گفتار در تغییر قضای تعلیقی
لە کتێبی:
کۆمەڵەی شیعری فەقێ قادری هەمەوەند
بەرهەمی:
فەقێ قادری هەمەوەند (1830-1890)
6 خولەک
1066 بینین
دەروێش جە تەغییر قەزای تەعلیقی
شاهید پەیدا کەر ئەگەر سیددیقی
شاهید مەتڵەب نەی جا کەر حازر
چون شێخ کەرخی نە عام نەوادیر
مەعرووف عام بی نە شەهر بەغداد
نە مەحەللەی کەرخ مەکەردش ئیرشاد
یەک ڕۆ جە دمای سەلات وستا
ئەوراد و تەزکار نوتقش کەرد ئەدا
چەشمش نە میحراب سەومەعەی کەرخ بی
فیکرش نە بازار پەردەی بەرزەخ بی
دیدەی سەر نە عەین عاڵەم پۆشابی
عەین زەمیرش نە تەماشا بی
دەرکش نە سەیران سونع سانیع بی
قەلبش نە ئەنوار نوور نافیع بی
ئیلهام قەلبی وەنەش بی حاسڵ
بکەرد تەفەڕڕوح تۆی دیجلەی جاهیل
هۆرێزا وە پا مەعرووف زەمان
ڕوو بە دیجلە کەرد چەنی موریدان
نە زائیقەی زەوق ئیلهام نە جۆش بی
حەیران حیکمەت شای خەتاپۆش بی
مەگێڵا نە قورب کەنارەی دیجلە
دیشان نە دیجلە بەرزەن غولغولە
سەیر کەردن قوففە مەگێڵا نە ئاب
قوففە نشینان مەنۆشن شەراب
یەک لا جە مەستی و بادەی قەرقەفەن
یەک لا سەدای ساز کەمانچەی دەفەن
عەرز کەردن بە شێخ ئەی ساحێب ئیرشاد
سەیر کەر چ بیدعەت سەر دان جە بەغداد
جە دەورییەی شەهر نەداران حیجاب
جە میانەی شەت مەنۆشن شەراب
هەر کەس بکەرۆ گونای ئاشکار
ئەوکەس مەبغووزەن جە پەروەردگار
خاسە «شيخ اليوم قطب الاقطابعەرەبی»ەن
گوناهـ جەهری نە ئیزتیرابەن
دوور با جە دنیا شێخ کەرۆ ڕەیحلەت
سەرمەدۆ جە ناس کوفر و زەلالەت
مەقبووڵەن جە حەق دوعای شێخ تەحقیق
دوعا کەر قوففەی فوسساق بۆ غەریق
عیبرەت بۆ پەرێ زومرەی فاسقان
شایەد نە گونای جەهری نادیم بان
شێخ فەرما یاران داریم دوعایێ
ئێوە ئامین کەن، هەر یەک نە لایێ
دڵ نە مەشغەلەی تەجەللای لیقا
دەست نیازش بەرز کەرد نە هەوا
بە سۆز گریە عەرز کەرد ئیلاهی
هەر تۆی خەتاپۆش جە مەهـ تا ماهی
قوففەنشینان بەی ئاهەنگەوە
بەی عەیش و عوشرەت، بەی چل چەنگەوە
ئازاد بان جە نار، قەنتەرەی سیرات
شاد بان بە عوشرەت ئەتعیمەی جەننات
عەرز کەردن بە شێخ، مەر هەی موبارەک
ئەی فیکرە چێش بی کەردی تەدارەک
حەیف نەبی پەی شێخ ئەی دوعای بێ جا
پەرێ زیندیقان بەوێش دۆ ڕەوا!؟
شێخ فەرما ئەر شاخ ئەمەل بدۆ بار
حیکمەتش ئەلئان مەنمانۆ ئاسار
ناگاهـ نە قوففە پەیدا بی فەزەع
واوەیلای درێغ بە زاری و جەزەع
شکەستن سەمتوور چل چەنگ و ڕوباب
هەوادان پەی شەت شیشەی بادەی ناب
ڕوو کەردن بە شێخ قوففە بە شیتاب
ئەشک دیدەشان جاری چوون سێلاب
سەر دان بە ساحیل، خرۆشان بە زار
عەرز کەردن بە شێخ تەوبەی ئیستیغفار
هەی یا شێخ ئامان ڕەحمێ کەر بە حاڵ
تەوبە، سەد تەوبە نەی بەدیی ئەفعال
یا شێخ بۆ بە عیشق زات سەبووحی
عەتا کەر تەڵقین تەوبەی نەسووحی
فەرما تا تەکیە بکەن تەجەممول
حەللەن جە تەکیە عوقدەی هەر موشکیل
عەرز کەردن بە شێخ نەداریم تاقەت
گریەی ئیشتیاق بە دڵ دان حیرقەت
تا دەست بەیعەت نەدەی بە ئیخلاس
دامانت نە دەست کەی مەبۆ خەلاس
پێچان دامانش گرەوان خەیلێ
ڕەحمش ئەسەر کەرد پێشان کەرد مەیلێ
دەست بەیعەتش پێشان کەرد عەتا
سەبت بین نە دەفتەر خاسان خودا
یازدە مەرد نەوجا یاوان بە ئیمان
مەئموور بین بە ئەمر قەدیم مەننان
شێخ بە گریەی زەوق مەستیی ئیستیغراب
با کوتتابییان ئاما بە خیتاب
زات حەق حەکیم عەدڵ و وەههابەن
ڕەئووف و ڕەحیم، ڕەبب و تەووابەن
سەد ساڵ نە کوفرەن «كافر باللهعەرەبی»
سیدق تەشەههود هەر ئان کەرد ئەدا
هەر وەقت بی نادیم جە کوفر و عیسیان
مەغفوورەن جە باب مەعدەلەت نیشان
حیکمەتش غالیب، قودرەت بی شومار
دەریای ڕەحمەتش نەدارۆ کەنار
دوعای خەیری من نەبی بێ حیکمەت
واتم فاسقان شاد کەر بە جەننەت
بێ تەوبەی ئیخڵاس فیرقەی فاسقان
چ تەور مەبان شاد بە قەسری جینان
حەق دوعام جە باب عالی کەرد قەبووڵ
تەرتیب تەوبەش ئاوەرد بە حوسوول
قوففەنشینان جە فیعل عیسیان
قەزای تەعلیقی جێشان کەرد عەیان
هەم ئەوان شاد بین بە فەیز غوفران
هەم پەی ئێمە بی ئەجرێ جە ئیحسان
ئەگەر بکەردام من دوعای غەریق
سەبت مەبیم نە سینف قاتیل بە تەحقیق
خسووس موحەممەد «ختم المرسلينعەرەبی»
خەلقش ڕەحمەتەن پەرێ عالەمین
دیارەن ئاسار ڕەحمەت جە ئیلا
دەلیلش سازان پەرێ هەر گومڕا
فەرز هەر کەسەن زومرەی موئمینین
دوعای مەغفیرەت پەی ئیخوان دین
موریدان جە شێخ کەردن ئیعتیزار
تۆی دەوڵەت پەنا، ئێمە عەبد زار
تۆی خەرمەنەی مەهـ، ئێمە خۆشەچین
جە خۆشەچینان مەبەر دڵ حەزین
کەفتن نە قەدەم شێخ ساحێب حاڵ
یاوا بە تەسکین فەرتەنەی جەلال
فەقێناسناوی ئەدەبی دیارەن تەعلیقی و موبرەم
تەقسیمەن جە باب شەهەنشای ئەعزەم
جە عومر و جە ڕزق، سەواب و خەتا
نە وەجع و سیححەت، ئەیمەنی و بەڵا
جە عیلم ئەزەل ئامان بە ڕەقەم
جە بەعزێ تەعلیق، جە بەعزێ موبرەم
خەلق هەر عیللەت جە حەققەن پەیدا
هەم پەی هەر عیللەت جە حەققەن دەوا
تا جە عەبد ئەو فیعل نەیۆ بە وجوود
نییەن ئیزافەی ئەو مەرد مەقسوود
دەوای عیللەی کوفر موشریک و گومڕا
تەعلیقەن بە سیدق قەول ئەنبیا
هەم جە قەول و فیعل سەبەق بی نادیم
هەردەم جە تەوبەی ئیخلاس بۆ موقیم
ئەمرش مەعرووف بۆ، نەهیش جە مونکەر
ئەوسا شاد مەبۆ بە لوتف ئەکبەر
ئێدەن شایستەی شەئن بەندەگی
عیجز ئیعتیراز جە شەرمەندەگی
هەم ئێدەن قانوون ئوموور دنیا
ئەر موقەسسیرێ فیرار کۆ نە شا
نادیم بی جەو زەنب، ئەر بی خەجاڵەت
مەعفووەن جەو شا ئەر کەرد دخاڵەت
خوسووسەن دەرگای زولجەلالیی ئەو
ڕەحمەت عاممەی لایەزالیی ئەو
هەر کەسێ جە زەنب وێش بی پەشیمان
کەردش دەخاڵەت بە قاپیی یەزدان
بە تەوبەی ئیخلاس کەردش ئیستیغفار
چۆن مەعفوو نییەن جە پەروەردگار
هەر گا وەی تەورەن پەرێ عەبد زار
لازمەن ناڵش نە پەروەردگار