qer û gułezer 1
wextêkî şa ’ebas le îsfehanêřa hat bo dimdimî, hate sindûsî; mîwanî ferecułła xanî, aẍay sindûsî bû. ferecułla xan zor ḧurmetî girt. şa ’ebas lewserê ke geřawe, ferecułlaxanî degeł xoy birde îsfehanê. ferecułlaxan dwazde kuřî bû. kuřî le hemuwan gewretrî qer bû. qerî kirde ḧakmî sindûsî. xeberyan bo qerî hêna gutyan: «ḧemedî paşaẍan kiçêkî heye nêwî xatûn gułezere; qet cwanî wa nîye». qer qasîdêkî nard bo kin xatûn gułezerê. qasîd çû sûřetî xatûn gułezerêy bo hêna. beqerî nîşan da. qer le swêyanî şêt û şeyda bû. qer nardîye kin babî gutî: «bom ’erzî şay bika benokerî xoy qebûłim bika; aşq bekçî ḧemedî paşaẍan bûm; ca keyfî xoyetî». hełî girt lêy nûsî: «ew ’êlî germênîye; řêy nakewê emin binêrme kinî kiçêkim bidatê. bo xoy binêrê xwazbênî bika». qer qaqezêkî bo ḧemedî paşaẍanî nûsî:
«ḧezê dekem be wiłatî sindûsêş řabga, xatûnêkî heye bemnî kerem bika». ḧemedî paşaẍan boy nûsîyewe: «çilon řêk dekewîn? ew xełqî kwêstanê û emin xełqî germênê. kiçî min le kwêstanî beřê naçê û ewîş nayete germênê».
qer gutî: «hełdestim boxom deçim. eger keyfim girtî, dêmewe leşkirî debem bezor lêy destênim. eger keyfim neygirt dêmewe małe xom». ca hełsita bergêkî nokeraney deber kird, řoyî bo nêw ’êlî ḧemedî paşaẍan. xatûn gułezer beser małe řadegeyşit. gutyan: «babim le çî degeřêy» gutî: «le şwanyêkî, le berxewanyêkî degeřêm». çûn bexatûn gułezeryan gut: «kuřêkî cwan le şwanyêy degeřê etoş çi şwanit nîye». eger xatûn gułezer temaşay kird kuře ciḧêłeyekî zor cwan bû. gutî: «kuře! şwanît pê dekirê?» gutî: «bełê
qurban; bab û bapîrim her şwan bû». gutî: «nêwit çîye?» gutî: «dayk û babim nebuwe her behetîwî gewre bûm, pêyan gutûm qer». gutî: «le kwê hatûy?» gutî: «qurban hênd geřawim îsfehanîşim dîwe». gutî: «berxanim lê nadzî?» gutî: «qurban dizî bemin nakirê. kepenk û goçanyan dayê». teslîm şwananyan kird. řojêkî le meřî hatewe. xatûn gułezer boxoy le bin pankêy dana. serbexo pêy gut: «şazade qere! nanî bixo». qer nanî xward û hełsita berxî wergêřa çuwe deştê. be bend be awał şwananî gut:
«babim ḧakim bû le îsfehanê, boxom mîryetîm dekirdewe degeł beglere
çendim le dîwanê řodenîştin mîrzay zêdenûs û sînedeftere
çendim leber destî řadewestan kuře kuřey bekêrd û xencere
çendim le dîwanê hebû pyawî qabîlî mwacb besere
řojê sed tewrzîn bedestî padşay sicdey bexêrêyan dêname bere
derbend be małî dinyaye nebûm; ’ezîzim! demnardewe derbedere
deçûne mwacb wergirtinê, hemû noker serbesere
ḧukmatî sindûsî hemû beçeng emin bû seransere
nawełla kes nebû dengê bika leber padşay qecere
wêsta beserî řût û pêy pêxawis berxî ḧemedî paşaẍan le xiřexřey bałênê deçelênim ewbere
çarem nîye, wêsta debê heta êwarê goçanê biçeqênim, le pêş berxołan řabwestim destewnezere
kepenkî şwananim destoydaye, kiławî çwargoşem lesere
hêşta ewem le dewrî ḧukmatî babim pê xoştire, eger hemû êware û sibḧeynan xatûn gułezer belefzêkî şîrîn dełê: mandû nebî, şazade qere!
babim ḧakim bû le îsfehanê boxom mîryetîm dekird le sindûsî
çendim le dîwanê şil debû mîrzay qabîl û êşk aẍasî
řojê hezar ’erizçîm dehate pay dîwanê, dadî hêndêkyanim degut, ’erzî hêndêkyanim nedepirsî
wêsta berxî ḧemedî paşaẍan le xiřexřey balênê deçelênim leber řûy to be pêy pêxawesî
be zigêkî têr û be duwan birsî
wêsta ew xoşîyem gelêk le dewrî ḧukmatî babim pê xoştire, eger hemû êware û sibḧeynan xatûn gułezerê barîkełe be lefzêkî şîrîn le qerî bê kes û bab depirsî
babim ḧakim bû le îsfehanê emnîşyan tełeb dekird ḧukmim dehatewe sere
tedarekim degirt, bargewbine, çendim řengîn dekirdinewe nokere
ałam hełdekird, şeypûryan dekêşa ewbere ewbere
hemû nokeran çiẍeyan dirus dekird peřyan deda le sere
hêndêkyan bergyan ’ecem bû, hêndêkyan kurdewaryan dekirdewe bere
eger tedarekim bo degirtin, le sanim dedan, lêm dekirdewe nezere
çibkem, wêsta ẍerîbî şaranim, lewanî derbedere
keřkî kurdîm de berdaye kuławî çwargoşem lesere
de were ’ezîzim êsta goçanî kurdîm be misteweye, be kełaşî doman dekem ewber ewbere
eger swar debûm, ałayan le dû řadekêşam, lûzewî swaranim dekewtewe sere
hêndîk deyangut: ewe kuřî padşay êranêye;
hêndêkyanîş deyangut: ewe şazade qecere
eger swar debûm le sindûsî bo îsfehanê biçmewe xizmet padşay bikemewe nezere
eger daxîl be îsfehanê debûm, dû menziłim mabû ferecułlaxanî babî xom deynardewe xebere
post û paketî babim bo dehat, deygut: leserî babit kewê, zêř û eşerefî bibeşêtewe ewber ewbere
eger daxîl be’îsfehanê debûm, top û topxane û serbaz bepîrmewe dehatin deyankirdewe ewber, ewbere
hêndêk deyangut: ewe kuřî padşay sê toqe. hêndêkîş deyangut:
ewe kuřî ferecułla xanî qecere
êsta çibkem berxołey ḧemedî paşaẍan deçelênim ewber ewbere
wêsta destim begoçanî kurdî şil bû, pêm le kełaşî doman hatotedere,
êsta be serî řût û be pêy pêxawis berxî ḧemedî paşaẍan dekem
ewber ewbere
çendim, berhełda kirdûn, nazir û noker û nîzam û eskere
çend bê xudanin mîrza û pyawî de muḧtebere
kwanên ew pyawaney řadewestan destewnezere?
wêsta berxî ḧemedî paşaẍan le xiřexřî balînê deçelênim ewber, ewbere
ew xoşîyem pê gelêk lewan xoştir řadebrê, eger hemû êware û sibḧeynan xatûn gułezer be lefzî şîrîn dełê:
mandû nebî şazade qere
eger le sindûsî wederkewtim bo îsfehanê, dehatne pêşim, wekîl û wezîr û muxtarî de dîwanê
tegbîryan bo dekirdim deyangut: le şay bistêne înşałła řêy guzeranê
pyawêkî zor necîb û aqił, heta dêyewe leser memleketî sindûsî danê
eger ew qisanem debîst tewawe
be aqłî xom pyawêkî zor saḧb kemałim leser memleketî sindûsî dadenawe
wêsta zor xirapim degeł xatûn gułezerê lê qewmawe
ew xoşîyem hêşta lew xoşyane pê xoştire eger hemû sibḧeynan
xatûn gułezer dełê: qerî ẍerîb, ew berxane bênewe wawe
le xom ẍerîb û xane wêranê
sed ’erizçîm bû sibḧeynê hełdestam, dehatmewe dîwanê
ḧidûdî germênîm bûn le êxtexanê
demgut zînyan le piştî ken tacî û tułanim bênne derkî dîwanê
demgut nokeran bang ken, swaran biden le sanê
emin wêsta ew xoşîyem pê xoştire lew xoşîyane eger xatûn gułezer
dełê mandû nebî hemû êware û sibḧeynanê
xułaye ew pyawe çake ke tu lê bî řazî
eger řoj debowe lelayekim debû top û topxane û le î dîkem dengî mûzîk û serbazî
lelay dîkem dił birîndar buwe, xatûn gułezer girtûyetî begazî
eger xuda nexwaste biçmewe ḧukmatî sindûsî dîsan le diłim, debêtewe beşîn û tazî
detirsêm emin êre becê bêłim namusłimanêk bê xatûn gułezerê le ḧemedî paşaẍanî bixiwazî
řojim lê hełat geyşte miḧelî çêşengawê
zeynê xom deda tawłî ḧemedî paşaẍan yekî bejin barîkî kêl gerdin leber xoy dabû çarşêwêkî daray de pêy xoy kirdibû cûte kewşêkî seẍrî
destî deda destêk aftawe û mesîney erzeřomî sebir sebir. nerim nerim dehatewe bo řazî serawê».
ewa dê le qerî bê dayk û bab deka selam û seławê
qer dełê: «’elêk eslam û řeḧmetułlahî xatûnê kêl gerdinê bełek çawê!
tawî lerz û nobetê girtûmî, were bedestî mubarekit bimdeye çořêk awê».
xatûn ke xoy negirt be’înwan û tekebbur destî da camî deçowe serçawey kanî bazne û kirmek û gware û engustêley le destî xoy derhêna, le camî awêy dena dênê le pêş qerî bê dayk û babî dadegrî qer leberî pêyanî heta toqî serî dewê xatûnê defkirî
herçend deka û dekirênê çi ’eybanî lê nagrî
dełê: «qer babit maqûłe ya be bapîrim lê gewretrî?
emin detirsêm şikayetî xułat lê bikem, detirsêm lêm bê be kufrî
eger hênde saḧb ḧîley, bo kepenkî şwanane westoy xot degrî?
eger xot bepyaw dezanî bo nanêrî ledûy serbaz û leşkirî?
eger hênde be’îlmî bo des le ḧukmatî sindûsî hełdegrî?
wa nakey carêkî yekit pê hełxełetê we’estoy xot bigrî
destim şil bû boçî camî awêm lê wernagrî?»
qer dełê: «xatûnê! xuławendî ’alemyan destit de ’emrî girî
le nemamekanî beheştê etom pê çatrî
ewî etû fermût be qerî ẍurbetî pê degrî
tawî lerz û nobetê girtûmî, didanim didanî nagrî
le xoşyan çawî kem bîna buwe camî tû destim nagrî
kes řêy nakewê ’eyb û ’aran le tû bigrî
eger biłêm babim maqûłtire bom debête kufrî
eger biłêm bapîrim gewreye xuła lêm hełnagrî
xatûnê ḧemedî paşaẍan emin mîwanim debê qedirim bigrî
etû xanexwêy debê de ẍerîban bifkirî;
etû necîb zadey kes nabê meqsûd le derkî tû bimrî
nabê xeyałêkî bikeyewe le tîp û qoşen û leşkirî
nałêy eger pyaw dił hîlakî neka naye kepenkî şwanan wexoy girî
pyaw çilon çoł persityê deka, dest le mensebî hełdegrî
karêkî wa bike, eger xuławendî ’alemê lêt hełgirî
were çořêkim awî be dimewe bike, heweł sindûqî serî xot, dumînit î birakanit, deşqemê camî destî tû lêm bibê be şîfa qerî bê dayk û bab le wiłatî ẍurbet bebê kes nemrî».
xatûn gułezer eger bo qerî dêna awe
dûbare le qerî ẍerîbî dekird seławe
deygut: «çunke pêławî ẍerîbyêt wekin emin hênawe
hanê bedestî xom bitdemê awe
nazanim kuřî kêy wat lê qewmawe
were bo xatrî xułay nêwî xot bemin biłê tewawe
leber nenasînê emin hîç ulfetim betû nedawe».
qer dełê: «xatûnê! ’emir û çawim! babim řahberî îsfehanêye lepêş padşay řawestawe
boxom ḧakmî sindûsî bûm wilayetim le xom têk dawe
çendim koşk û talarî ’ezîz û şîrîn lê becê mawe
çendim ḧidûdî bê nîşane le êxtexanan hemûy meḧteln, kes nîye pêyan bikatewe řeşeřawe
êsta noker û tabî’ey min hemû tazyedarin; dełên qerî kuřî fercułla xanî nemawe
xatûn awrî tom tê berbuwe hemû cigerm sûtawe
xatûn emin boyekî mirdûm wêsta bemnetim dedyêy çořêk awe»
şikayetyan le ḧemedî paşaẍan kird, gutyan: «xatûm gułezer aşqî qerî
buwe». ḧemedî paşaẍan, pêy zanî ke qer aşqî xatûn gułezerê buwe gutî: «mesłeḧete xêłî awa bikem bo germênê, kes nezanê»
ca hênay tedarekî girt xêłê berêtewe ewdîwî. sibḧeynê zû xêłî birdewe bo germênê. qer çuwe ser awê destî be giryanê kird.
ḧemedî paşaẍan zanî. le dûy nard gutî: «řołe! were emin dest le tû hełnagirim, herçend dirawit dewê detdemê; mebe nokerî kes, heta sałêkî dî xêł dêtewe, dîsan werewe kine xom bibe şerîkî małî min».
qer dełê:
«le xom bê kes û bê sełaye!
ca min awrêkim girtuwe hîç çarem naye. le tû çilon bistênmewe małî dinyaye
eger îznim bidey emin dêmewe germênî germesêr dekêşmewe cefaye».
ḧemedî paşaẍan dełê: «řołe! ewe nabê nakirê
etû xełqî kwêstanênî bo germênêt berim lêm qibûł nakirê
çendit zêr û zember dedemê, bedił û becan bigeřewe bedwawe
xo min derbend nîm degeł xom debirdî ema mor û qaqezim be dewłetan dawe».
ewê řojêyan çadir gwêstewe bo mubarekî le cêyekî dîkeyan hełdawe.
qer degeye xatûn gułezerê deygut: «xatûnê gyane!
tîrêkit lê dam zor bê dermane
hîc xeberit zanîwe babî min le îsfehanê setî wek babî toy leberdestane
destim le padşayetî hełgirtuwe hatûm leber tû bûm beşwane
wêsta wa babit dełê lêre memêne emin deřom etû becê bimêne lêrekane
eger emin leber xatrî tû nebê denêrim le sindûsî bêtewe serbaz û topxane
bexułay emin abřûy behezar sałim çuwe lenêw ’êlane
yane pakî beqiř dedem, yane tałan dekem ḧemedî paşaẍane
nayełim etû bernewe germên emin bibim bê xudane»
xatûn dełê: «qerî małwêran! eger xot bê xudan kird emnîşt! kirduwe bê sełayê
nebû de řojan de pêş ew qiseda xot aşkira bikirdaye, wêsta çibkeyn çim ledes naye»
qer dełê: «axir emnîş bûm bê sełaye
wêsta çibkeyn çim ledes naye
řêy wiłatî sindûsîm lê bestira degeł î beẍdaye».
xatûn gułezer deřwa le bo kwêstanî de ’ezîm, qerî bê dayk û bab becê demênê le bo xemuxefetî dewê dinyaye
qer dełê: naye çendî gazî gułezerî barîkełe dekem naye
xoy le min kirde kewêkî gerdin řeş, xoy hełdekêşa kêlî de kwêstanê
qerî bê dayk û bab becê ma le bo xem û xefetî dewê dinyaye
herçend kil le çawî ewî kafirbabey dê, le çawî qet kesî naye»
qer dełê: «xatûnê gułezer gyane!
etû deçîyewe germênî germesêr, emin becê demênim lêrekane
emin xemgînim etoş nat bêtewe guzerane
xatûn gułezer! detirsim lebîrim bikey emnîş lêre bibim serewêrane
xatûn gułezer! were. swêndêkit bo bixom be ḧedîs û yekêkit bo bixom be kelamûłlaye
ewe deřoyewe germênî germesêr, emin bo kin hîç benî ademyan le řûm hełnaye
xatûn ’ezîzim! dezanim degeł beẍdayem lê deqewmê şeř û de’waye
xatûn bo xatrî xuła û pêẍemberan pêm meke de’waye
dezanim gêçełim lê deqewmê degeł şarî beẍdaye».
xatûn dełê: «qere etû eger hatye ew wiłatey xot kirde ẍerîbêkî qelendere
’ezîzim wêsta leber emin le mał û ḧałî xot bûy derbedere
ca eger emin biřom, etû kes nîye lêy bikey nezere
emnîş swêndit bo dexom bezatî xułay û bekelamûłlay ekbere
«emin ḧełałî dinyaye le xom ḧeram dekem, hetaweku qer le germênê germesêrim dênêtewe dere»
qer dełê: «naye! emřo dû řoje dengî xatûn gułezerêm le binî gwêyan naye!
xoy lê kirdûm be kewêkî gerdin řeş, xoy hełkêşa kêlî kwêstanê
qerî bê dayk û babî becê hêşt le bo kwêrewerî û xefetî de wê dinyaye
herçend kil le çawî ew kafirbabey dê, qet le çawî kes naye»
eger řaz û gileyîyan lêk debû tewawe,
xatûn bo germênî germesêr deřoyî, qer le wiłatî kwêstanê becê mawe
ḧemedî paşaẍan dełê: «dena řołe qere! dewłet zyad û mał’awa»