قانع و باز
لە کتێبی:
دەشتی گەرمیان
بەرهەمی:
قانع (1898-1965)
2 خولەک
443 بینین
ئەی باز! ئەی مەلی باڵداری خوێنخوار!
لە ناو مەلەکان بە مەشوور بە زۆردار
ئازاری گیانی گیانداران ئەدەی
بەلای دەردتۆ خۆت بەخێو ئەکەی
هەموو باڵدارێ ژیانی هەیە
بە ئەندازەی خۆی ویژدانی هەیە
هیچیان وەکوو تۆ نابن بە خوێنخۆر
گیانی باڵداران ناکێشن بە زۆر
نابن بە سەگ و ناکەونە وڵات
هیچ نابن بە هۆی زەرەر و ئافات
تۆ لەبەر خاتر ژەمێکی خواردن
گیاندارێ وەک خۆت ئەخەیتە مردن
مردنت باشە تا ژیانی وات
شۆرەت خوێن خۆریت بخەیتە وڵات
من بە تۆ ئەڵێم! هەی ستەم پیشە
ئەمە کردار و کردەوە و ئیشە؟
ئەی بازی زاڵم! کردەوە بۆگەن!
ڕۆژێ هەر ئەبێ بچیتە ناو بەن
زۆری پێ ناچێ هەر کردەوەی خۆت
چنگی خوێنڕێژیت ئەتخاتە ناو کۆت
وەک تۆ حەز ئەکەیت لە ژین و خواردن
حەز ناکەی بگەی بە پلەی مردن
هەموو گیاندارێ وەکوو تۆ وایە
نایەوێ مردن بۆی بێتە کایە
تۆ بە دەستی خۆت زەنگی خۆت زڕان
پەردەی شەرەف و ویژدانت دڕان
تۆ لە بەر نەختێ سوودی تەنیایی
چەن هەزار ئەکوژی هەر بە خۆڕایی
من بە تۆ ئەڵێم: ئەی ستەم پیشە
ئەمە کردار و کردەوە و ئیشە؟
ئەو کەسەی بۆ ڕاو تۆ بەخێو ئەکا
ئەتخاتە وەتراق گۆشتت پێ ئەدا
سەد ئەوەندەی تۆ، بۆگەنە و خوێنمژ
بۆ قازانجی خۆی ئەبێ بە پیاو کوژ
هەرکەس کرداری ئێش و ئازارە
ئەوە لە نەوەی سەگ و سەگسارە
هەر کەس حەز ئەکا بە خوێن ڕژاندن
زوو کەوێتە ناو کەلاوەی مردن
بمرێ ئەو کەسەی کە شەڕی ئەوێ
ئازارێ بگرێ ژانی نەسرەوێ
وەڵامی باز:
قانعناسناوی ئەدەبی! خوێنخۆریم خەتای خۆم نییە
سرووشتم وایە، دەسەڵات چییە؟
ئەگەر تەبیعەت دەنووک نەدا پێم
سەربەندی شاخان، دانەنێ بۆ جێم
چنگی قولاپدار وەک نێزەی خوێن ڕێژ
نەخاتە پەنجەم مەحکەم و درێژ
نینۆک وەک ئەڵماس نەخاتە پەنجە
هیچ مەلێ لە من نابێ دڵ ڕەنجە
منیش وەک کۆتر ئەر گیاخۆر ئەبووم
بۆ خۆم ئەژیام، بەهەر جۆر ئەبووم