەعلای مورەججەب
جە دەوازدە ساڵ بەعد نبووەت
یەک ساڵ و دوو ماهـ قەبل جە هێجرەت
واقێع بی مێعراج شای «خير الأنامعەرەبی»
پەنج فەرزەی نما پەی ئەهل ئێسلام