بەیتا شێخێ سەنعانی (٥)
لە کتێبی:
دیوانا فەقیێ تەیران
بەرهەمی:
فەقێ تەیران (1590-1660)
7 خولەک
1260 بینین
٢٤٠
روونین ل سەر دینا شەڤێ؛ ئەر شەیخ دسۆژی مسحەڤێ
راستە جەمالا من دڤێ؛ حەقق و یەقین من ب تەتێ
لەب شەکەرا دوڕ د دەڤە؛ گۆ: خەبەرا پاشی ئەڤە
ئەر تێ ب سەر دینێ مەڤە؛ بکێری باقۆڕێ مەتێ
ئەز لەو دبێم ڤێ گۆتنێ؛ ئەر عارفێ مەعنێ بنێ
سەرگەشتەئێ دینا منێ؛ تو من بگرنە ئاخرەتێ
دێ عاشقان مەیلەک هەبێ؛ گوهدارێ مەحبووبا خوەبێ
قەت های ژ پاش رۆژێ نەبێ؛ ل ئنتزارا وەسلەتێ
لەو عشق و موحبەت ئسمەکن؛ مەعشوق و عاشق جسمەکن
هەرچار د هەڤدا قسمەکن؛ شەیخەک دڤێ مەعنێ بدەتێ
شەیخ گۆ: تو نەجاتا منی؛ ئیحرام و میقاتا منی
نەینک و مرئاتا منی؛ سەر تا قەدەم تێک روئیەتێ
سەر تا قەدەم تێک نەینکی؛ مسباح و نوورا بێ شکی
لەب لەعلی، سیما نازکی؛ توی موهریا لەتافەتێ
موهریا رۆهنا شەفیفی؛ نەینکا شەیخێ شەریفی
موزهرا شاهێ لەتیفی؛ مەعدەنا دوڕدانە تێ
یان مەعدەنی، یان جەوهەری؛ یان سانعی، یان مەزهەری
یان عەکسێ شاهێ ئەکبەری؛ یان نەقش وە تێتە روئیەتێ
کاتبێ نەقشێ ل ئاڤێ؛ سانعێ شووشا گولاڤێ
نوور ژ بالا رهتە ناڤێ؛ ژ نار و زەیتا حکمەتێ
ئاگر و زەیتا فەتیلێ؛ پەرتەوا ئسمێ جەمیلێ
دا دلێ شەیخێ قەبیلێ؛ رۆهنیا وەحدانەتێ
رۆهنیێ دابوو وجودە؛ موحبەتا شاهێ وەدودە
ناگەهان شەیخ چوو سجودە؛ مەی ڤەخوار وێ ساعەتێ
ئەو مەیا گولگۆن و ئالە؛ دلبەرێ دایە پەیالە
نۆشی جان کر پیرەکالە؛ ژ بادەیا عافیەتێ
دلبەرێ جام دا ب دەستە؛ وان زنار ئانی و بەستە
زاهری دین چوو ژ دەستە؛ باتنی چوو مەشیەتێ
شەیخ گۆ: ئەز دباتن د فکرم؛ عشقا تە ئەز غارەت کرم
ئیرۆ د گەل تە کافرم؛ حەتتا کو دەورانا مەتێ
لەولەب و دەوران دبۆرن؛ گەهـ ل ژێرن، گەهـ ل ژۆرن
مە وو تە نەوبەت ب دۆرن؛ تا زەمانێ فورسەتێ
فورسەت و تالا و بەختە؛ هوودهود و بەلقیس و تەختە
شەیخ دزانی هێژ نە وەختە؛ وەقت دپێ سەبرێڤە تێ
سەببری بادە ڤەخوارە؛ وان ل پشتێ بەست زنارە
شەیخ سوحوف ئاڤێتە نارە؛ ژ موسکر و دینان وەتێ
ئەو موسکر و هشیار و حەی؛ د سوحبەتا پوڕ چەنگ و نەی
شەمل و سەجادە دا ب مەی؛ مەعبود دزانی حکمەتێ
حکمەتا وان رەمز و رازان؛ مورشدێ ناز و نیازان
مەی ڤەخوار چوو بەر بەرازان؛ پێخواس ب کەندالان کەتێ
مورشدێ پێخواس و تازی؛ جهـ ل سەر پووستێ بەرازی
سەدەفا دوڕ تێ دخوازی؛ ژ هەردو لێڤان شەربەتێ
شەربەتا وان هەردو لێڤان؛ مەخرەجا نارنج و سێڤان
زەحمەتا وان رۆژ و شێڤان؛ ئەو سەفابوو شەیخ کەتێ
هەر دلێ دۆست لێ قەفایە؛ هوون مەبێن زەحمەت جەفایە
خزمەتا باخۆی سەفایە؛ ددەفتەرا مەعریفەتێ
پانسەد هزار جەور و جەفا؛ نێزیکی دۆستا پوڕ وەفا
ل شەیخ بوون لەذذەت و سەفا؛ پێخواس دپێ وەحشان ڤەتێ
ئەو مورشدێ پێخواس قەدەم؛ تێڕا دچن پانسەد کەلەم
ژێ دەردبوو خوون و ئەلەم؛ چەشمێ موبارەک ڤێکەتێ
چەهڤان ددی دل پێ دسۆت؛ شەیخ رۆژەکێ خووند و هیڤۆت
عادەت نهن وەحش بنە جۆت؛ چی چی دخۆن مەعیشەتێ
وەحش و بەراز ڤێک ناکەڤن؛ چی چی د چێرن رادکەڤن
نا بی ل دووهەڤ باکەڤن؛ زێدە دبینی زەحمەتێ
حەبلەک شەدید تو چار بکە؛ وەحشێ مەزن هەڤسار بکە
دارێ کوتانێ کار بکە؛ حەتا کو پێ ئێڤار ڤەتێ
ئێڤار کو تێ رابێ بدار؛ هنگی ژ وی تێتن هەوار
باقۆڕ حەمی تێنە کنار؛ گاڕان د هەوارا تەتێ
مەجموع دبێ باقۆڕ لبال؛ ئەو تیرەماشێد بێ فەسال
راپێچ ب هەڤڕا بینە مال؛ مەیشوومێ پیسێد لەش کەتێ
خۆش خۆش مەجالا شیرەتێ؛ بۆ قیل و قالا دەولەتێ
بووی گەشت کەمالا وەسلەتێ؛ با، کو تێ، بەختێ ب خوە تێ
شەیخ ما ل وێ دۆزدە مەهان؛ حەتتا رەفیق چوونە جهان
ب ذاتەکێ سادق گهان؛ ب سەروەرێ خلافەتێ
خەلیفەیەک مابوو ل مال؛ هەڤریێد شەیخ تێک چوونە بال
ژێڕا کرن حال و حەوال؛ ژ جەزبەیا شەیخ پێکەتێ
شەیخ جەزبەیەک هاتە نهین؛ چل رۆژەکان کر هار و دین
لبسێ دبەر تێک بوونە خوین؛ ژ پەردەهان بدەرکەتێ
پەردە دڕاندن زاهری؛ گەهـ د کەنی، گەهـ د گری
دین کر کچا سیما پەری؛ مەکسەب گها خوسارەتێ
رابوون ب قەسدا خێرەکێ؛ ناگەهـ گهانە دێرەکێ
کەفتینە پەنجا شێرەکێ؛ لەرزین ژ هەول و هەیبەتێ
چەهڤێد شێر ئەم دانە هەڤ؛ شەیخێ مە خۆ ئاڤێتە دەڤ
ل سۆفیان بوو هەول و رەڤ؛ قەت یەک نەما ل وێ حالەتێ
شەیخێ مە بر شێر ئەحمەرێ؛ پانسەد مورید تیژ نەزەرێ
بەلاڤ کرن ل وێدەرێ؛ ئەسلان سوڕێ، شێر هەیبەتێ
ئەسلان سوڕێ شەیخێ مە بر؛ قەنج تابعێ دینێ خوە کر
مە قەسدا دەرگاهێ تە کر؛ هاتینە بەر حمایەتێ
تو شەیخ عەتارێ سادقی؛ راست و دوروستی، خالقی
ئیرۆ وەکیلێ موتلەقی؛ عەونەت ژ فەرمانا تە تێ
ئەم جوملە پانسەد مێر هەیین؛ ئیرۆ د فەرمانا تەیین
وەللاهـ ل سەر عەهدا خوەیین؛ هممەت بکە شەیخێ مە تێ
شەیخ گۆتە وان ساحب سوڕا؛ نە ئافەرین ژ عەهدا وەڕا
قێمیش نەبوون ب شەیخێ خوەڕا؛ ترسان ژ شێر و شەوکەتێ
شەوکەت نەکر وە پانسەدا؛ پێلا کو شەیخ بر ئەسەدا
چاکەک نەبوو د کۆما وەدا؛ هەسپێ خوە باژۆت شەوکەتێ
خۆ هوون حەمی بێکێر نەبوون؛ جوملە خۆ پانسەد مێر هەبوون
لەو پەنجەگیرێ شێر نەبوون؛ ژ قەلسی و بێ جورعەتێ
سۆفی دبێن یا شەیخ مەدەد؛ بێ حەددِ دژوارن ئەسەد
ڤالا کرن زین بێ عەدەد؛ داڤێت و ئاور نادەتێ
سۆفی دبێن شێر ئاورن؛ مەخلەب وەکی شوور دبڕن
ڤێکڕا هزاران ددڕن؛ مەجروح د بابل ڕاکەتێ
مەجروح کرن شێران گەلەک؛ هارووت و مارووت و مەلەک
زنجیر کرن یا چاڤ بەلەک؛ ل سەر دۆشەکا سەلتەنەتێ
پوڕ پەهلەوان و شەهسوار؛ هەڤریێد مەجنوون سەد هزار
فەرهاد و خسرەو نوو دیار؛ دانین ژ هەسپێ قووەتێ
شەیخ گۆ: مە فەهم کر ئەڤ خەبەر؛ شەیخێ کو شێران دایە بەر
هوون زوو ب زوو نەهاتان ژ سەر؛ فەربوو ل وە یەک تەبعەتێ
فەربوو حەمی هەڤال بووان؛ تابعێ شەیخێ کال بووان
نێزیکی دینێ ضالعەرەبی بووان؛ ل سەر خاترا ئەهلییەتێ
من ئەهلێ دل سابر دڤێن؛ نێزیکی شەیخ قادر دڤێن
ڤێکڕا حەمی کافر دڤێن؛ قەنج بوو قەوی ژ بووی غیرەتێ
قەنج بوو قەوی ئەڤ ژ وەڕا؛ ژ ناڤ و نامووسا وەڕا
کافر بوونا بشەیخێ خوەڕا؛ لێ ئەو ل مال بیرا وەتێ
یا ئەز دبێژم هەر ئەڤە؛ ڤێکڕا حەمی هەودەینەڤە
چین ب رییا شەیخێ خوەڤە؛ هەرچی قەزا ب سەر مەتێ
ئەو مورشدێ شیرین نەزەر؛ بەرهەڤ کرن ساحب کەمەر
حەمیان ژ مال هەودانە سەر؛ ژ ذاکران هنگامە تێ
ب هەیهەی و هنگامە چوون؛ ب شاهییو مەعرەکە چوون
حەتا ڤەپێش دێرێڤە چوون؛ سوڕڕەگها مەملەکەتێ
ئەووەل گهانە جایەکێ؛ ئیشەڤ بکین سەمایەکێ
ڤێکڕا بکین دوعایەکێ؛ کانێ نابینن روئیەتێ؟!
کانێ نابینن خەونەکێ؛ ب چوونەکێ، ب کەونەکێ
ب رەنگەکێ، ب لەونەکێ؛ دا بێتە بەر ئیشارەتێ
ئەو سۆفیێ ئەوراد ددەڤ؛ وان مەجلسەک دانی ب شەڤ
شەیخ سەحەرێ چاڤ چوونە هەڤ؛ زوو دی شەفیعێ ئوممەتێ
رۆحێ وی دی، ذاتێ رەسوول؛ مزگینیا شەیخ بوو قەبوول
ئیرۆ بدە خەلقێ مەلوول؛ دا سەح بکین کرامەتێ
دا هوون نەبێن شەیخ کافرە؛ زێڕ باتنە، زیڤ زاهرە
ژ هەردو وەجهان تاهرە؛ عشقێ برە تەهورەتێ