١- دمدم خانێ کوردا
لە کتێبی:
دمدم
بەرهەمی:
حەجیێ جندی (1908-1990)
17 خولەک
1285 بینین
خورمینە، ها خورمینە،
قسەتا خانێ چەنگزێرینە،
ئەو ژی راستە، دەرەو نینە.
تەخدیر هاتییە ژ عەزمانا،
فەلەک گەڕیا هنگەل خانا.
خان مێڤانەکی خوەیی نەناسە،
بوو مێڤانێ شاهـ ئاباسە،
ئەوی دایێ کێر و ئالماسە.
خان مێڤانێ دەرێ دەرا،
بوو مێڤانێ شاهـ قەرارە،
ئەوی دایێ کێر و کەمبەرە.
خان سڤەکێ زوو رابوویە،
ها - ها زوو رابوویە،
قەستا قۆناغا شاهـ کرییە.
شاهـ قۆناغێ دەرکەتییە،
گۆ: هەرێ خانۆ، تە چ مرازییە؟
ئەوی مرازێ خوە خاستیە.
گۆ: - ئەز هەفت سالا قەواچی بووم،
بدە من رەڤۆچیا هەسپانە.
شاهـ رەڤۆچیا هەسپا دایێ.
خان هەسپێ خوە تەرقان دن،
چیا و بانیا گەران دن،
دەڤێ بەرا دچێران دن.
خان وێ دەرێ بەرەک دییە،
وی بەری هەیر بوویە.
خان دی شڤانەک وێدەرێ بوو. چوو جەم شڤین. شڤان رازا بوو، گۆ: «گونەیە، - دەی لێ نەکر، گۆ، - بەرا خەوا خوە هلینە». شڤین تاسا خوە تژی شیر کر بوو، بلوورا خوە دانی بوو سەر تاسا شیر. خان دی مێشەک بێڤلا شڤیندەرکەت، چوو کەتە قولا بلوورێ، ژ وێ دەرکەت چوو کەتە وی هەیری.
جارکە دن لێ نهێری مێش ڤەگەڕییا، هات کەتە پۆزێ شڤین. شڤان هشیار بوو، گۆتە خان:
- تە چما دەی ل من کر، ئەز رازا بووم؟
خان گۆتێ: مێش کەتە بێڤلا تە، تو هشیار بوویی!
شڤان گۆ: - من خەونەک دیت!
خان گۆ: - خوەدێ خێر کە، تە چ خەون دیت؟
ئەوی گۆت: - من دیت ئەز سەر بەرا سپیرا، پرا هەفت چەڤیرا دەرباز بووم، چووم کەتمە وی بەرێ تو لێ حەیر بوویی: من ئوسا خزنە دیت، تە کارێ ئاقلە.
خان لێ کرە دەرەو، گۆت:
- تە ژ منرا گۆت، کەسیرا نەڤێژ، وێ ل تە بکەنن.
ئەوی ژی گۆت: - وەکی خەلق من نەکەنن، ئەز ناکمە خەڤەردان، ژ کەسەکیرا ناڤێژم.
ئەوی پەزێ خوە بر، یێ دن هەسپێ خوە بر.
خان هەسپێ خوە تەرقان دن.
جەردەکە گران دەرکەتییە،
وێ رەڤۆیێ شاهـ خستییە،
نە هەوارە، نە گازییە...
خان دوو وێ جەردێ کەتییە،
سیارەک وێ جەردێ گرتییە،
هەسپێ وییا سیار بوویە،
سیلحێ وی هلانییە،
وێ جەردێ کر گازییە:
گۆ: - ئەو تالانە بێ خایە؟
ئەوی و جەردێ ل هەڤ خستییە،
پێنجی مێر جەردێ کوشتییە،
پێنجی ئەخترمە ژێ گرتییە،
هەیاتا شاهدا دانییە.
شاهـ قۆناغێ دەرکەتییە،
عەجێڤەک گران چەڤێ خوە دییە،
گۆ: - ئەڤ چ بازرگانە هەیاتا من دانییە؟
گۆ: - خان ب هەسپێ خوە تەرقاند،
جەردەکە گران دەرکەتییە،
وێ رێڤۆیێ شاهـ خستییە،
نە هەوارە، نە گازییە.
خان دوو وێ جەردێ کەتییە،
سیارەک وێ جەردێ گرتییە،
هەسپێ وییا سیار بوویە،
سیلحێ وی هلانییە،
وێ جەردێ کر گازییە:
- ئەو تالانە بێ خایە؟
ئەوی و جەردێ ل هەڤ خستییە،
پێنجی مێر جەردێ کوشتییە،
پێنجی ئەخترمە ژێ گرتییە،
هەیاتا شاهدا دانییە،
گۆ: - ملەکی خانێ تە فڕییە.
شاهـ گۆ: - بکن، بلەزینن،
قورسێ زێڕا مال دەرینن،
ناڤ لەگانا بهەلینن،
ملێ خانێ من بکشینن.
ئەوان دکرنە، دلەزاندن،
قورسێ زێڕا مال ئیناندن.
رەبێ من کر خوون و گۆشت. ژ وێ شووندا شاهـ کرە سەرکارێ مالا خوە، تاس مەرتەلا گوهێ فیل ژی ئائیلخا وی دایێ.
خان سڤەکە زوو رابوویە،
ها تێجیبێ زوو رابە.
قەستا قۆناغا شاهـ کرییە.
شاهـ قۆناغێ دەرکەتییە.
گۆ: هەرێ خانۆ، تە چ مراز؟
ئەوی مرازێ خوە خاستییە،
گۆ: - سەرێ شاهی، باڤێ شاهی،
تو بدە من قەدەرا چەرمێ گاهی،
خوەرا بکم ستار - ئاڤایی.
شاهـ گۆتێ: تو ئاڤایا چێ مەکە،
گێژێ دۆرا من و خوە نەکە،
کەڤر ل کەڤر زێدە مەکە...
لێ ئەوی دیسا خاستییە.
شاهـ ل سەر سۆزێ وی دایێ چەرمێ گێ.
خان چەرمێ گایێ پەل بر کرە ئاڤێ.
ئەو چەرم، چەرمێ گایێ پەلە،
ئەو خانەکی فەنی و فێلە.
هوورک - هوورک کر دوهێلە،
گرتییە دەشت و نەوالە.
خان سڤەکێ زوو رابوویە،
ها تێجی لێ زوو رابوویە،
قەستا قۆناغا شاهـ کرییە،
شاهـ قۆناغێ دەرکەتییە،
گۆ: - هەرێ خانۆ، تە مراز چیە؟
ئەوی مرازێ خوە خاستییە،
گۆ: سەرێ شاهی، باڤێ شاهی!
دەستە پالە ژێ خاستییە.
شاهـ وێ دەستە پالە وی دایە،
گۆ: - کوڕۆ، بکن، بلەزینن،
سێسد پالەیی خانرا بینن.
ئەوان کرن، دلەزان دن،
سێسد پالە ئینان دن،
سەر خانێ کورددا شاندن.
خانێ کوردا کەتییە رێیە،
سێسد پالە دایە پێیە.
خانێ کوردا چی جندییە،
پێشیا پالێ خوە کەتییە،
سەر خزنا خوەدا هاتییە،
هنگێ خزنە دەر ئانییە.
خانێ کوردا یەکە چ کر،
سەرێ سێسد پالەیی ژێ کر،
ها رکنێ کەلێ ژێ چێ کر.
ئەو مەموودێ مەلەکانی،
ئەو ئەمینێ مالا خانی:
خان باوەڕا خوە پێ ئانی،
پزکا خراڤ بێ سەرێ زمانی.
خانێ کوردا تو ل بەرانی،
تە ئەول چێ کر گەرە کانی،
رکنا کەلێ ڤەدەرانی.
خان سڤەکێ زوو رابوویە،
قەستا قۆناغا شاهـ کرییە،
شاهـ قۆناغێ دەرکەتییە،
گۆ: - هەرێ خانۆ، تە مراز چیە؟
ئەوی مرازێ خوە خاستییە،
گۆ: - سەرێ شاهی، باڤێ شاهی،
ئەو پالەنگێ تە دوهـ دایە،
شەڤێ دنێ گ رەڤینە،
قە شوخول منرا نە کرنە،
تو ئاقچە پەرە نە برنە.
گۆ: - کوڕۆ، بکن، بلەزینن،
پێنسد پالا خوەرا بینن،
سەر خانێ کوردادا بشینن.
خانێ کوردا کەتییە رێیە،
رێدا پێنسد پالا دایە پێیە:
خانێ کوردا چی جندییە،
پێشییا پالێ خوە کەتییە،
سەر کەلا خوەدا دهاتییە.
دومدوم هاتە ل بەر قاتێ،
پێنسد پالە لێ دکە ساتێ،
ئەو چێ دکە جیێ سەلەواتێ.
دومدوم هاتە بەر پەستنێ،
پێنسد پالە لێ کەتنێ،
ئەو چێ دکە جیێ مرنێ.
دومدوم هاتە دەڤێ دۆلێ،
پێنسد پالە لێ دکە شۆلێ،
ئەو چێ دکە جیێ خوردۆلێ.
دومدوم هاتە بەر ڤەدانێ،
پێنسد پالە گرت بەردانێ،
ئەو چێ دکە جیێ مەیدانێ.
خان وێ کەلا خوە چێ کری،
هەفت رۆژ نینن، هەفت شەڤانن،
هەفت شەڤ نینن، هەفت مەهانن،
هەفت مەهـ نینن، هەفت سالانن.
خان وێ کەلا خوە چێ کری،
خولام - خزمەتکارێ خوە خەلات کری،
ها سەر مالێدا رێ کری.
ما مەموودێ مەلەکانی،
ئەو ئەمینێ مالا خانی،
خان باوەڕییا خوە پێ ئانی،
پزکا خراڤ بێ سەر زمانی.
خان گۆ: - لێ دایێ، لێ - لێ دایێ!
بکە نمێژا ژ دوایێ.
گۆ: کوڕێ من، خوەش کەلایە تە چێ کری،
خوەش هەڤرارە تە چێ کری:
هەرچار بەدەن قوساس کری،
بنێ وێنێ پۆلا کری،
سەرێ وێنێ مفرق کری،
تو وەرە بەر دەرپا کافر مەگری.
خان گۆ: - بینن تۆپا مەزنە.
تۆپچیێ، تۆپچی وێ تۆپێ گازنە،
ئەو داڤێژە برجێ بنە،
نافرینە یەک بازنە.
گۆ: - بینن تۆپا دەڤبڕی،
تۆپچیێ وێ ل تۆپێ دخوڕی،
ئاخچە کەلێ قە نەفڕی.
گۆ: - بنن تۆپا بچووکە،
دەرێ وێ مینا دوو چووکە،
ئەو ئێڤاردا زووکە - زووکە،
ئەو داڤێژە برچ و سووکە،
نە فڕاندییە یەک نەینووکە.
گۆ: بینن تۆپا ئەنگەلێ،
ئەو داڤێژە برجێ کەلێ،
خان ئاڤیتە کەلێ هەزار گولە،
تۆڤە وەرێ لێ کەت یەک - دو لۆپە.
بەرفێ ل چیا دلیلینە،
باران دەشتێ درەشینە،
خان بازرگان باشییا دشێلینە،
مێرێ کۆتی دقەلینە،
مێرێ چێ دگرە، تینە.
ئەم هەڕن سەر قسەتا پالێ وی. پالێ وی چوونە شەهەرێ تێهرانێ خوەرا بازار کرن، خەلیفە هات، دێنا خوە دا مەیدانێ، گۆ:
- هوون چ تەڤانە، وە شەهەرێ مە کر بهایی، وە نان باها کر، پەرچە لێ باها کر؟
گۆ: - ئەم خەباتچینن، رێنجبەرن. ئیسال هەڤت سالە مە کەلا چێ کرییە: ئەم پێنسد پالە بوونە، مە کەلا خانێ چەنگزێرینرا چێ کرییە.
گۆ، کەلا مە چێ کر، مە رۆژێ کەلپیچەک راست دادانی، یەک چەپ دادانی، مە زریج دهەلاند، بەر ددا ئۆرتێ، مە سکێ پۆلا ئۆرتێدا دکوتا.
گۆ: ئەو کەلا وە ژێرا چێ کری، ئایلخا وە چ بوو، وەکی وە ژێرا ئەو کەلا چێ کر؟
ئەوان گۆتن: - چقا هۆستا هەبوون خەلات کرن، وەکی دنێ ئائیلخا مە - دەستەک مەرتالێ گوهێ فیل زێر ددا مە.
خەلیفە رابوو، چوو جەم شاهـ گۆ:
- خوەدێ ژ تە رازی بە، نە تویی خودانتاجی:
تە کەلا دا ڤی کورمانجی،
سەرێ تە کرییە ئارمانجی،
ئەم دەرخستن ڤی قراجی.
شاهـ گۆتێدا: - خورمینە، ها خورمینە،
خان خولامەکی ئامینە،
ملەکی وی کرییە زێرینە،
باوەڕ مەکە - پش مدا ببە خایینە.
خەلیفە گۆتە شاه، گۆ:
- تو دبێژی - پش منرا نابە خایینە؟
تو رابە کاغەزێ منرا بینە،
هوبرێ کاغەزێ برەشینە،
گەفا، گوڕا سەردا بشینە:
هەرگێ کاغەزێ تە هلانی،
تو لێخە سەرێ من بفڕینەنە.
ئەو کاغەزا هاتییە دەرە،
خان رابوو دانی سەرە.
دێنا خوە دا کاغەزدا گەف و گوڕ نڤیسینە:
رابوو ئەو هەردو قاسدێ کاغەز ئانینە،
ملەکی یەکی ژێ کر، چەڤەکی یەکی کۆر کر.
خەلیفە رابوو سەر منارێ، دێنا خوە دا، چکا قاسد هاتن، یان نا؟ قاسد هاتن: یەک ملەکی وی ژێ کری، یەک چەڤەکی وی کۆر کری. خەلیفە گۆ:
- وەرە، وەرە، قاسدێ کۆرە،
حالێ خوەدا پورە - پورە،
حوکمێ ڤی خانی چقا زۆرە.
وەرە، وەرە، قاسدێ قوتە،
حالێ خوەدا کورتە - کورتە،
حوکمێ ڤی خانی جەگەرا دلێ من دسۆتە.
خەلیفە گۆ: - تە دیت سۆزێ من چاوا هاتە سێری.
شاهـ دڤێ: - کاغەزێ منرا بینە،
هوبرێ کاغەزێ برەشینە،
سەر خانادا بشینە.
کاغەزەک شاند سەر خانێ باشقە، جیێ ئیرانێدا، وەکی عەسکەر بەرەڤ کن.
عەسکەر کشیا.
خانەک هاتە ئۆرمیێ،
زێڕ بەلا دکر تەمسیێ،
سەفەرلخی سەر خانێ کورمانجیێ.
خانەک هاتە سەلەماستە،
هنک دبێن «دەرەوە»، هنک دبێن «راستە»،
سەفەر سەر خانێ چەنگچۆلاستە.
خانەک هاتە ژ تەورێزە،
پێنسد هەزار تۆپ و تڤنگ پێ بوویە رێزە،
سەفەر سەر خانێ چەنگقەلێزە.
خانەک هاتییە کەلا خوێیە،
خوەدێ مەکە کافر بێیە،
وێ بکە گۆلا خوونێیە،
هەتا کۆ بەرا وانێیە.
خانەک هاتە بەلووبوقارێ،
دۆرە مینانی ئەورێ بەر نیسانێ،
دبێ، وەکی ئەز بێم، نە شیڤا منە، نە پاشیڤا منە.
عەسکەر بەرەڤ بوو، هات. پێنجی خان، سەرەکێ خانا: هەر خانەکی پێنسد هەزار عەسکەر سەر، هات دۆرا کەلێ گرت.
عەڤدلا بەگ کوڕێ خانێ چەنگزێرین بوویە.
عەڤدلا بەگ سڤەکێ زوو رابوویە،
قەستا نمێژا سڤێ کرییە،
عەجێڤەک گران چەڤێ خوە دییە.
نمێژا سڤێ نە کرییە،
جاهاب باڤێ خوەرا ئانییە.
گۆ: باڤۆ، گۆ، چقا ستەرکێ عەزمانا،
چقا چلۆیێ سەرێ دارا،
چقا قوومێ دەڤێ بەرا،
چقا تووکێ پشتا کارا -
هاقا چادر - خێبەت دۆرا کەلا تە گرتییە.
گۆ: - کوڕێ من، وان چادرا نەفکرن،
ئەو هەموو دەڤەنە،
وێ ل جیێ باڤێ تە دانینە،
گۆ، باجەک باڤێ تەیێ سەر وانە.
سبێ بوو شەڕ. ب گۆتنا گۆتییا، هەفت سالا بوو شەڕ. پالە و خولامێ خان دکرن شەڕ: ئێڤارێ هاتن نان خارن، نان ژ مەموودێ مەلەکانیرا نە ما. ئەوی رابوو وەرکی چوو ئۆتاخا خوەدا روونشت، کاغەز نڤیسی، ئاڤیتە ناڤا عەسکەرێ شاه.
گۆ، کاغەزا تیرێ وەر کری،
خەباتا کافری دا کری،
سەرە کانیێ بن کەڤری.
گۆ، کاغەزا تیرێ پێچایی،
ئاڤیتە ژ خەباتا شاهی،
گۆ، سەرە کانیێ بنێ چیایی.
ئەوی قەبوول نەکر، ب خوە رابوو چوو، گۆ:
- ئاڤێ سەر ببڕن، یانێ نا، هوون نکارن ئالت بکن.
شاهـ گۆت: - ئەوی چ کێم قولخی ژ تەرا کر، وەکی تە ئەڤا وا کر؟
گۆ: - ئەز سەرکارێ مالا خان بووم،
سەڤا شیڤا شەڤەکێ من وا کر.
شاهـ گۆت: - مەموود بگرن، بینن جەم من.
لێخست، کوشت، پرتی - پرتی کر. ئاڤ سەر خان بڕین.
عەڤدلە بەگ سڤەکێ زوو رابوویە،
قەستا نمێژا سڤێ کرییە.
نمێژا سڤێ نە کرییە،
جاب باڤێرا ئانییە.
گۆ: - ئاڤ سارجخانا بڕییە،
خوون سارجخانا قەرمییە،
ل مالا مە بوویە شین و گرییە.
ل وێدەرێ گۆتە دێ، گۆ:
- لێ دایێ، لێ - لێ دایێ!
بکە نمێژا ڤێ دوایێ.
دێ سەکنی دوا کر،
گۆ: - خوەدێ، هیڤییا مە
ئەورێ رەشی درێژ -
تەڤی باران هوور - هوور برێژ،
مالا خان پێ بکە فەرز و نمێژ،
هیڤیێمە...
عەورێ رەشی تەڤی باران هوور - هوور باری،
مالا خان کر فەرز و نمێژێ ئێڤاری،
هەفت رۆژا ئیدارە کر پێ وێ ئاڤێ.
گۆ: - کاغەزێ بدنە خانێ بەدەنشێرە،
پێسیرێ وینە مێرە،
ئیسال هەفت سالە چەڤێ وینە کۆرە.
گۆ: - کاغەزەکێ بشینن خانێ بەدەنڕەشە،
ئەو پێسیرێ وینی نەقشە،
ئیسال هەفت سالە ئەو نەخاشە.
ئەو کاغەزا هوبرا شینە،
هوبرا کاغەزێ بڕەشینە،
ئەو شاندییە مەکە - مەدینە.
مەکە- مەدینێ کاغەس نڤیسی، گۆ: «بەرا خان هەفت رۆژا بەر خوە بدە، رۆژا هەیشتا ئەزێ ل جەم وی بم». ئەوی وێدەرێ گۆتێدا: «هەفت رۆژا بەر خوە بدە، رۆژا هەیشتا ئەزێ هەوارا وی هاتم».
قاسدێ وی کاخەس کرە بەر سەرێ خوە، هات بەر کەلێ رازا: ترسا عەجەما نەوێر بوو بکرا گازی.
سەیدێ عەجەما هەبوون، رەمدارێ وان هەبوون، گۆ:
- کاغەز شاندییە مەکە - مەدینێ، کاغەز هەلا نەگهیشتیێ.
سبێ رابوو، هاتە بەر نمێژێ، دینا خوە دایێ - فەقیرەک رازایە بەر کەلێ. کاغەزا بەر سەرێ وی دخوونە، کاغەزا بەر سەرێ وی هلتینە، دنهێرە نڤیسییە: «بەرا هەفت رۆژا بەر خوە بدە، رۆژا هەیشتا ئەزێ بگهیژمێ». ئەوی ژی دەوسا وی نڤیسی: «بەرا بەر خوەدە هەفت سالا، سالا هەیشتا ئەزێ بگهیژمێ».
سڤێ زوو رابوو، چوو کاغەز دا دەستێ خان، گۆ:
- گۆتییە: بەرا هەفت رۆژا بەر خوەدە، رۆژا هەیشتا ئەز هەوارا تە هاتم.
ئەوی گۆت: - خوەدێ مالا تە خراڤکە، ڤرا نڤیسییە: «هەفت سالا بەر خوەدە، سالا هەیشتا ئەزێ هەوارێ بێم».
- چما ئەز وا خاپاندمە، یانێ ئەزێ دەرکەتما شەڕ بکرا، یانێ تەسلیم دبووم، من تەڤدیرا خوە بدیتا.
دییا وی وێدەرێ تەن لێخست، گۆ:
- بەس بکشینە ڤێ خیرەتێ،
کول کەتییە عەشیرەتێ،
دەستەشوور هەرە خەباتێ.
بەس بکشینە ڤێ دێمێ،
کول کەتییە ناڤا رۆمێ،
دەستەشوور هەڕنە کۆمێ.
ئەوی گۆ: - لێ دایێ، لێ - لێ دایێ!
تە کورتەکێ ژ لێ بایێ،
بکە نمێژا دوایێ،
سڤە دچمە خەزایێ،
کارەک مە ناچە سۆمایێ.
خانێ چەنگزێرین گۆت، گۆ:
- کوڕۆ بکن، بلەزینن،
قورسێ زێرا مال دەرینن،
ناڤ لەگانا بحەلینن،
مسریێ خانا بکشینن -
پاشی خانێ چەنگزێرین
ئەڤ زێر کێڕا بمینن؟
چار کوڕێ وی هەبوونە، ئەو ژی سەر وان پێنج بوویە، وەکی دن خولامێ وی زەف بوونە. سڤێ کارێ خوە کرن، وەکی دەرکەڤن.
بێ، ها رابوو، رابوو، رابوو،
خان قرال کەلێ رابوو،
دەرابێ رەوەستا بوو،
سیلح بەژنێ ئاڤا بوو،
چەڤ رەنگا برا مابوو.
ها رابوو، رابوو، رابوو،
خان بوکری کەلێ رابوو،
دەرابێ رەوەستا بوو،
سیلح بەژنێ ئاڤا بوو
ئەو چەڤ رەنگا برێ مابوو.
ها رابوو، رابوو، رابوو،
خان عەڤدلە بەگ کەلێ رابوو،
سیلح بەژنێ ئاڤا بوو،
ئەو چەڤ رەنگا برێ مابوو.
ها رابوو، رابوو، رابوو،
خان عاباس کەلێ رابوو،
خەنجەرا وی بەژنێ با بوو،
سیلح بەژنێ ئاڤا بوو.
ها رابوو، رابوو، رابوو،
خانێ چەنگزێرین رابوو،
دەرابێ رەوەستا بوو،
سیلح بەژنێ ئاڤا بوو،
خەنجەر بەژنێ با بوو،
چەڤ رەنگا ستییا ما بوو.
خان هاتن دەرگێ ناڤێ،
گۆ: - ڤان دەرگا هوون بەر باڤێن.
خان هاتن دەرگێ شەشا،
سلاڤەک دا فەراجا،
شەڕێ مە قزلباشا.
خان هاتن دەرگێ سسییا،
بوو شنگە - شنگا مسرییا،
گۆ: شەڕێ مە پاپاخگەنییا.
خان کەلێ دماشییا،
عەجەما تاجەک شاندییە پێشیێ،
گۆ: هەرێ خانۆ، توو کورمانجی،
خوەرا هلینە ڤی تاجی،
هێ من شەڕ نەکرییە عالمانجی.
خان بوکوڕی دکە دلەزینە،
ئەوی تاجی ددرینە،
ناڤا گووکێ سان دخینە،
دڤێ: - کافر، تاجێ تە سەرێ تە بە،
گوو ناڤا مەسەبێ تە بە،
کوشتنێ مێرا هەر هەبە.
باڤێ وی گۆتێدا: - لاوۆ، لاوێ چووخووری،
گۆ، بهێلە ئەز خوە بگهینم
خێبەتا ڤی کافری.
گۆ: باڤۆ، نە بەرانم کۆزی کری،
نە گامە - خوەی کری،
نە گۆلکم - ستو کاپ کری.
گۆ، کوڕێ مێران، هەر - هەر مێرن،
شەڕادا نا سەبرن،
دەوادا خوە ناگرن.
گۆ: - کوڕێ من، پرس - پرسیارا بێ عەیب،
پرس - پرسییارێ وە کێ بن؟
ئەو خەبەرا دایە دارە،
گۆ: ئەمێ مالا خان خەلیفە بن!
ئەو چوون مالا خان خەلیفە،
خان بوکوڕی چوویە، خەلیفە بەربا رابوویە،
شوورەک بەژنا وی دییە.
گۆ: - خەلیفە، ئەو شوورێ تەیی چیە؟
گۆ: - شوورێ من مادانە،
من کڕییە هەفت گوند، هەفت ئاشانە.
گۆ: کانێ شوورێ تە چاوانە؟
ئەوی شوور دابوو دەستانە،
خەلیفە بوویە پۆشمانە.
گۆ: - خەلیفە، گۆ، شوورێ تەیی مسرییە،
قەوزا وی دەرزییە،
تیرا وینی برووسییە،
گۆ، شوورێ تەیی منرا بمبارەک.
گۆ: - تەرا دەست نادە، - شوور لێ ستاند.
خەلیفە ژێرا تەگلیف کر.
گۆ: - خانۆ، خانێ هسرەتێ،
گاڤکێ من بدە مۆلەتێ،
هەڕم قۆناغا شاه،
تەرا دەرخم عەزەتێ.
ئەوی گۆتێ: خەلیفە، کوڕێ دێلێ،
تە تێ وارە دێلا چێلە،
تو من دکی فەندە - فێلێ،
تە بکوژم ڤێ سمێلێ.
گۆ: - خەلیفە، ها خەلیفە،
گۆ، تو بدی من سەد تۆپ قەدیفە،
گۆ، ئەو پووشە، ئەو تەگلیفە.
خانێ بوکوڕی شوورێ خوە کشاندی،
هێدی - هێدی دهەژاندی،
سەرێ خەلیفە، هەرچار برا فراندی.
هەرچار برا کرنە جنازە،
ئۆردیێ گازە - گازە،
گۆ: شەڕێ پلنگ و بەرازە.
باڤێ وان کەلێ ژۆردا تێیە،
عەجەما لێ کرییە شێنییە،
لنگەکی وی لێ فڕاندییە.
خان قرال دکە، دلەزینە،
شەقێ یستوو باڤێ داتینە،
سێسد مێری وێدەرێ دخوشڤینە.
پێلا خوونێ ئەو هلانی.
خان بوکوڕی شەقێ خوە ئیسدو باڤێ دانی،
چارسد مێری وێدەرێ خوشڤاندی.
خان عەڤدلە بەگ دکە دلەزینە،
شەقێ ئیستو باڤێ داتینە،
پێنسدی وێدەرێ دخوشڤینە.
پێلا خوونێ ئەو هلانی.
خان عاباس شەقینیا خوە سەر دانی،
سێسد وێدەرێ خوشڤاندی.
گۆ: - رەما نە دێ و باڤێ هۆستانێ،
نە دایە شەقێ شوورانێ،
ئەم بوونە پۆشمانێ.
باڤێ وی گۆت:
- لاوۆ، لاوۆ، نەزانی!
شوور بکشینە کەلانی،
باڤێژە هەسپ خودانی،
بفڕینەنە، باڤێژە دەرا هانێ.
گۆ: - لاوۆ، لاوێ بەرازی!
گۆ خولاما بکە گازی.
ئەوی خولاما کرە گازی.
گۆ: - دۆر هاتنە لاوێ پیرێ،
پێنسد هەڤێ کوشتییە تیرێ،
قە یەک ژی نەهاتییە بیرێ.
دۆر هاتە لاوێ پەرێ،
بن پالانا دەرکەت دەرێ،
پێنسد هەڤ کوشتییە خەنجەرێ.
دۆر هاتە لاوێ هەکاری،،
تە ل سێری تۆرا تاری،
ئەوی نگدا هەزاری.
دۆر هاتە لاوێ هەرتۆشی،
تە ل سێری قەرەپۆشی،
ئەوی نگ دایە کۆما بەڕۆژی.
دۆر هاتە لاوێ دڤینی،
خودانێ شەشخانا مەزنی،
تو شەڕادا کەسێ منی.
دۆر هاتە لاوێ ئێزدی،
شەڕ خوەش کرییە چادرا سپی.
دۆر هاتییە لاوێ مەلا،
لێ کرنە هەلا - هەلا.
دۆر هاتە لاوێ بەراڤی،
خودانێ رما زراڤی،
خوەزییا وی شەڕی- تو ل ناڤی.
دۆر هاتە لاوێ تیماری،
خودانێ سۆرە ساڤاری،
شوور هلدا چوو قیفاری.
وێدەرێ عەسکەرێ مەکە - مەدینێ هات.
عەسکەرێ باتینێ لێ راست بوو، عەجەم دڕەڤن، سەرێ وان دفڕن.
شاهـ کرە گازی ئۆردییا خوە، گۆ:
- بلا عەسکەرێ من ژی بقەلە، عەسکەرێ وی ژی!
شاهـ تاجەک هلانی، ئانی بدە دییا خانێ چەنگزێرین، گۆ:
- ئەمێ ئاڤێ بەردن سەر کەلێ، گۆ، برا وەرە سەر دینێ مە.
دییا خانێ چەنگزێرین دینا خوە دا، هاتنە کەلێدا. تۆپا جبرخانە دکە رکنا کەلێ، خوە ژی چوو سەرێ کەلێ، مشتکا خوە تژی تتوون - کر، ئاگر دانی سەر.
شاهـ گۆتێدا: وەرە سەر دینێ من پەی وان کوڕا، ئەزێ ئاڤێ بەردم.
ئەوێ گۆت: - کافر، پاشی ڤان نەڤییا، پاشی ڤان کوڕا - ئەز تاج نادمە سەرێ خوە، ئەز خوە دکوژم، نایێمە جەم تە.
جگارا وێ سۆر بوو، ژۆردا ناڤ جبرخانێدا دکوتە: لێدا کەلا بەلا- بەلا کر، ئاڤیت، ئەو موخولقەتێ تێدا قر کر.
هەر ئۆتاخەک ما، ژنەکە حەملە تێدا ما ژ وی موخولقەتی. ئەو ژنک ژێ خلاز بوو، ژنا عەڤدلە بەگێ. مالا باڤێ وێ هەکاری بوو، چوو مالا هەکارییا. وێ دەرێ کوڕەک خوەدێ دایێ، سلسلەتا مالا سمکۆیە. سالێ جارەکێ وانارا، وێ رۆژێ، دیسا رۆمێرا دکە شەڕ (مالا جەوار ئاخا گولی، رکنا وانا زەف بوویە).
ئاقا.