سەرێ ٢
لە کتێبی:
سیابەند و خەجێ
بەرهەمی:
سەمەند سیابەندۆڤ (1909-1989)
33 خولەک
608 بینین
سیابەند هەسپێ شێ سیار کەتە رێ،
چیاڕا چوو، گەلییاڕا دەرباز دبوو،
گەلە چەمێد کوڕ و قەیا دەربازبوو.
ناڤا گەلە دەشت و زۆزاناڕا دەرباز بوو،
گەلە چۆل - چۆلستان و قڕ - قڕستان دەربازبوو،
گەلە چوو، هندک چو دۆرا وی هەرالی،
جێکی قڕی - قڕستان و خکی - خالی،
کۆنەکی تەک و تەنێ دۆرڤا قشراند،
چاخێ سیابەند خوە پێڕا گیهاند،
دەرێ کۆن ڤەبو، ژێ قیزەک دەرکەت،
قیز نیبوو، حوسول جەمال بوو، هوری - پەری!
پەنجێ تەعڤێ ژ نەدەرێ دباری.
چاخێ سیابەند کەچک دیت، شابوو نا بوو لال
ژ دەست گولیێ درێژ و دێمێ زەلال،
ژ درانێ سەدەف و لێڤێ نارین،
حوسول جەمال هورییا دباری.
نۆلا گولا سۆر سورەتێ وێ گەڤەز،
دبوونە خملێ، وێ دونیا تەرەز،
هاقاس جی وەلات، کۆچک و سەرا،
وی نەدیتبوو هەلا تو دەرا.
بەژنا وێ نۆلا چیایێ گەش،
برو - بژانگێ وێ نۆلا قەیتانێ رەش،
دەڤێ وێ بچووک، گەردەنە قەرقاش،
لێڤێد وێ زراڤ، نۆلا بەلگێ کاخەزێ،
چەعڤێ وێ رەش، نۆلی ئاڤا ناڤ تاسێ،
چل گولیێ رەش ل سەر ناملا وێ.
سیابەند:
سەلام ژ تەڕا، قیزا بەدەو،
قیزا نازک، نۆلا حۆرییا کاو
قیزێ سەلاما وی لایق هل ددە،
ب ئەشق و کوباری جابا وی ددە.
خەجێ:
سەلام ژ تەڕا، هەی خۆرتێ دەلال
ژ دەڤ دپەکیا حەزار دوڕ و لال.
سیابەند:
هێی، قیزا قەنج، ئەزی رێویمە،
ئاڤەکێ بدە من، ئەزی زەعفە تیمە.
و هەگەر جێی تە هەبە،
ئەزێ ڤرا هندکی ڕەحەت بم.
سەر پشتا کحێل، ئەڤا سێ رۆژە،
ئەز داژۆم، دونیا من بوو دۆژە.
خەجێ:
مێڤان مێڤانێ خودێیە، خۆرتێ رێوی،
کەرەم کە، هێنکایا کۆندا وەرە تو رونی،
هەسپێ خوە ژی بەردە، برا بچێرە،
ئەو ژی وەستایە، مایە نەچارە.
ئەو ژی کەلمێ وێی شیرین و حەوەس،
هندک مابوو دلێ سیابەندی خاس،
ژ قەفەسا وی دەرێ و ببە گول.
بسترێ ژێڕا، نۆلانی بلبل.
ئەو ژ هەسپێ خوە پەیابوو عەردێ،
لنگێ هەسپێ قەیدکر و بەردا چێرێ.
ئەوی ژی ژ دەستێ وێ گولا رندا،
نازکە، تۆڕن، تاسا ئاڤێ هل دا،
ئاڤ ڤەخار، لێ تیبونا دل نەشکەست،
وەختێ تاس پاڕا دا، ژ کەچکێ پرس کر:
سیابەند:
ئای قیزا نازک و دەلال، ئیزنا تە هەیە؟
خەجێ:
بێژە، تەواقە دکم:
سیابەند:
ناڤێ تە چییە، گۆگەرچینا من.
تو چاوا دارا چینارێ سەکنی سەر رییا من،
تو تەنێ ل ڤی جیێ خکی - خالی،
قڕ و قڕستان چ دکی؟
تو جاهلی، خوە قەزیا ل تە نەقەومییە؟
یان تو ڤرا راستی قەزیایێ هاتی؟
بێژە، راست بێژە، تەواقە دکم،
سۆز ددمە تە، بۆی خاترێ تە،
هەگەر دەستێ من بێ، هەگەر ئەز کێربێم،
ئەز روحێ خوە ژی ناهێڤشینم بۆی تە!
خەجێ:
حەڤت برێ من، نۆلی گورێ پایزێ،
وەختا دەرتێن مەیدانێ، عەرد دلەرزە.
ئەز بەرمالییا حەڤت برامە، خۆرتێ رێوی،
ئەز تەنێمە خوشکا حەڤت برامە، خۆرتێ قەنج.
هەی کوڕێ دەلال، ناڤێ من خەجا زەرینە،
قەزیا کو سەر مدا هاتییە، برا تو کەس نەبینە!
خۆرتێ عەگیت، گەلە چەتن و گرانە،
تو کەرەمکە هوندور، قاسەکێ ڕحەت بە،
تو نها کەسرین، بۆ خوەیێ مالێ عەیبە،
مێڤان ئوسا ل دەرڤا، جیێ خەریب ناسەکنە.
سیابەند:
هەی خوشکا حەڤت برایە ناڤدار،
هەی بەرمالییا حەڤت برایە کوبار،
ئەو چ ڤەزیایە ل سەرێ تە قەومییە،
ئەو چ نەخوەشییە، وەکی سەر وەدا هلشایە،
تو ژ مالا باڤێ دەرخستی، ئانی ڤان دەرا،
ڤان بەستێ خکە - خالی، چۆلێ و قڕا؟
خەجێ:
هەرگی دخازی بزانبی چ قەزیایە،
ل سەر من و برێد مندا هلشیایە،
کەرەم کە کۆن، لەعزەکێ رحەت بە،
ناڤێ خوە منڕا بێژە - ئەو نەعەیبە.
سیابەند:
ناڤێ من سیابەندێ سلیڤییە،
ئەو ناڤ ب ئەشق پێشکێشی تەیە.
لێ ئەز نکارم رحەتبم،
حەتا ئەز دەردێ تە نزانبم،
دەرمان دەست نەخم و لێ نەکم.
خەجێ:
دە وەکی تو خوەیێ خەبەرا خوەی،
گوهداری کە، ئەزتەڕا راستییێ عەیانکم.
دەرد و کولێد خوە تەڕا شرۆڤەکم،
وەختەکی ئەم ئێلا میرێ عەرەبا دمان،
رۆژا بویینا من میرێ عەرەبا نە ب خێری،
هاتبوو مێڤانییا باڤێ من، مال دنهێڕی.
ئەوی ئەز دیتم ناڤا پێچەکێ،
کرە سەر باڤێ من، ب حوکومێ دەلکێ،
وەکی هەیە کوڕێ وی نەگهیشتی،
وەکی ئەز مەزن ببم، ژێڕا ببمە دەرگیستی،
باڤێ من قایلییا خوە دا ل ڤرا،
وەکی ببمە بووکا میرێ عەرەبا،
وەکی ئەوی ب چەعڤەکی پاک مە بنهێڕییا.
شەڕەکی گران قەومی وێ شوندا،
ئۆرتا عەرەب و ئۆسمانییێدا،
بۆنا ئازایا کوڕێ میرێ عەرەبا،
باڤێ من رعمەتی عەمرێ خوەدا.
حەڤدە سال دەربازبوو ژ وێ رۆژێدا،
پاشی وێ یەکێ هەر حەڤت برێد من،
نەخوەستن، وەکی ئەز ببمە بووکا وان،
ببمە بەلەنگاز و هێسیرا وان.
راستی بێژم، من ژی توجارا،
ژ کوڕێ میرێ عەرەبا حەزنەدکر.
من توجارا نەدخوەست ببووما،
بەردەرێ میرا نۆلانی بوما،
و بووکا سەبەبکارێ باڤێ خوە.
چاخێ کوڕێ میرێ عەرەبا مەری شاندن،
وەکی من سەروەخت کن و نیشان کن
برێد منە عەزیز ئەز نەدامە وانا.
بۆنا وێ یەکێ میر گەلە هێرس کەت،
ب نێتا خراب، وێ رۆژێدا، ل پەی مە کەت.
وی - میرێ عەرەبا جەردەکم گران سازکر،
بێ حەد و حەساب سەر مەدا وارکر،
وەکی ب دەستێ زۆرێ من ببن تێکنە بووک،
ئەز مالا واندا ببمە پەپووک.
بۆنا وێ یەکێ هەر حەڤت برا،
دەستێ من گرتن، ئەز ئانیم ڤرا.
برێد من سیاربوون ل هەسپا،
شەڕ دکن پێشییا میرێ عەرەبا،
ژ هنگێدا شەش رۆ دەرباز بوویە.
ڤان رۆژا قاناتێ من بڕییە،
ئەز هاژ وان تو نەمە، نزانم حالی چییە،
تشتەک ل سەرێ وان گەلۆ نەقەومییە.
میرێ عەرەب و کوڕێ وی نەهەق،
دوخاستن، وەکی برێد منە هەق،
نۆلا باڤێ منی مەعرومی بەلەنگاز،
ببنە نەفەرێد جەردا وانە ئۆینباز،
چمکی ئەوانا میرخاسییا برێد من زانبوون.
هەلا دەرهەقا وێ یەکێدا خەجا زەرین
گلییێ خوە کوتا نەکر، نەڕێت دەرد و کین،
سیابەند زو - زو مەست ل لنگێ خوەڤاکر،
زینێ زەری مێردینی ل هەسپێ کر،
تەنگ و بەرێ وێ هەسپێ قەوین کر،
چەکێد خوە مێرانییێ رند گرێدا،
رما دۆنزدەهـ مۆڤکی ژ عەردێ هلدا،
نێزیکی خەجێ بوو، پرس دا:
سیابەند:
خەجا نازک و دەلال، ئەز تە رەجاچیمە،
بێژە، برێ تە کیژان ئالیدا چوونە؟
کیدەرێ سەر سەرێ وان نها جەنگ و قالە،
بێژە، ئەو چیایە، یانێ نەوالە؟
خەجێ:
ئەوانا بەرێ خوە دانە ڤی چیایێ هان،
لێ کیدەرێنە، گومانا من ناگیژە وان،
وان دەرهەقا جیێ شەڕ ژی منڕا نەگۆتن،
وەکی ئەز، عەڤدالە خوەدێ، پەی وان نەچم.
سیابەند:
دەما خاترێ تە، خەجا بەدەو،
پاشی ڤێ گۆتنێ سیابەند ئاژۆتە وێدەرێ،
کێدەرێ شەڕە میرێ عەرەبا بوو،
پێشبەری هەر حەڤت برێد خەجێ،
لێ خەجێ ب دەنگێ ئەشق پەی وی کرە گازی:
خەجێ:
سیابەند، بێجەگەر، تو کودا دچی،
ڤی جیێ قڕی - قڕستان، گەرمی - گەرمستان،
ئاخر تو من چاوا تەنێ دهێلی...
وەختێ ئەو دەنگ بهیست، بو ئاگر خوە کەت،
دل و هێڤییێ وی شەوتی، ئەو سەکنی،
پاڕا زڤڕی، خەجا زەرین نهێڕی.
خەجێ ژ گۆتنا خوەیە دلساخی،
شەرم کر، سۆرومۆرۆ بوو، خودانێ سەرڕا ئاڤیت،
سەرێ خوە بەرژێرکر، عەردێ نهێڕی،
گۆ: سیابەند، ئاخر تە تشتەک نەخوەر،
تو رحەت نەبووی، تو برچی رێ کەتی،
هنەکی بسەکنییای، حەتا یەک دهات...
سیابەند و خەجێ نشکیڤا هەڤڕا کەڕبوون...
ل هەڤ نهێڕین، ژ هەڤ فەعم کرن...
کەڕ و بێ دەنگ هەڤ حزکرن، هەڤ فەعم کرن...
پاشێ سیابەند ب دەنگێ شیرن گۆت:
سیابەند:
خەجا منە ب قیمەت!
سیابەند و خەجێ نشکێڤا هەڤڕا کەڕبون...
لێ وەکی مە نشکێڤا هەڤ ئونداکر،
تو توجارا گومانا خوە نەبڕی،
کیدەرێ بن، کیدەرێ ژی کڤشبن،
ئەمێ عەسە هەڤد و ببینن،
سیابەند:
دۆمامێ، نەگەڕە ئۆبە ئۆبە،
برا بەردەستێ تە قراربە،
ئەزێ پاشی کاوا - کوبارا خوە،
ناڤێ ژنا بکمە تۆبە.
دۆمامێ، قوربا، ئەز ژ تەیرا - تەیرێ رەشم،
سەر چیایێ سیپانێڕا حوڕ دمەشم،
وەختا چەعڤێ من چەعڤێ زەری دۆمامێ ناکەڤە،
من ترێ ئیسال حەڤت سالە ئەز نەخوەشم.
دۆمامێ، ئەز ژ تەیرا - تەیرێ چیلم،
سەر چیایێ سیپانێڕا دبوهورم،
ئەزێ دکم کاوا گوزەل بڕەڤینم،
بۆی ناموسا دۆماما خوە نەوێرم.
تەرەزێ سیپانێ کەتم ل ڤی تەتی،
دۆمامێ سەر چەعڤێ منڕا هاتی،
ئاگرێ گولێ مالا باڤێ کەتی،
تەیێ دل، جە گەرێ من کرییە خونا پەتی،
ئەزێ تە راموسم ب عەدەتی.
دۆمامێ لەیل و مەجروم تەرەزونە،
سەر کاڤلێ کۆنێ مەڕا بلندبوونە،
لێ زەری دۆماما من تەنێیە ل دەشتا خالی،
تو خەما نەکە، ئاڤیتییا دلا پۆزمیش نەبە.
زەری، قوربا، ئیشەڤ شەڤا هیڤەرۆنە،
چرا کۆنێ رەشی عەرەبیدا دشخولە،
دۆمامێ، چرا تژی موم و دۆنە،
خەلقێ هەڕە قرش و قالانە،
ئەز بێمە دزییا زەر - مەمکانە.
سیابەند ئاژۆت و ژ خەجێ دور کەت،
خەجێ دخوەست دیسا تشتەکی بێژە،
لێ زمانێ وێ هاتە گرێدانێ،
لنگێد وێ سست بوون و خوە ئونداکر،
چەعڤێ وێ ما ل ریا سیابەند،
کەڕ و لال رونشت، جیدا ما.
دە سیابەندۆ، عەرەبستانێ ب ملە،
دەلالێ من سیارێ هەسپێ قولە،
تەیێ دلێ من کرییە کانییا ئاگرە،
تو ڤەگەڕە ببە قنیاتا دلێ منە.
چ مرازێ مال ل گوندا،
شەڤێ، رۆژێ خەم د دلدا،
نۆلا سیتلەکە، چارچەملە، ئاگر بندا،
دە تو ڤەگەڕ، دەردا نەدە سەر دەردا.
چیایێ عەرەبستانێ وێ بەڕۆژە،
سیابەندی سلیڤی خوەش دەنگبێژە،
دەلالۆ، دە تو ڤەگەڕە، چەند گلییا بێژە،
ئەز بریندارم، تو دل - هناڤێ من نەپێژە.
ئەز خەریبم، نە ل ڤرم،
قالچیچەکا بەر کەڤرم،
ئەزێ هێڤییا تە ل ڤرم،
منێ سۆند خوەرییە کەسیرا نەبم هۆگرم.
هیڤ کەتە بن عەورا،
هەسپێ شێ دفڕە نۆلی تەیرا،
ئەز جاهلم نۆلی گۆگەرچینا،
ئەزێ هێڤییا تەبم ل ڤرە.
لاوکۆ، نازکۆ، چرا ڤێخستن،
دانینە سەر ڤان تەنەکا،
دە تو وەرە ئەمێ بکەڤنە کێف - حەنەکا،
نەماما قەرەول گرتنە،
ئیسال دانە سەر کولەکا.
دە تو ب ئالتداری ڤەگەڕ، دەلالیێ من،
شەوقا چەعڤێ من، دەلالیێ من.
هەرێ سیابەندێ منی شەنگینە،
تیمارەکێ ل هەسپێ شێ دخینە،
دەستێ خوە ددە زینێ زەری مێردینێیە،
چەکا ل دەستێ خوەدا دشدینە،
لنگێ خوە دکە زەنگویێیە.
ددە ئۆرتا خوە و زینێ مێردینییە،
رما قەسایە، هێدی - هێدی ئاژۆتییە چوویە.
هەوارا هەر حەڤت برێد خەجا زەرینە،
ئای سیارۆ، دەلالۆ، مێرخاسۆ، سیارۆ.
ئەوا هانێ خەجا زەرینە،
بۆی سیابەند دبە کولەکا گران و برینە،
سیابەند قەواتا تەزە تۆپ کر و چوو،
زەعف چوو، هندک چوو، هلکشیا سەرێ چیێ،
وی چیتێ مێرا دیت ل هنداڤا،
وێ کەتنە شەڕێ گران، نۆلی سەعڤا،
ل دەشتەکە بێ حەد و حەسابدا،
ژ ئالیکی برێد خەجێ چادر لێدابوون،
ژ ئالییێ دنێ ژی جەردێ چادر لێدابوون
سیابەند لەعزەکێ نهێڕی ئالیێ شەڕ کارا،
«هەڕمە ئالیێ کێ،»؟ -دوشورمیش بوو.
سیابەند:
«وەکی هەڕمە ئالێی برێد خەجێ،
جەردا میرێ عەرەبا وێ من حەسابکن کوبار
وێ سەر من بکەنن تمجار،
وێ بێژن: قوڕەبوو، چوو پشتا هندکا،
لێ وەکی هەڕمە ئالیێ جەردا پڕا،
برێد خەجێ وێ بێژن، ترسونەک بوو،
نەمەرد و بێ حش بوو، چوو ئالیێ زەعفا.
ژ حەموشکی راسترە، وەکی ئەز ئۆرتا،
وانڕا باژۆم و سلاڤێ بدمە وانا،
ئەزێ هەڕمە پشتا وانا، کێ سلاڤا من هلدە.
ئوسا ژی کر، ئاژۆتە ئۆرتا وان،
هەسپێ خوە دا سەکناندنێ، سلاڤ دا،
هەر حەڤت برێد خەجێ ب شیرن سلاڤا وی هلدان،
سیابەند پێڕا - پێڕا ئاژۆتە ئالیێ وان.
ژ هەسپێ پەیابوو، وانڕا بوو یەک.
جەردا میرێ عەرەبا دیتن،
چاوا سیابەند بەرێ خوە گوهاست،
چو ئالیێ برێد خەجا زەرین،
سیابەند هەلە رحەت نەبوو،
جەردا میر شەڕ دەست پێ کر،
برێد خەجێ حازربوون، وەکی هەڕنە شەڕ،
لێ سیابەند گەلێ تەواقە ژ وان کر.
سیابەند:
سەکن، قەبیلڤانێد من، برایێد من،
ناڤ وەدا ژ من بچوکتر هەیە،
ژ من نەخەیدن، گلییێ من سەکن،
ئەز مەریکی خەریبم و دەرەکە،
وە توجار ئەز نەدیتمە،
و هون توجارا من ناس ناکن.
ئەز هاتمە ڤرا، من سلاڤ دا وە،
جەردا میر سلاڤا من هل نەدا،
نەخوەستن من بنهێڕن، ئەز بێ حورمەتکرم.
وە جابا سلاڤا من حورمەتیدا،
وە ئەز قەبول کرم نۆلانی برا.
نها گلیکی من کەتییە ئالیێ وە،
ئەز تەوەقە دکم هون گلیێ من،
چاوا قەبیلڤان و برا تەخسیل نەکن،
ئەڤا چەند رۆژە هون شەڕ دکن،
پێشبەری جەردا میر، هون وەستیان.
دییا منە دەلال تەمی دایە من،
کو ئەز تمێ پشتا بارێ کەتیبە.
هون وەرن خەبەرا من بکن،
هون لەعزەکێ ل ڤرا هێسابن،
ئیزنێ بدن ئەز ئیرۆ پێشیا جەردێ شەڕکم،
برێ خەجێ دیتن سیابەند دەست پێیە،
ژێ ساوێ دگرن نۆلی مێرێ کولێیە،
ئیزنا سیابەند دان تەنێ ڤر دەرێ،
نیشاندە زەرپا شەڕێ قوربەتییێ.
سیابەند وێ لەعزێ ل ڤرا سازبوو،
سەر پشتا هەسپێ شێ ئەو زوو سیاربوو.
رما قەسای دا ئورتا خوە و زین،
هجوم کرە سەر جەردا میرە مەزن.
وەختا سیابەند هنداڤا رابوو،
جەردا میرێ عەرەبا باشوو،
وەکی مەریکی تەنێ هجوم دکە.
وانا چار ئالی ئاژۆتنە سەر سیابەند،
وەکی وی مێری زوو دیل بگرن،
ژ میرێ عەرەبا ڕا پێشکێش بینن.
شەڕێ گران دەست پێ کرن،
سیابەند پێشیا جەردا میر داگەڕاند.
پێشی ل سەر پاشییێدا ڤەگەڕاند،
خون کشیا نۆلی ئاڤێد جەو - کانییا.
هەرێ سیابەندێ منی شەنگینە،
تیمارەکێ ل هەسپێ شێ دخینە،
هەسپێ شێ قولۆز دبە عەزمینە،
پریسک دپەکیان ژ گەما ناڤ درانا،
هیڕین دکەتە ناڤ بەست و مەیدانا،
زەنگو تەنشتا هەسپێ دخینە.
دەربێ وی مێرێ کولێ دترسینە،
رمێ دحەژینە، پێشیا جەردا میر دزڤڕینە،
ب شیرێ پێشییێ سەر پاشیێیدا ڤەدگەڕینە.
جەرد و قوماندارێد میرێ عەرەبا،
هەلا ناڤا تاریقا خوەدا شەرێدا.
نەدیتبون، نە ژی بنیابوون.
خون بووبوو نۆلا بەعر و دکشیا،
دەنگ و نالینێد بریندارا ئەو دەشت هلدابوو،
دەنگێ نالینێد وان دەردکەتە عەزمانا.
جەرد و قوماندارێ میرێ عەرەبا،
سەر حشێ خوەدا هاتن،
وەکی تو چار و مکان تونە،
ئەوانا ساخ و سلامەت نکارن،
ژ دەستێ سیابەند خلاز بن.
هنەک رەڤین بەرب مالێد خوە،
خلازبوون ژ ناڤ وێ بەلایێ.
گەلەک ژ ڤرا هاتنە رایێ.
سیابەند وەختا ڤر بالا خوە دایێ،
نیێ جەردێیی پڕ ڤرا بەلەنگازن.
کەسیبی ل وانا تم دکن گازن.
وانا بۆنا کارا میرێ عەرەبا.
ڤرا خون دڕێت، سەرێ خوە ددا،
گلییێ دیا وی کەتە بیرێ،
وەکی کۆمەکێ بدە فەقیر و فقارا،
بەرب وانا زڤڕی و گۆتە وانا:
سیابەند:
سەکن، بندەستییێد میرێ عەرەبا،
هون خوەیێ ژن و زاڕا،
ڤر میر هون خاپاندنە ئانینە عەردێ کوردا،
ژ شەڕێ میرا کێ دیتییە کار؟
وە مالا خوە هیشتییە تەنگەزار.
سەر عەردێ دەرەکە خونێ دڕێژن،
هەڕن مالێد خوە، هون زو ڤەگەڕن،
ژن و زاڕێد خوەڕا ئیدارێ دەستخن،
هەگەر هون بێن ڤر دیسا شەڕ ببە،
برا گازنا وە ژ من تو نەبە.
هون چما بۆنا وێ کارا میرا،
خوە دکن شەڕێ قیر و سیرا؟
برا حشێ وە ل سەرێ وەبە،
گەرەکێ شەڕکن پێش دوژمنا،
ئەم برانە و نۆلی برا.
ئۆرتا مەدا شەڕ دها تونەبە،
پاشی ڤێ گوتنێ سیابەند ئەو ئازاکرن.
و ئەوانە ب دل - جەعد بۆنا ڤێ یەکێ،
گەلە شابون و رازیبونا خوە دانە سیابەند.
ڤر گرێدان برینێد بریندارا،
ئەو رونشتاندن سەر عەرەبا.
چی وان هەبوو تەمام تۆپ کرن،
سەرێ خوە بەر سیابەند بەرژێر کرن.
خاترێ خوە ژ سیابەند خوەستن و چوون.
سیابەند زڤڕی بال حەفت برا.
برێد خەجێ ب جێرگە نێزیکی سیابەند بوون.
دەستێ خوە دانە وی و ئالتکرن پیرۆزکرن.
چەعڤێ وی راموسان و قەوی حەمێزکرن.
ناڤا حەڤت برا ڤر برێ مەزن
ژ سیابەند پرسی ب زارێ لێزم:
برێ مەزن:
ئەڤ حەموشک ئیرۆ پاک هاتە سێری،
ئەم زەعڤ رازینە ژ تە فێرزی!
لێ ئەم نزانن، کێ دلێ مە شاکرن،
ژ ڤێ قەزیا نە پاک ئەم خلازکرن،
برێ نەناس، ناڤێ تە ب خێر.
ناڤ مێرێڕا تمێ دبە مۆر.
سیابەند:
ناڤێ من سیابەندێ سلیڤی،
ئەولەدێ کوردا، پشتا بەلەنگازا،
ئەز هۆگرێ وانم، کێ من دخوەزە.
برێ مەزن:
سیابەند ببەخشین، ئەز گلیکی بێژم،
ئەم حەڤت برانە، تو چاوا دبینی،
تو ژی ببە برێ مەی حەیشتا،
نێتا تە دەرهەقا ڤێ یەکێدا چییە،
توب گلییێ منڕا گەلۆ رازین؟
سیابەند:
بەلێ، ئەز ب گلییێ تەڕا رازیمە،
ئەز زەعف ژ وی قەدری شامە،
ئەز قەبوول دکم گلییێ وە شێرا،
ئەز زەعف رازیمە ژ حورمەتا وا.
برێ مەزن:
دە وەکی ئوسانە، برایێ مە قیمەت،
مە تەڕا نەکرییە تو قولخ - حورمەت،
ئەز چاوا برێ مەزن، گلییێ من سەکە،
ب چ قیمەتی ژی نابە، چ تەحەری هەبە،
تو دەرێ قۆناخا مە ڤرا ڤەکە،
گەرەکێ تو حەڤتێکێ ببی مێڤانێ مە،
سیابەند ڕازی بوونا خوە دا،
وەکی حەڤتێکێ ببە مێڤانێ وانا.
برێ مەزن:
قەرەمان، تو زوو هەڕە، برێ منی بچووک،
شوخولدا ئێگن، تو شەڕدا چاپک،
جابێ بدە خوشکا مەیە نازک،
وەکی ئەم ب ئالتداری،
ئیرۆ تەڤی سیابەندێ سلیڤی،
ئەمێ بڤنە مێڤانێ وێ،
چاوا مێرێد ئالتدارا عەزیز،
ئالی بکە وەکی خوشکا مە نەرگیز،
تشتەکی خوەش مەڕا حازرکە.
تو شوخولێ برێ مەیی مێرخاس،
بێی مە خەجێڕا ورا نەکی ناس.
تو گلی و گۆتنا نەڤێژی،
برا ب خوە سیابەند ئەو ببینە،
گەلۆ وێ برێ مە تەزە بحەبینە.
بنێڕە، چکا وێ چ بێژە،
وێ چاوا نێزیکی وی قەبوول کە.
قەرەمان ڤرا نۆلانی تەیرا،
ژ جی لڤییا، تە دگۆت دفڕییا،
لێ برا دانە پێشییا سیابەند،
هێدی - هێدی بەرب کۆنێ خەجێ لڤییان،
ئەوانا چقاس نێزیکی کۆنێ خەجێ دبوون،
هەوقا دلێ سیابەند داڤیت، شادبوو.
قەرف و حەنەک، ئەشق، لاقردی،
ب کەلام و مەتەلۆکێ کوردی،
بەرب خەجێ بوون و ڕێ کن دبوو،
ناڤ وانادا سیابەند کەڕبوو،
گەلە مەلوول و دوشورمیش دبوو،
تە ترێ ئەوی میرئالتنە کرییە،
مەرڤ ترێ ئەوی ناموسا خەجێ خلازنەکرییە،
مەرڤ ترێ ئەوی سەنەدکر کێف و حەنەک،
کلام و مەتەلۆک، خەبەردانا ب ئەشق.
ئەمان - ئەمان، ئەمان - ئەمان،
دەلالێ، با تێ، باران پێڕا دلیلینە،
کەوا گۆزەل کانییا ژێرین ئاڤێ تینە،
د ڕێیا جێڕ گرانە، قەت زراڤە،
قۆلانێ ملێ زەریا من دێشینە.
ئەزێ هەڤراز چووم، بەرژێر هاتم،
کێلەکا کۆن راستی کەوا گۆزەل هاتم،
بەنگزێ ڤێ تۆرنێ ئوسا توژبوو،
مینا ڕما قەسای ئەز هنگاڤتم،
قودومێ چۆکێ من سست بوون،
هەستیێ چۆکێ من خوەبەر چوون هاتن.
ئەمان - ئەمان، کولمالێ ئەزێ کاڤلێ
کۆنێ رەشدا کەتم پێدا - پێدا،
کولا کۆر مالا باڤێ کەتێ،
تەیێ دلێ من کرییە مینانی،
کرزکا سەر سێلێ، گورزەک دارێ عەرەبستانێ بندا،
ئالاڤ - ئاگر گرتییێ، قرچەپێڕا.
ئەمان - ئەمان، تەرەزێ چیا بلندە،
کاڤلێ گوندا تە نابینم،
گول و گیها شین بوونە، ناچرپینم،
ئاگرێ کولێ مالا باڤێ کەتێ،
ئەزێ تەرەزێ د گوندادا،
تو دلی سەر دلێ خوە و تەڕا ناحەبینم.
دەنگێ خەجا نازک هەلا
گوهێ ویدا دکرە زەنگە - زەنگ.
دەنگێ خەجا دەلالە، کوبار،
ژ بەر چەعڤێ وی دوور نەکەت.
سۆفەتێ خەجیێ دەلال و بەدەو،
ژ نێت و فکرا وی دەرنەدکەت.
ئەو ب فکرێ ل بال خەجێ بوو،
ئەو دوشورمیش دبوو و دفکری:
چاوا خەجێ وێ وی قەبوول کە.
وەکی برێد وێ بپرسن،
ژ وێ نێتێ بخازن،
ئەوێ چاوا جابا وان بدە
ئەوێ چ حەسابی پرسا وان قەبوول کە.
لێ خەجێ خارن حازر نەکربوو،
کێلەکێد تەختە بەعلگی رێز کربوو،
ئەو ژی بەر دەری سەکنیبوو،
هێڤیا هاتنا برێد خوە بوو،
قەرەمان وێڕا تشتەک نەگۆتبوو.
لێ دلێ وێ ژێڕا شەعدەتی ددا،
ئەو ب برێد خوەڤا وی حەڕماندبوو،
یێکو دل هناڤێد وێ ماشاندبوو،
خوەیێ هەسپێ شێ و ڕما قەسای.
پاشی گەلە سەکناندنا گران،
بەرێڤارێ ئەوێ ئەو دوورڤا دیتن،
چاخێ ئەوێ دیت سیار ژ چیایێ،
ژۆردا هێدی - هێدی دهاتنە خار،
خەجێ زو - زو، ژ جیێ خوە رابوو،
خوەست ببەزە پێشییا وان،
خوە باڤیتا ستویێ هەسپێ شێ.
لێ ب قانوونا کولفەت خوە ڤەگرت.
ژ شەرما سۆر بوو،
سەرێ خوە بەرژێر کربوو،
بەرب کۆن هێدی - هێدی چوو،
برێ وێ هاتنە بەر دەری،
برێ مەزن خەجێڕا گۆت:
برێ مەزن:
مە ژ خوەڕا براکی
تەزە ئانییە، خوشکا دەلال،
بنێڕە، گەلۆ، بەگەم دکی؟
خەجێ:
برێ وە مێڤانەکی قیمەتە،
مێڤانێ عەزیز یێ خودێیە،
مێڤانەکی حورمەت و سیانەتە.
چاوا دکارە بقەومە خەجاتە
قەبوول نەکە مێڤانێ، کو تە ئانییە...
لێ چما ئەو دەرڤا سەکنییە،
لێ چما نایێ و سلامێ نادە؟
بێژنە وێ خۆرتێ نازکی، دەلال
سەر چەعڤێ من، سەر سەرێ منڕا هاتییە،
هەرگێ دخازە ڕاستییێ بزانبە،
دلێ مندا ژی جییێ وی تم هەیە،
برا کەرەمکە بێ مالێ رونێ،
پاشی ڤێ گۆتنێ خوە،
خەجێ جێڕێ ئاڤێ هلدا،
زو، زو ژ کۆن دەرکەت،
پاشی دەرکەتنا خەجێ ژ کۆن،
برێ مەزن تێ دەرخست،
وەکی دۆرا تەختێ نان،
دەوسا حەڤت بالگییێ نەرم،
خەجێ پشت بەلگی رێزکرنە.
ئەوی فەعم کر، وەکی ب وانڕا
خەجێ هێڤیا یەکی دن ژی بوویە.
لێ کێیە ئەو، سیابەندە، یان یەکی دن،
ژ ویڕا چەتن بوو بزانبە.
برێ مەزن دلێ خوەدا قرارکر،
دەرهەقا وێ یەکێدا براڕا نەڤێژە.
لێ بێ شک ل خەجێ بنێڕە،
بێ دەنگ و حس بالا خوە بدێ.
خەجێ دەرکەتە دەر،
ئاڤ بر، وەکی مێڤانێ عەزیز
ورا دەستێ خوە بشۆن،
ب ئاڤا کانیێ لنگێ خوە بشۆن،
وەکی حنەکی ورا حێسابن.
ب مەعریفەتی گازی وان کر،
وەکی خوارنا ب دەستێ وێی
نازک و تۆرن حازرکری، بخۆن.
مێڤان و برێد وێ هاتنە هوندور،
رونشتن، خوەرن، ڤەخوەرن،
پالاخۆ دانە بەعلگییێد نەرم،
خەبەردان و بێخەم ڕحەت دبوون.
ئێدی نێزیکییا نیڤێ شەڤێ بو،
خەجێ تەنێ کۆندا حشیار مابوو.
ژ بەنگیبوونێ سەرخوەش بووبوو،
سەر بەعلگییێد خاس پال دابوو،
دەستێد خوە دابوو بەر عەنییا خوە،
دلێ جاهل دکەلیا و ئەشق ددا،
کلاما دلکەتییا دسترا.
کلاما خەجێ:
ئەمان، ئەمان، ئەمان،
ئەمان، ئەمان لاوکۆ دە جاف،
لاوکۆ قوربان، نە ل ڤرم،
نە ل وێمە، تەڤیا تەڤی بێمە.
ئەز گولم، گولا ڤان بەهارا،
تمێ بەر بەدە و یارا،
سەبا خەلقێ، نۆلانی سترینێ مەعرا،
سەبا لاوکێ خوە نۆلانی کاربارا.
ئەمان، ئەمان، ئەمان، ئەمان،
ئەمان، ئەمان لاوکۆ دە جان،
لاوکۆ قوربان، دە من گۆ،
رێنگا دلا نەچە دلا.
ئاگرەکێ کەتییە کۆچکا ماخینا،
تێدا دشەوتە باخچەنگێ گولا،
منێ سۆندەکێ خوارییە سۆندا تەمام،
خێنژی لاوکێ دەلال، دەستێ کەسی،
نەچە ناڤ ڤان مەمکێ گولدای.
ئەمان، ئەمان، ئەمان، ئەمان،
ئەمان، ئەمان، لاوکۆ دەجا،
لاوکۆ، قوربان من کاڤلێ.
گوندێ مە دەرەجە،
لێ شین دکە، کەت و لاڤلاڤکا گوهـ پەنجە،
دە تو وەرە ڤێ سڤێ،
راموسانەکێ من عەڤدالێ کەرەمکە -
ئەو دەرمانێ جانێ تەڕا
چقاس فەرز و تەنگە.
ئەمان، ئەمان، ئەمان، ئەمان،
ئەمان، ئەمان، لاوکۆ دە جا،
لاوکۆ قوربا، مالا دگەڕی،
مالی مەیە وانە،
تو هێسویێ بنێڕە کۆن خویانە،
گاڤا دبیبەک جانێ لاوکێ من،
وەلاتێ خەریبا بگەڕە،
ڤرا نەڤسا جانێ من عەیانە.
ئەمان، ئەمان، ئەمان، ئەمان،
ئەمان، ئەمان، لاوکۆ دە جا،
لاوکۆ قوربا دلێ من
ستەیرا بەری بەندا،
ئەزێ دینا خوە ددمێ،
گولی وێ کەوا گوزەل،
دکەتنە سەر گولاڤتون،
هەردو زەندا.
دەنگێ وێ کلاما زەرییێ
تە دگۆت تەڤی جارەکێ کانییێ،
ژ چیا دخولخولە، ژۆردا تێ،
تێ و مەرڤ ددە بەر پێلا،
دخە ناڤ رەزا، دخە ناڤ گولا،
و ددە مەرڤ قەنات و ملا.
ژ دەنگێ وێ کلامێ
سیابەند بەری حەموشکا،
ژ خەوا شیرن حشیار بوو،
گەلە هێدی رابوو،
ئوسا ژ کۆن دەرکەت چوو،
تو کەسەک پێ نەحەسییا بوو.
ئەو چوو سەردەڤی کەندالەکی،
گەلەک وەخت کەڕ و لال سەکنی،
راست بەرێ خوە دابوو رۆهلاتێ،
ئەوی ب نێتا تەڤهەڤ گوهێ خوە،
دابوو سەر کلاما خەجا خوە.
تەعڤ تەزە ژ چیێ بلند بووبوو،
شەبەقا سبێ هەر حەڤت برا رابوون
دەرکەتنە دەر، دۆرا سیابەند،
تۆپێ سەربوون رونشتن،
برێ مەزن ژ وی پرسی.
برێ مەزن:
ساخ بە برێ مەی ب قیمەت،
چ بوویە، چ تە قەومییە؟
تو دو نشکێڤا حەڕافێ مەیدانێ،
ناڤا جەردا بریندار نەبووی؟
یان ژی برێ مە تشت تەڕا گۆتنە،
چما ئوسا مەعدەی و کێفا تە تونە؟
سیابەند:
نا، نا، برێد منە شیرن،
ئەز سلامەتم، دوشورمیش نەبن.
برێ مەزن:
لێ تو چما شەبەقا سبێدا
رابوی سەر ڤی کەڤری رونشتی؟
سیابەند:
سبە سافی نەببوو، ئەز ژ خەوێ رابووم،
نێتێت منە تەڤ هەڤ مەجال نەددان،
وەکی من بکاربییا رازام،
ئەز رابووم هاتمە ڤرا،
وەکی ئەز رۆهلاتا دنیایێ
وە بنێڕم و ب چەعڤێ خوە ببینم،
نێتێد خوە بدمە بەلاکرنێ.
برێ مەزن:
هەرگێ ئوسانە، برێ سیابەند،
نها تەختە راستکرنە،
خەجێ هێڤییا مە سەکنییە.
کەرەمکە ئەم هەڕنە کۆن!
تەعشتێ حازر کرییە،
پاشێ ئەمێ چارەکێ ببینن،
نێتێدا تەیە تەڤهەڤ،
بدن بەلاکرنێ، کێفا تە خوەشکن،
هەڕنە چیایێد کەوێد گۆزەل،
راڤ و نێچیرێ هەڤڕا بکن.
برا گەلە شابوون، کێفبوون
گولا عەنییا وان گەشبوو.
زو - زو تەعشتێ خوارن،
لێ هەسپا سیاربوون،
ئاژۆتن بەرب چیایێ نێچیرێ،
ئێڤارێ ژ نێچیر ڤەگەڕیان کەسری،
ب کێف و کلام سەر کورا ئاگر،
ژ هەڤرا حورمەت دکرن،
رۆژترا دنێ چوونە مێشە،
نێچیرا گاکوڤییا و بزنێد کوڤی،
ئوسا ب حەنەک و شای وەعدە دەربازبوو،
رۆ دەرباز دبوون، رۆ دچونە ئاڤا،
لێ سیابەند تمێ متالادا دما.
نە خەجێ، نە ژی سیابەند،
ب ئەشق تەڤی وان نەدبوون،
بێ حس هەڤ دنێڕین، گول ددان.
هەرڕۆ گولا دلێ وان شاخ ددا،
لێ حوبا وان حەموو تشت ددا،
دوشورمیش دبوون دەرهەقا عەمرێ خوەدا.
سیابەند ئیزن نەددا خوە، عەدەتێ مێڤانییێ،
و وی ئەمەکی بدە پێپەسکرنێ.
لێ خەجێ توجارا بەرێ ئیزن نەددا خوە،
دلێ خوە ڤەکە خۆرتێ خەریبڕا،
ئوسا دمشییا شەڤ و ڕۆ، حەساب ددا،
ژ بێ خەوییێ رەنگێ وێ هاتبوو گوهاستن،
چەعڤێ وێیە رەش - بەلەک سۆر بووبوون.
لێ ئەو تمێ باشقە دبوو،
کلامێ بەنگیتییێ دگۆت، دسترا،
ب کلاما هێسا دبە دلێ یارا.
خەجێ:
ئەز خەریبم نەل ڤرم،
قالچیچەکا بەر کەڤرم،
لاوکێ من دچە سەفەرێ،
دلێ من بوویە کەڤرێ بەعرێ.
دەلالۆ قوربا، چوومە شامێ،
شامە ل ناڤ تەتا،
کۆلۆس قۆت - کریە نۆلی عەگیتا،
ریشییێ شەعرێ داکەتییە سەر سورەتا.
لاوکۆ، قوربا، شەڤ شەڤا منە،
گۆشێ ئۆرخانێ هلدە وەرە بنە،
دەلالییێ مالێ ئەز و تونە،
ئەمێ تێکەڤنە کێف - لاقردییانە.
لاوکۆ، توسزۆ، ئیشەڤ شەڤا ئینییە،
دەستەکێ هاتییە ناڤا سینگ - بەرێ،
من چەعڤ رەشێ، من خاتونێ،
ناوەللە، من گۆگەرچینێ.
لاوکۆ نازکۆ، چرا ڤێخستن،
دانینە سەر ڤان تەنەکە،
دەتو وەرە ئەمێ بکەڤنە کێف - حەنەکا،
مێرخاسێ من، دەلالییێ من،
شەوقا چەعڤێ من، دەلالییێ من.
برێد خەجێ هەلا کلامێد ئوسا،
ژ دەڤێ خەجێ سەنەکربوون،
کێم خەبەردان، متالێ سیابەند.
کلامێد خەجێیە بەنگیتییێ،
ژ بەر چەعڤێ برێ خەجێ مەزن،
بێ شک نکاربوو دور کەتنا.
ئەوی فەعم کر، وەکی خەجێ و سیابەند،
بێ حەساب ژ هەڤ حەزدکن.
وەکی ئەو ئیزباتی بێ باوەرکرنێ،
گازی خەجێ کر، ژێ پرس کر، وێ دەرێ.
لێ رۆژترا دنێ، وەختێ نێچیرێ،
سیابەندڕا گەلەک هور خەبەردا،
وێ دەمێ حەمو پێڤا عەیان بوو،
گازی برێد خوە کر و نێتا وان پرسی،
دەرهەقا وێ یەکێدا ب ئیجلاسی.
برێ مەزن:
هون چ دبێژن، نێتا وە چییە؟
گلیکی وا پێشییا مە دانییە،
وە قەت تێ دەرنانییە،
وەکی خەجێ و سیابەند هەڤ حەزدکن.
کەڤر ژی بەر حوبا وان دماشن.
ئەز چاوا مەزن، خەجێ و سیابەند،
ئەوان شابوونا خوە زڤت نەکرن،
راستیا گلییێ خوە منڕا کرن.
پاشێ برێ ئۆرتێ، تهار،
ب دەنگەکی نمز گۆت،
و برێ مەزن دەنگێ خوە بڕی.
شەش برێ خەجێیە نازک نهێڕی.
تەمام کڕبوون، سەری ل بەردا،
تو کەسی نکاربوو زو خەبەردا،
تو کەسی نکاربوو گلی بگۆتا،
دلێ براتییێ ڤرا دکوتا،
بۆی خوشکا نازک، بۆی خوشکا دەلال،
بۆی خەجا زێڕین، دەلالییا حەمویا،
لێ برێ ئۆرتێ، ناڤێ وی تهار.
هێدیکا ئەو جیێ خوە رابوو پییا،
زڤڕی و پاشێ گۆتە برا:
تهار:
ئەم قەت نزانن کییە سیابەند،
راستە ئەو مێرە و مێرەکی زەعف مەرد،
لێ گەلۆ هەیە هەبوونا وی و جی،
یان خوشکا مە هەڕە مالەکە برچی؟
ئەو بێ ناموسیکە زەعف مەزنە، بێ حورمەتی،
دەرتێ، مە خو دا وی ب ترسێ،
گلی پەی گلی و پرس پەی پرسێ،
سەبێ وێ بگیژە میرێ عەرەبا فکرا ترسێ،
وەکی ئەم ترسییان ژ مێرەکی نەناس،
و بەر وییا ئەم بوونە پەلاس.
قەبیلا میرێ عەرەبا وێ حەتا حەتایە،
مەڕا بکشینە دوژمناتییێ،
و وێ رۆژێ و شەڤێ قەبیلا مە،
بن شورڤا بدە دەربازکرنێ،
یان هەبوون و تنەبوونا مە،
وێ ئاگر بەردێ، بدە شەوتاندنێ.
ئەو پرس زۆر و چەتن بوو،
چاوا بکن، وەکی خەجا زەر
بەختەواربە، ئەو یەکە تەنێ بوو،
ئەو بەرمالییا مالا وان بوو،
ئەو حزکرییا برێد خوە بوو،
ئوسا ژی نەدخواستن، وەکی
میرێ عەرەبا ببە دوژمنێ،
وانی ئاتادان و بابادان.
- باوەڕکی راست دبێژن، وەکی
دوو لەڤهاتن، دوو بەختەوارێ نازکی،
ڤێ دنیا پوچە ڤالادا نکاربوونە،
ب هەڤڕابن و هەڤڕاژی نەبوونە!
ئەڤ خەبەردان تەڤهەڤکر برێ بچووک،
قەرەمان:
ئەز ل ڤرا ژ وە حەموشکا،
یێ هەرێ بچوکم، گەلی برا،
گەلی وەی سەرە قەت ناگیژە من،
ئەز وێ یەکێ زەعف ڕند دزانم،
هەرگێ برێ منی مەزن،
ئیزنێ بدە، چاوا برێ بچووک،
رسقەتا من وێ هەبە،
وەکی ئەز گلییێ خوە بێژم.
برێ مەزن:
خەبەردە، قەرەمان، ئیزنا تە ددم،
قەرەمان:
وەکی میرێ عەرەبا ببە ئاگر،
توجارا نکارە تشتەکی بکە،
قەت نکارە زرارێ بدە مە.
ئەوی ب جەردا خوەی گرانڤا
سەر مەدا دهات، نۆلی خوناڤا
گەلەک جارا هوجوم سەر مە کر،
گەلەک جارا دەست شەڕێ گران کر،
لێ تشت ژ ویڕا لەڤ نەهات،
ئەوی تشتەکی نەدهێڤشاند،
وەکی مە بکە هێسیرێ بەدحال،
مەدیل بگرە، مە نەهێلە حال،
وەکی ئێلا خوە مە بدە کەناندنێ،
لێ ئەو یەک ویڕا قەت لەڤ نەهات.
ئەم وی چاخی حەڤت برابوون، حەڤت مێر،
لێ نها ئەم حەشتن، حەمو نۆلێ شێر،
نها ب مڕانە سیابەند، دەلالە،
لێ سیابەند فێرزەکی حەلالە،
فێرزەکی لایق، دەلالییێ برانە.
ئەو ژی جەردا میر نەترسیا،
ب مێرانی ئاژۆت هاتە ئالییێ مە،
وەختا دو دل هەڤدو بەنگینە،
ژ حەموشکا رندترە، ئەم نەبنە سەبەب،
بۆی خوشکا نازک، نۆلانی کەوکەب.
ڤر تشتێ زۆرێ ئۆرتێ تونینە،
کەسەک زۆرێ خەجێ ناستینە،
مەڕا تو بێنامووسی نینە،
وەکی خوشکا خوە ددنە وی، کێ بەگەم دکە.
لێ وەکی دوو دل، نۆلانی دوو گول،
هەڤدوڕا دبن شارور و بلبل،
خوە بەڕا نەکن، مراز گونەنە،
ئایکێ وانە بەر چەعڤێ مەنە.
وەکی سیابەند نەمەرد بویا،
وێ هەلا بەری شەڕ گەلەکی هێسا،
خەجێ برەڤاندا، ببرا خوەڕا،
دبە ئەم - حەتایییێ،
پێ نەحەسییانا و مە ئەو نەدیتا.
لێ ئەو نها برێ مەی عەزیزە،
ئەو ئوسا خوە ئالچاخ خوەی دکە،
چاوا مەرییێ مالێ و فێرز،
نۆلا بووکا خوە خوەی دکە،
مەرڤ نزانە، وەکی ئەو مێرخاسە،
ژ ڤێیەکێ شووندا عەیانە،
وەکی ئەو تەنێ لایقی مەیە،
لایقی خەجا تۆرن و نازکە.
خەجێ دکارە تەنێ ببە کولفەتا وی،
ببە بەرمالێ و سحەتا وی،
نەکو ببە هێسیرا کوڕێ میرێ عەرەبا.
و سبێ ژی مە بدن بەر دەربا.
مە خەجێ خلازکر ژ دەڤێ دوژمن،
نها هون دخازن وێ پاڕا بدن...
هەرگێ من ڤرا و زێدە،
ببەخشینن، گەلەک خەبەردا،
لێ هون بزانبن، ئەز چوکێ وەمە،
لێ ئاقل نە چوکتییێ - مەزنتییێ دانە.
برێ مەزن:
نا، نا، قەرەمان جان، - برێ دەلال،
تە رند خەبەردا، فکرا تە زەلال،
تە ئەو گۆت، چکو مە حەموشکا خاست،
دوشورمیش دبوون، بۆنا خوشکا خوە.
ژ سیابەند چێتر ئەم زەعفا نابینن،
و تو کەسی ئەم ناحەبینن.
رۆژا ماین، وەختێ سۆبەتێ،
برێ مەزن نێتا خوە تەڤاڕا گۆت،
وەختێ ئەویەک سەکرن، گەلە شابوون،
گوستیلکێد وان هەڤ دانە گوهاستن.
رەنگێ خەجێ هاتە جیێ خوەی بەرێ،
گولا رویێ وێ گەش بوو، شەمالێ دا نەدەرێ
بەنگزێ وێ، مەری یاڕا دکەنییا،
چەعڤێد ویێە رەش - بەلەک گول دان.
هەر گێ حەتا هنگێ سیابەند،
کەڕ و لال، رۆ دەربازدکر،
دقجقجی، خوەدا دکەلییا،
ژ وێیەکێ شوندا بوو بلبل،
دوو شەڤ و رۆژا کێف کرن،
خەجێ زەرین نیشان پێڤاکرن،
رۆژا سسییا سیابەند براڕا گۆت،
سیابەند:
برێد منە ب قیمەت!
هەر گێ هون ئیزنا من بدن،
ئەزێ هەڕمە مال بێ ئەگلەبوون،
کنجێ لایقی خەجێ بدمە حازرکرن،
کارێ دەعوەتێ بدمە کرنێ،
ناڤا چەند رۆژادا ئەزێ کوتاکم،
بێ ئەگلەبوون ئەزێ ڤەگەڕم،
خوشکا خوەیە دەلال، رحەتییا دلێ منە،
بۆنا برنا خەجا زەرین هونێ بێژن،
چاوا ڕێ تێڕا ببینن ئەمێ ڤرا،
دەعوەتێ بدنە تەشکیل کرنێ.
پاشی وێ یەکێ ب قەواتا برا،
ئەمێ بکەڤنە ڕێدا،
دەستێ خوە بدنە دەستێ هەڤدا،
هەڕن بال پیرەدایکا مندا،
وەکی ئەو ژی خەجێ ببینە،
چەعڤێ وێ تژیبە، دلێ وێ شابە،
رەنگێ وێ ڤەبە، دلێ وان ڕەحەت بە.
هەر حەڤت برا گلییێ سیابەند
ب دل و ئەشق قەبوول کرن.
سیابەند بەربانگا سبێ،
زین دا سەر پشتا هەسپێ شێ،
کەتە ڕێ، ئاژۆت بەرب ئیلا ئاغێ.
هەرێ سیابەندێ منی شەنگینە،
تیمارەکێ ل هەسپێ شێ دخینە،
لێ دکە زینێ زەری مێردینییە،
تەنگ و بەرێ وی سەر هەڤدا دشیدینە،
لنگێ خوە دکە زەنگویا زینە،
ددە ئۆرتا خوە و زینێ زەری مێردینە،
ڕما چاردە مۆڤکییە قەسایە،
داژۆ هێدی - هێدی بەرب ئێلا ئەحمەد ئاغێیە،
دەشت و زۆزانڕا چوویە،
ئای ل منێ، سیارۆ دەلالۆ، مێرخاسۆ.
وەختێ ئەحمەد ئاغا پێ حەسییا،
نێتا پاڕا زڤڕاندنا سیابەند،
چاپا شابوونا وی تنەبو،
ئەوی حازربوونا دەعوەتێ دیت،
خەرجێ دەعوەتێ هلدا سەر خوە،
وەکی سیابەند دها ڤر نەمینە،
بکاربە هەڕە زوو دەرگیستییا خوە بینە.
عەمرکر، وەکی کێلەکا کۆنێ وی،
بۆنا سیابەند و خەجێ جیێ کۆن حازرکن،
کۆنەکی فرە و بەدەو ڤەگرن.
ژ خەجێڕا، چاوا بووکا وی،
نیشانێد خاس حازرکن.
مەری تۆپ کرن، وەکی سیابەندڕا،
هەڕن بووکا عەزیز و دەلال بینن،
وەکی ب کێف و شایی هەڕن، ڤەگەڕن.
چەند رۆژا شوندا سیابەند،
ب کۆما سیارێد دەعوەتێڕا،
ب گەلە پێشکێشێد مەزناڤا،
ب حازربوونەکە مەزن ڕێ کەتن،
خەجا زەرین ب کێف ئەشق بینن،
ئێل حەموشک دەرکەت و سیابەند ڤەڕێ کر،
قیز و بووکا گەلە هەڤسودی کر،
و بێ سەبر هێڤییێ بوون،
وەکی زوو ببینن وێ بەختەوارێ،
یاکو ببوو خوەیا دلێ سیابەند،
وا ب کلام و شایی سیابەند ڤەڕێ کرن.
هەرێ لاوۆ، مە ب لاوینە،
کولمالۆ مە ب لاوینە،
کوڕ هاتییە من بڕەڤینە،
تونجکا عەنیێ هلینە،
زۆزان، زۆزان بگەڕینە،
حەلانێ ژۆرین خینە،
حەلانا چەعڤکانینە،
چەعڤکانییا گول چنینە،
یەک شۆرە، یەک شیرنە،
سینگێ من ژی برینە،
زمانێ تە لێ دکەڤە دئێشینە.
هەرێ لاوۆ، مەب لاوینە،
کولمالۆ مە ب لاوینە،
کوڕ هاتییە من بڕەڤینە،
ئۆرتا گوند ڕێ تونینە،
من باڤێ قەرەپوسا زینە،
ڕێ دوورە، تە نابینە،
هێلان هێلان بگەڕینە،
هێلانا جۆت کانینە.
هەرێ لاوۆ، مە ب لاوینە،
ئاڤێ شامێ شیرنە،
دە تو زووکە، من بڕەڤینە،
تەنگ و بەرێ بشدینە،
تلیا لاووک برینە،
من شاندییە حەکیم بینە،
حەکیمی دەرەوینە،
حەکیمی مالدا نینە
هەرێ سیابەندێ منی شەنگینە،
تیمارەکێ ل هەسپێ شێ دخینە،
لێ دکە زینێ زەری مێردینە،
تەنگ و بەرێ سەر هەڤدا دشدینە،
لنگێ خوە دکە زەنگویا زینە،
ددە ئۆرتا خوە و زینێ زەرینە.
ڕماچاردە موڤکییە قەسایە،
هێدی - هێدی بەرب خەجێ ئاژۆتییە چویە،
ئای لاوکۆ، سیارۆ، مێرخاسۆ، دەلالۆ.
سیابەند هەلا تەزە چووبوو،
ژ هەر حەڤت برا قەتییا بوو،
هەلا چەعڤێ خەجێیە ڕەش و بەدەو،
ژ هێسرا زها نەببوون،
رۆکێ تەزە تەعڤ زەرقی،
سینگێ چیاڕا دبرقی،
کۆمەک سیار سەر پشتا هەسپێ عەرەبی،
بەرب کونێ برێ خەجێ دمەشییا،
پەی وانڕا قەنتەرێد دەڤێ بازرگانی،
بارێ وان تژی، وان پێشکێش دانین،
ئەو کوڕێ میرێ عەرەبا،
کەفیلێ خوە شاندە جەم حەڤت برا.
وەکی ورا وانا لەڤ بینن،
ور زێڕا رۆکن، دلێ وان بستینن،
و گلی هلدان، کو خەجا زەرین
بێ مالا واندا تمێ ببە زەی،
برا خراببە تمایا دنێ،
چاوا ئەو مەرییا دکە ناڤ تەلێ.
وەختا زێڕ، زیڤ دانە بەر وانا،
دودلی کەتە ناڤ دلێ برا.
و تشتێ نەدی، تشتێ نەبینا،
وانا ڤر هلدا حەسابێ دینا،
دەستی نەپاکا، دەستی بێبەختا،
مرازێ جاهلا دکەتە بەر شەختا،
نێتا خوە گوهاستن ڤرایا وانا،
وەکی نەهەقی خەجێ دان سیابەند،
ژ وانا گەلە پۆشمان بوون،
وەکی بەختێ خەجێ گرێدان،
ب مەریکی ئوساڕا،
تەنێ دێکە وییە پیر هەیە،
ناڤ و دەنگێ وی ئاغاتییێ تونە.
مەرییێ وی دەولەمەند تونە.
برێ مەزن حەمو برا تۆپ کر،
وانڕا ب دلئێش گۆت:
برێ مەزن:
سەکن، برانۆ، ئەم حەڤت بوون،
مە خوشکا خوە نیشان کر،
ب مەریکی نەعەیانڕا،
ب ئالتدارییا وی هاتنە خاپاندن،
ب مێرانی و ڕندییا وی خاپییان،
مە بیرکر، وەکی ئەو نە بەگم، نە ئاغا،
ئوسا ژی پسمامێ وییە کڤش تنەنە.
چ سلیڤی، چ سیابەند، ئەڤ نەگلییە،
دۆستێ سەکن، دوژمنێ سەکن،
خەلقێ وێ چ بێژن ژمڕا؟
ئەوێ خوشکا مەیە دەلالی خایکری،
وێ چاوا لێ بنێڕە، چاوا خای کە؟
ئەو یەکا ژ ناڤێ مەڕا،
ژ ناڤ دەنگێ قەبیلا مەڕا،
شەرمە، کرێتە و بێناموسییا،
حەتا - حەتایییێیە بۆنا مە.
حەموشکی چێتر نینە، وەکی ئەم،
مەرڤاتییێ ژ کوڕێ میرێ عەرەباڕا،
بدنە قەوینکرنێ و بڤنە مەرییێ وانا.
لێ سیابەند مەریکی نە کڤشە،
ئەم نزانن وێ چاوا خەجێ خای کە...
ژ وانا گەلەکا گلییێ برێ مەزن،
ب کێف و ئەشق قەبوول کرن،
پێشبەری وێ یەکێ خەبەر نەدان.
حەتا وی چاخی تهار تەنێ پێشبەربوو،
لێ قەرەمان وێڕا رازی نیبوو.
ئەو پێشدا هات و وا گۆتە برا:
قەرەمان:
نها ئێدی شەرمە ئەم سۆزێ خوە
پاڕا هلدن، ئەو نەمەردییە،
ئەم نکارن سۆز بدنە میر،
مە سۆزێ خوە ب شەڕ دا کوتاکرنێ.
لێ ئەمێ چ جابا سیابەند بدن،
چ بێژن، چاوا لەڤ بینن.
قەرەمان ئێدی نکاربوو،
خوە زەڤت کرا و لێ زێدەکر:
قەرەمان:
ئەڤ یەک نە مەرڤاتییە،...
خەجێ ژ وی حەزدکە،
نە ئەوان گوستیل هەڤ گوهاستن،
گەلە شەرمە، شەرمە، برانۆ!
لێ برێ مەزن کر قارین،
گەلە هێرسا خوە ڕاکر -
برێ مەزن:
دەنگێ خوە ببڕ بێ ئەدەب،
تو چ فەعم دکی، چییە شەرم!
من قرارکرییە، حەتا سیابەند،
ڤەنگەڕییایە، نەهاتییە، میرڕا،
و کوڕێ ویڕا پەڤکەڤم،
پێڕا - پێڕا دەعوەتێ بکم.
ئەوانا کۆنێ خەجێ ژۆردا ئانین،
زو - زو تۆپ کرن و ل هەسپا کرن،
گوهـ نەدانێ گری و لاڤایێد خەجێ،
بەرب ڕێیا گوندێ خوە ئاژۆتن.
وەختێ چوینێ خەجێ تەنێ،
ب لەزو ب ترس نەعمەک نڤیسی،
کرە بن کەڤرێ کوچکێ کۆن.
ئەو نەعمە نڤیسیبوو ب هێسرێ خوە،
ب دەردێ خوە، کولا دلێ خوە.