مبحث الحسن و القبح
لە کتێبی:
عەقیدەی مەرزیە
بەرهەمی:
مەولەوی (1806-1882)
2 خولەک
574 بینین
بەر لە وروودی شەرعی موشەڕڕەف
حوسن و قوبحی فیعل شەخسی موکەللەف
کە ئەمە سەبەب مەدح و سەوابە
ئەویانە سەبەب زەم و عیقابە
ئەو حوسن و قوبحە نازانیە و نییە
شەرعە موسبیت و موبەیینییە
ئەوە ئەر گێڕای حەسەن بە قەبیح
قوبووڵکردنی واجبە سەریح
هەرگاهـ حوسن و قوبح بەو مەعنا وێتە
عەقڵ بێ عەقڵە تێیەدا شێتە
غەیری حەق نییە حاکم لەوێدا
نەک هەر لەوێدا بەڵ لە گشت جێدا
هەر چلۆنێ حوکم هەر حوکمی ئەویە
حوکمی کەسیچی بەسەردا نییە
دەشێ واجب گێڕ لەسەر حەق کێ وێ
وجووب مانای چی؟! بڵێ گوێم لێ وێ
واجب نییە هیچ لەسەر حەق یەقین
نە چشتی ئەسڵەح بۆ دنیا یا دین
نە لوتف ئەو چشتە کە دوور خاتەوە
لە گوناهـ بە تاعەت نزیک کاتەوە
نە عیوەز لەسەر دەرد و ئازاران
نە ئەجر و سەواب تاعەت گوزاران
نە زەجر و عیقاب فیرقەی عاسییان
نە هیچ کامی تر لە باقیی ئەشیان
حەتتا بۆی هەیە عەزاب دا موتیع
سەواب تەسلیم کا بە عاسی و شەنیع
ئازار دا ئەتفال حەیوانی بێ وەی؛
مەملووک بە مالیک دەڵێ: چی دەکەی؟!
بەڵ ئەر سەواب دا بە تاعەت فەزلە
ئەگەر عیقاب دا بە عیسیان عەدلە
«و بالاتفاقعەرەبی» لە هەموو لایێ
خیلاف لە وەعدەی خودادا نایێ
«و وعيدُهُ بالوعد مُلحَقعەرەبی
لكن ذلِكم لدي اهل الحقعەرەبی»
ئیحتیمال هەیە ئایاتی وەعید
مەحموول ون هەموو لە ئینشای تەهدید
شەئن و حاڵاتی بێ حەد شەرەفناک
لە نیسبەت بە حاڵ مەخلووق پاک و چاک
«يَهدي و يُضِلّ، يخفَض و يرفَععەرەبی
يُعِزُّ، يُذِلُّ، يُعطي و يَمنَععەرەبی»
دەمێ جەمالی، دەمێ جەلالی
مەشغووڵی ناکا ئەم حاڵ لەو حاڵی
خودا بە ئیحسان، بە میهرەبانی
بە قووەی قودسی و جەزبی ڕەببانی
بە هێزی لوتف و زاتی عەزیزی
بمانخاتە سەر ڕێگای پیرۆزی
تەوفیقمان بدا بە پایەداری
بۆ پایەی بەقا و لیقای دیداری
«بمنِّه و فضلهِ و كرمهِ آمينعەرەبی»
مەوقیعی بەحسی خەلقی ئەعمال بوو
لاکین نواڕیم خاتر مەلال بوو
قەڵەم بێ سەریر، سوحف بێ ئەسەر بوو
وابەستەی ئەسڵی قەزا و قەدەر بوو
«ن والقلم و ما يسطرونعەرەبی
ٳنَّ هذا حَقّ كما تبصرونعەرەبی»