بابان

بابان ناوی پیر بوداقکەسە گەورەیەکی زۆر دڵسۆز و میللەت پەروەر بووە. زۆر حەزی بە خوێندەواریی هۆزی کورد کردووە، ئەمیرێک بووە ئەمارەتێکی سەر بەخۆی دروست کردووە، لە ژێر چاودێریی هیچ حکوومەتێکی خارجیدا نەبووە، پادشاهانی بابان لە زۆر جێگەی کوردستانا خوتبەی جومعەیان بە ناو خوێنراوەتەوە، هەر چەندە سکەی پارەیان لێ نەداوە و بە پارەی بێگانەکان سەودای کڕین و فرۆشتنیان کردووە بەڵام سەرباز و سەربازخانەیان بووە، لە سەربازیانا دەرەجەدار و بێ دەرەجە بووە، حاکم و قازییان داناوە لەسەر شارەکانی کوردستان. یانی ئەتوانم بڵێم حکوومەتێکی ڕاستەقینەی دێمۆکراتییان بووە. بنەڕەتی سەرکەوتنی پیر بوداقکەس ئاوایە کە عەرزتان ئەکرێت : پیر بوداقکەس دانیشتووی دەشتی مەڕگەشوێن بووە کاتێ کە سەر کەوتووە شارباژێرشوێنی وەرگرتووە لە ئەردەڵانیناوی تایبەتیەکان، موکریناوی تایبەت و بانەشوێنی بە پیاوەتی کرد بە دۆستی خۆی. ناوچەی کەرکووکشوێن و کفریشوێنی خستە سەر قەڵەمڕەوی خۆی بە جۆرێک هۆزی بابان بەرز بووە کە خالید پاشای بابانکەس بە حاکمی ماڵی لە شاری هەمەدانشوێن بووە یانی تەسەڕڕوفاتی هۆزی بابان گەیشتووەتە ئەندازەیەک تا هەمەدانشوێن حوکمیان کردووە عەبدولڕەحمان پاشای بابانکەس بە لەشکەری بابان شاری بەغداشوێنی گرتووە، بابان لە مێژوودا بە سێ دەورە ئەناسرێن: ١)پیر بوداقکەس، ٢) پیرنەزەرکەس، ٣) فەقێ ئەحمەدی دارەشمانەکەس کە هۆی تێکچوون و ڕووخاندنی ئەم ئەمارەتە کوردەیە. جەنگ و شۆڕش لە ناو خۆیانا پەیدا بووە، هەر یەک بە خەیاڵی پادشایی کوردستانەوە حکوومەتێکی بێگانەی ئەگرت بە دەستەوە بۆ لەناوبردنی ئەوی تریان، هەتا بە تەواوی خۆیان فەوتان، ئێستاش پیاوی گەورە گەورەیان هەیە کە زۆرتریان لە حکوومەتی عێراقدا خاوەنی کورسین.