٥

لە کتێبی:
بیرا قەدەرێ
بەرهەمی:
محەممەد ئوزون (1953-2007)
 7 خولەک  612 بینین

دلێ جەلادەت پهێت هلداڤێ. د ئێڤارەکە رۆنی یا هاڤینا ١٩١٢ -ئان دە، جەلادەت، کاموران و چار هەڤالێن خوە ل ئالیێ کادکۆیێ، فەنەرباخچێ، ل بەخچێ ئۆتەل بەلڤو رۆنشتنە و شیڤا ئێڤارێ دخون و ب قاسەیێن زیڤین مەیا سۆر ئا بەلڤویێ ڤەدخون. وان هەموویان ب سەرفرازی خوەندنا خوە خەلاس کرنە و ڤێ یەکێ پیرۆز دکن. بەخچێ بەلڤو، مینا هەر جارێ، تژییە. ئالیێ هوندر، گازینۆ و ئۆتێل ژی. ئێڤار مینا ئێڤارەکە چیرۆکا شەهرەزادێ یا هەزار و شەڤەکێیە؛ رۆ نۆ ل ئالیێ دن ئێ زەریایی چوویە ئاڤا، ستێرک هێ هلنەهاتنە، رەفەکێ تەیران ل سەر بۆغازیچیێ ب نازدارێ دفرە، گارسۆن چرایێن بەخچە کۆ ئاهەنگ و رەنگەکێ تایبەتی ددن دەر و دۆرێ، یەک ب یەک ڤێدخە، دەنگەکێ تەنک ئێ پێلێن ئاڤێ خەبەردانێن مێڤانێن بەخچە تەمام دکە، ژ هوندر، ئالیێ گازینۆیێ دەنگێ ساز و نەیێ تێ، ژ دەر دەنگێ سمێن هەسپێن فایتۆنان تێ، بیهنا زەریا و خوارن و شیڤێن تایبەتی یێن ئۆسمانی ب سەر بەخچە کەتیە... ئو ل ماسا جەلادەت و هەڤالێن وی ژی، بیهنا لەوانتێن بەدەنێن خۆرت و شیڤێن ناڤدار ئێن ئۆسمانی یەکتیەکە لهەڤهاتی تینن پێ.

جەلادەت، کاموران و هەڤالێن وان ل هێڤیا ڤێ شەڤێ بوون. ئیشەڤ کێف و حەنەک دڤێ، خوارن و ڤەخوارن دڤێ، موسیک و دانس دڤێ. بەری ئیشەڤ ب دو هەفتان، جەلادەت ل بەلڤو، ژ بۆ هەفت کەسان جیهـ ڤەقەتاندبوو و ژ مەنو -یێن بەلڤو شیڤ و خوارن هلچاندبوون. لێ هەڤالەکێ وان ئێ رووم کۆ ناسێ خوەدیێ ئۆتەل بەلڤو بوو، نەخوەش کەتیە و نکارە وەرە. ئەو شەش کەس ل سەر خوارنێ نە. گارسۆن د دەستێن وان دە تەباخ و تەیفک، ل دۆرا ماسا وان دەرن و تێن. ئەو ئێ ڤێ ئێڤارێ حەتا دەرەنگێ شەڤێ بخون و ڤەخون. پێشێ ژ وان رە زەیتنیا-ل کەرەڤیز دۆلماس هات، پاشێ کاریدەس گۆڤەچ. نها ژی ئەو د ناڤ تەباخێن زیڤهێلێ دە شیڤا ئێڤارێ تەشریفات -ی ناعم ئەفەندی سغر کۆلباستسی کاغتا تەڤی چرۆز سالاتا دخون.

جەلادەت تیکەیێن بچۆک ئێن گۆشت ب هێدیکا دبە دەڤێ خوە، کێلیەکە درێژ د دەڤێ خوە دە دجوو و پاشێ دادقولتینە. تاهما شیڤێ نە یا گۆتنێیە. خوەدیێن بەلڤو، ژ باڤ و کالان، روومێن ستەمبۆلێ نە. وان ئاهەنگەکە خوەش ئا ئۆسمانی و جیهانا رۆژاڤا دانە هەموو بەلڤو. خوارنێن وان بێتر ئۆسمانی نە، موسیکا گازینۆیێ هەم ئۆسمانی هەم ئا لا فرانگایە. ئاڤاهی و میماریا ئۆتەل، گازینۆ، رەستۆران و بەخچێ ژی هەر وسانە. بەخچە ل پەراڤێ زەریایێ، د ناڤ داران دەیە و ب لەنگەرگەهەکە بچۆک خوە دگهینە ئاڤێ. جارنا مێڤانێن بژارتە، «لێ جانتی ئوم» ئێن بەلڤو ب قایکان تێن بەلڤو.

- گوهێ خوە بدن ڤێ سترانێ... وە ئەو ناس کر؟

ژ هوندر، ئالیێ گازینۆیێ دەنگێ موسیکا ئۆسمانی و دەنگبێژەکێ ناڤدار ئێ ئۆسمانی تێ. کاموران کۆ ژ موسیک و موسیکژەنیێ پر حەز دکە، هەما چ بگرە هەموو سترانێن ئۆسمانی، فرانسزی و روومی ژبەر دزانە. ئەو گوهێ خوە ددە سترانێ؛ ...yeter ey gözleri sevda dolu esmer güzeli

- گوهێ خوە بدنێ، ئەڤ چ دەنگەکێ نەرم مینا قەدیفێ، ئەڤ چ سترانەکە خوەش مینا شیرێن خەیام!..

بەخچە هنەکێ زراڤ و درێژە. هەما ل پێشیێ، ل ئالیێ چەپەراستێ ماسا وان، ماسەیەکە دن ئا درێژ هەیە. ل وێ ماسێ، مەرڤەک رۆدرێژ و ریتەنک ژی دبە شریکێ سترانێ و ب ئالیکاریا دەستان، دسترێ، «ey esmer güzeli» دەنگێ مێرک نە تو دەنگە. جەلادەت و هەڤالێن وی دکەنن. مێرکێ ریتەنک، ب کێف، دەست ل وان دکە دا کۆ ئەو ژی پێ رە ببێژن. ل ئالیێ راستێ مێرک ژنەکە رۆخوەش ئا ناڤسال رۆدنە، ل ئالیێ چەپێ ژی کەچەکە جوان و چاڤخوەشک.

چاڤخوەشک... جەلادەت ب دیقەت بالا خوە ددیێ. گەلۆ ئەو ڤێ چاڤشێرینێ ناس ناکە؟ ژ کوو، گەلۆ ژ کوو، ئەو ڤان چاڤان دناسە؟ چاڤێن جەلادەت هەو دەرەکێ دن دبینە، ئەو هەر ل سەر چاڤێن کەچکێ نە. کەچک ڤێ یەکێ دبینە، ئەو ژی ل چاڤێن جەلادەت دنهێرە، لێ ب دوو کێلیەکێ رە، ئەو چاڤێن خوە ژی درەڤینە. ئاور و نێرینا جەلادەت بالا کاموران و هەڤالێن دن ژی دکشینە. نە ب تەنێ بالا وان، بالا ماسا دن ژی. لێ جەلادەت نکارە خوە رابگرە، چاڤ ل کووراهیا چاڤێن سپەهی دنهێرن. مەرڤێ ریتەنک ژ ماسێ رادبە و ب ستران و کەن تێ بەر ماسا وان. بیسکەکێ ئەو ل هەڤ دنهێرن. بەژنا وی درێژ، کنجێن وی سپەهی، ئاورێن وی نەرمە. ئەو دەستێ خوە ددە جەلادەت،

-?Siz Bedirhanpaşazadelerden olmalısınız

جەلادەت ب سەری دبێژە، بەلێ. هەرێ، ئەو ژ بەدرخانپاشازادەیانە. یێ ل ئالیێ دن ئی ماسێ رۆنشتی ژی برایێ وییە، یێن دن ژی هەڤالن.

- ?Buyurmaz mısınız

ب گۆتنێ رە، جەلادەت جیهـ نیشانی وی دکە. مێرک ل کێلەکا جەلادەت روودنە و سلاڤ ددە یێن ماسێ.

Ben Murat Bey-i tanıyorum. Komşuyuz...Bundan birkaç yıl önce de Abdulrrezak Bey-le tatsız bîr olayımız olmuştu...

ب سەر گۆتنێن مێرک رە، ژ نشکا ڤە، کەچک تێ بیرا جەلادەت؛ گالاتا، ل سەر گالاتایێ. ئەو دانێ ئێڤارێ... ئەو، سورەیا و ئەڤدلرەزاق بەگ... بوویەرا نەخوەش... چاڤ، چاڤێن بادەمی... جانان، بەلێ، جانان...

-Tamam hatırladım, ben de oradaydım, Galata-da...Yalnız isminizi unuttum

عەلی سود، ناڤێ وێ عەلی سودە. عەلی سود بەگ و ئەو دکەڤن ناڤ سۆحبەتێ، قالا وێ رۆژێ، کادکۆیێ، حال و هەوالێن دۆست و ناسێن هەڤ دکن. لێ چاڤێن جەلادەت ل سەر چاڤانن. پشتێ دەمەکێ، عەلی سود بەگ ژ وان خاتر دخوازە و دەرە ماسا خوە. جەلادەت ژی پێ رە رادبە و وی حەتا ماسێ دبە. ل ور جەلادەت سلاڤ ددە یێن ماسێ و ڤەدگەرە سەر کەچکێ،

-Sizi tanıdım, Pederinizle birlikteydiniz, Galata-da

کەچک، ب هێدیکا، دکەنە و سەرێ خوە ب ئوسول دهەژینە. جەلادەت ب کەن لێ دنهێرە.

- ?Sizi dansa davet etsem, acaba terbiyesizlik mi etmiş olurum

کەچک، ب هێدیکا، دکەنە، ب ئوسول رادبە سەر پیان، ل جەلادەت دنهێرە و بەرێ خوە ددە ئالیێ هوندر، جیهێ دانسێ.

ما ئۆڤدوس وەها نەگۆتبوو؟ «هەکە تو ب گۆتنێن من باوەر ی، هەکە بایێن زەریان گۆتنێن من نەدن بەر خوە و نەبن، شیرەتەکێ دن ل تە: هەکە تو ب خوە نە باوەر ی و د بریارا خوە دە نە قەهیم ی، هنگێ تو جارێ دەست ب ئاڤەنتورێ مەکە...»

ئەز ب خوە باوەر، ب بریارا خوە قایم بووم. وێ شەڤێ مە دانس کر، ئەز بووم چرا، جانان بوو پەپوولا دۆرا چرێ. جانان بوو هەیڤ، ئەز بووم ستێرکێن دۆرا وێ. مە دانس کر، دەمەکە درێژ، ژ خوە ڤە چوویی، ب رۆناهیا کاهنیا چاڤان، ب پێتا ئاگرێ دلان...

پشتی کۆ جەلادەت و جانان ژ هوندر ڤەدگەرن، جانان ل جیهێ خوە روودنە و جەلادەت ژی سپاسی وێ دکە، سلاڤ ددە عەلی سود بەگ و یێن دن و ڤەدگەرە ماسا خوە. دەرەنگێ شەڤێیە. کاموران و هەڤالێن وان شیرناهیا خوە ژی خوارنە. یا جەلادەت، شیرناهیەکە کەڤن ئا ئۆسمانی فستکل هۆنکار موهالەبیسی، کورو کایسەزمەسیلە، د ناڤ تەیفکەکە نەقشکری دە، ل هێڤیا وییە. جەلادەت دەست ب شیرناهیێ دکە، لێ ل ملەکێ ژی ل چاڤێن جانانێ دنهێرە.