٤

- خوەدێ مەزنە، جەلادەت بەگ دبێژە و دکەنە. No، no، monsieur بەدر خان، کۆلۆنەل رامبۆت دبێژە، وەها مەفکرە. تو پێوەندیا ڤێ ئیشێ ب خوەدێ تونە. ئەم دڤێ ب تەڤدیر بن، هوون دڤێ ب تەڤدیر بن...

ما وە کوردان ب خوە نەگۆتیە، «?ĺ ennemi du perè ne devient pas ĺ ami du fils»

- Mr. kolonel، هوون بژین... د دەمەکە وەها کورت دە، هوون هینی گۆتنێن کوردی ژی بوونە! هوون بژین... ئەز نزانم کا هوون پێ دزانن، لێ prover بەکە مە یا دن ژی هەیە؛ «le poltron meurt a chaque instant, le brave, une esule fois...»

جەلادەت بەگ ل حەلەبێ، ل ئۆدا سەرەکێ دووەمین ئێ ئیستیخباراتێ کۆلۆنەل رامبۆتە. دگەل کۆ سەرەک ب خوە داخواز کریە کۆ جەلادەت بەگ وەرە حەلەبێ، نک وان، ئەو تونە، ژ بۆ کارەکێ گرینگ و ئاجیل، چوویە فرانسێ. سەرەکێ دووەمین مر. رامبۆت کۆ بەرێ نها ب قاسی سالەکێ هاتیە سووریێ و مالباتا بەدرخانیان باش دزانە، خەبەرا گرینگ ب جەلادەت بەگ دگهینە؛ رەژیما نۆ یا ترکیێ چەند زابت شاندنە لوبنان و سووریێ دا کۆ موخالفێن رەژیمێ بدن کوشتن.

- مە ئەڤ ئیستیخبارات ژ جیهەکێ پێباوەر وەرگرتیە، مر. بەدر -کان، کۆلۆنەل دبێژە. رەژیما نۆ یا ترکیێ لیستەیەکە ب قاسی بیست کەسان چێکریە دا کۆ بکوژە و بدە کوشتن. ناڤێ وە، ناڤێ یەکەمین ئێ لیستێیە. ئەو دەهـ هەزار لیرا ژ بۆ سەرێ وە ددن... هوون دکەنن، لێ باوەر بکن کۆ وەهایە. بەری نها ب سێ سالان، وان خەبەرەکە وەها د رۆژناما جومهوریەتێ دە ژی بەلاڤ کربوون. هنگێ هەڤالێن مە یێن بەرپرسیار پێ نە باوەر بوون، لێ ئیرۆ ئەم پێ باوەرن...

- ?Est-ce que je peux fumer ici, chez vous جەلادەت بەگ ژ کۆلۆنەل دپرسە کا ئەو دکارە جخارە بکشینە.

ل سەر پرسا جەلادەت بەگ، کۆلۆنەل ژ نشکا ڤە، ژ جیهێ خوە رادبە، تێ نک وی و ب خوە جخارەیەک ئیکرامی وی دکە.

- Bien sur، ئەو دبێژە، بێگومان... ل من ببۆرن کۆ من ژ بیر کر... مر. بەدر -کان، ئەم ناخوازن تشتەکی ب وە ببە... ئەم ناخوازن پێوەندیا مە و ترکان خرا ببە، ئەم ناخوازن پێوەندیا مە و کوردان ژی خرا ببە و سووریە تەڤیهەڤ ببە، ئەم ناخوازن ئاشتیا کۆ مە ب هەزار زەحمەتی ئانیە پێ، خرا بە.

- باشە، کۆلۆنەل رامبۆت، ئەز چ بکم، چ دکارم بکم؟ هوون ژ من چ دخوازن؟

- بێگومان، ئەم نکارن تشتەکی تایبەتی ژ وە بخوازن. لێ مە دڤیا ڤێ ئیستیخباراتێ ژ وە رە بگۆتا و رەوشا وە جارەکە دن ب بیرا وە بانیا... مر. بەدر -کان، بنهێرن کا هەڤالێن مە یێن بەرپرسیار، بەری سێ سالان، ل سەر وە چاوان نڤسینە، کۆلۆنەل دبێژە و ژ چاڤکا ماسێ دۆسیەکێ دەردخە، ژێ کاخزەکە بەرێ حازرکری ددە بەر خوە و ژێ دخوینە؛ «جەلادەت ئالی بەدر -کان رێبەرێ تەڤگەرا کوردی و یەک ژ رێبەرێن تەڤگەرا موخالف ئا ترکانە. ئەگەر نە وەها بە ژی، رەژیما نۆ یا ترکیێ وەها دزانە و دهەسبینە. ناڤێ بەدرکانان ئالەکە سۆرە و مر. جەلادەت ئالی ئالەمدارێ ڤێ ئالێ یێ یە...»

جەلادەت بەگ دیسان دکەنە و پرسا خوە دوبارە دکە،

- بەلێ، لێ وە نەگۆت کا ئەز دکارم چ بکم؟

- بەلێ من گۆت... ئەم نکارن شیرەتان ل وە بکن... لێ هوون دڤێ ب تەڤدیر بن... یا هەری باش، بێگومان، ئەوە کۆ هوون لوبنان و سووریێ تەرک بکن. لێ ئەم دزانن کۆ وە نیەتەکە وەها نینە. ئەم ژی ناخوازن وە مەجبووری ڤێ یەکێ بکن. ئەز چ ببێژم؟.. هەرتم نەرن ئەینی جیهـ و دەران، هەرتم ژ ئەینی ریان مەرن و مەین، ب تەنێ مەگەرن، ژ بۆ تشتێن کۆ هوون دکن، بلا وەخت و ساعەتێن وە یێن دیار نین بن، نەهێلن کەسێن کۆ هوون ناس ناکن، نێزیکی وە بن، بلا مالا وە ژ ئالیێ کەسەکێ نەیێ زانین، مال بگوهەرینن، ژخوە هوون نکارن بەر بن ئالیێ جزیرێ و تخووبێن ترکیێ ڤە هەرن، ئەگەر هن کەس بانگ وە بکن ژی، چووینێ ژ هەشێ خوە دەرخن... ئەز چ ببێژم؟ لێ،

کۆلۆنەل گۆتنێن خوە گۆتبوون... ب زمانەکی نەرم و دیپلۆماتیک. کورد کەتی بوون، بێگاڤ کەتبوون، ژین و جیهانا وان بووبوو حەپسخانەیەک، ل هەر دەری سردەستێن وان، ئەفەندی و خوەدیێن وان هەبوون. ل لوبنان و سووریێ ژی فرانسزان «خوەدیتی» دکرن. فرانسزان دخوەستن ب نەرماهی کارێ خوە بمەشینن، نە زێدە مە بێشینن نە ژی ترکیێ ئەجز بکن. لێ باندوورا رەژیما نۆ یا ترکیێ هەر ل سەر مە بوو. رەژیمێ ئەم ژ فرانسزان دخوەستن، خەبات و کرنێن مە پرۆتەستۆ دکرن، ب پەرە، دەک و دۆلابان ئاغایێن نەزان ئێن کورد دکرین و ب وان فرانسز ئەجز دکرن، جاسووس و سیخورێن وان هەر ل پەی مە بوون. وان باوەر دکر کۆ ئەم ب کارێن گەلەکی مەزن رادبوون! دەنگێ دەفێ ژ دوور ڤە خوەش دهات!.. ژ بەر ڤێ یەکێ ژی فرانسزان رێ ل مە، ل هەر تشتێ مە دگرتن، بەرنەددان ئەم خوە بلڤینن.

کۆڤارا من هاوار بوو ستریهەکە نۆ یا چاڤێن نەیاران. کوردان قیمەتا کۆڤارێ فاهم نەکربوون و نیڤجاهیلێن کۆ ل دەر و دۆرا مە بوون، دەڤ داڤێتنێ. لێ نەیاران گرینگیا وێ باش فاهم کربوون، ئەو پێ گەلەکی ئەجز بووبوون. کۆڤارێ دەنگێ فەتسی یێ کوردی بلند دکر و د وارێ زمان و ئەدەبا کوردی دە گاڤێن نۆ، پێوست و گرینگ داڤێتن، بیهن و نەفەسەکە نۆ ددا کوردی. ئەڤ دەنگ دڤیا بهاتا برین. حەساب و پلان ئەڤ بوو...

کۆڤار نە ب دلێ فرانسزان ژی بوو. وان سانسۆرەکە دژوار ل سەر کۆڤارێ دانیبوون، تەڤی کۆ کۆڤار ژ سیاسەتێ گەلەکی ب دوور بوو، وان هەر هەژمارا کۆڤارێ، رێزێن وێ یێن کۆ د شەڤێن درێژ دە ل هەڤ هاتبوون، کۆنترۆل دکرن و پرانیا جاران هن رێز، هەڤۆک، گۆتن ژێ دەردخستن. ژ بێیی بێدەنگ قەبوولکرنێ، من دکاریبوو چ بکرا؟ شێرێ گرتی و کەتی یێ قەفەسێ دکارە چ بکە؟.. لێ نها، ب گۆتنێن مر. رامبۆت، تەهدید گرانتر بوو. مرنا کۆ ژخوە هەر ل دۆرا من بوو و هەر جارێ عەزیزەکێ دلێ من دبر دیارێ رەحمەتێ، نها کەتبوو پەی من. گاڤا فرانسزان بانگێ من کرن و ئەز، تەڤی دو هەڤالێن خوە، ل ترێنێ سوار بووم و هاتم حەلەبێ، من فاهم کر کۆ تشتەکی گەلەکی جدی ل پێشیا منە. ل حەلەبێ، باژارێ خوەش ئێ سپی، ئەز چووم و ل هۆتەل سەنترالێ ب جیهـ بووم. بەری کۆ ئەز هەرم نک فرانسزان، من هن گرەگرێن کورد، ئاسوور و ئەرمەنان دیتن. وان هایا من ب تەهدیدێ گیهاندن. بەری کۆ فرانسز ببێژن، وان هەڤالان، د شیڤەکە یەکتا یا ئاشخانەیەکە ناڤدار ئا حەلەبێ دە، داخوازا دلێ خوە گۆتن؛ ئەز دڤیا ژ لوبنان و سووریێ دەرکەتما و بچووما ئاوروپایێ...

راستە، ئەگەر ئەز بچووما ئاوروپایێ، ئەز ئێ، هەیە کۆ، ژ تەهدیدان رزگار بووما، ئەز ئێ ژ خرەجر و بەربەریێن بێوەست و بێراوەست ئێن کوردان ب دوور کەتما، لێ ما من ئێ بکاربوویا کۆڤارەکە مینا هاوار-ێ ل وان دەران بوەشاندا؟ ئەگەر من بکاربوویا بوەشاندا ژی، کێ دێ ئەو بخوەندا؟.. ئو ئومرێ من گهیشتبوو چلی. من ئێ بکاربوویا، جارەکە دن، ل هەمبەر پووک و سەقەمێن بایێن غەریبیێ خوە رابگرتا؟ ئو د سەر دە، تەڤی دەرسێن دل و روهـ، ئەز ژ ئۆڤدوس، یەک ژ مامۆستایێن ژینا من ئا مهاجر، ڤێ یەکێ ژی هین بووبووم؛ ژینا ئینسان و ئینسانیەتێ ب خەون و خەیالان گرێدایی بوو. ئەگەر ئینسان و ئینسانیەت هێ ژێ، تەڤی هەر جەلەب مسووبەتێ، دژیان، ئەو ب خێرا خەون و خەیالان بوو. شام و شەڤێن درێژ ئێن شامێ بووبوون کۆزکا خەون و خەیالێن من ئێن ئافرین و ئاڤاکرنێ. من هێ گۆتنا خوە یا داوین نەگۆتبوو، خەون و خەیالێن من هێ نەمچقیبوون...

- چاڤێ مە، ب تەقدیر، ل سەر خەباتا وە یا ل سەر زمانێ کوردییە، کۆلۆنەل رامبۆت دبێژە و گۆتنا خوە تەمام دکە.

- مەرج، مر. رامبۆت، ئەز ژی ئالیکاری و نەرماهیا وە تەقدیر دکم.

- مر. بەدر -کان، سالا بێ، ئەم ئێ ل هەموو دنێ سالڤەگەرا شۆرەشا فرانسی پیرۆز بکن. ب وێ موناسەبەتێ، ئەم ئێ ل لوبنان و سووریێ ژی هن تشتان ل دار خینن. ئەم دزانن کۆ هوون دلسۆزەکی یەکتا یێ شۆرەشێن فرانسە و رۆنەسانسێ نە. ئەم ئێ هایا وە پێ بگهینن و ئەم هێڤیدارن کۆ هوون ئێ ژی بێن ئالیکاریا مە.

- ب کێفخوەشی...