١٩
دەلالەت و تەقریرا رەممالیە ژ بۆ پیرێ موافقی «ما في الضمیر» و موخالفی تەقریرێ
از کتاب:
مەم و زین
اثر:
احمد خانی (1650-1707)
4 دقیقه
1820 مشاهده
ئەو وارسێ علمێ دانیالی
گاڤا فکری د شەکلێ ڤالی
فی الحالعربی د رەحمێ ئوممەهاتان
بێ وەزعێ تەوولدا نەباتان
لەحیان و نەقی ب یێکڤە دیتن
تاجدین و ستی ب پێکڤە دیتن
شەکلێ فەرەحێ د گەل غەمێ دی
بێ پەردە وی زین د گەل مەمێ دی
ئەڤ ڕەنگەهە گۆتە قاسدا پیر:
مەقسوود ب مەکر و کز ب و تەزویر
ما قەت دبتن ژ بۆ تە حاسل؟
بێ ڕاستڕەوی مەحالە مەنزل
تە دگۆ کو کوڕێ د من ددینن
نابێژیە من ستی و زینن
ڕۆ ژا وەکوو چوونە گەشت و سەیران
وان دینە ل ڕێ دو دیدە حەیران
یەعنی کو دو کو ڕ د سەرو قامەت
ڕابوویە ل وان کوڕان قیامەت
فی الحالعربی ئەڤان دو ئافتابان
دل چوویە ڤە بال دو ماهتابان
ئەو بوونە ژ عشقێ ڤان د بێ هووش
ئەڤ بوونە ژ حوسنێ وان د مەدهووش
ئەو شیفتەئێ بەلایێ عشقن
ئەو تەشنەئێ کەربەلایێ عشقن
ئەڤ خاتەمەئێ د وان کوڕانن
ڤان ژی دو نگین د دەستێ وانن
چاوا خەملینە ئەڤ کوڕانی
ئەو ژی گەڕیانە جل کەچانی
پیرێ وهە گۆتە شەیخێ رەممال
من شوبهە نەما د کەشفێ ئەحوال
لێکن تو ببێژە ئەو چ ئەسلن
قەنج کەشفێ بکە کو ئەو چ نەسلن
بەگزادەنە ئەو عەلی مەقامن
جندی نەسەبن وە یا عەوامن؟
شەیخ گۆ کو د دینێ عشقبازی
بەیعەک هەیە ئەو دبێن تەرازی
بێ شەرتێ کەفائەتێ رەوایە
شەرتێ موتەعاقدان رزایە
خاسما کو کوڕێ د ڤان بژاری
دوڕدانەیە یەک و یەک مراری
بەگزادەیە یەک ژ نەسلێ میران
یەک ژی ب نەسەب کوڕێ دەبیران
وێ ساحرەئێ ژ بۆ نشانە
دیسان خەبەرەک کرە بەهانە
گۆ: عاشق و موبتەلا و دینان
مەفتوونێ ژ بۆ ستی و زینان
ئەو نابنە قابلێ حسابان
ناکونجنە دەفتەر و کتابان
شەیخم تو دزانی ئەڤ جەزیرە
تێکدا کوبەرا و کوردە میرە
ئحسان بکە پەردەئی هلینە
ئەو هەردو مەلەک ببێژە کینە
عەهدا مە وە بت تەنێ ببینم
چل زێڕی بچم ژ بۆ وە بینم
شەیخ گۆ: تو هەڕە ببین و شاقان
تەفتیش بکە جهـ و ساقان
هەرچی کو دبێژن ئەو عەلیلە
ئەو عللە ژ بۆ تە ڕا دەلیلە
بنمێ خوە ب سوورەتێ تەبیبان
بێ پەردە دبینی وان حەبیبان
گاڤا کو تە دیتن ئەو مەلەک وار
کەشفە ژ قوماشی ژی خەریدار
خاسما کو د دەستێ وان نگینن
مەنقووش ل وان ستی و زینن
ڕابووڤە عەجووزە شوبهی لوقمان
سەر تا ب قەدەم دەوا و دەرمان
قاروورە و حوققە نشتەر و کیس
هلگرتن ئەوا خەبیسەتەلبیس
دایی بەغلا خوە چەند کتێبەک
دنما ب حەکیمەکێ عەجێبەک
حازر خوە گهاندە پیشەکاران
فی الحالعربی بوویە نەدیم و یاران
وان گۆ: تو ژ کووڤە تێ چ پیری؟
غالب تو ژ علمەکی خەبیری!
گۆ: گەر چ کو زاهری حەکیمم
زێدە ب دو عللەتان عەلیمم
زائل دکم ئەز قەوی دو ژانان
دەردێ بەدەنان و دەردێ جانان
وان گۆ: تو ژ بۆ مە ڕا خەبەر دە
دەردێ کو ل جانی بت چ دەردە؟
وێ گۆتی کو هوون مەگەر نەبینن
وی دەردی عەلامەتن نەهینن
ئەو دەردەکی زێدە بێ مەجالە
سححەت ژ وی دەردی ڕا مەحالە
دوور بت ژ وە ئەو گەلی رەوالان
ئەو بەرقە د سوورەتێ شەپالان
گاڤا ڤەددەت وەکی برووسکە
بێ شوعلە و پێت و بێ چرووسکە
بێ جەرحە و قەرحە و برینە
ناڤێ ل وی دەردی هەر ئەڤینە
ئەمما وە دسۆ ژتن هناڤان
خوونا دلی تێ ژ هەر دو چاڤان
وان گۆتنە وێ کو خەیری مەقدەم
حالا نەخوەشن ژ مە دو هەمدەم
ئحسان بکە هەر دووان دەوا کە
دەرمان کە ب نەوعەکی تو ڕاکە
هەر چی تو دبێژی ئەم وەسا کین
هەر چی تو دخوازی ئەم ئەدا کین
پیرێ خوە گهاندە نک مەریزان
وەقتێ فکری د وان عەزیزان
وێ گۆتە ب هەمدەم و دەلیلان:
تەنها مە بهێلن و عەلیلان
دا ئەز بکەرم ڤی دەردی تەشخیس
پاشی بکم ئەز دەوایی تەلخیس
هەڤڕێ هەمی چوونە دەر ژ باوان
پیر ما و تەنێ د گەل دو لاوان